معبد لائودیسه؛ شهر گمشده سلوکی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بقایای این معبد در محله ای بنام دوخواهران (شمال شرقی نهاوند) در زیر خروارها خاک مدفون است. این اثر تاریخی در سال 193ق.م به دستور آنتیخوس سوم از جانشینان اسکندر برای همسر خود به نام ملکه لائودیسه (لائودیکه) احداث شده و یکی از مهمترین آثاری که از این محوطه بدست آمده کتیبه.ای است بر روی یک تخته سنگی که به خط یونانی نگاشته شده که در سال 1322 هـ.ش هنگام برداشت از خاک محله بدست آمده است.این کتیبه حاوی عناوین و اختیاراتی است از آنتیخوس، سومین حکمران مقدونی، به ملکه و خواهرش لائودیسه، که به حاکم سلوکی تحت امرش مندموس در نهاوند ابلاغ شده و به فرمان مندموس مضمون نامه شاه بر روی سنگی به ابعاد 45 ×85 سانتی.متر به خط یونانی قدیم و درسی و دو سطر حک شده، تاریخ کتیبه سال 119 از ماکاندیکوس است که با سال 193 ق. م تطبیق می.کند و هم اکنون به همراه چندین مجسمه کوچک مفرغی در موزه ملی ایران باستان نگهداری می.شود.
متن کتیبه در سال 1949 میلادی توسط لوئی روبر ترجمه شده و در مجله هفتگی هلینکا به زبان فرانسه منتشر شده است. سپس ترجمه فرانسوی کتیبه توسط علی حاکمی .به زبان فارسی انجام شد. این محوطه تاریخی در سال 1327 به شماره 374 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
به منظور شناسایی محل معبد لائودیسه در تابستان 1384 هیأت کاوش محوطه لائودیسه به سرپرستی آقای رهبر کارشناس ارشد بازنشسته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور عملیات گمانه زنی، بررسی و مطالعه آغاز شد.
باوجود محدودیت.هایی که برای گمانه زنی وجود داشت. هیأت توانست یازده گمانه آزمایشی در ابعاد مختلف و در فاصله.های متفاوت بزند. نهایتاً بعلت مشکلات فراوان (گمانه زنی در منازل که بر روی محوطه تاریخی قرار گرفته اند) سرپرست هیأت پیشنهاد کردند چند منزل مسکونی که حدود آنها بر روی نقشه مشخص شده خریداری شود تا در فرصت مناسب نسبت به کاوش آنها اقدام شود.
در این راستا در سال جاری (1387) از محل اعتبارات استانی تعدادی از منازل مذکور تملک شد و امیدواریم با تأمین اعتبار کاوش گسترده به منظور شناسایی معبد لائودیسه آغاز شود.
در دوره سلوکی گذاشتن نام پادشاه یا همسر او بر کلنی.ها (شهرها) معمول بوده، کلنی.ها وقتی توسعه پیدا می.کردند. لقب بولیس می.گرفتند. آنتیخوس سوم در فرمانی که بر طبق کتیبه مکشوفه تأیید می.شود دستور داد که معبدی بنام همسرش ساخته شود که به همین نام (لائودیسه) معروف شده بود. دراین دوره در تاریخ ایران با بنیاد گرفتن شماری شهر به گونه پولیس ممتاز است. شهر و شهرک.های سلوکی در طول جاده بزرگ موسوم به خراسان یا جاده ابریشم ایجاد شده بود که شواهد باستان.شناسی استقرار آنها را در دینور کرمانشاهان، نهاوند، همدان و در خورهه محلات تأکید دارد. ایجاد این شهرها در راستای اهداف یونانی کردن ایرانیان و تسلط بر راههای ارتباطی دنبال می.شد و به تبع آن نیز شهرها بر اساس الگوها و معیارهای شهر سازی سلوکیان ساخته می.شد.
یافته.ها و داده.های باستان شناسی شامل کتیبه، مجسمه.های مفرغی، ستون، سر ستون و .... حکایت از وجود ساختمان.های با عظمت دوره سلوکی دارد که در زیر بدان.ها اشاره می.شود.

کتیبه سنگی: این کتیبه بر روی یک تخت سنگ مرمر و به خط یونانی مشتمل بر امتیازاتی است که شرح آن عنوان شد و در برگیرنده دو متن است.

متن اول

مندموس به اپلودوروس و به کلیه صاحب منصبان شهر لائودیسه درود می.فرستد که پس از این اعلامیه می.بایست مواد فرمانی که شاه به من نوشته است ضمیمه شود و روی سنگی از آن سواد بردارید. سپس نوشته ای که مقرر داشته اند مطالعه نموده و آن را محفوظ نگاهدارید. و سنگ را در معروفترین زیارتگاه.های شهر نگاه دارید. خوش باشید سال 119 دهم ماه یانه مدس.

متن دوم

شاه آنتیخوس به مندموس سلام می.رساند و دستور می.دهد که به شئونات خواهر ما ملکه لائودیسه بیافزائید و از او قدردانی کنید. این امر برای ما بسیار ضروری است. شما برای اینکه او در زندگانیش با مهر و محبت و مراقبت شدید خود را نشان داد. بلکه او هنوز نسبت به خدایان دارای عشق و احترام بی.پایان است. بنابراین ما با مهر و علاقه دستور می.دهیم و موافقت خود را با این امر اعلام می.داریم. که او از جانب ما به این افتخار نایل گردد. خصوصاً مصمم هستیم همانطوری که در تمام قلمرو ما انتخاب کاهنین بزرگ از طرف ما انجام می.شود. بدین نحو در این محل کاهنه.هایی از طرف ملکه لائودیسه تعیین گردد. در حالی که حامل تاج.های طلا و تصاویر او خواهند بود. سپس نام آنها در اسناد بعد از کاهنین نیاکان ما و خود ما ثبت گردد.و خلاصه بعد از آنکه نام ملکه لائودیسه در تمام قلمرو تو به عنوان کاهنه بزرگ معروف و مشهور گردید. کلیه کارها بر طبق گفتار ما انجام گرفت. مفاد فرمان را بر روی سنگی ثبت نمایند. تا وقف این مکان مقدس گردد. و بالاخره این عمل بسیار پسندیده ای که نسبت به خواهر ما انجام دادیم. نتایج آن در حال و آینده آشکارخواهد شد. سال 119 ا زماه کاندیکوس.

پیکره.های کوچک مفرغی:

مجسمه کوچک مفرغی با ویژگی.ها و مشخصه.های دوران هلنی نمونه.های از مجسمه.های الهگان و خدایان یونانی را نشان می.دهد. در میان این مجسمه.های کوچک زئوس، آتنا، آپولو، و دمتر را می.توان باز شناخت.

مجسمه زئوس-

مجسمه مفرغی انسانی به سبک یونانی که در دست راست گلی دارد و دست چپ به طرف گردن برگشته و با نوارهای برجسته، مردی است با ریش بلند و در حالیکه موهای بافته او دور سر جمع شده اند و حالت وقار و سنگینی خاصی بدان داده است.
لباس او شامل پارچه بدون دوخت که تا کمی .بالاتر از قوزک پا را می.پوشاند و دور کمر پیچیده شده است. و سر دیگر آن از پشت روی شانه چپ امتداد یافته و در جلو به طور آزاد افتاده است. چین.های لباس به طور عمودی و افقی است. که وضعیت طبیعی پارچه در اینجا مشخص شده. بازوی چپ بطور افقی تا مقابل شانه بالا رفته و سپس از آرنج به طرف بدن روی پای چپ تکیه داده است. پای راست روی پاشنه تکیه دارد و کمی .جلوتر از پای چپ قرار گرفته است. سینه ستبر و عضلات قوی این مجسمه القاء کننده قدرت است. مجسمه زئوس از تناسب نسبی برخوردار است. زیرا نسبت سر به تمام بدن کمی. بیشتر از (یک به هفت) است.

مجسمه آتناپارتنوس-

مجسمه مفرغی انسانی با کلاه تاج دار شبیه به سبک یونانی که در دست راست صفحه مدوری دارد و در دست چپ به حالت نیزه در دست تا بالای سر آورده است و دست گره نشان داده شده که بیانگر آنست که مسلح به نیزه بوده است. بخشی از موهای مجعد از زیر کلاه مخروطی نمایان است و لباس او از سه قسمت تشکیل شده، اول زیر پوشی است که دارای آستین.هایی تا آرنج بوده و کاملاً به بدن چسبیده اند. و در جلوی سینه فقط یقه آن به وسیله نواری مشخص شده، بخش دوم لباس بلندی است که پاها را می.پوشاند. کمربندی محکم روی این لباس بلند بسته شده این لباس بدون آستین که روی شانه راست گره خورده است. در اصطلاح یونانی خیتون نامیده می.شود. چین.های پارچه از بالا به پایین زیادتر بخصوص در بخش پایین بیشتر اما در بخش بالا صاف و بدون چین است. پارچه سومی .ایماتیون روی شانه چپ بطور مورب افتاده بطوری که نصف بدن را می.پوشاند. در مورد تصویری که روی سینه الهه است باید گفت که تصویری از (مدوزیا گورکن) است که در اثر خاصیت سحرآمیزی که در چشم.های (مدوز) است هرکس به آن نگاه کند به سنگ تبدیل می.شود که بعنوان نوعی طلسم مورد استفاده قرار گرفته است.
معبد لائودیسه (شهر سلوکی نهاوند) در زیر خروارها خاک پنهان مانده است و با توجه به ارزشمند بودن آن اثر تاریخی و فرهنگی ضرورت دارد با مطالعات و کاوش.های گسترده باستان شناختی زنده و احیاء شود که این موضوع حمایت مقامات استانی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور را می.طلبد که خود در توسعه گردشگری و اشتغال زائی سهم بسزائی خواهد داشت و بعنوان یکی از مناطق تاریخی و بین المللی به جهانیان معرفی خواهد شد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]