دختران ایران باستان چگونه همسر خود را انتخاب می.کردند؟!

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:
نگاهی به یافتن همسر در ایران باستان
در لابه.لای تاریخ، اساطیر و باستان شناسی ایران همواره خانواده به عنوان مهم.ترین واحد اجتماعی و نگهدارنده رابطه خویشی و پایگاه عاطفی نقش مهمی.ایفا می.کند. «مان» در مفهوم خانواده، از صورت اوستایی «نمانیه»، در واژه «...خانمان» به معنی خانه و خانواده باقی. مانده است.

در آثار باستان.شناسی ایران، در گورهای مختلف آثار مادری که فرزندش را بغل کرده است و حتی یک نمونه از تپه حسنلو، پایین.تر از دریاچه ارومیه، آثار زن و مردی که یکدیگر را در آغوش گرفته.اند، به دست آمده است که خود تاکیدی است بر مفهوم خانواده و عشق. خانواده که امروز نیز از مقدس.ترین و محترم.ترین نهادهای اجتماعی به شمار می.رود، همواره در این سرزمین از
اهمیت والایی برخوردار بوده است. تا بدان .جا که در اعتقادات ایرانی تشکیل خانواده به صورت تکلیفی دینی در آمده است.

خانواده از نظر اقتصادی، اشتراک منافع و همیاری و امداد مادی و معنوی را تضمین می.کند و عشق و محبت مایه استواری این پیوند می.گردد.

در آن زمان که زن.ربایی و حتی خرید زن در میان بسیاری از ملل و اقوام هند و اروپایی معمول و متداول بود، ازدواج ایرانی در سایه نظم و نسقی که آیین زرتشت آورده بود، نتیجه عقد بود.
وجود ایزد بانوانی چون آناهیتا و اشی و نقش آنان در تفکرات ایرانی اهمیت خانواده را بیشتر می.نمایاند.
آناهیتا با صفات نیرومندی، زیبایی و خردمندی، به صورت ایزد بانوی عشق و باروری نیز
در می.آید، زیرا چشمه حیات از وجود او می.جوشد و بدین گونه «مادر خدا».
نیز می.شود. و اشی نماد توانگری و بخشش، ایزد بانویی است که پیشرفت و
آسایش به خانه.ها می.برد و خرد و خواسته می.بخشد.

به نظر ایرانیان، ازدواج نتیجه تراضی زن و مرد بود و این ازدواج در آن واحد معنی مذهبی و اجتماعی داشت.

مومن که تن به قیود زناشویی می.دهد، برای روح خود سعادت جاودانی فراهم می.آورد و برای خویشتن راهی خجسته به سوی زندگی آینده می.گشاید. چرا که مومن باید در گسترش و توسعه آفرینش نیک سهیم باشد و به این منظور، چه وسیله.ای شایسته.تر و نیکوتر از ازدواج و به بارآوردن موجودات «اهورایی» خواهد بود؟ با این اعتقاد، تجرد در آیین زرتشتی مجاز نیست. زناشویی بی.عقد مایه دهشت است و نزد ایرانیان پذیرفتنی نبوده است. به همین خاطر فرزندان حاصل از این گونه پیوندها از وراثت بی.بهره بوده.اند.
زندگی زناشویی و خانواده از لحاظ اجتماعی نیز از اهمیت والایی برخوردار بود تا بدان.جا که در زمان ساسانیان، شاهنشاهان، به عنوان نمایندگان راستین اهورامزدا در روی زمین از ازدواج مردم حمایت می.کردند.

دولت هر سال برای عده زیادی از دوشیزگان نیازمند جهاز فراهم می.آورد و دختران بی.صاحب و بی.جهاز را به خرج خود شوهر می.داد و در انجام دادن این گونه نیکوکاری.ها خسرو انوشیروان
سرآمد دیگر پادشاهان ساسانی بود.

ایرانیان آن.چنان به خانواده اهمیت می.دادند که از مشاغلی که مستلزم تجرد بود یا از زندگی حادثه جویانهکه مردان را مدتی دراز از کانون خانواده دور نگه می.داشت، مانند دریانوردی
و بازرگانی، خوش.شان نمی.آمد.

حتی سربازان ایرانی همه زن داشتند و دلبسته اجاق.های خانوادگی خود بودند و هر سال، جز چند ماهی خدمت به شاهمملکت دینی به گردن نداشتند.
خانواده از چنان بنیان محکمی.برخوردار بود که حتی بچه.دار نشدن و نازایی زن دلیلی بر برهم خوردن پیمان زناشویی نبود.
زرتشتیان در این گونه موارد به راحتی بچه.ای را به فرزندی می.پذیرفتند.گرچه بنابر دین خود مجاز به انتخاب همسر دیگری با رعایت حقوق همسر اول بودند. اما در همه متن پهلوی «مادیکان هزار دادستان» تنها یک نمونه از دوزنه بودن می.بینیم و این امر دلیل آن است که چنین کاری نادر بوده است.

نکته
جالب دیگر در تفکر ایرانیان، همین مساله به فرزندی پذیرفتن است که تنها در مورد خانواده.های بی.اولاد صدق نمی.کند. آوردن بچه.ای به آغوش خانواده منشا مذهبی دارد. این عمل ثواب به شمار می.آید و به منزله عبادت است.از این رو، خانواده.ای که چند فرزند هم داشته باشد، اگر ببیند بچه.ای از پرستاری و مواظبتی شایسته برخوردار نیست یا بر سر راه مانده، مکلف است آن چه را به فرزندی بپذیرد.
مساله مهم دیگر در بدو تشکیل خانواده به چشم می.خورد. پدر و مادر در انتخاب همسر برای دختر خود دخیل بودند اما دختر هم حق داشت در صورتی که داماد منتخب پدر و مادر را نپذیرفت، دست رد بر سینه او بزند. قوانین دوره ساسانی ازدواجی را که به زور صورت می.گرفت، به منزله جرم و خیانت می.شمرد. و این امر، از پیشرفت.های بزرگ حقوق ساسانی بود. این در حالی است که در سرزمین.های هم.مرز ایران، دختر از این آزادی خبر نداشت. در بابل، دختر می.بایست مردی را بپذیرد که پدرش برای وی در نظر گرفته بود و در هند، دختر مثل کالایی به مردی داده می.شد که بیشترین پول را پرداخته بود. در چنین شرایطی، دختر ایرانی از امتیازهایی بیش از همه دختران مشرق زمین برخوردار بود و می.توانست یار و همدم زندگیش را به میل و اراده خویش برگزیند. نمونه.های چنین آزادی و اختیاری در شاهنامه کم نیستند.
شاهدخت رودابه هاماوران مخالف با نظر پدر، کاوس را به همسری خود برگزید، منیژه
زیبا هم، به همین گونه، به سوی بیژن پهلوان، دشمن سوگند خورده پدرش افراسیاب نگریست.

کتایون همسر خویش را در انبوه خلق با پرتاب سیبی زرین به سوی او برگزید. پس از گزینش همسر، باید به حضور پدر دختر رفت و مراسم خواستگاری را به جا آورد. در این مرحله، کسان دختر بیش از هر چیز دیگر نگران خلق مادر شوهر بودند که خوشبختی نوعروس سراپا به آن بسته بود و این نگرانی.ها نشان می.دهد همان.گونه که احترام به بنیان خانواده و قدر و منزلت آن در ایران باستان ریشه دارد، دعوای عروس و مادرشوهر هم ریشه.ای بس کهن داشته است!

مقام زن در ایران باستان
در ایران باستان همیشه مقام زن و مرد برابر و در کنار هم ذکرشده است، حتی گروهی از ایزدان مانند آناهیتا زن هستند و در میان امشاسپندان،
آنچه در اوستا آمده است همه نشانه ای از همسنگی زن و مرد است، در فروردین یشت چنین آورده شده: اینک فروهر همه مردان و زنان پاک را می.ستائیم آنان که روان هایشان در خور ستایش و فروهر.هایشان شایسته است اینک فروهر همه مردان و زنان پاکدین را می.ستائیم.
در زمان شاهنشاهی هخامنشیان، براساس لوح های گلیتخت جمشید زنان هم دوش مردان در ساختن کاخ های شاهان هخامنشی دست داشتند و دستمزد برابر دریافت می.نمودند، پیشه بیشتر زنان در دوره هخامنشیان صیقل دادن نهائی سنگ نگاره ها و همچنین دوخت و دوز و خیاطی بوده است. بنابراین در شاهنشاهی بزرگ هخامنشی با برابری و تساوی حقوق زنان با مردان سر و کار داریم.
باید خاطرنشان کرد که زنان در زمان بارداری و با بدنیا آوردن کودکی برای مدتی از کار معاف می.شدند، اما از حداقل حقوق برای گذران زندگی برخوردار می.گشتند و علاوه بر آن اضافه حقوقی بصورت مواد مصرفی ضروری زندگی دریافت می.نمودند، همچنین در گل نوشته های تخت جمشید شاهد آن هستیم که در کارگاههای خیاطی، زنان بعنوان سرپرست و مدیر بودند و گاه مردان زیردست زنان قرار می.گرفتند.
اما زنان خاندان شاهی از موقعیت دیگری برخوردار بودند، آنان می.توانستند به املاک بزرگ سرکشی کنند و کارگاه های عظیم را با همه کارکنانش اداره و مدیریت می.کردند و درآمدهای بسیار زیاد داشتند، اما باید خاطرنشان کرد که حسابرسی و دیوان سالاری هخامنشی حتی
برای ملکه هم استثنا قائل نمی.شد و محاسبه درآمد و مخارج از وی مطالبه می.کرد.
در یکی از گل نوشته ها (لوح های گلی) رئیس تشریفات دربار داریوش بزرگ دستور تحویل 100 گوسفند را به ملکه صادر می.کند تا درجشن بزرگ تخت جمشید که 2000 مهمان دعوت شده بودند، بکار روند.
دریکی از مهرهای بدست آمده از تخت جمشید زنی بلندپایه در صندلی تخت مانندی نشسته و پاهایش را روی چهارپایه ای گذارده و گل نیلوفری در دست دارد و تاجی برسرنهاده که چادری روی آن انداخته شده است و به تقلید از مجلس شاه، ندیمه ای در برابر او ایستاده و عود سوزی در آن دیده می.شود. این مهر یکی از زنان ثروتمند دربار هخامنشی است که نقش مهمی .در مدیریت جامعه داشته است و دستورات خود را به این مهر منقوش می.کرده است.
بنابراین با کمک گل نوشته های تخت جمشید تصویری کاملا نو از زنان و ملکه های هخامنشی بدست می.آوریم که برخلاف ادعای نویسندگان یونانی، که آنها را عروسکهایی محبوس در حرم سراها می.دانستند، نه تنها همدوش مردان در آئین های مذهبی شرکت می.کردند، بلکه
در صحنه زندگی و در اداره امور کشور هم نقش و شخصیت مستقل خویش را حفظ می.کردند. بررسی دقیق لوح های دیوانی تخت جمشید نشان می.دهد، که زن در وران فرمانروائی هخامنشیان بویژه در زمان شاهنشاهی داریوش بزرگ از چنان مقامی .برخوردار بودند که در میان همه خلق های جهان باستان نظیر نداشت. امرداد و خرداد و سپندارمذ، که صفات اهورامزدا است زن می.باشند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 395]