كارشناسان در گفتگو با مهر:تنها 20 درصد ظرفيت گردشگري ديني مورد استفاده است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: كارشناسان در گفتگو با مهر:تنها 20 درصد ظرفيت گردشگري ديني مورد استفاده است
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: ايران اسلامي از ظرفيت بالايي براي جذب گردشگر ديني و انتقال ارزشها برخوردار است اما به دليل عدم ساماندهي مناسب و نداشتن برنامه ريزي دقيق تنها از 20 درصد اين ظرفيت استفاده مي‌شود .

معاون پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي با تأكيد بر اينكه آثار و بقاياي مذهبي ايران ساماندهي درستي نشده‌اند، گفت: اصلي‌ترين نقطه ضعف گردشگري ديني عدم طراحي انديشه‌ و فكري قوي در اين زمينه است.

آثار مذهبي ساماندهي نشده‌اند/ گردشگري ديني از انديشه قوي بي‌بهره است

حجت الاسلام سيد جواد موسوي هوايي معاون پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي با اشاره به اينكه گردشگري اگر مقيد به قيد ديني شود گردشگري است كه در متن دين به آن نظر شده و بر مبناي فطرت انسان است كه خداوند به آن تأكيد فراواني كرده است، اظهار داشت: انسان نياز به سير در زمين، بررسي عواقب امور و مسائل مختلف، گشت و گذار در زمين جهت به دست آوردن تجربه و اطلاع از عواقبت امتهايي كه در گذشته بوده اند دارد كه قرآن كريم به اين مسئله توجه بسياري داشته و مي فرمايد "قل سيروا في الارض فانظروا كيف كان عاقبة المجرمين...": در زمين سير كنيد و عاقبت گناهكاران را ببينيد.

وي با تأكيد بر اينكه اگر اصل گردشگري سمت و سوي الهي، تجربه اندوختن و عبرت آموزي باشد گردشگري ديني است، تصريح كرد: امام علي (ع) در وصيت خود به فرزندانش اينگونه مي گويد كه "ساليان گذشته با امتهاي قبل نبوده ام اما هنگامي كه سرگذشت آنها را مي خوانم گويي با آنها زيسته ام." پيش رفتن انسان به سوي قله هاي انساني تأثيرات روحي و رواني در بهداشت جسماني و رواني انسان دارد كه در روايات از انسانها مي خواهد به درياها، صحراها، آسمانها، جنگلها و كوهها نگاه كنند تا روحيه شان عوض شود و انرژي مثبت دريافت كنند.

موسوي هوايي با اشاره به اينكه اصل گردشگري بايد ديني و بر مبناي فطري انساني و نگاه ديني انجام گيرد، يادآور شد: گردشگري ديني نقش به سزايي در انتقال فرهنگ اسلامي خواهد داشت. بقاع متبركه مانند بقعه امام رضا (ع) در مشهد و حضرت معصومه (س) و ديگر بقاع متبرك هم جاذبه هاي فرهنگي و ديني دارند و هم جاذبه تاريخي . بنابراين انتقال فرهنگ در ابنيه و امكنه ها با استفاده از كتاب، بروشور، سخنرانان قوي افزايش بسياري خواهد داشت.

معاون پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي با تأكيد بر اينكه در نوروز امسال حدود 2 ميليون و 700 هزار نفر به زيارت حضرت معصومه (س) رفته بودند كه اين حركتهاي عمده مردمي در پيام رساني فرهنگي ديني و توسعه فعاليتهاي فرهنگي و اجتماعي اهميت بسياري دارد، افزود: زيارت مقبره امامزادگان و بزرگان كه معروف نيستند از لحاظ معنوي در تزكيه نفس انساني مهم است. اما هنوز اين اماكن در كشور ما ساماندهي نشده اند. به طور مثال مقبره "امامزاده آقا علي عباس" در كاشان سالانه از يك ميليون و 500 هزار دانشجو پذيرايي مي كند تا از ويژگي عبادي و معنوي اين مكان بهره مند شوند، با توجه به قابليت بالاي اين مكان مي توان آن را ساماندهي و از قابليتهاي آن بهره مند شد.

وي در ادامه فراهم كردن اياب و ذهاب در جاده هاي منتهي به فضاهاي فرهنگي و ديني ، توقفگاهها و برنامه ريزيهاي فرهنگي و ديني جذاب و زيبا براي اقشار مختلف مردم از نكات مورد توجه خواند و گفت: اصلي ترين نقطه ضعف ما در اين زمينه دو محور است يكي سخت افزاري و ديگري نرم افزاري. در بخش سخت افزاري اماكني كه امامزادگان و مساجد ما در آنها قرار دارند مرمت نشده، جاده هاي خوبي ندارند، امنيت، اسكان، امكانات بهداشتي به حداقل رسيده و امكان رفت و آمد مردم را سخت كرده است. بنابراين سازمان اوقاف كه عهده دار اين گونه فعاليتها است، بايد در اين خصوص اقدامات شايسته اي انجام دهد.

حجت الاسلام موسوي هوايي در ادامه مشكل بخش نرم افزاري را كمبود كارشناسان ديني در اين اماكن به منظور پاسخگويي به سؤالات جوانان و نوجوانان و خانواده ها با فرهنگهاي مختلف خواند و اظهار داشت: آموزش، اسكان و استقرار اين نيروها نيازمند هزينه بالايي است. اما استقرار كارشناسان ديني و ارائه بحثهاي تاريخي و فرهنگي از سوي آنها در انتقال فرهنگ ديني مهم است. همچنين برگزاري نماز جماعت به صورت مرتب در امامزاده ها، توليد محصولات فرهنگي در اين اماكن بسيار مهم است. اصلي ترين مشكل عدم طراحي انديشه در خصوص اين مسائل است.

نيمي از گردشگران ايران مذهبي هستند/ طرح رونق گردشگري ديني تدوين شود

ايران اسلامي از ظرفيت بالايي براي جذب گردشگر و انتقال ارزشها برخوردار است كه بخش ديني آن كمتر مورد توجه است، محمدجواد ابطحي با تأييد اين مطلب گفت: قابليتها چنان است كه باوجود كم‌توجهي، نيمي از گردشگران علاقمندان به تاريخ مذهبي ايران هستند.

سيد محمد جواد ابطحي عضو كميسيون فرهنگي مجلس با اشاره به اينكه آيات متعددي در قرآن كريم وجود دارد كه ويژگي مؤمن را تشريح و از صفات او را "گردشگر" توصيف مي كند، اظهار داشت: اسلام و قرآن به گردشگري دعوت مي كنند. از سوي ديگر حضرت علي (ع) در وصيت خود به فرزندانش آنها را به ديدن و بررسي آثار اقوام صالح دعوت كرده و اينكه از آثار اقوام ناصالح پند گيرند.

وي تصريح كرد: گردشگري ديني يعني بررسي قواعد و سنن الهي حاكم بر تاريخ و عبرت آموزي كه نبايد جهت پر كردن اوقاف فراغت و تنها براي تفريح باشد. اسلام مسلمانان را به پند گرفتن از اقوام پيشين سوق مي دهد. اينكه وضعيت خود را با اقوام ديگر مقايسه كنند و به بررسي كارهاي آنها بپردازند و كارهايي را كه باعث عذابشان شده تكرار نكنند.

سيد محمد جواد ابطحي با بيان اينكه مسلمانان بايد در شهرها و مناطق مختلف گردش و چرايي تمدنها و سقوط آنها را بررسي كرده و آن را دستمايه پيشرفت و ترقي قرار دهند، يادآور شد: گردشگري ديني به طور مستقيم مي تواند به انتقال مفاهيم ديني كمك كند و مي توان از آن جهت انتقال مفاهيم دين اسلام و انقلاب اسلامي بهره گرفت. بسياري از آداب و رسوم در كشورهاي مختلف مانند هند وجود دارد كه در گردشگري ديني مورد استفاده قرار مي گيرند كه از مظاهر شركت و خرافه به شمار مي روند، اگر ما بتوانيم در مقابل آن مظاهر توحيد را ارائه و آموزه هاي اسلامي را تبيين كنيم، در انتقال اين مفاهيم به نسل آينده و به مخاطب از طريق گردشگري ديني موفق عمل كرده ايم.

عضو كميسيون فرهنگي مجلس با تأكيد بر اينكه گردشگري ديني در اقتصاد، سياست و اجتماع تأثير بسياري خواهد داشت، افزود: متأسفانه پس از انقلاب اسلامي ايران به طور كلي بر روي گردشگري ديني كم كار كرده ايم و گردشگري ديني مغفول مانده است. مديريت فرهنگي بايد با همكاري كميسيون فرهنگي مجلس، شوراي عالي انقلاب فرهنگي، سازمان ارتباطات اسلامي، سازمان تبليغات و دانشگاهها بايد به دور از موازي كاري طرحي را تدوين كند كه در صنعت چشم انداز نيز مورد توجه قرار گيرد و به برطرف كردن اين نقيصه بپردازد.

ابطحي با اشاره به اينكه طي جلسات مختلف با سازمان ميراث فرهنگي كشور مطرح شده كه طي سه سال گذشته بر ميزان گردشگري افزوده شده است، اظهار داشت: بر اساس آمار ارائه شده از 2 ميليون گردشگر بيش از 1 ميليون نفر آنها گردشگران مذهبي بوده اند كه اگر بتوانيم از پتانسيل انقلاب اسلامي ايران بهره مند شويم بهتر مي توان به انتقال مفاهيم ديني و انقلاب اسلامي كمك كرد.

وي يكي از نقاط قوت گردشگري در كشور را وجود زيارتگاهها، مساجد و معابد خواند و گفت: اگر آنها در وضعيت مطلوب قرار گيرند و امكانات و تسهيلات ويژه اي مانند رستوران، هتل، اعطاي هدايا براي آنها در نظر گيريم در جذب گردشگر موفق مي شويم. به منظور تقويت صنعت توريسيم بايد مفاهيم ديني و ارزشمند انقلاب و اسلام را در چارچوب ارزشهاي ديني خود تبيين كرده و از هر گونه فعاليتهاي غيراخلاقي پرهيز كنيم.

تنها از 20 درصد پتانسيل گردشگري ديني استفاده مي‌شود

رئيس جامعة المصطفي العالميه با تأكيد بر ضرورت طرحي به منظور توسعه گردشگري ديني، گفت: تنها از 10 تا 20 درصد پتانسيل بالاي ايران اسلامي براي گردشگري ديني استفاده مي‌شود.

حجت الاسلام عليرضا اعرافي رئيس جامعة المصطفي العالميه با اشاره به اينكه گردشگري مفهوم نسبتا واضحي دارد، اظهار داشت: گردشگري پيمودن مسيري براي نقاط و سرزمينهاي مختلف را مورد توجه قرار مي دهد كه اين سرزمينها مي توانند محل تولد، زايش و گسترش، تمدن و فرهنگها باشند كه آثار انساني در آنها وجود دارند.

وي با اشاره به اينكه گردشگري دو جنبه را مورد توجه قرار مي دهد كه يكي از آنها مربوط به مشاهده سرزمينهاي مختلف است، گفت: با ديدن مناظر طبيعي قطع نظر از تمدن انساني و گاهي هم سرزمين، فرهنگها و تمدنها مورد توجه قرار مي گيرند. زمانيكه اين مفهوم مقيد به قيد ديني شود مي شود گردشگري ديني كه در واقع دو بحث را دربر مي گيرد. يكي اينكه گردشگري را معطوف به نقاط و سرزميني كه دين در آن پيدا شده و ظهور كرده و آثار و تمدن ديني را نشان مي دهد و بحث دوم سفر به نقاط مختلف جهت بهره گيري ديني و عبرت گيري بيشتر و مشاهده آثار عظمت و خلقت خداوند است.

حجت الاسلام عليرضا اعرافي با بيان اينكه نقش گردشگري ديني با هدف دوم نقش بسيار بالايي دارد كه قرآن كريم هم به توجه انسان به آثار عظمت خداوند در پديده هاي طبيعي و انساني توصيه كرده است تا از طريق گردشگري به عظمت خداوند پي ببريم، يادآور شد: تأثير ديدن حقايق عالم در قالب گردشگري ملموس است كه هم عبرت گيري و هم توجه به قدرت خداوند را بيشتر مي كند. به طوريكه خواندن نسبت به ديدن آثار واقعي تأثير كمتري دارد. مشاهده آثار از لحاظ تربيتي تأثير بيشتري دارد كه قرآن و احاديث بر روي اين موضوع تأكيد بسياري كرده اند.

رئيس جامعة المصطفي العالميه با تأكيد بر اينكه ايران به دليل شكل گيري انقلاب اسلامي، شكل گيري نظام ديني، جهت گيري ديني حاكم بر جامعه، تنوع برنامه هاي نرم افزاري با كشورهاي ديگر برابري مي كند، گفت: وجود حوزه هاي علميه، امامزاده ها، مقابر علما، مدارس علميه و حرمها، از ايران جايگاه ممتازي ساخته اما تنها 10 تا 20 درصد از اين پتانسيل استفاده مي شود. به نظر من گردشگري ديني در ايران از ظرفيت فوق العاده اي برخوردار است كه درصد كمي از آن استفاده شده است.

وي با اشاره به اينكه در برنامه توسعه سوم و چهارم گردشگري ديده شده، اما به گردشگري ديني پرداخته نشده است، اظهار داشت: استفاده از اماكن مذهبي سالانه درآمد بالايي دارد و مي توان گردشگري را توسعه داد بي آنكه آثار منفي آن توسعه يابد، اما زمينه هاي لازم در زمينه اجرا وجود ندارد.

اعرافي افزود: بايد طرح جامعي در برنامه هاي كشور ارائه شود، اما هنوز هيچ طرحي در اين زمينه نداريم. زيرساختهاي لازم براي حضور گردشگر ديني اعم از حمل و نقل در شهرهايي مانند مشهد و قم، فرهنگ بين المللي، هتل، تسهيلات ويژه، تابلوهاي راهنمايي، بروشور، كتاب، برنامه هاي مناسبتي، توجه به زبانهاي مختلف هنوز وجود ندارد كه عدم توجه به اين زيرساختها در برنامه هاي كلان استاني منجر به ضعف در اجرا شده است.

قابليتهاي بالاي مذهبي ايران/ كميته‌ توسعه گردشگري ديني تشكيل شود

طباطبايي با اشاره به اينكه ايران جايگاه مهم ديني در اعتقادات و باورها دارد كه نه تنها اديان ابراهيمي بلكه اعتقادات هزاره‌هاي گذشته را نيز دربر مي‌گيرد، تشكيل گروه ويژه براي همكاري با سازمانهاي مختلف در راستاي توسعه گردشگري ديني را ضروري عنوان كرد.
سيد احمد محيط طباطبايي معاون دانشنامه تاريخي معماري و شهرسازي ايران با اشاره به گردشگري ديني اظهار داشت: گردشگري ديني نوعي گردشگري است كه مسافر براي باورهاي ديني خود سفر مي كند تا به مكاني كه مورد احترام و داراي ارزش ويژه اي در باور ديني او است، دست يابد. با اين تعريف سرزمين ايران به لحاظ گردشگري ديني جزء چند منطقه اول جهان است كه مكانهاي متعددي متعلق به اديان مختلف دارد.

وي با اشاره به اينكه در گردشگري ديني همه اديان مورد نظر هستند، تصريح كرد: در ايران محل دفن 10 پيامبر بني اسرائيل است. ساراخاتون در منطقه پيربكران اصفهان است كه روزهاي جمعه زيارتگاه مسلمانان و شنبه ها زيارتگاه يهوديان است. همچنين محل دفن همسر حضرت ابراهيم مادر حضرت اسحاق از مكانهاي اصيلي است كه سال نوي يهوديان ايران در اين مكان برگزار مي شود.

طباطبايي با بيان اينكه مسيحيت نيز يكي از قديمي ترين اديان ابراهيمي در ايران به شمار مي رود، يادآور شد: قديمي ترين كليساهاي مسيحي به لحاظ تاريخي در ايران قرار دارد. كليساي حضرت مريم(س) در اروميه متعلق به قرن اول ميلادي است. وجود بيش از 360 كليساي تاريخي در ايران اين كشور را به مهمترين كشور از نظر كليساهاي جهان تبديل كرده است. حتي مهمترين زيارتگاههاي شيعه زيدي در مازندران است.

وي با اشاره به اينكه براي زرتشتيان نيز با توجه به باورهاي آنها زيارتگاههاي مهمي وجود دارد، افزود: اسلام، مسيحيت و بوديسم از ايران به كشورهاي ديگر آسيايي كشيده شده است. چرا كه ايران جايگاه مهم ديني با اعتقادات و باورهاي گوناگون است كه توريستها زماني براي تفريح و استراحت و گاهي براي باورها و اعتقادات خود به ايران سفر مي كنند.

معاون دانشنامه تاريخي معماري و شهرسازي ايران در ادامه به اهميت ايران به عنوان مركزيت فرهنگي و تاريخي اين سرزمين در نزديك كردن و آشنا كردن هويت و ويژگيهاي ايران اشاره كرد و گفت: ايران به منظور نزديك كردن اديان و آشنا كردن آنها با يكديگر نيز از اهميت به سزايي برخوردار است.

وي در ادامه اظهار داشت: بايد در سازمان ميراث فرهنگي گروهي ويژه اي براي همكاري با سازمانهاي مختلف چون شوراي ارامنه، انجمن زرتشتيان، كليميان، اوقاف، سازمانهايي چون آستان قدس رضوي، حضرت معصومه (س) تشكيل شود تا ضمن بالابردن توسعه كيفي و كمي، سطح رفاه با توجه به استانداردهاي بين المللي بالا رفته و امكان بازديد براي ايرانيان و جهانيان بهتر فراهم شود.

اهداف گردشگري ديني متناسب با سندچشم‌انداز تدوين شوند

عبدالحسين خسروپناه با اشاره به اينكه كار جدي در زمينه اهتمام به مباحث نظري گردشگري ديني صورت نگرفته است گفت: بايد براساس سند چشم انداز، برنامه ها و اهداف گردشگري ديني متناسب با سند چشم انداز تا سال 1404 تدوين شوند.

حجت الاسلام عبدالحسين خسروپناه استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اينكه گردشگري ديني نوعي سير و حركت جغرفيايي در راستاي توسعه فرهنگي و در واقع ارزشهاي ديني است، اظهار داشت: در آيات قرآن تأكيد فراواني بر گردشگري ديني شده كه از مسلمانان مي خواهد در زمين سير كنند تا از عاقبت تكذيب كنندگان و منكران مبدأ و معاد آگاه شوند.

وي با اشاره به اينكه ارزش مثبت و يا منفي گردشگري در هدف آن دنبال مي شود، تصريح كرد: گاهي هدف از گردشگري تفرج غير مشروع، گاهي لذت جسماني، گاهي براي افزايش اطلاعات، گاهي ارتباط با فرهنگها، يافتن ديد وسيع و اطلاع از حوادث روزگار گذشته است، اما گردشگري حكيمانه و سعادت مدارانه مثبت است و اگر گردشگري حكيمانه نباشد و لذت جويانه باشد منفي است و ارزشي ندارد.

حجت الاسلام عبدالحسين خسروپناه با بيان اينكه ديني بودن وصف گردشگري به غايت آن بازمي گردد كه در تعامل دينها و فرهنگها مهم است، يادآور شد: سازمان ميراث فرهنگي بايد در زمينه گردشگي تدابيري اتخاذ كند تا از تمامي ظرفيتهاي ايران استفاده شود. اگر برنامه ريزي دقيقي در اين خصوص صورت گيرد تأثير معنوي و ديني مناطق مختلف ايران بر گردشگران مشهود خواهد بود كه نه تنها مسافران غير ايراني بلكه ايرانيها را هم ترغيب مي كند تا از نعمتهاي طبيعي و ميراث فرهنگي و تاريخ كهن ايران اسلامي اطلاع يابند.

اين استاد حوزه و دانشگاه با ارائه راهكارهايي جهت رفع نقاط ضعف در گردشگري ديني افزود: اهتمام به مباحث فرهنگي و نظري و تبيين فلسفه گردشگري دين از اهميت به سزايي برخوردار است. در واقع بايد مؤلفه ها، آيات و روايات، عناصر و غايت مباني گردشگري ديني، نقاط مشترك و متفاوت ميان گردشگري ديني و غير ديني بررسي شوند. اما در اين زمينه كار جدي صورت نگرفته است. از سوي ديگر تدون نقشه جامع گردشگري ديني ضروري است. بنابراين سازمان ميراث فرهنگي بايد نقشه جامع گردشگري ديني تدوين كند و بر اساس سند چشم انداز، برنامه ها و اهداف خود را متناسب با سند چشم انداز تا سال 1404 ارائه كند.

مدير گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي آموزش ضمن خدمت به كارمندان سازمان ميراث فرهنگي را داراي اهميت خواند و گفت: نيروهاي اين مراكز معمولا افرادي هستند كه از نظر ادب اخلاقي بي سواد هستند كه منجر به ضعف مايه هاي فرهنگي مي شوند و نمي توانند با مسافران تعامل برقرار كنند يا فرهنگ آن منطقه را شرح و تفسير دهند. چرا كه در نوع ارتباط با مردم نياز به آموزش دارند.

وي در ادامه يادآور شد: ما در صنعت هتلداري ضعيف هستيم. سازمان ميراث فرهنگي مي تواند مانند نيروي انتظامي يا آتش نشاني فيلمهايي مرتبط و متناسب با اهداف و وظايف خود در مقوله گردشگري بسازد و با توليد كتاب و انتشار آن متناسب با سطح كودكان، نوجوانان و جوانان به شكوفايي گردشگري ديني كمك كند. همچنين گنجاندن اين مبحث در كتابهاي درسي زمينه هاي ارتقاي معرفت در زمينه گردشگري ديني را فراهم مي كند.
شنبه 11 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 193]