بررسي لوازم، مشكلات و مسائل دين‌پژوهي در فصل‌نامه «كتاب نقد»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي لوازم، مشكلات و مسائل دين‌پژوهي در فصل‌نامه «كتاب نقد»
گروه انديشه: مقاله «درباره دين‌پژوهي: لوازم، مشكلات و مسائل»، نوشته «هادي وكيلي» در فصل‌نامه انتقادي، فكري و فرهنگي «كتاب نقد» منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، نويسنده در اين مقاله به بررسي تاريخچه دين‌پژوهي در غرب، مطالعات دين‌پژوهي در صدر و پايان قرن بيستم و مشكلات و مسائل كلي و جزئي روش‌شناختي در دين‌پژوهي مي‌پردازد.

به زعم نگارنده مقاله، دين‌پژوهي يا به تعبيري «علم دين» در معناي متعارف كنوني، غالبا به مطالعه و تحقيق كلي و عمومي درباره ماهيت دين، دينداري انسان يا بررسي‌هاي تاريخي يا تطبيقي اديان اطلاق مي‌شود و پيشينه آن عمدتا به اواسط قرن نوزدهم باز مي‌گردد.

در دين‌پژوهي كاملا فرض بر اين است كه دين مانند ساير موضوعات و نهادهاي ديگري كه در طي هزاره‌ها و در جوامع بشري و زندگاني فردي و اجتماعي نوع بشر همواره وجود داشته و در همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها، در هر درجه‌اي از رشد و كمال كه بوده‌اند، سهم مؤثر و قوام بخش داشته است، قابليت آن را دارد كه مورد تحقيق و بررسي علمي و نقد و تحليل همه جانبه قرار گيرد.

وي مي‌نويسد: پرسش‌هايي مانند: خاستگاه دين چيست و در كجا است؟ آيا عوامل خاصي موجب پيدايش آن شده‌اند؟ سهم آن در حيات فردي و اجتماعي چيست؟ آيا امري است تابع قوانين و احكام منطق يا احكام و منطق خاص خود را دارد؟ آيا موضوعي است عقلاني يا امري است عاطفي و غير اخلاقي يا فوق عقلاني؟ قدرت تأثير و حضور بارز و عميق آن در حيات فردي و در همه جوامع از كجاست؟ مباني اعمال و مناسك و شعار ديني و تكاليف عبادي و شرعي چيست و معنا و محتواي آن‌ها كدام است؟ ... .

مجموعه مسائلي را تشكيل مي‌دهند كه دين‌پژوه، هم كليت آن‌ها و هم جزئيات آن‌ها را بررسي مي‌كند. البته پاسخ‌هايي كه به اين مسائل داده مي‌شود، طيف وسيعي از ديدگاه‌هاي صرفا ماترياليستي و پوزيتيويستي تا ديدگاه‌هاي متافيزيكي و عرفاني را فرا مي‌گيرد. به اين اعتبار، دين‌پژوهي در مواردي با فلسفه دين هم‌مرز مي‌شود و چون اغلب بايد موضوع را در بستر تاريخي آن بررسي كند، با تاريخ و جامعه‌شناسي اديان در جوامع مختلف نيز توأم مي‌شود.

در واقع دين‌پژوهي به نوعي با همه حوزه‌هاي معارف بشري سر و كار دارد؛ زيرا از آن‌جا كه دين در جامعه عمل مي‌كند و در جامعه اثر مي‌گذارد و از جامعه نيز اثر مي‌پذيرد، ناچار با جامعه‌شناي ارتباط مي‌يابد و از آن جا كه در جوامع كهن ديرينه نيز همين خاصيت و عملكرد را داشته است، با مردم شناسي مربوط مي‌شود و از آن جا كه امري است نفساني و در حيات عاطفي و فردي عمل مي‌كند، با روان‌شناسي، از آن جا كه در جوامع مختلف در بستر تاريخ حركت و فعل و انفعال دارد با تاريخ و از آن جا كه كيفيت‌هاي اقليمي در چگونگي رفتارها و اعمال و عقايد مؤثر است با جغرافيا و محيط‌شناسي سروكار پيدا مي‌كند. به همين ترتيب مي‌توان ارتباط آن با زبان‌شناسي، ادبيات، باستان‌شناسي، اسطوره‌شناسي و حوزه‌هاي فرهنگي و تمدني ديگر را توجيه كرد.

آخرين شماره فصل‌نامه انتقادي، فكري، فرهنگي «كتاب نقد» به صاحب‌امتيازي «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي» و سردبيري «بهمن شريف‌زاده» منتشر شده است.
چهارشنبه 8 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 120]