يادداشتي درباره--ی پرتره--های فريدا كالو " Frida Kahlo " نقاش نامدار مکزيکی (تجزیه تحلیل گرافیک)

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: "سیاوش روشندل"

حدود 30% از نقاشی های فريدا کالو را پرتره ها--يش تشکیل می دهند. اینکه چه انگیزه--ای --يک نقاش را وا می--دارد این--قدر به خود بپردازد جالب است. کالو در كتابِ خاطراتش می--گوید:
"خودم را نقاشی می کنم، چون اغلب تنها هستم و چون خودم را از همه بیشتر می--شناسم."
این گفته مثل هر حقیقت دیگر ساده و راست است. و هم--زمان، مثل خود حقیقت اصلا ساده نیست. با این حال کلید درکِ بخشی از کارهای کالو در آن نهفته است. تنهایی مجالی برای شناخت به او داده و خودِ شناخت موضوعی است که برایش خوشایند است. ********انه است اگر تصور کنیم --يک نفر در طول --يک عمر و به اختیار خود کار شاقی مثل نقاشی، آنهم در موقعیت او با همه--ي ناتوانی های جسمی اش- را انجام دهد، بدون اینکه انگیزه--ای قوی برای این کار داشته باشد. این کار خوشایند او بوده. و آنچه من از پرتره ها برداشت می کنم، نه خودشيفتگي، که تلاش براي کشف حقيقت موجود در تصوير است و به خاطر زیبایی--اي که در حقیقت مستور است. او به مرز این زیبایی نزدیک شده.

پرتره ها به شکلی طبیعی بخش بزرگی از نقاشی دنیا را به خود اختصاص داده اند، چه قبل از عکاسی و چه بعد از آن. بااین حال پرتره--ای که سیما--ي --يک انسان را با همه--ي ابعادش به نمایش بگذارد در دنیا زیاد نیست. نقاشي پرتره، شاید مشکل ترین بخش نقاشی دنیاست، چون به تصوير انسان بر--مي--گردد، تصويري که از بیشترین پیچیدگی در ميان تصاوير عالم-- برخوردار است. تصویری که انسان از خود در ذهن دارد تصویری آینه--وار نیست، به همین دلیل هیچ کس از عکسِ فوری خودش راضی نیست، با وجود اینکه همه--ي جزئیات صورتش در آن ثبت شده. بهترين عكس--هاي دنيا نيز همواره چيزي كمتر از نقاشي در خود دارند، چرا كه امكان دخل و تصرف در عكس هيچگاه با امكانات نقاشي برابري نميكند. با این--حال، اگر نقاش تصويرش را دگرگون كند يا مثل نقاشي--هاي كالو به شباهت عكس--وار اكتفا كند، پرتره--ها همواره از هر آینه--ای آینه--وار--تر و جستجو برانگیز--تر هستند. شايد پرتره تلاش براي گشودن رازي است پنهان كه باید جستجو و کشف شود، رازي كه عکس فقط بدل آن است. در پرتره های خوبِ تاريخ نقاشي، نقاش این راز را-- يافته و به تصویر کشیده است. نزدیک شدن و نگریستن به عمق وجود انسان جسارت می خواهد، عشق و همدلی می طلبد و توانایی برای درک رازآمیزی ناشناخته--ها را. این کار اصلا ساده--انگارانه نیست. شايد جوری رندی می خواهد.

شاید --يک مثال موضوع را روشن کند. فکر کنید ما چه تصویری از خود در ذهن داریم. دید سه بعدی ما از هزاران زاویه و در هر آن تصویر متفاوتی از سوژه را ارائه می کند همچنين در هر حالتی از نور شب و روز این تصویر با تغییرات بی شماری همراه است. بدون شک تصویر ما تحت تاثیر هیجانات و حالات روحی متفاوت تغییر می--کند. همه--ي این تغییرات در مسیر رشد از چهره--ي --يک کودک تا چهره--ي فردی پیر و فرتوت موجودند. تغییر حالت--های دیگری نیز هستند. در هنگام حرف زدن، خندیدن، تفکر، گریه --يا هر چیز دیگری که بر این آب ساكت و آرام سنگی بیاندازد و آن را موجدار كند. با این تفاصیل کدام-- يک از این بی نهایت نقش متفاوت نقشی راست است. نقاش باید کدام --يک از این تصاویر را در ذهن نگه دارد و به آن بپردازد؟
مسلما تصویری که نقاش ارائه می کند ترکیبی از همه--ي اینهاست. کاری بي--نهايت زنده و پویا، چرا که نقاش دوربین عکاسی نیست و خود او هم درگیرِ همه--ي این پیچیدگی--های ياد شده است. هر نقاشی که مدل زنده را مقابل خود قرار داده می داند که این کار تا چه حد پیچیده است. به همه--ي این پیچیدگی ها تسلط و شناخت کاملِ فن و تکنیک نقاشی را هم اضافه کنید تا کار باز هم مشکل تر شود. تعریف هگل از هنر به مثابه" بیانِ محدودِِ نامحدود" در اينجا كاملا صحيح است. شايد نقاش نهايتا خود را نقش مي--زند، این "هنر" است، هنرِ ناب. و به همین دلیل است که پرتره--ي خوب در دنیا کیمیاست. اما فریدا براستی پرتره--های خوبی از خود کشیده.

به جرات می توان گفت که بهترین پرتره های تاریخ نقاشی خودنگاره ها هستند. چرا که نقاش بیشترین آگاهی و شناخت را از خودش دارد. و ظهور عکاسی این فرصت را فراهم کرده که در کار نقاشان بعد از این اختراع ببینیم که تصویر ذهنی آنها تا چه حد متفاوت از تصویر آینه وار عکس است.
تصویری که کالو از خود می--پردازد بیانگر است. جستجویی است از سوی --يک انسان برای درک انسانی دیگر و جالب اینکه آن انسان دیگر خود اوست.

در --يکی از رازآمیز--ترین تابلوهایش او دو فریدا را کنار هم نقاشی کرده. تصويري كه پس از جدايي كوتاه مدتش از ريورا كشيده-- است. انگار كه تجربه--ي آن لحظه--ي شگفت را تصوير كرده باشد، لحظه--اي كه آدمي خودش را مورد خطاب قرار مي--دهد و با خود حرف مي--زند. لحظه--ي تنهايي شگفت انسان را؛ و انگار كه به-- خود بگويد: ببين فريدا اين تصوير محبوبِ بي--وفاي من است. و فريداي ديگر كه با قلبي خون--چكان و رگ و ريشه--هايش به او وصل شده ساكت و خاموش نگاه كند.

نقاشی کردن خود نیز ساختاری زنده دارد. --يک بوم سفید، رنگ و قلم مو واسطه ای هستند برای بازگویی. اما نقاشی فقط بازگویی نیست؛ از لحظه--ای که قلم روی بوم گذاشته می شود نقاش درگیر پروسه--اي می شود که ذهن او را به--کمال در اختیار می گیرد. اتفاقاتی که روی بوم می افتد نیز مثل خود زندگی پیچیده و زیبا است، پروسه--اي کاملا دیالکتیکی. با اضافه کردن هر خط، نقطه --يا سطح رنگی اساس کار در هم می--ریزد. و در همین حال ذهن نقاش با همه--ي توانش به بررسی این تغییرات می پردازد. می سنجد، خراب می--کند، و از نو می--سازد. ذهن به عنوان آفرینشگر، کار را تا جایی ادامه می دهد که برایش مقبول باشد، و در این میان نقاش با همه--ي دنياي متغير زیرِ دست و قلمش زندگی کرده است، هنر براستی ژرف--ترین، پیچیده--ترین و جذاب--ترین بازی--ای است که بشر اختراع کرده. فریدا استاد این بازی بود.

سبک--ِ فريدا در پرداختن خودنگاره ها خاص خود است. وجود اشیاء كمكش مي--كند تا به تركيب دلخواهش نزديك--تر شود. حتی اگر شیئ کوچکی مثل گوشواره--ي اهدایی پیکاسو باشد، يک جفت دستِ اضافی که با آنها می توان مانع از رسیدن صداهای مزاحم به گوش شد. کالو تصویر خود را در میان اشیاء، طبیعت و --ساخته--های دست بشر می--نگارد، چنانکه بدون آنها نقاشی هايش گنگ و خاموشند. او این کار را چنان طبيعي انجام مي--دهد كه در برابر اشیاءِ موجود در کار او هرگز احساس ساختگی بود به آدم دست نمی دهد. طبیعت نیز در کار او به همین شکل حضور دارد. او خود را نیز همچون جرئی از طبیعت نقاشی کرده و در بهترین کارهایش این همنشینی بسیار دل انگیز است.
به هر روی در دنیایی که آدم ها را بی شکل --يا حداکثر متحدالشکل می خواهد، همین که کسی تصویری از خود را عرضه کند، خود اتفاق مهمی است. مهم است از آن جهت که می تواند الگویی متفاوت از تفکر و زندگی را بنا بگذارد، الگویی که برداشت شخصیِ-- --يک انسان است. انسان با همه--ي پیچیدگی--هایش و با همه--ي ابعاد بی--نهایت گسترده--ي وجودش، تصویری نادر و ناشناخته و رازآميز.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 349]