Acinonyx jubatus

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: نام علمی: Acinonyx jubatus
Acinonyx در زبان یونانی به معنی " چنگال بی حرکت " است و jubatus به معنی " یالدار " ( توضیح علت نامگذاری در متن آمده است ) .
نام عمومی: Cheetah / چیتا یک واژه هندی است به معنی " خالدار "
( در ایران با نام یوزپلنگ شناخته می شود اما توجه داشته باشید که این نام به جاگوار هم اطلاق می گردد. )
خانواده: Felidae

زیستگاه اصلی : آفریقا و آسیا شامل: ( ایران ؛ خراسان ) و در گذشته ( پاکستان ؛ بلوچستان ) ، ترکیه ، ترکمنستان و هندوستان
از پنج زیرگونه شناخته شده ، زیستگاه یکی در آفریقاست و چهار تای دیگر متعلق به ایران هستند.
وضعیت بدنی: این گربه سان ، قادر به صعود کردن نیست اما در عوض از نظر سرعت در دویدن بسیار منحصر به فرد است و به راحتی قادر است خود را از دید پنهان کند. در بین جانوارن خشکی از بالاترین سرعت برخوردار است که به هنگام دویدن به 112 تا 120 کیلومتر در ساعت می رسد. پهنای سینه چیتا کم است اما عمق زیادی دارد و مثل سگ های تازی ( شکاری ) ، کمرش باریک است. بخاطر سرعت زیادش در دویدن و البته نیاز بیشتر به اکسیژن ، سوراخ های بینی چیتا نسبت به سایر گربه سانان پهن تر است. همینطور قلب و ریه های بزرگتری دارد. خز زبر و کوتاهش زرد یا خرمایی رنگ است که با خال هایی سیاه به قطر 2 الی 3 سانتیمتر پوشیده شده است. این ترکیب رنگ و طرح به او این امکان را می دهد که به هنگام شکار خود را از دید مخفی سازد. بر خز سفید زیر بدنش خالی دیده نمی شود و در قسمت دم هم خال ها کم کم به شکل 4 تا 6 حلقه سیاه نمود پیدا کرده اند. معمولا" انتهای دمش طره ای سفید رنگ و پر پشت به چشم می خورد. جالب است بدانید که با سرعت زیادی که به هنگام دویدن دارد ، برای چرخیدن های سریع از دمش کمک می گیرد. چیتا سر کوچکی دارد و چشم هایش نسبت به سایر گربه سانان در قست بالاتری در سر قرار گرفته اند. گوش هایی کوچک ، جثه ای لاغر و پاهایی دراز و باریک دارد. دو خط ظریف مشکی از گوشه چشمانش به طرف پایین لغزیده اند و از کنار بینی گذشته و به دهان رسیده اند. شاید برایتان جالب باشد که کاربرد این خطوط چیست!!! در حقیقت این دو خط سیاه ، از چشمان چیتا در برابر تابش مستقیم نور خورشید محافظت می کنند تا بتواند به هنگام شکار، حتی تا دورترین مسافت را به راحتی ببیند. لازم به ذکر است که جنس نر ، جثه و سر بزرگتری دارد اما این تفاوت آنقدر نیست که بتوان براحتی و با صرف دیدن ، جنسیت آنها را تشخیص داد. در مقایسه با پلنگ هم اندازه خود ، بدن چیتا کوتاه تر است اما قد بلند تر و دم دراز تری دارد. چیتا بر خلاف سایر گربه سانان ، فقط کمی قادر است که چنگال های پنجه اش را به عقب بکشد طوریکه همیشه می توان آنها را دید . برخلاف گربه سانان بزرگ ( ببر ، شیر ، جاگوار و پلنگ ) ، چیتا قادر به نعره کشیدن نیست بلکه فقط می تواند صدایی مثل خرخر از خود خارج کند. لازم به ذکر است که گربه های بزرگ هم قادر به خرخر کردن نیستند ( بجز صدایی که حین بازدم از آنها شنیده می شود ) و فقط می توانند نعره بکشند.
و اما گونه کمیابی از چیتا وجود دارد که به " شاه چیتا King Cheetah " معروف است. طرح بدن این گونه به طرز دیگری بروز پیدا کرده است. درواقع خال های خز شاه چیتا ، گویی با هم ترکیب شده اند و بیشتر مثل لکه هایی درشت به چشم می آیند. شاه چیتا فقط در آفریقا یافت می شود و اگر چه تعداد معدودی از آنها در وحش دیده شده اند اما همگی در اسارت تولید مثل کرده اند. اولین شاه چیتا در سال 1981 در اسارت متولد شد.
وزن: چیتای بالغ ، وزنی در حدود 88 پوند / 40 کیلوگرم دارد.
طول بدن: طول کل بدنش بین 45 تا 53 اینچ / 115 تا 135 سانتیمتر است. در حالیکه درازی دمش می تواند به بالای 33 اینچ / 84 سانتیمتر برسد.
ارتفاع: بطور متوسط بلندی قامتش تا شانه ها به حدود 35 اینچ / 90 سانتیمتر می رسد.
وضعیت زندگی: نرها بسیار معاشرتی هستند و بصورتی گروهی زندگی می کنند. معمولا" آنها را می توان با برادرهایشان ( توله هایی که با هم در یک زایمان به دنیا آمده اند ) ، در یک گروه دید. اما اگر تنها یک توله نر به دنیا آمده باشد ، یا با نرهای تنهای دیگر تشکیل گروه می دهد و یا خود به یک گروه از نرها ملحق می شود. به این گروه ، ( گروه آمیزش مصلحتی یا ائتلاف coalition ) می گویند. برخلاف نرها ، ماده ها به تنهایی خو می گیرند و معمولا" از یکدیگر اجتناب می کنند اما گاهی هم دیده شده که یک جفت چیتای ماده ( مادر و دختر ) ، برای مدت کوتاهی در کنار هم مانده اند. ماده ها حتی در زمان نگهداری فرزندان هم به تنهایی زندگی کرده و توله ها را خود بزرگ می کنند.
شکار و تغذیه: چیتا گوشتخواری است که عموما" به شکار پستانداران زیر 40 کیلوگرم می پردازد. غزال های تامسون Thomson’s gazelle ، غزال های گرانت Grant’s gazelle ، غزال های آفریقایی با نام عمومی Springbok و بز های کوهی آفریقایی با نام عمومی Impala از عمده شکارهای چیتا هستند. همچنین گاهی به شکار بچه های پستانداران بزرگ می پردازد مثل بچه های گوزن یالدار با نام عمومی Wildebeest یا کره گورخر Zebra . گاهی دیده شده که دست به شکار پستانداران بزرگ هم می زنند اما این فقط زمانی است که گروهی به شکار بروند.
تولید مثل: چیتای ماده بین 20 تا 24 ماهگی به بلوغ جنسی می رسد اما جنس نر در دوازده ماه این دوره را طی می کند ( با این حال معمولا" تا قبل از سه سالگی به دنبال جفت نمی گردد ). دوران بارداری ماده بین 90 تا 98 روز به طول می انجامد و در نهایت بیشتر از 9 توله بدنیا می آیند. آنها به هنگام تولد وزنی در حدود 150 گرم دارند. برخلاف برخی از گربه سانان ، بچه های چیتا با خال هایی بدنیا می آیند که تا آخر عمر با آنهاست. همچنین روی گردنشان هم خز کرک دار یال مانندی به چشم می خورد. آنها همینطور که بزرگتر می شوند ، کم کم این کرک یال مانند را از دست خواهند داد. حسن این یال موقتی در این است که به آنها ظاهری مثل " راسوی آفریقایی Ratel " می دهد و باعث می شود در زمانی که قادر به دفاع از خود نیستند ، مهاجمین به آنها نزدیک نشوند. 18 ماه اول زندگی برای بچه ها بسیار مهم است چرا که در این زمان آنچه را که برای زنده ماندن نیاز دارند ، خواهند آموخت. آنها یاد می گیرند که چگونه به شکار بپردازند یا خود را از شر مهاجمین حفظ کنند. بعد از 18 ماه ، مادر ، توله ها را ترک می کند اما بچه ها به صورت یک " گروه خانوادگی " ، کنار هم می مانند و این دوره برای 6 ماه به طول می انجامد. سرانجام در دو سالگی، ماده ها گروه را ترک می کنند و نرها در کنار هم به زندگیشان ادامه می دهند.
طول عمر: کمی بیش از 12 سال در وحش اما در اسارت قادر است حتی تا بالای 20 سال هم عمر کند. بزرگترین دشمانش ، انسان ها ، شیرها ، عقاب ها و کفتار ها هستند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 295]