آتش خاموش

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: آتش خاموش. مجموعه داستانی از سیمین دانشور(تولد 1300). این مجموعه شامل 16 داستان کوتاه و بلند است که بعضی از آنها به صورت نامه.های عاشقانه و قطعات ادبی مناسب زمان نشر اثر نوشته شده و در 1327 منتشر شده است.

در اولین و بلندترین داستان این مجموعه، "اشک.ها" قهرمان داستان دختری است دانشجو با چشمانی درخشان و باهوش و چهره.ای محزون که خاطراتی از زندگی خود را لای دیوان مولوی کتابخانه دانشگاه نهاده تا هرکس باخواندن آن اشکی بریزد و زخم.های درونی خود را التیام بخشد. او به تدریج عاشق استاد فلسفه و فرنگ رفته.ی خود می.شود، اما وقتی باب آشنایی را با او باز می.کند و از ازدواج وی با دختری فرنگی خبر می.یابد، به رغم پیشنهاد استاد برای ازدواج، به این امر رضا نمی.دهد و با قربانی کردن عشق خویش، بر سرنوشت خود اشک می.ریزد.

دومین داستان مجموعه، "آتش خاموش" سرخوردگی.های دختر فریب خورده.ای را به تصویر می.کشد که به خاطر زیبایی و هوش خود، مورد توجه یکی از بزرگان شهر قرار می.گیرد. اما به زودی در گرداب بدنامی غرق می.شود و جامعه او را طرد می.کند. او ناامید از همه کس و همه چیز، آتش زندگی.اش را به دست خود خاموش می.کند. در "یادداشت.های یک خانم آلمانی" معلم آلمانی، در آخرین لحظات زندگی، دفترچه یادداشت خود را به شاگردش می.سپارد تا آن را به صورت داستان درآورد. او که سال.ها قبل از حکومت هیتلر به ایران آمده، ازدواج کرده و صاحب دو فرزند شده بود، نمی.تواند شکست و ذلت کشورش، مردمش و قربانی شدن انسان.های بی.گناه و اعضای خانواده.اش را تحمل کند و سرانجام مرگ را بر زندگی ذلت.بار ترجیح می.دهد. دفتر یادداشت او گزارش مختصری از صحنه.های رقت بار جنگ و قربانیان آن است. در "کلید سل" «فری» که در چشمان استاد موسیقی.اش، «محمود»، تراوش عشقی نمی.بیند، به ازدواج با آقای «مفخم حضور» مرد مسن و پولدار شهر، رضایت می.دهد. اما در آخرین روز وداع با استاد و اظهار علاقه او، تصمیم دختر عوض می.شود و همه.ی ثروت آقای مفخم را فدای یک کلید سل و نغمه.ی موسیقی استاد می.کند.

"آن شب عروسی" درد دل رقاصه.ای است که جبر زمان و فقر او را به سوی این حرفه سوق داده، اما به آن خو گرفته است و از نگاه.های تحسین.آمیز تماشاچیان لذت می.برد. در "شب عیدی" دختر نوجوان خدمتکار، از دوری خانواده رنج می.برد و هم از دست خانم خانه که مانع شده آقای خانه، شب عیدی، سه تا کرک کوراغلی و یک جفت جوراب کف چهارلا برای او بخرد به ستوه آمده، در فرصتی کوتاه، دست به دامن پیرمردی کاغذنویس می.شود و برای ننه.اش درددل می.کند. در پایان نامه، پیرمرد از او می.خواهد که صیغه وی .شود.

"گذشته" آه و افسوس زنی را به تصویر می.کشد که برای تامین مخارج خود و تحصیل دخترش در فرنگ، در غرقاب بدکاری فرو رفته، اما در عوض چشمش به روی ناز و نعمت زود گذر زندگی مجلل گشوده شده است. دختر که تحصیلاتش به پایان رسیده و برگشته است، نه تنها محبتی به مادر ندارد که به خاطر گذشته ننگین، او را بازخواست و در نهایت ترک می.کند. در "کلاغ کور" میان «پروین»، دختری نجیب.زاده و بچه کلاغ کوری که از بالای درخت خانه. آنها به زمین افتاده و به دست او اهلی شده، انس و الفت برقرار شده است. دختر هنر موسیقی را می.پرستد و به چیز دیگری توجه ندارد. خانواده.اش یگانه راه علاج او را ازدواج می.بینند. اما او که به عالم هنر تعلق دارد، در روز عروسی همه را قال می.گذارد و به نزد استادی می.رود که قطعه "کلاغ کور" او را پسندیده است. کلاغ بیچاره، که در اتاق پروین افتاده و مرده است، آهنگی را که پروین به خاطر او ساخته است نمی.شنود.

در "سایه" «بهمن» کودک ده ساله نابینا، درد عمل جراحی را تحمل می.کند به امید آنکه بتواند زیبایی.های دنیا را ببیند. پرستارش همه چیز را درباره اشیا و طبیعت به او گفته است. روزی که بهمن چشمش را به روی جهان می.گشاید، راه می.رود و می.ایستد و برای اولین بار، چیز سیاهی از جنس تاریکی مطلق جلوی خود می.بیند، لبخند کودکانه.اش می.خشکد و از ترس نقش بر زمین می.شود، زیرا پرستارش چیزی درباره سایه به او نگفته است! "مردها عوض نمی.شوند" حکایت مردهای بی مسئولیت در همه زمان.هاست. «منوچهر خان» مردی بی حوصله و بی قید است که سه سال از عروسی.اش می.گذرد؛. اما شور و شوق روزهای اول ازدواج را ندارد و هر شب، پس از شام، به باشگاه می.رود تا با دوستانش بازی و تفریح کند و به همسرش بی توجه است. او در غیاب همسرش و تحت تاثیر حرف.های «ننه ابتهاج » کلفت خانه، به اهمیت حضور زنش پی می.برد و با خود عهد می.کند که گذشته را جبران کند. اما به محض ورود زن به خانه، دوباره همان روال سابق را در پیش می.گیرد.

"ناشناس" داستان «مجید»، مهندس جوان و فقیری است که گاهی ادای پولدارها را در می.آورد و شام را بیرون از خانه می.خورد. در یک روز برفی، «مهری» جلو پای او به زمین می.خورد. مجید، ضمن کمک به او به شام دعوتش می.کند. مهری که از خیاط خانه بر گشته و به خاطر آماده نبودن لباسش مجبور شده لباس کهنه دختر دایه.اش را بپوشد و برخلاف ظاهر فقیرش دختری اشراف زاده است، ابتدا از دعوت فردی ناشناس جا می.خورد؛ اما سپس آن را می.پذیرد. در تمام مدت، مجید خود را ثروتمندی معرفی می.کند که نیازی به کار ندارد. اما پس از خداحافظی، از یاوه.گویی.های خود پشیمان می.شود. مهری نیز که برای تاخیرش به خانه دروغ.هایی را به هم بافته، به رختخواب می.رود و خواهرش را از خواب می.پراند و او به می.گوید که مردی با چشمان آبی و موهای مجعد و چهره.ای مهربان را می.پسندد!

در "عطر یاس"، مرد هنرپیشه در خانه.ها را یکی یکی می.کوبد تا محبوب خود را که زنی زیبارو و خواننده است را بیابد. سرانجام در یکی از همین خانه.ها سکونت می.کند. او از گوشه و کنار اتاق نمناک، بوی عطر یاس محبوبش را استشمام می.کند. از صاحبخانه درباره دختر سئوال می.کند و جواب سر بالا می.شنود و ناامید به اتاقش بر می.گردد؛ غافل از آنکه صاحبخانه با بدجنسی تمام، خودکشی دختر زیبا روی را (در همان اتاق) از او مخفی کرده تا بتواند اتاق را به او اجاره دهد! "جامه ارغوانی" داستان فداکاری «نسرین» دوست و هم.خانه و همکار «نوشین» است. این هر دو پرستار بیمارستان و برای رفتن به میهمانی در تدارک لباس.هایی به رنگ ارغوانی و سبزند. نسرین رنگ ارغوانی را بنا به سلیقه خود انتخاب می.کند و نوشین به خاطر جلب توجه دکتر«س». نسرین مجبور می.شود همه.ی پس.اندازش را صرف اجاره عقب افتاده دوستش بکند و در نتیجه نمی.تواند جامه.ی ارغوانی را به موقع از خیاطی بگیرد و به میهمانی برود. اما، نوشین با لباس سبز رنگش، به میهمانی می.رود. درست بعد از ظهر همان روز، نسرین با قانع کردن خیاط پیر لباسش را تحویل می.گیرد و می.پوشد. در حالی که همچون گل سرخی زیر قطرات باران قدم می.زند، ناگهان با دکتر«س»، که از میهمانی بر می.گردد، روبرو می.شود و مورد تحسین و توجه او قرار می.گیرد.

در "عشق استاد دانشگاه" استادی به دلیل حواس.پرتی و مشغله زیاد، فراموش کرده که با بانوی ماشین.نویسی ازدواج کرده است. او که تازه متوجه جمال و زیبایی ماشین.نویس شده، بار دیگر از او خواستگاری می.کند و زن را به حیرت و خنده وا می.دارد. "عشق پیری" عشق ارباب پنجاه و چند ساله به «مهری» دختر سیاه چشم و هجده ساله همسایه است. مهری ارباب خود را وادار می.کند که مثل جوان.ها لباس بپوشد و سرزنده باشد. ارباب،. سر انجام از دختر خواستگاری می.کند و با او نامزد می.شود. اما روزی، تصادفا متوجه می.شود که دختر ادای او را نزد خواهرها و برادرهایش درمی.آورد. دل شکسته به خانه می.رود و لباس.های سابق خود را می.پوشد و مهری را طرد می.کند. مهری. که شیفته مال و منال اوست، دوباره به او پناه می.برد. ارباب هم که نمی.تواند از آن گنجینه زیبا دل بکند، او را می.بخشد.

"یخ فروش" حکایتی دیگر از عشق پیرمرد شصت ساله.ای به «فاطمه خانم» خدمت.کار خانه است که با مخالفت دختر سی. وپنج ساله خود روبرو است. دختر به یخ فروش دستور می.دهد که اتاق و حمام و راهروی مجاور اتاق پدر را پر از یخ کند تا عاشقی از یادش برود. پیرمرد، موقتا عشقش را فراموش می.کند. اما چند روز بعد که فاطمه خانم یخ.ها را کشف می.کند و آنها را بیرون می.ریزد، دوباره مورد مهر و توجه پیرمرد قرار می.گیرد و شریک زندگی.اش می.شود. این در حالی است که دختر پیرمرد، با یخ فروش فرار کرده است.

در مجموعه داستان "آتش خاموش" آنچه در اغلب داستان.ها به چشم می.خورد، احساسات زنانه و شباهت تجربه.های زنان به یکدیگر است. این مجموعه را که از نوشته.های اولیه دانشور است، می.توان بازتاب تجربه.های شخصی نویسنده در قالبی طنزگونه شمرد که ضمن آن، مسائل خانوادگی و اجتماعی مطرح شده است. نویسنده برای دیدگاه زن اهمیت خاصی قایل است. او در بعضی از داستان.ها از ا.هنری (1862-1910) نویسنده امریکائی الگو گرفته است. مثلا داستان "عطر یاس" این مجموعه بازتابی از "اتاق زیر شیروانی" ا.هنری است. دانشور در برخی از داستان.ها، به زبانی گویا و ساده، تارهای دل را می.لرزاند و در ورای طنز خود غمی نهفته دارد. گفت و شنود در بعضی از داستانها مثل "آن شب عروسی"، "شب عیدی" و "گذشته" بیشتر تک.گویی و درد دل گونه است و تراژدی فقر را به تصویر می.کشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 444]