سياست - روزي روزگاري آمريكا

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: سياست - روزي روزگاري آمريكا

سياست - روزي روزگاري آمريكا

ارشاد عليجاني:در آستانه انتخابات رياست جمهوري آمريكا قرار داريم، كشوري كه چه ما دوست داشته باشيم و چه دوست نداشته باشيم، تنها ابر‌قدرت دوران ماست، تا جايي كه بحران مالي اين كشور توفاني از معضلات اقتصادي در سرتاسر دنيا ايجاد كرده است. پس از ماه‌ها كشمكش‌هاي درون‌حزبي بالاخره باراك اوباما از سوي دموكرات‌ها و جان مك‌كين از سوي جمهوريخواهان پا به عرصه نهايي گذاشته‌اند تا در نبرد نهايي صندوق‌هاي راي يكي از آنها زمام امور آمريكا را براي چهار سال در دست بگيرد. در اين ميانه انتخابات اخير آمريكا براي ايران نيز اهميت خاصي دارد چراكه ايران خود مبدل به يكي از سرفصل‌هاي مبارزات انتخاباتي دو حزب عمده آمريكا در كارزار انتخابات شده است. بررسي اظهارنظرهاي اين دو كانديدا كه شايد تا حدودي مبين مسير سياست خارجي آمريكا در مقابله با ايران باشد، از اهميت خاصي برخوردار است. به همين علت يادآوري برخي اظهارنظرهاي اين دو نفر خالي از فايده نيست.

آقاي «تغييرات»
سناتور اوباما كه با توجه به نتايج تمامي نظرسنجي‌ها بخت اول رسيدن به مقام رياست‌جمهوري آمريكاست به‌طور كلي ديپلماسي صلح‌طلبانه‌‌تر و مبتني بر گفت‌وگو را در سياست خارجي خود در نظر گرفته كه نام آن را ديپلماسي «گفت‌وگو با دوست و دشمن» گذاشته، كه بر همين اساس، اعلام كرده در نظر دارد تا به گفت‌وگوي مستقيم و بدون پيش‌شرط با ايران بپردازد ولي اين تمامي ماجرا نيست چراكه با توجه به افراد نزديك به او كه اكثرا از مشاوران دولت بيل كلينتون هستند حمايت بي‌حد و مرز از اسرائيل و نگراني از حركت ايران به سوي سلاح هسته‌اي و حمايت از گروه‌هايي همچون حماس و حزب‌الله لبنان جزء نگراني‌هاي اصلي و چالش پيش روي دولت (احتمالي) اوباما خواهد بود.
روز 28 ارديبهشت سناتور باراك حسين اوباما عنوان كرد ايران در مقايسه با شوروي سابق خطر كوچكي به حساب مي‌آيد، همانگونه كه رهبران آمريكا و شوروي سابق با هم مذاكرات رودررو داشتند مقام‌هاي آمريكا و ايران نيز مي‌توانند چنين مذاكرات مستقيم و رودررويي داشته باشند.
روز 16 تير پس از ماه‌ها افزايش قيمت نفت تا مرز 145 دلار و تحميل فشار قيمت بالاي سوخت به راي‌دهندگان آمريكايي، باعث شد اوباما خواستار اتخاذ موضع آرام‌تر در برابر ايران شود تا به كاهش تنش در بازارهاي جهاني انرژي كمك كند. باراك اوباما كه در يك جلسه مطبوعاتي در شهر سنت لوئيس در ايالت ميسوري صحبت مي‌كرد، نحوه برخورد با ايران را در جلوگيري از ادامه روند صعودي قيمت‌ها مهم دانست و گفت: «بعضي مسائل ژئوپليتيك بر بهاي نفت تاثيرگذار است و بايد در موضوع‌هاي مربوط به ايران از شعارها بكاهيم و به ديپلماسي جدي بپردازيم، اين مي‌تواند به آرام كردن بازارها كمك كند».
باراك اوباما روز 18 تير در گفت‌وگويي با شبكه تلويزيوني آمريكايي (اي‌بي‌سي)، ايران را تهديد بزرگي خواند كه بايد با ديپلماسي مستقيم و تشديد تحريم اقتصادي وادار به تغيير رفتار شود! اين مصاحبه به علت همزماني با آزمايش‌هاي موشكي ايران تحت تاثير اين حادثه واقع شده بود. او در اين رابطه گفت: آزمايش موشكي اخير ايران نشان داد كه هم بايد تحريم‌ها و هم مشوق‌ها در قبال ايران افزايش يابد.
اوباما در اواخر تيرماه در خلال كارزار انتخاباتي خود گفت: «منافع حياتي آمريكا حكم مي‌كند از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي جلوگيري شود، ما نمي‌توانيم سلاح‌هاي اتمي را در دست كشورهايي كه از تروريسم حمايت مي‌كنند تحمل كنيم. من از تمامي عناصر قدرت آمريكا براي فشار بر رژيم ايران استفاده خواهم كرد، كه شروع آن با ديپلماسي اصولي و مستقيم خواهد بود، ديپلماسي‌اي كه با پشتوانه تحريم‌هاي شديد و گفت‌وگوي مستقيم و بدون پيش‌شرط شكل خواهد گرفت». «تغييرات» گفت لازم مي‌داند بدون پيش‌شرط با «رهبران واقعي» ايران گفت‌وگو كند. وي در واكنش به اعتراضات رقيب كمي گفته‌هاي پيشين خود را به نوعي تصحيح كرد و در زمينه سياست گفت‌وگوي مستقيم خود توضيح داد، تمايل او به گفت‌وگو با ايران لزوما به معني نشستن پشت يك ميز با احمدي‌نژاد نيست. او گفت اين ديپلماسي را بدون داشتن هرگونه پيش‌فرض در مورد رژيم ايران دنبال خواهد كرد و افزود: «در عوض گزينه‌اي مشخص برابر آنها مي‌گذاريم: «اگر برنامه اتمي خود را رها كنيد، به حمايت از تروريسم و تهديد كردن اسرائيل پايان دهيد، آن وقت مشوق‌هاي معني‌دار در كار خواهد بود، در غير اين صورت آمريكا تحريم‌هاي يكجانبه و همچنين چندجانبه با همكاري شوراي امنيت سازمان ملل و حتي خارج از چارچوب سازمان ملل را براي منزوي كردن جمهوري اسلامي دنبال خواهد كرد.»
روز دوم مرداد در پي سفر دو روزه به اسرائيل، اوباما برنامه اتمي ايران را خطرناك خواند ولي همچنان به سياست گفت‌وگوي خود اشاره كرد: «دولت ايران بايد بداند كه چه دولت بوش در آمريكا در رأس قدرت باشد چه دولت اوباما، مسئله هسته‌اي ايران عمده‌ترين نگراني آمريكاست، يك ايران اتمي شرايط بازي را عوض خواهد كرد». و در ادامه نيز گفت در قبال مسئله ايران هيچ گزينه‌اي را ناديده نخواهد گرفت. او با اشاره به حمايت ايران از تروريسم مدعي شد: «ايران، با سازمان‌هاي تروريستي ارتباط دارد و اين بدان معني است كه ناگهان ممكن است شاهد افتادن فرآورده‌هاي اتمي در دست تروريست‌ها باشيد...، هدف من در زمينه دنبال كردن يك ديپلماسي سرسختانه، جدي و مستقيم، ناشي از اين نيست كه من در مورد ماهيت اين رژيم‌ها ساده‌انگار هستم، نه چنين نيست بلكه به اين دليل است كه اگر تمايل خود را به گفت‌وگو نشان دهيم و براي رسيدگي به اين مسائل بغرنج، هويج و چماق را پيشنهاد كنيم، در موقعيت قوي‌تري براي بسيج جامعه بين‌المللي جهت افزايش فشار بر ايران قرار مي‌گيريم و چنين رويكردي باعث مي‌شود ايران نتواند ادعا كند آمريكا در نظر دارد حرفش را با زورگويي پيش ببرد». او در مورد تهديد اسرائيل از سوي ايران نيز ادعا كرد: «رژيمي در ايران كه از تروريسم حمايت مي‌كند و به دنبال سلاح اتمي است، براي اسرائيل، تهديد به شمار مي‌آيد...، يك ايران اتمي خطري ناگوار به بار خواهد داشت و جهان بايد از دستيابي ايران به سلاح اتمي جلوگيري كند.»
مي‌توان گفت اوباما اولين نامزد رئيس‌جمهوري در آمريكاست كه كارزار انتخاباتي را به خارج از مرزهاي آمريكا تسري داد. او اين كار را با سفر به آلمان، اسرائيل و فرانسه انجام داد. اوباما در خلال سفر خود به فرانسه به مقام‌هاي ايران توصيه كرد: «منتظر انتخابات آينده رياست‌جمهوري در اين كشور نمانند» و پيشنهاد غرب براي كنارگذاشتن برنامه هسته‌اي خود را بپذيرند. به نوعي مي‌توان گفت اين سخنان اوباما در پي ذوق‌زدگي سياستمداران ايراني از برتري اوباما در نظرسنجي‌ها بود، ذوق‌زدگي‌اي كه حتي در صدا و سيما نيز كاملا واضح بود و همچنان نيز هست. اوباما در كنفرانس خبري مشتركي با نيكلاي ساركوزي رئيس‌جمهوري فرانسه گفت: «گمان مي‌كنم فشارها تازه بر ايران آغاز شده است، ايران بايد در ازاي دريافت مشوق‌هاي تجاري و تكنولوژيك، از غني‌سازي اورانيوم دست بردارد، ما به ايران پيشنهاد مي‌كنيم كه رفتار خود را تغيير دهد و از منافع ارتباط با جامعه جهاني برخوردار شود يا تحريم‌هاي بيشتر را بپذيرد».
جناب سناتور در اوايل مهر و در اولين مناظره خود با مك كين گفت: «تهديد ايران عليه اسرائيل جدي است» و باز خواستار مذاكره با تهران و به ‌كارگيري راهكارهاي ديپلماتيك شد و به تاثير ايران در جنگ عراق اشاره كرد و در نهايت نيز گفت: نگراني از آغاز مسابقه تسليحاتي در منطقه وجود دارد. در دومين مناظره اوباما و مك كين نيز نام ايران هر چند ثانيه به گوش مي‌خورد. اوباما باز از سياست گفت‌وگوي خود دفاع و اضافه كرد:«نه تنها با دوستان بلكه با دشمنان نيز بايد گفت‌وگو كرد». او با اشاره به جمله «بمب‌بمب ايران» كه جان مك كين در يكي از ميتينگ‌هاي انتخاباتي‌اش به كار برده بود، او را به جنگ‌طلبي متهم كرد. هرچند جان مك كين توضيح داد كه به عنوان شوخي با يكي از كهنه سربازان اين عبارت را به كار برده است اما مي‌توان با بررسي ديدگاه‌هاي مك كين به اين نتيجه رسيد كه چندان هم شوخي نكرده است.
اوباما در خلال مناظره گفت بايد با كشورهاي متحد آمريكا و همچنين شوراي امنيت براي تشديد مجازات‌ها عليه ايران همكاري كرد. آقاي باراك تغيير در سياست نفتي آمريكا و كاهش نياز به منابع هيدروكربن ايران را يكي از راه‌هاي مبارزه عنوان كرد و در ادامه با نهيب به جمهوريخواهان گفت:«عدم تغيير در رفتار آمريكا در قبا ل ايران ممكن است عواقب ناگواري به بار آورد. مخالفت جورج بوش با اصل مذاكره سبب شده كه ايران از هيچ، اكنون به چهار هزار عدد سانتريفيوژ دست پيدا كند». نكته جالب در اين مناظره مواجهه اوباما با اين سوال بود، اگر ايران به اسرائيل حمله كند شما چه خواهيد كرد؟ اوباما در واقع سعي كرد با جوابي دوپهلو پاسخ شفافي به اين سوال ندهد؛ «با همكاري ديگر كشورها تلاش خواهم كرد كه فشار بر ايران را افزايش دهم تا از آغاز چنين جنگي جلوگيري شود».
در روزهاي ابتدايي مهر و در پي سخنان احمدي‌نژاد در سازمان ملل، دموكرات رنگين پوست در بيانيه‌اي گفت: «گذاشتن تريبوني در اختيار چنين فردي، براي ابراز چنين نظرات [به ادعاي وي] نفرت‌انگيز و ضديهودي، مايه تاسف و يأس او شده است». باراك اوباما در بيانيه خود، براي چندمين بار برنامه هسته‌اي ايران را «خطري بزرگ» عنوان كرد و ادامه داد:«اكنون موقع آن است كه آمريكايي‌ها براي تشديد تحريم‌ها و زير فشار گذاشتن هرچه بيشتر رژيم جمهوري اسلامي، متحد شوند».
آقاي «كهنه سرباز»
سناتور جان مك كين: سابقه حضور طولاني مدت در جنگ، پنج‌سال اسارت در ويتنام، مخالف بسياري از سياست‌هاي بوش، برخوردار از حمايت كليساي انگليكن، داراي سابقه عالي در تهيه و تصويب طرح‌هاي مختلف در مجلس سنا و معاوني به اسم «سارا پي‌لن». در نگاه اول به نظر مي‌رسد با اين اوصاف آقاي مك كين دل تمام جمهوريخواهان و حتي اكثر آمريكايي‌ها را ربوده باشد، ولي بر اساس نظرسنجي‌ها نه تنها اينطور نيست بلكه انتخابات آتي در حال مبدل شدن به يكي از شديدترين شكست‌هاي سياسي جمهوريخواهان در تاريخ ايالات متحده آمريكاست. مي‌توان با قدرت گفت مك كين رويكرد تندتري نسبت به رقيب خود در قبال ايران دارد كه شايد در مواقعي از سياست‌هاي بوش نيز راديكال‌تر باشد.
جان مك كين در روز هفتم خرداد با اين جملات، حملات خود را به سياست خارجي اوباما آغاز كرد: «سناتور اوباما ادعا كرده است تهديد ايران عليه آمريكا در مقايسه با شوروي سابق خطر ناچيزي است. مسلما ايران يك ابر‌قدرت نيست و قدرت نظامي شوروي سابق را در اختيار ندارد اما اين بدان معنا نيست كه تهديد ايران قابل چشم‌پوشي است. ايران در حال حاضر كشنده‌ترين تجهيزات انفجاري كه در عراق براي كشتن سربازان ما به كار مي‌رود را تامين مي‌كند، آنها از شيعه‌هاي تندرو عراق و سازمان‌هاي تروريستي خاورميانه حمايت مي‌كنند و رئيس‌جمهور آنها كسي است كه اسرائيل را بارها «لاشه متعفن» ناميده و خواستار نابودي آن شده است و از همه نگران‌كننده‌تر آنكه ايران در راه دستيابي به سلاح هسته‌اي است، نكته‌اي كه آنها را بسيار ترسناك مي‌سازد درحالي كه آنها ابرقدرت هم نيستند، با تمام اين اوصاف دولت ايران همه چيز هست الا «خطر ناچيز» سناتور اوباما بارها اعلام كرده در نظر دارد همانند ملاقات رهبران آمريكا و شوروي سابق، بدون پيش‌شرط با رئيس‌جمهور ايران ملاقات كند، اين دو مسئله كاملا با هم متفاوت هست. ايده نادرست ملاقات رئيس‌جمهور آمريكا با رئيس‌جمهور ايران باعث به وجود آمدن حجم وسيعي از پوشش رسانه‌هاي دنيا مي‌شود كه مي‌تواند باعث افزايش پرستيژ دشمن ايالات‌متحده شده و اين اعتماد به نفس را در ايران به وجود آورد تا استوارتر در راه رسيدن به بمب اتمي قدم بردارند و از تروريسم حمايت كنند و...»
مك كين روز 13 خرداد در نشست سالانه لابي اسرائيل موسوم به آيپك با ارائه پيشنهاد منع صدور بنزين به ايران، تحريم‌هاي شديدتر مالي عليه بانك‌هاي ايران، محدوديت صدور ويزا در سطح جهاني و مسدود كردن دارايي‌هاي ايران با هدف اعمال فشار به سران جمهوري اسلامي اضافه كرد: «پيگيري روند ساخت سلاح اتمي از سوي تهران يك خطر غير قابل قبول است كه ما نمي‌توانيم اجازه همچين اتفاقي را بدهيم.» مك كين كه در آن زمان مطمئن شده بود اوباما از قبيله دموكرات‌ها، حريف نهايي او خواهد بود با اشاره به پيشنهاد جديد رقيبش افزود: «به جاي نشستن پشت ميز مذاكره بدون پيش‌شرط با سران ايران و با اين اميدواري كه مي‌توانيم با آنها در برخي موارد گفت‌وگو كنيم، بايد يك فشار واقعي جهاني ايجاد كنيم كه به صورت صلح‌آميز و موثر راهي را كه آنها دنبال مي‌كنند، تغيير دهد».
كهنه سرباز جنگ‌هاي ويتنام در تيرماه و در پي ‌آزمايش موشك‌هاي دوربرد در ايران، با انتشار بيانيه‌اي از دولت آمريكا خواست تا سپر دفاع موشكي موثري در اروپا مستقر كند. او در بيانيه‌اش نوشته بود: «آزمايش امروز موشك‌ها در ايران در كنار خودداري اين كشور از تعليق غني‌سازي اورانيوم، خطراتي را كه از جانب ايران، همسايگانش، منطقه و به‌ويژه اسرائيل را نشانه رفته، آشكار مي‌كند و ضرورت وحدت جامعه بين‌المللي و همچنين برپايي يك سپر دفاعي موثر در اروپا، با همان ساختاري كه در چك و لهستان در نظر گرفته شده، را واضح مي‌سازد.
مك كين در اواخر تيرماه و حين رقابت‌هاي انتخاباتي خود در بين جمعي از طرفداران خود با حمله به سياست‌هاي اوباما تمايل رقيبش را به گفت‌وگو با رهبران كشورهاي متخاصم آمريكا به خصوص گفت‌وگوي نامشروط با ايران را «ناشي از بي‌تجربگي» او عنوان كرد. مك‌كين در ابتداي مردادماه در جمع طرفداران پنسيلوانيايي خود به توصيف خطر آفريني ايران براي اسرائيل پرداخت كه بسيار غلوآميز به نظر مي‌رسيد: «اسرائيل از جمله به دليل خطرات ناشي از ايران، با بزرگ‌ترين تهديد در تاريخ خود روبه‌روست، خطر برنامه اتمي ايران، نزديكي گروه‌هاي تروريستي به مرزهاي اسرائيل و ناآرامي‌هاي سياسي داخلي عوامل تهديدگر اسرائيل هستند...، من احساس مي‌كنم آنها از بسياري جهات از زمان استقلال نيز در معرض چنين خطري نبوده‌اند». سناتور سپيدمو با اشاره به اظهارات احمدي‌نژاد و اصرار وي در «محو اسرائيل از نقشه جهان» گفت: «آنها ابزارهاي لازم براي اين كار را دارند».
مك كين در اولين مناظره خود با سناتور اوباما، در مورد ايران گفت:«ما نبايد اجازه دهيم يك هولوكاست ديگر به وقوع بپيوندد، ما بايد تحريم‌هايي جدي اعمال كنيم كه موثرتر باشند، ايران در حالي كه از منابع قابل توجه نفت بهره‌مند است ولي از نظر اقتصادي ضعيف است.» مك ‌‌كين كه به شدت با سياست گفت‌وگوي اوباما مخالف است بار ديگر به مذاكره مستقيم و بدون پيش‌شرط اوباما با ونزوئلا، كوبا و ايران اشاره كرد و گفت:«چطور مي‌توان با فردي كه خواستار از بين بردن اسرائيل از روي نقشه جهان است، صحبت كرد».
مك كين كه طبق نظرسنجي‌ها در مناظره اول شكست‌خورده بود در مناظره دوم سعي داشت تا با حمله صريح و پي در پي به سياست‌هاي رقيب خود شكست دور پيش را جبران كند، ولي موفق نشد. نامزد حزب جمهوريخواه، ايران را مسئله اصلي در سياست خارجي آمريكا عنوان و اضافه كرد: «ايراني‌ها همچنان در تلاشند تا به سلاح اتمي دست پيدا كنند، آنها نه تنها تهديدي عليه اسرائيل، بلكه تهديدي عليه ثبات كل خاورميانه به شمار مي‌روند. در صورتي كه ايران به سلاح اتمي دست پيدا كند، بقيه كشورهاي منطقه نيز اين راه را برخواهند گزيد و بر تنش افزوده خواهد شد». جان مك كين بار ديگر به اظهارات احمدي‌نژاد مبني بر «محو اسرائيل از كره‌ زمين» اشاره كرد و از حاضرين در مناظره، متشكل از افرادي كه هنوز تصميم نگرفته بودند به چه كسي رأي دهند، پرسيد: اگر جاي اسرائيل بوديد چه مي‌كرديد؟ وي سپس از موضع باراك اوباما انتقاد كرد كه آماده است «بدون قيد و شرط» با محمود احمدي‌نژاد ديدار كند و متعهد شد اجازه نخواهد داد «هولوكاست» ديگري به وجود آيد.
نكته مهم در اين مناظره عقب‌نشيني تلويحي مك كين از نفي «هرگونه مذاكره مستقيم» با ايران بود. اين مسئله در جايي كه اوباما به صحبت‌هاي چندي پيش هنري كيسينجر حول موافقتش با مذاكره مستقيم با ايران اشاره كرد و گفته‌هاي وي توسط مك كين تاييد شد، به اوج رسيد. البته مك كين با ابراز مخالفت خود در ملاقات با احمدي‌نژاد سعي كرد تفاوت سياست‌هاي خود را با اوباما حفظ كند. اما شايد مسئله‌اي كه همه را در اين مناظره به فكر فرو برد اين جمله بود: «در صورت رويارويي ايران و اسرائيل من منتظر اجماع جهاني يا اجازه مجامع بين‌المللي نخواهم شد و به حمايت اسرائيل خواهم پرداخت.» ابتداي آبان‌ماه و در شرايطي كه به نظر مي‌رسد او تنها جمهوريخواهي است كه شكست را در انتخابات آتي نپذيرفته، دوباره به توصيف خطر ايران براي اسرائيل پرداخته:«آنها مصرند اسرائيل را از بين ببرند، آنها مصرند ما را از عراق بيرون بيندازند، آنها مصرند كه از سازمان‌ها تروريستي حمايت كنند و نكته ديگر كه براي خانواده‌هاي آمريكايي بسيار اهميت دارد اين است كه آنها مواد منفجره را در عراق تامين مي‌كنند كه عليه سربازان ما به كار مي‌رود».
تيتراژ
با توجه به اظهارنظر هر دو رقيب انتخاباتي؛ مسائل هسته‌اي، حمايت ايران از شيعيان در عراق و شبه‌نظاميان در افغانستان، فلسطين و جنوب لبنان، آزمايش موشك‌هاي دوربرد، تقابل نظامي ايران و اسرائيل و به‌طور كلي ايفاي نقش ايران در سطح بين‌الملل و به ويژه منطقه بحران‌زده خاورميانه و سياست‌هاي رئيس‌جمهور احمدي‌نژاد از مهم‌ترين نگراني‌هاي رئيس‌جمهور آتي آمريكا در حوزه بين‌الملل خواهد بود و شايد تنها تفاوت سياست‌ورزي باراك اوباما و جان مك كين در ميزان ايمان و اميدواري اين دو به نتيجه بخش بودن مذاكرات، ديپلماسي و در مرحله بعدي مذاكرات مستقيم با ايران باشد.
منابع: فاينشنال تايمز، پايگاه اينترنتي باراك اوباما، بي‌بي‌سي، پايگاه اينترنتي بي‌ام‌دي اپنيون، روزنامه واشينگتن پست، روزنامه ال‌اي تايمز، پايگاه اينترنتي اينتليجنس بوستون، پايگاه اينترنتي جان مك كين، فربس مگزين، روزنامه هاآرتص، رويترز، پايگاه اينترنتي اق اف اي، پايگاه اينترنتي وي او اي
* تيتر مطلب برگفته از فيلمي به همين نام، از آثار سرجيو لئونه است.
دوشنبه 13 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]