در قرآن به معناي فهم عميق از دين؛ يعني دين‌شناسي است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نقد متون علوم اسلامي (تأثيرپذيري فلسفه اسلامي از قرآن)/ 62غلامرضا فياضي:«تفقة» در قرآن به معناي فهم عميق از دين؛ يعني دين‌شناسي است
گروه انديشه: «تفقة» در قرآن، به معناي فهم عميق از دين است، و لذا «تفقه» به معناي قرآني‌اش با آن‌چه امروز به معناي فقه در ميان مسلمين اصطلاح شده، متفاوت است، بلكه تعبير «تفقه» در قرآن، به معناي «دين‌شناسي» است.
به گزارش خبرگزاري قراني ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين «غلامرضا فياضي»، عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني(ره)، در گفت‌وگو با سرويس انديشه، در مورد تعريف فلسفه اسلامي گفت: در مورد تعريف فلسفه، به نظر ما همان نظر علامه طباطبايي صحيح است و تقريبا در بين فلاسفه قرن اخير پذيرفته شده است. لذا در تعريف فلسفه بايد گفت فلسفه اسلامي از «هستي» از آن جهت كه «هستي» است و از احكام «هستي» از آن جهت كه «هستي» است بحث مي‌شود. مثل اينكه هستي داراي مبدأ است، «هستي‌ها» تقسيم به واجب و ممكن مي‌شود، «واجب» مبدأ هستي است و ممكنات همه وابسته به واجب‌اند، رابطه‌ عليت بين موجودات برقرار است و نتيجه اين حرف اين است كه عالم، عالم متكثر است، ولي تكثري كه در موجودات در طول هم‌اند، نه در عرض هم، نظير دايره‌هايي كه در يك دايره بي‌نهايت موجودند.

اين مدرس حكمت صداريي در حوزه علميه قم، جايگاه فلسفه در اسلام را چنين معرفي كرد: جايگاه فلسفه در جهان اسلام را قرآن مشخص مي‌كند: « وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ»؛ مطابق آن‌چه علامه طباطبايي ذيل اين آيه مي‌فرمايد، چون در ابتداي آيه نهي به كار رفته است: «وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُو»؛ يعني مؤمنين حق اين را كه تمام آن‌ها براي رفتن به جهاد در خدمت رسول‌الله(ص) بسيج شوند را ندارند، به عبارت ديگر «همه نبايد بروند» چرا كه «فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ»؛ لذا عده‌اي از مؤمنين براي عالم شدن در دين، بايد كوچ ‌كنند. «تفقة» در اين آيه، به معناي فهم عميق از دين است. مردم نسبتا دين را مي‌شناسند، ولي عالم شدن در دين وظيفه‌اي عظيم‌تر از وظيفه جهاد است. لذا بايد افرادي به جبهه نروند و به تحصيل در امور ديني بپردازند تا دانشمند در دين شوند و معرفت ديني پيدا كنند.

وي با بيان اينكه دين سه بخش و اصل با اصول عقايد است، گفت: دين داراي سه بخش: 1) عقايد 2) اخلاق 3) احكام است. اصول دين غير از فروع است و اصل بودن عقايد ميان علما اتقاق نظر و از مسلمات اسلام و مسلمين است.

مؤلف «چيستي و هستي در حكمت صدرايي»، در باب مقايسه ميان احكام و اخلاق، اصل را به اخلاق داد و گفت: با مراجعه به متون ديني آشكار مي‌شود كه اخلاق مقدم بر احكام است، چرا كه «الحسد يأكل الايمان» نشان از اين دارد كه اگر رذيله حسد ملكه انسان شود، تمام اعمال را مي‌سوزاند، مانند آتشي كه در كشتزار مي‌افتد.

وي در بيان وظيفه محوله به احكام و اخلاق گفت: احكام به ظواهر، تنظيم روابط اجتماعي و تنظيم رابطه فرد با خدا مربوط مي‌شود، در حالي كه وظيفه اخلاق ساختن خود انسان است؛ يعني انسانيت انسان را پرورش كي‌دهد و شكوفا مي‌كند. به همين علت است كه امام(ره) فرمود تزكيه قبل از تعليم؛ يعني انسان ابتدا بايد درونش را بسازد و بعد به دنبال عقايد و احكام برود. لذا به ترتيب اولويت اين سه بخش دين عبارتند از: 1) اعتقادات 2) اخلاقيات 3)احكام.

فياضي در ادامه به شرح «لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ» پرداخت و اظهار كرد: در قرآن ذكر شده است: «لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ»؛ بنا به نظر مفسرين كلمات قرآن نبايد به معناي اصطلاحي كه بعدها پيدا مي‌شود حمل كرد، بلكه بايد بر معناي لغوي‌اش حمل كرد، لذا تعبير «تفقه» در قرآن، به معناي «تلاش براي فهم عميق در دين» است.

مدرس كرسي تدريس اسفار در مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) در مورد مراحل تفقه در دين تأكيد كرد: تفقه در دين داراي سه مرحله است؛ مرحله اول: شناخت و تبيين و اثبات عقايد ديني، مرحله دوم: تقرير عقايد و مرحله سوم: تيبين و تقرير احكام.

وي در بيان معناي تفقه به كار رفته در قرآن تصريح كرد: «تفقه» به معناي قرآني‌اش با آ‌‌‌ن‌چه امروز براي معناي فقه در ميان مسلمين اصطلاح شده است، متفاوت است، بلكه معناي تعبير «تفقه» در قرآن به معناي «دين‌شناسي» است.

استاد مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) در مورد توجه قرآن به اعتقادات و احكام خاطرنشان كرد: وقتي به نص قرآن رجوع مي‌كنيم، معلوم مي‌شود كه فقط 500 آيه از آيات قرآن مربوط به احكام است و مابقي قرآن راجع به اعتقادات و اخلاقيات است؛ يعني قرآن در نظر دارد كه اعتقادات و اخلاقيات انسان را تصحيح كند. لذا اگر حجم آيات قرآن را مورد ملاحظه قرار دهيم، روشن مي‌شود كه بايد توجه بيشتري به اعتقادات و اخلاقيات شود.
يکشنبه 12 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 238]