نويسنده: مصطفي دلاور پوراقدم افراط گرايي فرقه اي و استراتژي مهار

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: مصطفي دلاور پوراقدم افراط گرايي فرقه اي و استراتژي مهار
خبرگزاري فارس: تنش‌هاي فرقه‌اي در محيط امنيتي جمهوري اسلامي ايران در حدي گسترش يافته كه به يك متغير تأثيرگذار برون سيستمي در ترقيبات سياسي ـ امنيتي فرو ملي، ملي و منطقه‌اي تبديل شده، كه در صورت عدم تبيين پاداستراتژي مناسب، مي‌تواند ضريب امنيت ملي را كاهش دهد.

مخالفان نظام جمهوري اسلامي ايران در طول سه دهه گذشته ازراهبردهاي مختلفي براي بحران سازي استفاده كرده اند، كه مي توان آن را به سه دوره و مرحله تقسيم كرد، كه عبارتنداز:

* مرحله اول: دوران دولت موقت و جنگ تحميلي
دشمنان انقلاب اسلامي و منافقان داخلي در اين دوره (رويكردبراندازي سخت) را در پيش گرفتند. آنها بلافاصله پس از پيروزي انقلاب، كودتاهاي نافرجامي، مانند كودتاي نوژه را طرح ريزي كردند و درمجامع بين المللي محدوديت هاي بسيارزياد براي ايران بوجود آوردند.عراق را به جنگ با ايران تحريك كردند و يا حتي در (جنگ نفت كش ها) خود بصورت مستقيم وارد مبارزه با پاسداران انقلاب اسلامي شدند. اين استراتژي آمريكا با صدور قطعنامه 598 توسط شوراي امنيت سازمان ملل پايان يافت.

* مرحله دوم: مرحله پس از جنگ تحميلي تا حمله آمريكا به عراق در مارس 2003
در اين دوره، واشنگتن وارد (راهبرد مهار و باز دارندگي) شد، كه در آن،سياست (تغيير رفتار) و نيز (تضعيف نظام) پي گيري گرديد كه ازمصاديق بارز آن مي توان به (قانون داماتو) و مهار دو گانه ايران و ليبي اشاره كرد.

* مرحله سوم: استراتژي براندازي نرم (فشار از بيرون و تغيير از درون)
در اين مرحله، ايالات متحده وارد (استراتژي بر اندازي نرم) وپي گيري سياست (فشار از بيرون، تغيير از درون) مي شود.در اين راستا، تمركز مخالفان نظام بر گسترش تنش هاي قومي،فرقه اي، دانشجويي و صنفي متمركز مي شود تا ظرفيت هاي نظام را به جاي تمركز برحل و فصل چالش هاي برون سيستمي، بر مهار بحران آن تزريقي درون سيستمي متمركز كنند.
كشورهاي غربي با وارد كردن اتهام هايي، همچون تلاش ايران براي تقويت ژئوپليتيك شيعه و حمايت از شيعيان عراق، لبنان، بحرين، يمن و عربستان، تلاش مي كنند تا كشورهاي سني عرب منطقه را به اقدام متقابل از طريق تحريك گروه هاي قومي استان هاي مرزي و تبليغ فرقه هايي ; همچون وهابيت،ترغيب نمايند و از طرفي با گسترش فضاي بي اعتمادي، از هرگونه امنيت سازي بومي پايدار منطقه اي جلوگيري كنند.
در اين راستا، در استان هاي مرزي ايران، به ويژه در هرمزگان،سيستان و بلوچستان، خوزستان، كردستان و آذربايجان غربي، رگه هايي دال بر گسترش تنش‌هاي قومي فرقه‌اي متأثر از دخالت عوامل خارجي مشاهده مي‌شود.
يكي از ترفندهاي براندازي نرم، اين است كه عوامل نفوذي با حمايت نهادهاي اطلاعاتي ـ امنيتي غرب ; با ربودن و يا ترور برخي از رهبران قبايل و يا اهل تسنن و انتساب آن به حاكميت جمهوري اسلامي ايران،بسترهاي لازم براي ايجاد و گسترش منازعات فرقه اي را فراهم نمايند،كه البته آنان با ايجاد جنگ رواني و بهره برداري از فنون عمليات نامتقارن، به گسترش فضاي بي اعتمادي دامن مي زنند و با مهندسي منازعات داخلي و ادعاي حمايت از حقوق اقليت ها، تلاش مي كنند تازمينه هاي امتيازگيري از جمهوري اسلامي ايران را در حوزه هاي خارجي و امنيتي فراهم كنند.
در شرايط كنوني، مخالفان نظام بر تحريك سه طيف از فرقه هاي قومي، مذهبي و سياسي الحادي متمركز شده‌اند:
براي مثال گروه هاي كومله، پژاك، و حزب كارگزاران كرد (پ. ك. ك)تركيبي از دو عامل ناسيوناليسم قومي و فرقه گرايي را يدك مي كشند. ويا گروهك منافقين، فلسفه وجودي خود را براساس مكاتب الحادي مذهبي ـ سياسي كه نشأت گرفته از ماركسيسم است تعريف مي كنند باتغييرهاي ماركسيستي از اسلام خودشان را به صورت آراسته جلوه مي دهند.
بنابراين همزمان با مخالفان نظام، پيروان (براندازي نرم) نيز تلاش مي كنند تا موج ناسيوناليسم قومي را پر رنگ كرده و تمايلات واگرايانه رابه ويژه در مناطق كرد نشين، آذري نشين و عرب زبان تقويت نمايند، كه اين مسئله يكي از شاخصه هاي اصلي تهديد كننده انسجام ملي است.
در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، دين رسمي كشوراسلام است، كه يكي از مؤلفه هاي تقويت كننده هويت ملي است، در حالي كه پلوراليسم ديني (تكثر فرقه اي) اگر با آموزه هاي الحادي عجين شود، نه تنها عامل همگرايي نخواهد بود، بلكه بستر واگرايي را نيز فراهم خواهدكرد. فرقه گرايي سياسي نيز مي تواند استقلال حاكميت سياسي و سرزميني را خدشه‌دار سازد، كه برخي از مصاديق آن در خارج از كشور عبارتنداز:

1. گروهك منافقين 2. كنگره ملي اكراد; 3. كنگره جهاني آذربايجان ;4. جبهه ملي بلوچستان.

در اين راستا آمريكا و انگلستان برنامه ريزي مي كنند تا با دخالت درامور داخلي ايران، بين فرقه هاي قومي، مذهبي و سياسي نوعي همگرايي ايجاد كنند و با سازماندهي و حمايت مالي ـ سياسي و نظامي از آنان، تحت مفاهيم عوام پسندانه ; همچون حقوق اقليت ها، پتانسيل تهديدهاي درون سيستمي را تقويت كنند، به ويژه اينكه در اتخاذ اين روش بين دموكرات ها و جمهوري خواهان ايالات متحده نوعي انسجام فكري ـ رويه اي وجود دارد و راهبرد دموكرات ها به طور سنتي (تغييررفتار) و يا (تضعيف نظام) از طريق گسترش نا امني هاي داخلي باتأكيد بر مؤلفه هاي نرم افزاري، مانندحقوق بشر است.
البته در اكثر مواقع، منازعات فرقه اي با افراط گرايي عجين مي شود، كه اين موضوع بر دامنه تهديدها مي افزايد; زيرا رهبران آنها، دستورها ورهنمودهاي خود را نشأت گرفته از يك پشتوانه ايدئولوژيك معرفي مي كنند، كه توجيه مناسبي براي طرفدارانشان در مشروعيت بخشي به حركت هاي افراطي است.
به عبارتي افرادي كه عضو فرقه هاي الحادي مذهبي مي شوند; اعمال خشونت طلبانه خود را به ارزش هاي ايدئولوژيك كاذب منتسب مي كنندو از ابتدا توسط رهبران سياسي ـ مذهبي خود براي اجراي عمليات هاي تروريستي، شستشوي مغزي داده مي شوند تا آمادگي رواني لازم براي اجراي خواست آنها را داشته باشند.
بعد از فاز شستشو مغزي، تماس هاي مستقيم خود را با اعضا كاهش داده و با شبكه بندي آنها (بطوري كه هر شبكه اطلاعاتي از مكان وعمليات شبكه ديگر نخواهد داشت) و نيز بهره گيري از فن آوري اطلاعات همچون اينترنت، با ستادهاي عملياتي به صورت كد گذاري شده و رمزدار ارتباط برقرار مي كنند.
سياست (براندازي نرم) با تأكيد بر تنش هاي فرقه اي در چار چوب (گفتمان نرم افزار گرايي) در سياست خارجي آمريكا قابل تغيير است.
ابزارهاي گسترش اين گفتمان (ديپلماسي عمومي) و هدف از آن تغيير مهندسي سياسي ـ اجتماعي جمهوري اسلامي ايران با استفاده ازابزارهاي (قدرت نرم) و نهادينه كردن (صلح آمريكايي) از طريق ترويج و تبليغ (مكتب سياسي ليبرال دموكراسي) در حوزه هاي راهبردي و تنش زا مانندخاور ميانه است.
لازم به يادآوري است نو محافظه كاران ايالات متحده در دهه نودميلادي براي عملياتي كردن اهداف خود، تنها از ابزارهاي سخت افزاري بهره مي بردند، كه نقطه عطف آن (جنگ دوم خليج فارس) و نقطه رواج آن حمله به عراق در مارس 2003 است. پس از آن تغييراتي درجهت گيري ديپلماسي امنيتي آمريكا به سمت بهره گيري از راهبردتلفيقي (قدرت نرم و سخت) ايجاد مي شود، ولي در اواسط سال 2005وزنه نرم افزاري گرايي در سياست خارجي آمريكا بر سخت افزار گرايي غلبه مي كند، كه نقطه عطف آن با پيشنهاد (مارك پالمر) از اعضاي تأثير گذار مركز مطالعاتي (كميته خطر جاري) آغاز مي شود، كه براساس براندازي نرم، ناتوي فرهنگي و گسترش تنش هاي قومي ـ فرقه اي دردستور كار سياست خصمانه آمريكا قرار مي گيرد.
حاكم شدن نظام جامع امنيتي بومي و پايدار، مستلزم شناسايي دقيق آسيب ها و تهديدها از رويكرد امنيت ملي است.
آنچه مسلم است تنش هاي فرقه اي در محيط امنيتي جمهوري اسلامي ايران در حدي گسترش يافته كه به يك متغير تأثيرگذار برون سيستمي در ترقيبات سياسي ـ امنيتي فرو ملي، ملي و منطقه اي تبديل شده، كه در صورت عدم تبيين پاداستراتژي مناسب، مي تواند ضريب امنيت ملي را كاهش دهد.
قدرت هاي فرا منطقه اي كه يكي از دلايل حضور خود را مقابله با(منازعات مسلحانه فرقه اي) اعلام كردند، خود به عاملي براي گسترش برخي از تنش هاي فرقه اي تبديل شده اند، كه از مصاديق بارز آن مي توان به درگيري هاي (جيش المهدي) وابسته به مقتدي صدر و يا ناآرامي هاي فرقه اي لبنان اشاره كرد.
از طرفي ايالات متحده در (نظام مبتني بر هژموني) با تاكيد بر امنيت وارداتي، تلاش مي كند تا مهندسي سياسي ـ اجتماعي منطقه را متناسب با اهداف نظام سلطه تغيير دهد، كه يكي از پيش زمينه هاي آن گسترش ناسيوناليسم قومي و منازعات فرقه اي است ; به ويژه اينكه آرايش بافت جامعه شناختي خاورميانه به صورتي است كه كاملا بستردرگيري ها و تنش هاي فرقه اي را به همراه دارد و احتمال اينكه درآينده اي نزديك به جاي جنگ ميان كشورها، شاهد جنگ ميان فرقه هادر خاورميانه باشيم، امري بعيد نيست، كه از مصاديق روشن و آشكار آن مي توان به رشد برخي از تفكرات افراط گرايانه وهابيون مبني بر شيعه زدايي در منطقه اشاره كرد.
وهابيون كه بيشتر در عربستان، امارات، كويت و پاكستان متمركزشده اند، يكي از مهم ترين منابع مالي مدارس ديني افراط گرايان درپاكستان به شمار مي روند. از طرفي يكي از منابع مالي گروه هاي تروريستي ; مانند (جند الله) به رهبري (عبدالمالك ريگي)، وهابيون هستند، كه با حمايت نهادهاي اطلاعاتي غرب ; مانند آمريكا،انگلستان، رژيم صهيونيستي و... تلاش مي كنند تا نا امني هاي مرزي در جنوب شرقي ايران را گسترش دهند; از طرفي زندگي قبيله اي، تكثرفرقه اي در پاكستان و بافت جغرافيايي منطقه ; انهدام كامل گروه هاي تروريستي در مرز پاكستان با ايران و افغانستان را با موانعي روبرو ساخته است.
افراط گرايان طالبان نيز در (لبنان وزيرستان جنوبي) در مرز ميان پاكستان با افغانستان متمركز شده اند، كه دولت كابل نيز در ماه هاي اخيرچندين بار اسلام آباد را به دليل عدم كنترل و نابودي پايگاه هاي طالبان،مورد حملات لفظي قرار داده است. به طوري كه (حامد كرزاي) اعلام كرد در صورت تداوم حملات طالبان، اين كشور در جهت حفظ حاكميت سرزميني براي سركوب پايگاه هاي آنان به صورت مستقيم اقدام خواهدكرد.
گسترش و نفوذ افراط گرايان فرقه اي در پاكستان به حدي است كه پس از ترور (بي نظير بوتو) مبني بر در اولويت داشتن مبارزه با تروريسم طالبان در صورت انتخاب شدن به نخست وزيري، وي در كاوناول تبليغاتي ترور مي شود.
لازم به يادآوري است: وهابيون، علماي اهل سنت پاكستان دو گروه هستند كه هر يك مدارس مذهبي و ديني متعلق به خود را دارند:
1.اهل حديث كه بسيار نزديك به وهابيون هستند;
2. اهل سنت كه تا حدودي نزديك به صوفيان هستند.

در اين راستا، بلوچستان پاكستان يكي از كانون هاي تنش فرقه اي است كه در صورت عدم تبيين ساز و كارهاي مناسب ميان تهران واسلام آباد، مي توان زمينه سوء استفاده برخي از عوامل دست نشانده دربلوچستان ايران را نيز فراهم كرد.
وهابيون به غير از پاكستان، در حال عمليات فكري و شستشوي مغزي در آسياي ميانه نيز هستند. در نهايت مي توان گفت: نتايج مطالعات قومي ـ فرقه اي پاكستان، بيانگر رشد تنش هاي فرقه اي ـ مذهبي در اين كشور است كه با توجه به قابليت هاي هسته اي اسلام آباد و احتمال دست يابي افراط گرايان به مراكز قدرت، مي تواند زمينه هاي يك بحران جهاني را فراهم نمايد.
در آسياي ميانه ـ پس از تجزيه شوروي، به دلايل فقدان حكومت مركزي مقتدر، دخالت قدرت هاي فرا منطقه اي و عدم رشد بينش مذهبي، سياسي مردم در زمان كمونيست ها ـ از حوزه هايي است كه منازعات مسلحانه فرقه اي در آن افزايش خواهد يافت.
در زمان شوروي سابق كمونيست ها هر گونه تمايلات فرقه اي را به شدت سركوب مي كردند، ولي پس از فرو پاشي اين كشور، جمهوري هاي تازه استقلال يافته،صحنه رقابت بين اسلام واقعي و تفكرات الحادي شد.
در خصوص تأثير جنبش هاي اسلامي، مي توان به مناقشه (نهضت اسلامي) تاجيكستان با دولت مركزي در سال 1992 اشاره كرد.
در اين ميان ايالات متحده و سازمان ناتو به بهانه مقابله با (بنيادگرايي اسلامي) تلاش مي كنند تا حضورخود را در آسياي ميانه پر رنگ كنند; زيرا آنان با تقسيم اسلام به محافظه كار، سنتي، اصلاح طلب،جهادي، بنيادگرا و... تلاش مي كنند تا از تقويت انسجام اسلامي وشكل گيري امت واحده اسلامي جلوگيري كنند.
از طرفي دستگاه هاي ديپلماسي رسانه اي غرب با انعكاس تصاويردلهره آوري از خشونت هاي فرقه اي و يا سر بريدن گروگان ها در عراق ;تلاش مي كنند تا تصوير خشني را در نزد افكار عمومي تداعي كنند.
نكته قابل تأمل ديگر اين است كه مقابله با افراط گرايي فرقه اي، به دستاويزي براي نقش حاكميت سرزميني كشورهاي اسلامي تبديل شده است، كه مي توان به حملات مكرر جنگنده هاي آمريكايي به پاكستان، سومالي، سودان و... اشاره كرد.
داغستان يكي ديگر از حوزه هاي جغرافيايي آسياي ميانه است كه زمينه افراط گرايي فرقه اي در آن مهيا و فراهم است و از جمله فرقه هايي كه در داغستان در حال گسترش است، صوفي گري، مكاتب شاخصي وسلفي است.
لازم به يادآوري است كه صوفي گري در داغستان به سه طريقت نقشبنديه، شازيلي (1) و قادريه تقسيم شده است.(2)
عراق نيز از جمله كشورهايي است كه به دليل عدم وجود يك دولت مقتدر مركزي، عدم مشاركت گروه هاي سني و ساختار قدرت، رشدخزنده عقايد وهابيت، حضور اشغالگران و تمايلات فدراليسم، همچون لبنان زمينه هاي شكل گيري و رشد سازمان هاي مسلحانه فرقه اي وجنگ داخلي را به دنبال دارد، كه از مهم ترين اين سازمان ها مي توان به القاعده عراق،انصار الاسلام، پ. ك. ك، پژاك و انصار المهدي اشاره كرد.
در اين راستا، يكي از ابزارهاي ديپلماسي عمومي ـ رسانه اي ايالات متحده اين است كه بين گسترش منازعات مسلحانه فرقه اي در عراق و جمهوري اسلامي ايران، وجود نوعي ارتباط را تداعي كنند(3) تازمينه هاي بي اعتمادي ميان دولت عراق و كشورهاي عرب سني منطقه، به ويژه عربستان، مصر و اردن با جمهوري اسلامي ايران رافراهم كنند.
به عبارتي ديگر ساختارها، پوشش ها و قواعد حاكم بر خاورميانه به سمت تكثر و پيچيدگي در حال حركت است، به طوري كه علاوه بر دولت ـ ملت ها، سازمان هاي بين الملل جهاني (شوراي امنيت سازمان ملل ويا سازمان تجارت جهاني)، سازمان امنيتي فرا منطقه اي،مانند( ناتو و ياشانگ هاي) و سازمان هاي مسلحانه فرقه اي (القاعده، جيش المهدي،انصار الاسلام و...) در حال افزايش اثرگذاري بر معادلات سياسي ـ امنيتي منطقه اي هستند.
برخي از مصاديقي كه مبين تأثيرسازمان مسلحانه فرقه اي بر تحولات خاورميانه است عبارتنداز:
الف. خروج نيروهاي نظامي اسپانيا از عراق پس از پيروزي (حزب خلق آزنار) بر (خوزه لوئيس زاپاترو) به دنبال انفجار قطار مادريد توسطشاخه القاعده در مراكش ;
ب. افزايش آراي (حزب مردم پاكستان) در انتخابات پارلماني پس ازترور رهبر اين حزب ـ بي نظير بوتو ـ توسط القاعده ;
ج. توجيه آمريكا و ناتو به تداوم حضور نظامي، امنيتي و اطلاعاتي درمنطقه به بهانه مقابله با بنياد گرايان طالبان.
تأثير سازمان القاعده (4) كه تركيبي از عقايد (وهابيگري) و (سلفي گراي) است، در حدي است كه نه تنها بر پويش ها و روندهاي منطقه اي،بلكه بر پويش هاي جهاني نيز تأثير گذاشته است، به طوري كه موجب شكل گيري گفتمان جديدي در (نظام امنيت بين الملل) معروف به (جنگ با تروريسم) شد كه پيش بيني مي شود تا سال هاي متوالي به عنوان يكي از پارادايم هاي حاكم بر روابط بين الملل و ابزار مداخله جويانه هژمون در نظام هاي منطقه اي مطرح باشد.

* پاداستراتژي پدافندي جمهوري اسلامي ايران در قبال گسترش افراطگرايي فرقه اي در منطقه
توصيه مي شود كارگزاران نظام براي مهار تهديدهاي ناشي از افراطگرايي فرقه اي ; اقدام هاي باز دارنده و پيش دستانه زير را در دستور كارخود قرار دهند:

1. تعريف يا تقويت ميز مخصوص دفتر مطالعات آمريكا
با توجه به اينكه يكي از اهداف خصمانه ايالات متحده،گسترش منازعات فرقه اي در محيط داخلي و منطقه اي جمهوري اسلامي ايران ونيز تقويت ميز مخصوص مطالعات ايران در وزارتخانه دفاع و امورخارجه ايالات متحده است ; لذا توصيه مي شود تا دولت مردان جمهوري اسلامي ايران نيزـ با توجه به اينكه در شرايط كنوني، واشنگتن به عنوان مهم ترين قدرت چالش زا و تهديد كننده نظام مطرح است ـ ميزمخصوص مطالعات آمريكا در چهار ساختار وزارتخانه هاي خارجه،دفاع، اطلاعات و ستاد كل نيروهاي مسلح تأسيس و يا تقويت شود تابتوان ضمن ارتقاء ظرفيت نظام در برابر سناريوهاي تهديدزا، ازشكل گيري اقدام هاي موازي و افزايش هزينه ها نيز جلوگيري كرد.

(امنيت سازي بومي) از طريق گسترش روابط اقتصادي و فرهنگي
براساس (مكتب سياسي كاركرد گرايي)، گسترش روابط اقتصادي،سياسي و فرهنگي دو جانبه يا چند جانبه با كشورهاي منطقه، مي تواندزمينه هاي اعتماد سازي،تسريع و تسهيل توافق هاي دفاعي، امنيتي درون سيستمي را فراهم كند.
پيشنهاد محمود احمدي نژاد در (بيست و هشتمين نشست سران شوراي همكاري خليج فارس) مبني بر (منطقه آزاد تجاري) و يا(مجمع جهاني اقتصاد) دوحه تا حد زيادي مي تواند بر تقويت امنيت سازي بومي و پايدار كمك كند.

انعقاد توافق هاي دو جانبه امنيتي ميان معاونت انتظامي ـ امنيتي ناجا با كشورهاي همسايه

با توجه به گسترش سازمان هاي مسلحانه فرقه اي ; هرگونه آسيب شناسي، خنثي سازي و مهار تهديدهاي فرقه اي مستلزم همكاري هاي جمعي با كشورهاي منطقه است.
به عنوان مثال در مورد پژاك، پ. ك. ك. سازمان منافقين و گروهك انصار الاسلام با عراق و تركيه، در مورد گروه تروريستي جند الله باپاكستان، القاعده با افغانستان و... زمينه هاي انعقاد پيمان هاي امنيتي دو جانبه وجود دارد.
از طرفي يكي از كار ويژه هاي ديپلماسي فرهنگي بايستي انعكاس اقدام هاي ضد بشري و تروريستي اين گروه ها در كشورهاي اروپايي فرانسه، آلمان، ايتاليا، هلند و سوئد كه تمركز اين گروه ها در اين كشورهابيشتر است باشد و بايستي رايزني هاي فرهنگي از استراتژي مشخص برخوردار باشند.
توافق هاي دو جانبه اي امنيتي براي مقابله با افراط گرايي فرقه اي مي تواند در قالب يك (بسته پيشنهادي) تعريف شود كه در آن،موضوع هايي از قبيل مبارزه با مواد مخدر، قاچاق انسان و امنيت مرزهانيز گنجانده شود.

تبيين ساز و كارهاي مناسب براي مقابله با ناتوي فرهنگي

يكي از برنامه هاي راهبردي انگلستان و ايالات متحده براي تضعيف انسجام اسلامي ; فرقه سازي در چار چوب (ناتوي فرهنگي) است.
به عنوان مثال بريتانيا در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم باهدف شكست امپراطوري عثماني، استمرار سلطه بر كشورهاي منطقه ومنابع انرژي با يك برنامه ريزي دقيق، مبادرت به مذهب سازي در ميان مسلمانان ; از قبيل وهابيت در عربستان، بهائيت در ايران و قادريه درهندوستان كرد.
به عبارتي در پشت پرده فرقه سازي؛ اهداف سياسي ـ امنيتي نهفته است. به همين دليل مقابله با آن به غير از متوليان فرهنگي ; بر عهده نهادهاي سياسي ـ دفاعي ـ امنيتي نيز مي باشد.
مقام معظم رهبري نيز با آگاهي از تحولات منطقه اي و جهاني ; بارهابر هوشياري كارگزاران نظام در قبال ناتوي فرهنگي تاكيد فرموده اند ; در غير اين صورت دستيابي به اهداف فرهنگي در سند حجم انداز مي تواندبا موانعي روبرو شود.
امروزه نيز واكاوي ديپلماسي امنيتي انگلستان و آمريكا بيانگر اين است كه آنان تلاش مي كنند تا با نفوذ در ميان فرقه هاي اسلامي ;زمينه هاي انحراف برخي از فرقه ها و جنگ فرقه اي در منطقه را دامن زنند.
نكته قابل تأمل اين است كه حتي رژيم صهيونيستي نيز با ايجاد(سايت اينترنتي تفسير قرآن)، بخش مطالعات ايدئولوژيك را درديپلماسي عمومي خود پر رنگ كرده است.

تقويت (مديريت دانش دفاعي) در ديپلماسي دفاعي جمهوري اسلامي ايران
مراكز پژوهشي به عنوان يكي از ساختارهاي (مديريت دانش دفاعي)، نقش مهمي را در گفتمان سازي براي توجيه سياست خارجي به عهده دارند. به عنوان مثال مراكز مطالعاتي آمريكا پس از حوادث يازده سپتامبر به سمت (گفتمان سازي) با محوريت مبارزه با تروريسم،تسليحات كشتار جمعي و حمايت از حقوق بشر متمركز شدند تا بتوانند بامديريت افكار عمومي، اهداف خصمانه كاخ سفيد و كنگره را توجيه نمايند.
در اين راستا توصيه مي شود، كه بخش مطالعات قومي ـ فرقه اي درسياست هاي كلان پژوهشي، نقشه جامع علمي كشور و همچنين (مديريت دانش دفاعي) پر رنگ شود.
افزايش رايزني هاي سياسي براي دستيابي به يك فرمول مرضي الطرفين در قبال چالش هاي هاي سياسي ـ امنيتي جهان اسلام
هرگونه گسترش يكجانبه گرايي و اقدام هاي تك بعدي براي حل چالش هاي جهان اسلام مي تواند ضريب دستيابي به يك فرمول مرضي الطرفين را كاهش دهد.
در اين راستا توصيه مي شود، كه متوليان امر، رايزني با كشورهاي اسلامي را در چهار حوزه زير پي گيري كنند:

1. تسريع در ثبات سياسي ـ امنيتي عراق، خروج تدريجي نيروهاي اشغالگر و جلوگيري از (منازعات مسلحانه فرقه اي);
2. حداكثر يكپارچگي سياسي در حمايت از حقوق ملت فلسطين و يانحوه تعامل با فرآيند صلح خاورميانه ;
3. تضعيف احتمال جنگ داخلي فرقه اي در لبنان؛
4. جلوگيري از رشد فزاينده (افراط گرايي فرقه اي) در منطقه ;

آسيب شناسي (ديپلماسي رسانه اي) از رويكرد امنيت ملي
رسانه ها نقش مهمي را در تقويت انسجام ملي و هويت ايراني ـاسلامي به عهده دارند، به عبارتي ديگر از راهكارهاي فراروي جمهوري اسلامي ايران، براي خنثي سازي تهديدهاي فرقه اي، تقويت حضور درعرصه هاي رسانه اي و محيطهاي مجازي (سايبر) است.
تأسيس شبكه هاي برون مرزي وابسته، تقويت ديپلماسي ديجيتال وماهواره اي براي انعكاس وضعيت و ديدگاه هاي جمهوري اسلامي ايران و استفاده از رسانه هاي بي طرف جهاني، مي تواند نقش مهمي را درانعكاس دستاوردهاي نظام و مهار جنگ رواني ايالات متحده ايفا كند.

بهره برداري نهادهاي نظامي، انتظامي، امنيتي و اطلاعاتي از فناوري هاي نوين
رهبر معظم انقلاب سال 1387 را سال (نوآوري و شكوفايي) در تمام حوزه ها معرفي كرده اند. متوليان ديپلماسي امنيتي نيز شايسته است درشناسايي، تعقيب، كنترل و دستگيري عناصر وابسته به گروه هاي فرقه اي تهديد زا; از فناوري هاي نوين مانند بيومتريك و يا سيستم هاي نوين اطلاعاتي براي مهار آسيب هاي احتمالي استفاده كنند.

توجه به مطالعات قومي ـ فرقه اي در تبيين دكترين امنيت ملي
توصيه مي شود در (سند امنيت ملي) كه توسط شوراي عالي امنيت ملي تدوين مي شود ; مطالعات قومي ـ فرقه اي نيز از رويكرد امنيت لحاظ شود و در آن كار ويژه ها، اهداف، وظايف و استراتژي ساختارها و كارگزاران نظام مشخص شده باشد. البته اين بخش مي تواند به عنوان زيرمجموعه (مديريت بحران هاي امنيتي) نيز لحاظ شود.

نكات ديگر
1. تقويت رايزني و هم انديشي ميان انديشمندان اسلامي حوزه علميه قم و نجف با علماي اهل تسنن ;
2. افزايش رايزني و تعامل پايدار ميان مثلث كارگزار، دانشگاه، حوزه وتقويت اطلاع رساني به متوليان فرهنگي در مورد اهداف و راهبرد غرب براي تغيير مهندسي سياسي ـ اجتماعي و فرهنگي خاور ميانه ;
3. فعاليت هدفمند و كاناليزه شده ديپلماسي رسانه اي براي تقويت (انسجام اسلامي); به عنوان صدا و سيما در مراكز استان هاي مرزي بادعوت از نخبگان اهل تشيع و تسنن، نقش مهمي را در تقويت (همزيستي مسالمت آميز تكثر فرقه اي) ايفاء مي كند.
4. اجتناب از افراط، تفريط و خرافه گرايي در مراسم مذهبي ;
5. آسيب شناسي موارد تنش زاي قومي ـ فرقه اي در داخل كشور ومنطقه، كه در اين ميان نقش مراكز استاني وزارت اطلاعات دراستان هاي مرزي و يا رايزني هاي فرهنگي ـ اطلاعاتي در سفارتخانه هابرجسته تر مي شود;
6. ايجاد و تقويت ميز مخصوص مطالعات قومي ـ فرقه اي در سه وزارتخانه اطلاعات، كشور و علوم ;
7. تبيين (نظام امنيت دسته جمعي) براي مقابله با (جرايم سازمان يافته);
8. تبيين ديپلماسي مناسب براي مهار سناريوي (ايران هراسي)غرب بر اساس (هلال شيعه);

* نتيجه گيري
يكي از اهداف راهبردي جمهوري اسلامي ايران در افق ايران 1404،تقويت همگرايي سياسي ـ امنيتي منطقه اي و درون سيستمي است ; درنتيجه متوليان امر بايستي از رويكرد امنيت ملي به آسيب شناسي مؤلفه هاي واگرايانه و تحكيم داربست هاي همگرايانه با كشورهاي منطقه اقدام كنند.
بنابراين مهم ترين عوامل تهديد كننده همگرايي منطقه اي عبارتنداز:

الف. انعقاد توافق هاي نظامي ـ امنيتي ناتو با كشورهاي منطقه ;
ب. تأثير پذيري برخي از اعضا (شوراي همكاري خليج فارس) ازسناريوي (ايران هراسي) غرب با تمركز بر موضوع هسته اي و ژئوپليتيك شيعه ;
ج. ادعاهاي مكرر امارات در مورد جزاير سه گانه و جعل نام خليج فارس به خليج عربي ;
د. تلاش وهابيون براي نفوذ در برخي كشورهاي همسايه ايران ; مانندپاكستان، افغانستان، عراق، كويت و آسياي ميانه ;
هـ. برخورد دو گانه غرب با مقوله سازمان هاي مسلحانه فرقه اي، كه ازمصاديق آن مي توان به حمايت آمريكا از (پژاك) اشاره كرد;
و. آشنايي سازمان هاي مسلحانه فرقه اي با فناوري هاي نوين وشيوه هاي عمليات نا متقارن؛

در نتيجه ارزيابي تحولات سياسي ـ امنيتي خاورميانه، بيانگر رشد وگسترش (منازعات مسلحانه فرقه اي) است كه اكثر آنها در محيط پيراموني جمهوري اسلامي ايران متمركز شده اند كه در صورت فقدان ساز و كارهاي مناسب و عدم تبيين اقدام هاي پيشگيرانه، مي تواند به گسترش تنش هاي مرزي، واگرايي منطقه اي، گسترش ايران هراسي،مداخله قدرت هاي برون سيستمي و تضعيف امنيت بومي پايدار منجرشود.
متوليان امر به منظور توصيف، تبيين و اجراي پاداستراتژي منسجم،در گام اول بايستي با مهم ترين گروه هاي افراطگراي فرقه اي خاورميانه آشنا شده و از رويكرد امنيت ملي آنها را متناسب با سطح تهديد، منابع قدرت، دامنه فعاليت، ابزار و شيوه هاي مبارزاتي تفكيك و در قبال هركدام، از پدافندهاي متفاوتي استفاده كنند; زيرا يكي از اولويت هاي ديپلماسي امنيتي واشنگتن براي (تغيير رفتار) و (تضعيف نظام)، بهره برداري ابزاري و تغيير جهت دار از سازمان مسلحانه فرقه اي خاور ميانه است، در نتيجه آسيب شناسي رشد افراط گرايي فرقه اي بايستي به يكي از كار ويژه اي نهادهاي سياسي، امنيتي، انتظامي و اطلاعاتي تبديل شود.

پي نوشت ها:
1.يكي از طريقت هاي مذهب صوفي است كه نام خود را از شيخ ابوالحسن علي شازيلي گرفته است. وي در سال 1197 درمغرب به دنيا آمد و در سال 1285 درگذشت.
2.مهري خيري، داغستان، سنت هاي مذهبي و درگيري هاي نظامي، 17 آبان 1385.براي اطلاعات بيشتر رجوع كنيد به سايت http://www.iras.ir
3.www.whitehousego U.com،March27،2008
4. تمركز كنوني پيروان القاعده بيشتر در سر حدات پيشاور و استان وزيرستان جنوبي واقع در مركز پاكستان و افغانستان است و بيشتر از مليت هاي ازبك، تاجيك، چچن وعرب هستند. گروگانگيري، انفجار اتومبيل هاي بمب گذاري شده و عمليات هاي انفجاري از مهم ترين شيوه هاي عملياتي اين گروه تروريستي به شمار مي رود.
..............................................................................................
منبع: هفته نامه پگاه حوزه، شماره 238
انتهاي پيام/
چهارشنبه 8 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 324]