شادى و غم در تعاليم اسلامى

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: هشدارهاى اجتماعى
شادى و غم در تعاليم اسلامى

انسان موجودى است كه رفتار خود را در زندگى بر اساس انگيزش و هيجان و عاطفه شكل مي.دهد، با انگيزه و انگيزش به عمل وادار مىشود و عمل را جهت مي.دهد و تا رسيدن به هدف ايستادگى و مقاومت مىكند. به ديگر سخن: آدمى با انگيزش و انگيزه قدرت پيدا مىكند تا اعمال و رفتارش را جهت دهد و تا رسيدن به هدف با مقاومت و ايستادگى تلاش خود را ادامه مي.دهد و اين انگيزه برخى اكتسابى و آموختني.اند و برخى غير اكتسابى و نا آموختنى، كشش انسان به غذا و آب غير اكتسابى و كشش انسان به تحصيل دانش و معنويت آموختنى است.

منشأ انگيزش انسان نياز است كه آدمى را وا مي.دارد تا آن نياز را تأمين كند.

همانطورى كه انگيزش، نقش محورى در زندگى انسان ايفا مىكند هيجانها و عواطف نقش محورى در افكار و رفتار او ايفا مىنمايد و اين هيجانها متعدد و گوناگون است كه اصول آن را برخى روان شناسان لذت، ترس، خشم و محبت و نفرت و شادى و غم مي.دانند.

آدمى هنگامى كه با محرك خوشايند و مطلوب در رسيدن به هدف روبرو شود طبعاً
احساس لذت مىكند و براى تلاش بيشتر بر انگيخته مىشود و اگر با محرك نامطلوب مواجه شود دچار رنج مىگردد.

و هنگامى كه خطر يا تهديدى نباشد آدمى احساس امنيت مىكند و اگر احساس خطر و يا تهديدى وجود داشته باشد احساس ترس مىنمايد.

شادى نيز حالتى است كه تألمات روحى در انسان به كمترين حدّ خود مي.رسد و بر اثر آن مسرّت باطنى انسان آشكار مىشود و انسان براى لحظه.اى از قيد غمها آزاد مىگردد، شادى احساس مثبتى است كه از حس رضايت مندى و پيروزى بدست مي.آيد.()

برخى ديگر گفته.اند: شادى عبارت است از مجموع لذتهاى بدون درد. شادى آرامش خاطر و رضايت باطنى است شايد آن كيفيت زندگى است كه همه آرزوى يافتنش را دارند.()

مرحوم شهيد مطهرى در اين زمينه مىنويسد: سرور، حالت خوش و لذت بخشى است كه از علم واطلاع بر اين كه يكى از هدفها و آرزوها، لنجام يافته يا انجام خواهد يافت، به انسان دست مي.دهد و غم و اندوه، حالت ناگوار و دردناكى است كه از اطلاع بر انجام نشدن يكى از هدف و آرزوها به انسان دست مي.دهد.()

با عنايت به تعريفهاى ياد شده شادى و غم حالتى از لذت و رنج مىباشد.

با توجه به مطالب گفته شده كه محور زندگى آدميان بر انگيزش و هيجان است و از جمله هيجانها، شادى و غم است، و با توجه به اين كه شادى يكى از نيازهاى اساسى انسان در زندگى است و با توجه به اين كه شادى محركى است براى كار و فعاليت بيشتر و عاملى براى رشد و موفقيت و يكى از ضرورتهاى زندگى است و غم و اندوه از عوامل بازدارنده رشد و موفقيت، آيا اسلام در تعاليم خود به آن پرداخته و درباره اين نياز انسان حقايقى را ارائه داده است يا خير؟ و به عبارت ديگر: با توجه به اين كه انسان فطرتاً به شادى متمايل و از غم گريزان است، آيا دين به امر فطرى پاسخ داده است؟ آيا آدمى، مىتواند هم دين دار باشد و هم شادمان و شاداب و با وجود آن از غم و اندوه بدور باشد. ما در اين مقاله در صدد تبيين اين حقيقتيم كه با عنايت به هماهنگى تعاليم اسلام با فطرت آدمى و قوانين اسلامى با نيازهاى فطرى انسان، حتماً به اين سؤال پاسخ داده است ولكن براى آن حدود و مرزهايى تعيين كرده كه پيروان دين بايد با رعايت آن مرزها و حدود به شادى بپردازند.

امام هفتم فرمود: «اجتهدوا فى ان يكون زمانكم اربع ساعات، ساعة لمناجاة اللّه و ساعة لامرالمعاش و ساعة لمعاشرة الاخوان و الثقات الذين يعرفونكم عيوبكم و يخلصون لكم فى الباطن و ساعة تخلون فيها للذّاتكم فى غير محرّم و بهذه الساعة تقدرون على الثلاث ساعات.»()

تلاش كنيد در اين كه اوقات خود را در چهاربخش تنظيم كنيد، بخشى از آن براى راز و نياز با خدا و عبادت او و بخشى براى كار و فعاليت به منظور تأمين زندگى و بخشى را براى معاشرت و مصاحبت با برادران مورد اعتماد، كسانى كه شما را به عيوب و كاستىهايتان واقف سازند و در باطن شما را (با تذكر و نصيحت از آلودگىها) پاكسازند و بخشى را به لذات و تفريحات غير حرام (مشروع) اختصاص دهيد و با اين بخش يعنى تأمين لذّت و سرور و نشاط نيرو و توان انجام وظائف ديگر خود را تأمين نمائيد.

از اين روايت استفاده مىشود كه آدمى با توجه به ابعاد وجودى خود بايد به همه ابعاد عنايت داشته باشد، آدمى به لحاظ برخوردارى روح و داشتن نياز معنوى بايد با راز و نياز با خدا و عبادت به درگاه او به اين خواسته خود پاسخ گويد و به دليل داشتن جنبه مادى و معيشتى بايد با كار و تلاش اين نياز خود را تأمين نمايد و به دليل اجتماعى بودن بايد در اجتماع حضور يابد و از طريق ارتباط و معاشرت و مصاحبت با افراد مورد اعتماد هم كاستىهاى خود را بشناسد و بر طرف كند و هم با ارتباط سازگار با آنها نيازهاى خود را تأمين نمايد ولى در بخش چهارم كه به مسئله لذت مىپردازد به انسان توجه مي.دهد كه اولاً يكى از نيازهاى طبيعى و فطرى انسان لذت و نشاط و سرور و شادى است كه بايد در برنامه روزانه خود به آن توجه نمايد و ثانياً لذّت و نشاط منطقه ممنوعه و حرامى دارد كه نبايد در آن وارد شود و ثالثاً لذت و نشاط زمينه ساز توان و قدرت انسان بر انجام فعاليتها در سه بخش ديگر زندگى است زيرا نشاط و شادى در آمادگى روحى و روانى انسان مؤثر است و كسى كه آمادگى روحى و روانى داشته باشد بهتر مىتواند به فعاليت بپردازد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 163]