نقش رسانه در جنگ نرم

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: نقش رسانه در جنگ نرم

خداوند در قرآن كریم آیه.ی 217 سوره.ی مباركه.ی بقره می.فرماید: "و لایزالون یقاتلونكم حتی یرّدوكُم عَنْ دینِكُم إن استطاعُوا". به این معنی كه «دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند». واژه لایزالون، دلالت بر استمرار دارد و گویای این است كه دشمنان همیشه با شما در جنگ هستند منتهی بسته به شرایط مكانی و زمانی نوع این جنگ ممكن است متفاوت باشد. گاهی جنگ، جنگ نظامی است. گاهی اقتصادی است و گاهی نیز فرهنگی.

اصولاً جنگ.هایی كه از نوع نظامی است و از وسایل و ادوات نظامی در آن استفاده می.شود، به.عنوان جنگ سخت یا Hard War مشهور است. ولی اگر در این جنگ از وسایل و ادوات و كالاهای فكری و فرهنگی استفاده شود، اصطلاحاً به آن Soft War یا جنگ نرم اطلاق می.كنند. بنابراین شاخصه.ی جنگ نرم، استفاده از ابزارهای فكری و فرهنگی است.»
در واقع تعریف علمی جنگ نرم عبارت است از «استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن به منظور تاثیرگذاری بر عقاید، فرهنگ، سیاست، احساسات، تمایلات، رفتار و مختصات فكری دشمن با توسل به شیوه..هایی كه موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی می شود».

بنابراین جنگ نرم را می.توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه.ای دانست كه جامعه را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شكست وا می.دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه.ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و... از اشكال جنگ نرم است.

پیشینه تاریخی :

به نظر می.رسد جنگ نرم و مفاهیم همسان از قبیل عملیات روانی، جنگ روانی، قدرت نرم، جنگ سفید و... قدمتی به اندازه حیات بشری دارد.

با این وجود «جنگ نرم» با مختصات جدید خود بعد از شروع جنگ سرد Cold War و در اوج آن یعنی در دهه 1970 با مشاركت اساتید برجسته علوم سیاسی و علوم ارتباطات از جمله جوزف نای، هارولد لاسول، جان كالینز، اعضای برجسته آژانس اطلاعات مركزی آمریكا (سیا) CIA و فرماندهان ارشد پنتاگون با تاسیس مركزی تحت عنوان «كمیته خطر جاری» طراحی، تدوین و عملیاتی شد كه مهم.ترین هدف آن بمباران تبلیغاتی علیه بلوك شرق و به ویژه شوروی بود كه ظاهراً بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این كمیته به «كمیته صلح جاری» تغییر كرده و همچنان فعال است و كانون تهاجمات روانی آن جهان اسلام و به ویژه جمهوری اسلامی ایران و هواداران منطقه.ای آن از جمله حزب اله، حماس و كشورهای دوست ایران می.باشد.

قدرت نرم از سه سطح راهبردی، میانی و تاكتیكی تشكیل می.شود:

1- سطح راهبردی: این سطح از قدرت نرم كه متأثر از فرهنگ استراتژیك كشور است، به سطح رهبران و نخبگان یك كشور باز می.گردد و بالاترین سطح رویارویی قدرت نرم تلقی می.شود.

2- سطح میانی: این سطح از قدرت نرم بر عنصر مردمی قدرت ملی كشور تأكید دارد. قدرت نرم در این سطح، از فرهنگ ملی متأثر است هدف، سلب اراده و انگیزه از مردم و بی.تفاوت نمودن جمعیت.های همراه و تبدیل آن.ها به جمعیت.های معارض، مخالف و بی.تفاوت و شكل دادن به نافرمانی.های مدنی با ایجاد شكاف بین دو سطح راهبردی و میانی است.

3- سطح تاكتیكی: هدف اصلی از جنگ نرم در این سطح، سلب اراده و روحیه مقاومت در جبهه حریف است.

حوزه جنگ نرم :

1- حوزه اجتماعی 2- حوزه فرهنگ 3- حوزه سیاسی

مخاطبان جنگ نرم :

با توجه به اهمیت دوچندان این مسئله رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با اشاره به جنگ نرم عظیمی كه دشمنان در مقابل ملت ایران و نظام اسلامی به راه انداخته.اند، نخبگان فكری از جمله دانشجویان و اساتید دانشگاه.ها را به هوشیاری و فعالیت مبتنی بر فكر و تدبر در این عرصه فرا خواندند و تاكید نمودند: «دانشجویان عزیز افسران جوان ایران و جمهوری اسلامی در جبهه مقابله با جنگ نرم دشمنان و جریان شیطانی متكی بر زور و تزویر و پول هستند... در این منطقه بسیار حساس، جمهوری اسلامی با قدرت روز افزون خود در مقابل سلطه گران جهانی ایستاده است و طبعا شبكه بزرگ صهیونیستی، كمپانی.های جهانی و مراكز پولی كه عرصه سیاسی آمریكا و اروپا را نیز هدایت و اداره می.كنند قدرت عظیم ملت ایران و جمهوری اسلامی را دشمن می.پندارند و با آن مقابله می.كنند.»

باید این نكته را در نظر داشته باشیم كه چون قشر دانشگاهی بیشتر با مقوله.ی فكر و فرهنگ ارتباط دارد، در جنگ نرم دشمن نیز این قشر در اولویت.های بالای آن.ها قرار می.گیرد. حال اگر در قشر تجّار، بازرگانان و... وارد شویم، مباحث اقتصادی و جنگ اقتصادی همچون تحریم و... بیشتر مدّنظر است و مباحث ایدئولوژیكی و فكری چندان موضوعیت پیدا نمی.كند. بنابراین دانشگاهیان كه بیشتر با دانش، كتاب، ایدئولوژی و فرهنگ و... سر و كار دارند، گروه مخاطب و هدف اصلی دشمن در جنگ نرم هستند.

جنگ نرم را می.توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه.ای دانست كه جامعه را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شكست وا می.دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه.ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و... از اشكال جنگ نرم است
در مورد نقش اساتید دانشگاه در مقابله با جنگ نرم نیز این نكته حائز اهمیت است كه نقش روشنگر آن.ها برای دانشجویان بسیار اساسی است. استادان دانشگاه می.توانند ادراك مناسب از وضعیت موجود را به دانشجویان خود منتقل كنند. بدون شك اگر دشمنان ما مانند آمریكا و اسرائیل، حرف.های جذابی می.زنند، دلشان برای این كشور نسوخته یا دنبال منافع ملی ما نیستند. انگیزه.های آن.ها از توجه به كشورهای خاورمیانه را می.توان در عراق و افغانستان مشاهده كرد. بنابراین جذابیت.های ظاهری كه دشمن در قالب القائاتش ایجاد می.كند، باید توسط اساتید برای دانشجویان كالبدشكافی شود.

ویژگی های جنگ نرم :

جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و اتكا به قدرت نرم از ویژگی.های بسیار زیاد و متنوع برخوردار است كه مهم.ترین آن.ها عبارتند از:

1. جنگ نرم در پی تغییر قالب.های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی است.

2. آرام، تدریجی و زیرسطحی است .

3. جنگ نرم نمادساز است: تصویری شكست خورده، ناامید و مأیوس از حریف ارائه می.شود و در مقابل مهاجم با نمادسازی و تصویرسازی خود را پیروز و موفق نشان می.دهد. در این ویژگی عملیات روانی در حد اعلای، خود انجام می.شود.

4. پایدار و بادوام است: نتایج جنگ نرم در صورت موفق بودن، پایدار و بادوام خواهد بود. هدف اصلی در جنگ نرم تغییر باورها و اعتقادات است. چنانچه این تغییر حاصل گردد، به راحتی تغییر مجدد و بازگشت به حالت اولیه میسر نمی.باشد.

5. جنگ نرم پرتحرك و جاذبه.دار است: جنگ نرم كه به صورت تدریجی و آرام شروع می.شود، در نقطه.ای به دلیل ایجاد جاذبه.های كاذب، خود جامعه هدف را برای تحقق اهداف به كار گرفته و از این طریق بر دامنه تحركات آن افزوده می.گردد. در واقع با گذشت زمان، بسیاری از بازیگران و حتی بازیگردانان جنگ نرم به صورت خواسته یا ناخواسته از درون جامعه هدف به استخدام كارگزاران اصلی جنگ نرم در می آیند.

6. جنگ نرم هیجان.ساز است: با نمادسازی.ها، اسطوره.سازی.ها و خلق ارزش.های جدید، در جنگ نرم از احساسات جامعه هدف نهایت استفاده انجام می.گیرد.

مدیریت احساسات یك ركن در مهندسی جنگ نرم به حساب می.آید. در مدیریت احساسات، تلاش می.شود از احساسات و عواطف جامعه هدف به عنوان پلی برای نفوذ در افكار و اندیشه.ها برای ایجاد تغییر و دگرگونی در باورها استفاده شود. احساسات و عواطف به دلیل تحریك پذیری، زمینه.های خلق بحران را فراهم می.سازد.

7. جنگ نرم آسیب محور است: دشمنان در جنگ نرم با شناسایی نقاط آسیب جامعه هدف در حوزه.های ذكر شده، فعالیت.های خود را سامان داده و با خلق آسیب.های جدید، بر دامنه تحركات خود می.افزایند.

8. جنگ نرم چندوجهی است:دراین جنگ، ازتمامی علوم، فنون، شیوه.ها و روش.های شناخته شده و ارزش.های موجود استفاده می.گردد.

9. جنگ نرم تضادآفرین است: تضادهای به وجود آمده از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را برهم می.زند و زمینه.های بروز بحران و درگیری.های داخلی را فراهم می.سازد. بنابراین تخریب وحدت ملی یكی از پیامدها و ویژگی.های جنگ نرم است.

10. جنگ نرم تردید آفرین است:به مرور بر دامنه این تردیدها افزوده شده تا در نهایت به ایجاد تغییرات اساسی در باورها و ارزش.ها دست یابد.

11. جنگ نرم از ابزار روز استفاده می.كند: از ظرفیت.های فضای مجازی، ماهواره، تلفن همراه و... در این جنگ استفاده می.شود.

عرصه.ها و ابزارهای جنگ نرم :

- رسانه (کتاب –مطبوعات – نشریات – رادیو-اینترنت – خبر گزاری.ها)

- ادبیات (داستان –شعر – رمان – طنز)

- بین الملل(دیپلماسی – سازمان.های بین.الملل – عملیات روانی سفارتخانه.ها اپوزیسیون خارج از کشور)

- هنر (فیلم – هنرهای تجسمی –تئاتر – موسیقی)

تاكتیك های جنگ نرم در رسانه.های غربی :

1- برچسب زدن: مانند تروریسم – بنیادگرایی– حقوق بشر

2- تلطیف و تنویر:از تلطیف و تنویر (مرتبط ساختن چیزی با كلمه.ای پر فضیلت) استفاده می.شود تا چیزی را بدون بررسی شواهد بپذیریم و تصدیق كنیم.

3-استفاده از نمادهای مذهبی و یا ملی و انتساب به اشخاص و جریان.هایی كه مورد احترام توده.های عمومی مردم هستند تاكتیك انتقال نامیده می.شود. در این تاكتیك از ابزارهای گوناگون از جمله طنز، كاریكاتور، داستان كوتاه، شعر و موسیقی و... استفاده می.شود.

4- تصدیق: حمایت اشخاص معروف (سیاستمداران، هنرمندان، ورزشكاران، دانشمندان و...) و گروه.های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی از فردی یا جریانی تصدیق نامیده می.شود.

5- شایعه: هر شایعه در برگیرنده بخش قابل توجهی از واقعیت می.تواند باشد (تاكتیك تسطیح در شایعه.سازی) ولی ضریب نفوذ آن بستگی به درجه ابهام و اهمیت آن دارد. در واقع هر چقدر شایعه پیرامون مسائل «مبهم» و«مهم» باشد همان مقدار ضریب نفوذ آن افزایش می.یابد.

6- كلی گویی:تاكتیك كلی گویی، تاكتیكی است كه سعی می.شود ذهن مخاطب متوجه حواشی و شاخ و برگ نشده و در رابطه با هسته مركزی پیام، حساسیت نداشته و آن را بدون بررسی و كنكاش بپذیرد كه به همین دلیل برخی این تاكتیك را «بی حس سازی مغزی» نیز می.نامند.

7- دروغ بزرگ:بدین معنی كه پیامی را كه به هیچ وجه واقعیت ندارد، بیان می كنند و مدام بر «طبل تكرار» می كوبند تا ذهن مخاطب آن را جذب كند.

8- پاره حقیقت گویی:بخشی از خبر نقل و بخشی را نقل نمی.كنند. خبر هنگامی كامل است كه عناصر خبری در آن، به شكل كامل مطرح شوند.

در تاكتیك «پاره حقیقت گویی» حذف یكی از عناصر به عمد صورت می.گیرد و بیشتر اوقات عنصر«چرا» حذف می.شود.

9- انسانیت زدایی و اهریمن سازی:در این تاكتیك با استفاده از برچسب زنی صفات منفی به حریف از جمله دزد، قاتل، دروغگو و... به توجیه حملات و تهاجمات علیه رقیب می.پردازند.

10- ارائه پیشگویی.های فاجعه آمیز:ارائه اخبار و آمارهای آلوده به دروغ از وضعیت سیاسی، اقتصادی كشور و فاجعه آمیز بودن آینده كشور در صورت تداوم وضع موجود، ذیل این تاكتیك تعریف می.شود كه شعار «تغییر» نیز در این رابطه از سوی یكی از نامزدها پیگیری می.شد.

11- قطره چكانی: اطلاعات و اخبار در زمان.های گوناگون و به تعداد بسیار كم و به صورتی سریالی ولی نامنظم در اختیار مخاطب قرار می.گیرد تا مخاطب نسبت به پیام مربوطه حساس شده و در طول یك بازه زمانی آن را پذیرا باشد.

12- حذف (سانسور): در این تاكتیك با حذف بخشی از خبر و نشر بخشی دیگر به ایجاد سوال و مهم.تر از آن ابهام می.پردازند و بدین ترتیب زمینه تولید شایعات گوناگون خلق می.شود.

جنگ نرم تضادآفرین است: تضادهای به وجود آمده از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را برهم می.زند و زمینه.های بروز بحران و درگیری.های داخلی را فراهم می.سازد. بنابراین تخریب وحدت ملی یكی از پیامدها و ویژگی.های جنگ نرم است

13- جاذبه.های جنسی:استفاده از نمادها و «مانكن ها» و همچنین از گویندگان خبری با ظاهری فریبنده ضمن جذب مخاطب، موجب ارتقاء سطح اثرپذیری پیام و غفلت از هسته مركزی و ادبیات آن می.شود.

14- ماساژ پیام:پیام با انواع تاكتیك.ها ماساژ داده می.شود كه از آن مفهوم و مقصودی خاص برآید.

15- ایجاد تفرقه و تضاد: مهم.ترین هدف این تاكتیك، ایجاد گسست بین مردم و نظام سیاسی است كه باعث تزلزل و تنزل اعتماد عمومی مردم نسبت به پذیرش رژیم سیاسی می.شود.

این تاكتیك به شدت مورد توجه بنگاه.های خبرپراكنی و استكبار جهانی در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران است و در چند ماهه اخیر بر شدت بهره.گیری از آن افزوده.اند.

16-ترور شخصیت:در زمانی كه نمی.توان و یا نباید فردی مورد ترور فیزیكی قرار گیرد با استفاده از نظام رسانه.ای و انواع تاكتیك.ها به ترور شخصیت می.پردازند.

17- تكرار:برای زنده نگه داشتن اثر یك پیام با تكرار زمان بندی شده، سعی می.كنند این موضوع تا زمانی كه مورد نیاز هست زنده بماند. در این روش با تكرار پیام، سعی در القای مقصودی معین و جا انداختن پیامی در ذهن مخاطب دارند.

18- توسل به ترس و ایجاد رعب:متخصصان جنگ نرم، ضمن تهدید و ترساندن مخاطبان به طرق مختلف به آنان چنین القاء می.كنند كه خطرات و صدمه.های احتمالی و حتی فراوانی بر سر راه آنان ممكن كرده است و از این طریق، آینده.ای مبهم و توام با مشكلات و مصائب برای افراد ترسیم می.كنند.

19- مبالغه:با اغراق و بزرگ نمایی یك موضوع، سعی در اثبات یك واقعیت دارد. كارشناسان جنگ روانی، از این فن در مواقع و وقایع خاص استفاده می.كنند.

20- مغالطه: شامل گزینش و استفاده از اظهارات درست یا نادرست، مشروح یا مغشوش و منطقی یا غیرمنطقی است، به این منظور كه بهترین یا بدترین مورد ممكن را برای یك فكر، برنامه، شخص یا محصول ارائه داد.
متخصصین جنگ نرم، مغالطه را با «تحریف» یكسان می.دانند. این روش، انتخاب استدلال.ها یا شواهدی است كه یك نظر را تایید می.كند و چشم پوشی از استدلال.ها یا شواهدی كه آن نظر را تائید نمی.كند.

راهكارهای رسانه.های داخلی در مقابله با جنگ نرم رسانه.های غربی:

1- باورپذیری جنگ نرم و تلاش در راستای خروج از وضعیت انفعالی

2- هوشیاری و شناسایی تکنیک.های جنگ نرم و معرفی ماهیت آن توسط رسانه.های داخلی

3- تلاش برای ایجاد وحدت، همبستگی و همگرایی بیشتر رسانه.های داخلی

4- همكاری و هماهنگی رسانه.های داخلی در انتقال و انعكاس حرف.های اساسی نظام

5- وحدت کلمه در منافع ملی و مصالح نظام

6- موضع.گیری و اقدام به موقع و یکپارچه در مقابله با جنگ نرم

7- فرصت سازی از موقعیت بوجود آمده علیه طراحان جنگ نرم

8- تکرار و پافشاری بر حقه و ترفندهای جنگ نرم

9- تمرکز و افشای جنگ نرم قبل از شروع آن

10- قدرت نمایی رسانه.های داخلی در مقابله با هجمه خبری جنگ نرم

11- افزایش قدرت نفوذ رسانه.های داخلی بر فضای خارج از کشور

12- تلاش گسترده برای اثرگذاری بیشتر در داخل كشور

13- بسترسازی برای آگاهی بخشیدن مخاطبان اصلی جنگ نرم

14- پرهیز از انحراف و یا جو زدگی رسانه.های داخلی در مقابله با بحران.های زودگذر

15- بررسی کارکردهای رسانه.های نوین در خصوص جنگ نرم

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 296]