آيا فقر برابر با جرم است؟

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ... زوج جوان علت سرقت از جواهرفروشي را فقر و تنگدستي عنوان كردند؛ پسر نوجواني با انگيزه دزدي و رسيدن به پول، پيرزن همسايه را با ضربات چاقو به قتل رساند؛ مادري 3 فرزندش را به دليل فقر و ناتواني در پرداخت هزينه--ها با خوراندن سم به آنها كشت! همه روزه در لابه--لاي صفحات حوادث روزنامه--ها شاهد اين--گونه جرم--ها كه به دليل وجود فقر و فاصله طبقاتي در جامعه اتفاق مي--افتد هستيم.
فقر مقوله--اي است كه با عمر تاريخ زندگي انسان قرين است و در هر برهه از زمان به نحوي با آن برخورد شده است؛ اين پديده كه از دير باز با انسان بوده است، يكي از مسائل اساسي و رايج جوامع را تشكيل مي--دهد. با صنعتي شدن كشورها به نظر مي--آمد كه اين معضل نيز برطرف شود، ليكن چنين نشد و در سال--هاي اخير اين مساله افكار جوامع بشري و بويژه كشورهاي در حال توسعه را بيشتر به خود مشغول كرد.
فقر و نابرابري--هاي موجود در هر جامعه--اي، پيامد--هاي خاص خود را دارد و نه--تنها باعث بروز بحران مي--شود بلكه بر اساس سلسله--اي از روابط علت و معلولي، زمينه بروز بحران--هايي از قبيل بحران مهاجرت، حاشيه--نشيني، بحران آسيب--ها و انحرافات اجتماعي از قبيل بحران طلاق، اعتياد، بزهكاري، فحشا، قتل، خشونت و انواع جرايم ديگر را فراهم مي--آورد.
جامعه--شناسان، انحراف يا جرم را برآمده از علل و عوامل اجتماعي مي--دانند كه زمينه--هاي اجتماعي وقوع آنها، مسائل و مشكلات اقتصادي همانند فقر، تورم، گراني، اعتياد، بيكاري و فشارهاي زندگي و.. است كه هر كدام از اين مولفه--ها مي--تواند فرد را به يك بزهكار تبديل كند. بزهكاري را نمي--توان متعلق به يك طبقه اجتماعي خاص دانست، اما طبق گزارش--هايي كه در اغلب متون مربوط به اين بحث آمده است احتمال بروز بزهكاري در طبقات پايين اجتماع بيش از طبقات متوسط و بالاست كه البته اين موضوع بيشتر در جوامع شهري صادق است.

دو عنصر آسيب--ساز
دكتر مجيد ابهري، آسيب--شناس اجتماعي در گفتگو با جام--جم، با بيان اين--كه فقر و بيكاري از آسيب--هاي برجسته اجتماعي هستند، معتقد است اين دو مقوله در بسياري از اوقات به عنوان بستر آسيب--ساز نمايان مي--گردند.
ابهري با اشاره به اين--كه 65 الي 70 درصد از آسيب--هاي اجتماعي و بزهكاري با بهانه فقر اتفاق مي--افتد، مي--گويد: زايش فساد و انحرافات رفتاري و بسياري از آسيب--هاي اجتماعي با حضور فقر آغاز شده و در بسياري از موارد شتاب و تسريع پيدا مي--كنند.
بنا برعقيده اين آسيب--شناس اجتماعي، فقر در زماني كه ارزش--هاي اخلاقي كمرنگ شده و مباني معنوي ناديده گرفته شوند مي--تواند مبناي بسياري از بزهكاري--ها و جرم--ها باشد، اگرچه از نگاه رفتارشناسي نمي--توان حضور فقر را اصلي--ترين پايه براي ارتكاب جرم دانست، اما اگر فقر با ضعف ايمان همراه شود، آن گاه بايد منتظر وقوع آسيب و بزه بود.
ابهري با اشاره به اين--كه دروغ، دزدي، خودفروشي، قتل و بسياري از ناهنجاري--ها مي--تواند از فقر سرچشمه بگيرد، مي--افزايد: اصالت تربيتي، فرهنگ--سازي، پر رنگ نمودن ارزش--هاي اخلاقي، سياست--گذاري براي فقرزدايي، كمك گرفتن از اصولي مانند زكات و صدقه براي اشتغال--زايي و نه فقط سير كردن افراد، مي--توانند ابزاري براي مقابله با فقر در راستاي آسيب--زدايي باشند.
نوسان--هاي اقتصادي و نوسان قيمت--ها و دستمزد--ها و بازار و پول تاثير فراوان در ارتكاب جرايم مالي دارد، به طوري كه اگر اوضاع اقتصادي روبه بهبودي سوق داده شود جرايم بر ضد اموال مانند دزدي و قتل با انگيزه مالي و... كاهش مي--يابد و به عكس اوضاع نامساعد اقتصادي موجب ازدياد اين--گونه جرايم مي--شود، البته جرايم فقط جنبه مالي ندارند بلكه بر ضد اشخاص و بر ضد اخلاق نيز به وقوع مي--پيوندند كه اين جرايم نيز به طور جزيي زير تاثير نوسان--هاي اقتصادي قرار مي--گيرند.
به طور كلي مي--توان بين فقر و جرم رابطه مستقيمي ايجاد كرد، چنانچه افراد فقير در مقابل ثروتمندان قرار مي--گيرند و اين تفاوت فاحش باعث مي--شود كه برخي افراد كم درآمد براي اين--كه بتوانند مانند افراد ثروتمند از زندگي خوبي برخوردار شوند دست به جرم و جنايت بزنند و در مواردي هم ديده شده که جرايم بزرگي مانند قتل عمد فقط به خاطر به دست آوردن مال باشد که اين مقوله ناشي از فقر اقتصادي و وجود فاصله طبقاتي است.

نيازهاي مادي
دکتر مهدي تقوي اقتصاددان، در ارتباط با تاثير فقر اقتصادي روي بزهکاري با اشاره به اين--که فقر در بيشتر موارد آسيب اجتماعي ايجاد مي--کند، مي--گويد: --حتما فقر منجر به جرم نمي--شود، اما بررسي--ها نشان داده--اند که در طبقه متوسط آسيب--هاي اجتماعي و بزهکاري کمتر از طبقه پايين و اقشار فقير جامعه است.
وي دليل اين امر را احتياج افراد فقير ذکر کرده و مي--افزايد: در خانواده--هاي فقير علاوه بر نامناسب بودن شرايط کلي زندگي، نبود تغذيه مناسب و نامناسب بودن شرايط تحصيلي بستر--ساز مشکلات بعدي فرزندان اين خانواده--هاست. بيشتر فرزندان طبقات پايين جامعه به دانشگاه راه نمي--يابند و علاوه بر آن نمي--توانند شغل مناسبي داشته باشند و در اين دور معيوب بعضي از آنها براي تامين مخارج زندگي مرتکب بزهکاري مي--شوند و در بعضي موارد هم تبديل به کودکان کار مي--شوند که خود يکي از آسيب--هاي اجتماعي است.
اين اقتصاددان دليل وجود جرايم زياد و اعتياد در استان--هاي محرومي مثل خراسان جنوبي و سيستان و بلوچستان را همين امر عنوان کرده و مي--گويد: براي کاهش آسيب--هاي اجتماعي ناشي از فقر بايد درآمدها به صورت عادلانه توزيع شود و يکي از راه--هاي کم کردن فاصله طبقاتي در جامعه مي--تواند گرفتن ماليات--هاي فراوان از ثروتمندان جامعه و تقسيم آن به صورت يارانه بين اقشار فقير باشد.
دکتر تقوي با اشاره به کم بودن بزهکاري و جرم در کشورهايي که سيستم مالياتي اين--گونه دارند، مي--گويد: در جامعه--اي که تقسيم عادلانه درآمدها صورت گيرد ديگر کودکي نيست که بيمار باشد و والدين او به دليل فقر اقتصادي نتوانند مخارج او را تامين کنند و براي همين کار، دست به دزدي و بزهکاري بزنند.

فقر هميشه بزه نمي--آورد
در مجموع اختلاف طبقاتي--اي که بين افراد يک جامعه وجود دارد و تفاوتي که بين فقير و غني از لحاظ سطح زندگي و امکانات رفاهي وجود دارد، خود از عواملي است که اشخاص طبقه پايين را برمي--انگيزد تا مرتکب جرم شوند و با علم به اين--که فقر اقتصادي هم يکي از عوامل بسترساز بروز بزهکاري در افراد است و ممکن است باعث بزهکاري در آنها شود، ولي هيچ--گاه نمي--توان گفت افرادي که فقير هستند حتما هم بزهکار هستند يا در آينده بزهکار مي--شوند، چون در بسياري از موارد مي--توان مثال--هايي را عنوان کرد که در آن فقر هيچ--گونه تاثيري در بزهکاري ندارد. همه ما افراد زيادي را مي--شناسيم که با آن که در نهايت فقر و تنگدستي به سر مي برند و اوضاع اقتصادي بر آنان سخت و ناگوار است و بارها در تنگناهاي بحراني قرار گرفته--اند، اما هيچ گاه مرتکب بزه نشده--اند و نمي--شوند.
با توجه به شرايط حاکم و مسائل مطرح شده بايد هرچه سريع--تر درصدد زدودن زواياي فقر از جامعه خويش باشيم، به اين منظور بايد اقدامات لازم را جهت کنترل جمعيت انجام دهيم و زمينه--هاي لازم را جهت ايجاد اشتغال و ايجاد فرصت--هاي شغلي مبتني بر آموزش--ها و مهارت--هاي قابل عرضه در بازار کار براي نيروي کار فراهم آوريم.
جلوگيري از مهاجرت--هاي بي--رويه روستاييان به شهر به وسيله سياست--ها و تدابير اصولي و عملي، شناسايي عميق فقر در جامعه، بررسي تعداد فقرا و درصد جمعيت زير خط فقر، تحولات و نوسانات اين گروه، تامين بودجه و درآمد لازم براي تامين حداقل زندگي، بررسي علل فقير بودن اقشار فقير، شناسايي نيازها و کمبودهاي آنان و تلاش در جهت رفع آن کمبودها، تنظيم سياست--ها و برنامه--هاي اجرايي هدفمند براي هر گروه از طبقات زير خط فقر، گسترش سازمان--هاي بيمه و تامين اجتماعي و خدمت بازنشستگي جهت ايجاد گام--هاي موثر در کاهش نابرابري--ها از جمله مسائل قابل توجه براي کاهش آسيب--هاي ناشي از فقر در جامعه است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 532]