عصر اطلاعات نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهديدات فرا روي تجارت الكترونيكي در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: عصر اطلاعات نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهديدات فرا روي تجارت الكترونيكي در ايران
حميد گل محمدي
بسياري از اقتصادانان، متخصصان و آينده نگرها بر اين باورند كه در سال هاي اخير انقلابي مشابه انقلاب صنعتي به وقوع پيوسته كه جهان را وارد عصر اطلاعات ساخته و بسياري از جنبه هاي اقتصادي و اجتماعي حيات بشر را دستخوش تحولي عميق كرده است. يكي از ابعاد اين تحول، تغييرات عميقي است كه در روابط اقتصادي و تجاري بين افراد، شركت ها و دولت ها به وجود آمده است. به نحويكه در اين زمان، حضور در بازارهاي جهاني به كمك شيوه هاي موفق و كارآمد نظير تجارت الكترونيكي، از جمله ضرورت هاي تطبيق با نظام بين المللي است. بي شك، بهره گيري از تجارت الكترونيكي يكي از حلقه هاي لازم براي افزايش كارايي تجاري در اقتصاد ملي است. نيل به هدف افزايش كارايي، مستلزم اقدام در دو محور اساسي اطلاعات رساني بازرگاني و تسهيل تجاري است. اطلاع ارساني بازرگاني، با شكستن انحصار اطلاعات، زمينه رقابت و در نتيجه ارتقاء بهره وري را افزايش داده و گام بلندي در تأمين عدالت اجتماعي بشمار مي رود. در محور تسهيل تجاري نيز بايد از شيوه هاي نوين بازرگاني بهره جست كه شامل بكارگيري نظام كدينگ كالا، استانداردهاي تبادل الكترونيكي داده ها و انجام معاملات الكترونيكي در محيطي امن مي باشد. تجارت الكترونيكي به دليل سرعت، كارآيي و كاهش هزينه ها، حوزه جديدي را در رقابت گشوده است تا آنجا كه عقب افتادن از اين سير تحول نتيجه اي جز منزوي شدن د رعرصه اقتصاد جهاني نخواهد داشت.
گسترش و توسعه تجارت الكترونيكي به لحاظ كاهش هزينه هاي عملياتي، سرعت بخشيدن به انجام مبادله، تقويت موضع رقابتي ايران در جهان، بهره گيري از فرصت هاي زودگذر در عرصه صادرات و حتي خريد به موقع كالا از خارج كشور، داراي منافع فراوان در زمينه كاهش هزينه و افزايش صادرات، اشتغال و توليد است. براساس برآوردهاي به عمل آمده ارزش فعلي صادرات جهاني كالا و خدمات حدود 7هزار ميليارددلار است كه از اين مبلغ 500ميليارد دلار صرف تهيه و مبادله اسناد مربوطه مي شود. به عبارت ديگر حدود 7درصد ارزش مبادلات را هزينه تهيه و مبادله اسناد تشكيل مي دهد.
با الكترونيكي شدن اين مبادلات، اين هزينه به شدت كاهش خواهديافت. برآوردهاي انجام شده نشان مي دهد استفاده از مبادله الكترونيكي به جاي روش هاي سنتي مبتني بر كاغذ موجب 21تا 70درصد صرفه جويي در هزينه فعاليت هاي مختلف تجاري مي شود.
به منظور استقرار و نهادينه شدن تجارت الكترونيكي در بستر اقتصاد ملي، پاره اي ملزومات و پيش نيازها بايد موجود باشد. اين موارد بطور كلي شامل يكسري شرايط و عوامل مساعد محيطي و يكسري ويژگي هاي مناسب در ساختار بنگاه ها و سازمان هاي فعال در اين زمينه است. بنابراين مجموع عواملي كه به استقرار و توسعه تجارت الكترونيكي در سطح كشور كمك مي نمايند به دو دسته درونزا و برونزا تقسيم مي شوند. عوامل برونزا عمدتا ناشي از تصميم گيري سياستگزاران كلان اقتصادي مي باشند، در مقابل عوامل درونزا بيشتر به ساختار بنگاه ها و رويه هاي عملكردي آنها برمي گردد.
پيش نيازهاي برونزاي استقرار و نهادينه شدن تجارت الكترونيكي
الف) وجود سيستم بانكي دقيق، سريع و روان كه بدون نياز به حضور فيزيكي از طريق اينترنت قابل دسترسي باشد
ب) صدور كارتهاي اعتباري و بكارگيري نظام انتقال الكترونيكي اسناد توسط شبكه بانكي
پ) تدوين قوانين داخلي بنحو سازگار با قوانين متحدالشكل بين المللي در ارتباط با تشريفات گمركي، نظام اخذ ماليات و بانكداري الكترونيكي
ت)ايجاد سيستم استاندارد تخصيص كد تجاري محصول
ث) ايجاد نظام حقوقي اطلاع رساني و تعريف حقوق مالكيت معنوي
ج) تأمين امنيت اطلاعات
ج) تعريف حقوق فردي در ارتباط با محرمانه بودن اطلاعات شخصي
ح) توسعه فناوري هاي عام همچون مهندسي ارتباطات و مهندسي نرم افزار از لحاظ دانش فني مورد نياز براي پشتيباني تجارت الكترونيكي
خ) راه اندازي خطوط ارتباطي سريع و مطمئن، با نظام تعرفه اي رقابتي در جهت كاهش قيمت خدمات مخابراتي و كاهش هزينه ارتباطات الكترونيكي
د) وجود يك بستر قانوني جهت اجراي تجارت الكترونيكي
ذ) پذيرش اسناد الكترونيكي توسط قوه قضاييه (با اعتباري برابر با اسناد كاغذي)
ر) معرفي مراجع صدور گواهي امضاء ديجيتالي در كشور و تاييد احراز هويت خريدار و فروشنده توسط اين مراجع
پيش نيازهاي درونزاي استقرار و نهادينه شدن تجارت الكترونيكي
الف) برخورداري از بازدهي بالاي تجاري: اگر چه محيط اينترنت، محيطي مناسب براي جذب مشتري است ولي به دليل وجود رقابت شديد، محيطي مناسب براي از دست دادن آن نيز مي باشد لذا نبايد مشتري را پشت خط، زياد در انتظار نگه داشت.
ب) برخورداري از بازدهي اطلاعاتي بالا: فرآيندهاي توسعه سيستم هاي تجارت الكترونيكي بايد توانايي بهينه سازي سيستم را به سرعت و براساس نياز مشتري و تقاضاي بازار داشته باشند، يعني سازمان تجاري بايد بتواند همواره به شكلي سريع و كارآمد به جمع آوري اطلاعات و پردازش آن در جهت تعديل يا اصلاح سياستهاي تجاري خود اقدام كند.
پ) نسجام فعاليتها در راستاي اهداف برنامه ريزي شده: نظام اطلاعاتي فرآيندهاي داخلي بنگاه بايد منسجم و يكپارچه شوند تا مجموعه اي از اطلاعات دقيق حاصل شود.
ت) برخورداري از آموزش و تخصص لازم در ارتباط با بكارگيري فنون تجارت الكترونيكي: براي كسب و حفظ مزيت تجاري در محيطي كه رقابت شديد در آن برقرار است جذب، تربيت و حفظ نيروي كار تخصصي الزامي است. به عبارت ديگر در دنياي امروز از دست دادن نيروي كار متخصص به معناي جذب آن توسط رقبا بوده و مي تواند در بلند مدت زمينه هاي شكست تجاري را در پي داشته باشد.
ث) استمرار در بهينه سازي: براي رسيدن به پيشرفت در حوزه تجارت الكترونيكي، رسيدگي مداوم به فرآيندها و به روز نمودن آنها بسيار مهم و حياتي است. وجود يك هسته قوي تحقيق و توسعه كه برخوردار از امكانات و بودجه كافي است مي تواند در اين زمينه بسيار موثر باشد.
ج) طراحي كارآمد وب سايت براي رسيدگي به خواست مشتريان و تامين رضايت آنها: هنگامي كه يك مشتري به وب سايت اينترنتي بنگاه يا سازمان مراجعه مي كند بايد بتواند اطلاعات مورد نياز خود را بدست آورد و يا براي مشكل خود راه حلي پيدا كند، بنابراين سازماندهي و طراحي مناسب يك وب سايت، از پارامترهاي مهم و موثر در طراحي وب سايت هاي تجاري مي باشد كه عدم توجه به آن، موجب ناتواني در امر تجارت الكترونيكي خواهد شد.
چ) توانايي در همراهي با فناوري هاي جديد: امروزه به طور مداوم جهان شاهد ظهور فناوري هاي جديد مي باشد كه عدم توانايي در همراهي مناسب با آنها موجب از دست رفتن منافع بالقوه ناشي از آنها براي بنگاه خواهد بود. در حقيقت، نوسازي در فن آوري هاي مورد استفاده بايد بگونه اي انجام گيرد كه بنگاه همواره در فهرست جستجوي مشتريان براي دريافت خدمات و كالاي مورد نظر قرار گيرد.
ح) سازگاري و عدم مغايرت در مسيرهاي بازاريابي: ممكن است بر اثر عارضه اينترنتي كالا، شبكه توزيع سنتي (عمده فروشان كالاي بنگاه) از خريد كالا و ادامه نمايندگي پخش امتناع كنند لذا در امر بازاريابي بايد به اين نكته ظريف دقت لازم را مبذول داشت.
با نگاهي دقيق تر به پيش نيازهاي ذكرشده، مي توان گفت كه در داشتن برخي از اين الزامات، كشور ما داراي مزيت نسبي است در حالي كه در برخي ديگر نقاط ضعفي به شكل مانع بر سر راه توسعه تجارت الكترونيكي در ايران وجود دارد.
نقاط قوت:
1- رقابت فراينده در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات
2-موقعيت هاي آموزشي فزاينده (درحال رشد و توسعه)
3- وجود ابتكار و نوآوري در زمينه توسعه نرم افزار و پـتانسيل براي صادرات نرم افزار
4-مجاورت با بازارهاي بزرگ و پيشرفته فناوري اطلاعات
5- تعهد دولت نسبت به توسعه فناوري اطلاعات (متبلور درسند ملي استراتژي فناوري اطلاعات)
6- وجود نيروهاي جوان و مستعد براي راه اندازي كسب وكارهاي جديد و داراي ريسك بالا
7- بوجود آمدن برخي زمينه ها براي توسعه تجارت الكترونيكي از جمله قانون تجارت الكترونيكي
نقاط ضعف:
1- فقر اقتصادي و فرهنگي جامعه و پايين بودن سطح آگاهي مردم نسبت به فناوري اطلاعات دركشور
2-بي ارزش بودن وقت درفرهنگ عامه ايران
3- عدم رشد متناسب زير ساختهاي مالي
4-ضعف نظام بانكي كشور در بانكداري الكترونيكي و دسترسي محدود به پرداخت الكترونيكي
5- عدم اطمينان درمعاملات اينترنتي از سوي مشتريان
6- كمبود كارآفرينان درحوزه تجارت الكترونيكي
7- كمبود سرمايه خصوصا سرمايه ريسك پذير
8-هزينه بالاي دسترسي به اينترنت (خصوصا اينترنت با پهناي باند مطلوب) و نبود بسترها و تجهيزات شبكه اي و ارتباطي لازم براي دسترسي سريع و آسان مردم به اينترنت
9-ضعف در مهارت هاي كاربردي تجارت الكترونيكي
10- ضعف در سيستمهاي تكميل سفارشات (گمرك، پـست و...)
11-عدم آمادگي نهادهاي دولتي براي ارائه سرويس هاي مبتني بر فناوري اطلاعات
12- كمبود زيرساخت صنعتي به منظور توليد كالاها و خدمات با ارزش افزوده بالا
13- حجم بالاي فعاليت هاي دولتي و انجام آنها با شيوه هاي سنتي وعدم استفاده از تجارت الكترونيكي
14- عدم وجود قوانين يكپارچه و نهادهاي مسئول براي رسيدگي به مشكلات قانوني درحوزه تجارت الكترونيكي
فرصتها:
1-گشوده شدن بازارهاي جديد از طريق تجارت الكترونيكي به روي كشور
2- ايجاد دسترسي هاي جديد دربازار فعلي و امكان توسعه بازار و محصول براي توليدكنندگان و ارائه دهندگان خدمات
3- افزايش كارايي صنايع
4- افزايش بهره وري عمومي در اقتصاد ملي
5-افزايش رقابت، بهبود تجارت و كاهش هزينه ها براي مصرف كنندگان
6-امكان توزيع امكانات و مشاغل در نواحي حومه اي شهرها و روستاها و به تبع آن افزايش عدالت اجتماعي
7- فراهم آمدن فرصت زماني بيشتر براي انجام مبادلات با بسياري از كشورها
8-عدم نياز به سرمايه گذاري كلان براي راه اندازي كسب و كار جديد درمقايسه با روش هاي سنتي راه اندازي كسب و كار
تهديدات:
1-مشكلات ناشي از روند سريع جهاني شدن
2- كاهش كارآفرينان و متخصصان حوزه تجارت الكترونيكي در نتيجه فرار مغزها
3-افزايش رقابت پذيري و در نتيجه كاهش حاشيه سود صنايع
4-عميق تر شدن نابرابري در نتيجه توسعه نامتوازن تجارت الكترونيكي
5- تغييرات در ساختار اجتماعي در نتيجه توسعه تجارت الكترونيكي
6- امكان از دست دادن رقابت پذيري در صورتي كه كسب وكارها نتوانند خود را با تغييرات جهاني در زمينه توسعه تجارت الكترونيكي هماهنگ كنند.
7- امكان تحريم ازسوي برخي كشورها
8- امكان دسترسي به اطلاعات اشخاص و شركت هاي ايراني توسط دولت هاي غربي و استفاده از آنها بر عليه اين اشخاص و شركت ها
9- تسلط زبان لاتين بر اينترنت
سه شنبه 14 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 4171]