پردازش اطلاعات

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: پردازش اطلاعات
حافظه كوتاه مدت ( دركار) :
وقتي اطلاعات مستقر شد , مورد توجه قرار گرفت, و بازشناخته شد, رمزگرداني مي شود و از ثبت حسي به حافظه دركار انتقال مي يابد. در اين مرحله , فرايندهايي چند برروي اطلاعات عمل مي كنند. در اينجا ما به بحث در مورد دو فرايند عمده خواهيم پرداخت كه موجب تغييرات رشدي مهمي در طي سنين تحصيلي مي گردند: مرور ذهني و تقطيع.
مرور ذهني :
روانشناسان رشد كه به سيستم حافظه در كار علاقه دارند , ابتدا به بررسي اين نكته پرداختند كه آيا در اين مرحله تفاوت هاي سني وجود دارد يانه. دريك مطالعه , به كودكان كلاس سوم , كلاس ششم و كلاس هشتم , هيجده كلمه را يكي يكي , نشان دادند. مدت نمايش هر كلمه 5 ثانيه بود. در انتهاي نمايش كلمات, از كودكان خواسته شد تا كلمات را ( هرچند تا را كه مي توانند) به هر ترتيبي كه مي خواند( يادآوري آزاد) بياد آورند. نشان داده شد كه كودكان بزرگ تر نسبت به كودكان كوچك تر اثر تقديم بسيار قوي تري را نشان مي دهند.
مطالعات انجام شده در چند سال اخير نشان داده اند كه كاركرد در ماده هاي اول فهرست توسط فعاليت هاي مرور ذهني مشخص مي شود,اين ماده هاي اول بيشتر مورد مرور ذهني قرار مي گيرند و كارامدتر از ماده هاي مياني هستند, و در نتيجه بهتر به خاطر سپرده مي شوند . اين مطالعه و مطالعات ديگر نشان داده اند كه كودكان بزرگ تر بيش از كودكان كوچكتر به خاطر مي سپارند و به نظر مي رسد فرايند مرور ذهني عامل مهمي در ايجاد اين تفاوت هاي مربوط به سن باشد.
در آغاز گمان مي رفت كه كودكان كوچك تر اصولا به مرور ذهني نمي پردازند. در يكي از آزمايش هاي اوليه, فلاول , بيچ و چينسكي آشكارا حركات لب كودكاني را كه مي كوشيدند برخي تصاوير را بياد آورند, مشاهده كردند. اين محققان دريافتند آن كودكاني كه لبانشان حركت مي كرد به نظر مي رسيد مشغول مرور ذهني هستند بهتر از كودكاني كه در آنها حركات لب مشاهده نمي شد, مطالب را به ياد مي آوردند. نتيجه گيري آنها اين بود كه برخي از كودكان خردسال براي بياد آوري اطلاعات از راهبرد مرور ذهني بهره مي برند. با وجود اين , تكنيك هاي حساس تر نشان داده اند كه حتي كودكان چهار و پنج ساله نيز به نوعي به مرور ذهني خود به خودي مي پردازند.
مرور ذهني كودكان كوچكتر, كم تر سازمان يافته بوده, در حالي كه كودكان بزرگتر نشان دادندكه ازيك استراتژي مرور ذهني فعال تر , سازمان يافته تر, وانباشتي تر استفاده مي نمايند.
برخي معتقدند مرور ذهني دو كاركرد دارد:
1- نگهداري اطلاعات در حافظه كوتاه مدت
2- انتقال اين اطلاعات به حافظه دراز مدت
در يك تقسيم بندي مرور ذهني شامل دو نوع نگهدارنده عبارت است از تكرار محض ماده ها بدون تفكر درباره آنها. اين نوع مرور ذهني مدت زمان پايداري اطلاعا ت در حافظه كوتاه مدت را افزايش مي دهد و كمتر موجب انتقال اطلاعات به حافظه دراز مدت مي شود.
نتايج يك پژوهش نشان مي دهد كه مرور ذهني نگهدارنده تنها هنگامي استفاده مي شود كه اطلاعات را بتوان تا لحظه يادآوري مرور كرد. با وجود اين حتي مرور ذهني نگهدارنده يا طوطي وار نيز در حافظه قابل دسترسي ايجاد مي كند.
نوع دوم مرور ذهني , مرور ذهني بسط دهنده است . مرور ذهني بسط دهنده مستلزم تفكر درباره ماده ها , تفسير آنها و مرتبط ساختن آنها با ساير اطلاعات در حافظه دراز مدت است. به عبارت ديگر مرور ذهني بسط دهنده عبارت است از انجام كاري با ماده هاي جديد به گونه اي كه به پردازش آنها در سطح عميق تر منجر شود. به نظر مي رسد مرور ذهني بسط دهنده بهترين تطابق را با مفهوم و حافظه كاري داشته باشد.
تقطيع:
يكي ديگر از شيوه هاي ضبط اطلاعات در حافظه كوتاه مدت تقطيع, يا گروه بندي يك واحد بزرگ به واحدهاي كوچكتر است . اگر از ما بخواهند حروف زير را به ترتيب به خاطر بسپاريم :
گ, ف, ت , ا, ر, ن, ع, ك, ك, ر, د, ا, ر, ن,ي, ك, چون تعداد حروف بيش از7 مورد است حافظه كوتاه مدت نمي تواند انها را به خاطر بسپارد. اما اگر به تركيب اين حروف توجه كنيم مشاهده مي شود كه مي توان آنها را به چهار واحد يا قطعه معنادار گفتار نيك , كردارنيك , تبديل كرد و هر زمان به آساني بازيافت نمود. به طور كلي تقطيع يك كار معمول و مرسوم است.
حافظه دراز مدت:
اطلاعاتي كه از حافظه كوتاه مدت وارد حافظه بلندمدت مي شوند از راه تكرار و توجه استحكام مي يابند و مدتها درذهن باقي مي مانند. حافظه حسي , كوتاه مدت و بلند مدت غالبا با هم تركيب مي شوند و بر روي هم دستگاه پردازش آگاهي را از نظر يادآوري فراهم مي آورند. در واقع تكرار وتوجه , عوامل بسيار مهمي هستند كه محركها و واحد هاي اطلاعاتي را با زمينه هاي معلوماتي فرد پيوند مي دهند. به ويژه محركهاي ديداري و شنيداري را براي هميشه در حافظه بلند مدت نگه مي دارند.
رمزگرداني :
فرايندي است كه آگاهي ها يا اطلاعات جديد دريافتي را پردازش مي كند و به صورت قابل انتقال در حافظه دراز مدت اندوخته مي سازد. رمزگرداني معمولا اطلاعات جديد را در قالب معنا با آگاهي هاي شناخته شده قبلي در حافظه دراز مدت مربوط و هماهنگ مي سازد. البته, بايد توجه داشت كه اطلاعات را بدون معنا نيز مي توان آموخت زيرا كسي كه از هندسه آگاهي ندارد مي تواند قضيه فيثاغورث را, بي آنكه معناي آن را بداند, حفظ كند. اما وقتي مطلبي با معنا اموخته مي شود هم بهتر و سريعتر دريافت مي شود و هم ثبات آن در حافظه دوام بيشتري پيدا مي كند.
بايد در نظر داشت كه فقط به صرف توجه و ادراك نمي توان اطمينان يافت كه پردازش آگاهي دوام پيدا كند. بسياري از گفته هاي معلم در كلاس , حتي زماني كه با توجه و مفاهيم معنادار همراه باشند, آموخته نمي شوند. زيرا شاگردان به پردازش اطلاعات ادامه نمي دهند. عوامل مهمي كه در رمز گرداني موثرند , عبارتند از : سازماندهي, شرح و بسط و بهره جستن از طرحواره .
سازماندهي :
بنا به نظريه يادگيري گشتالت مطالبي كه داراي سازمان منظم و سنجيده اند, آسانتر آموخته و به يادآورده مي شوند. اما به عقيده ميلر يادگيري زماني پيشرفت مي كند كه اجزا» تشكيل دهنده ان به صورت بخشهاي سازمان يافته طبقه بندي شوند. بررسيهايي كه درباره حافظه انجام گرفته نشان مي دهند كه وقتي يادگيرندگان بخواهند مطالبي را حفظ كنند نخست به آنها سازمان مي دهند. تجربه نشان داده است كه چون مطالب سازمان يافته داراي ارتباط اصولي و منطقي مي باشند بهتر به حافظه سپرده مي شوند وزودتر به ياد مي آيند. زيرايادآوري يك مطلب موجب انگيزش و يادآوري مواد و مطالب وابسته به آن مي گردد.
يكي ازروشهاي سازماندهي مطالب تشكيل سلسله مراتبي است كه اجزا» يا واحدهاي اطلاعاتي را به صورت طبقه بندي در يك نمودار در مي آورد.
راههاي ديگر براي سازماندهي اطلاعات كاربرد وسايل يادسپاري است كه به يادگيرنده در حفظ مطالب و به ياد آوردن آنها ياري مي دهد. اين روش به دو صورت انجام مي گيرد. يكي برداشتن حرف اول واژه هايي كه بايد حفظ شوند تا يك لفظ يا واژه و اصطلاح معنادار را به وجود آورند. مانند NATO در انگليسي كه از حروف اول عنوان سازمان پيمان اتلانتيك شمالي به دست مي آيد:
ORGANIZATION TREATY ATLANTIC NORTH
يا اگر بخواهيم نه سياره عطارد , زهره , زمين , مريخ , مشتري , زحل , اورانوس , نپتون و پلوتون را كه به ترتيب از خورشيد فاصله دارند ومنظومه شمسي را تشكيل مي دهند, به خاطر بسپاريم مي توانيم از حروف اول اين سياره ها واژه هايي برگزينيم و از تركيب آنها يك جمله يا عبارت معنادار, مانند جمله زير بسازيم و در موقع نياز از ان بهره جوييم:
عفت زن زيبا, ملك و مال زاينده از نظام پاينده
روش ديگر تقويت حافظه بهره گرفتن از شعر است مانند رباعي زير كه با حفظ آن مي توان ترتيب و توالي ماههاي قمري را به خاطر سپرد و هنگام نياز از آن ياري جست :
عطارد , زهره بعد از ان زمين است
سپس مريخ و انگه مشترين است
زحل قبل از اورانوس است و نپتون
پلوتن در شمار آخرين است
شرح و بسط:
يكي ديگر از عوامل موثر در رمز گرداني شرح و بسط مطالب است كه ميان آموخته ها و معلومات ديگر پيوندها برقرار مي سازد و به حفظ و ياداوري انها ياري مي دهد, در واقع بسيار اتفاق افتاده است كه وقتي معلومات جديد فراموش مي شوند شرح و بسط آنها و ارتباطشان با موضوع هاي ديگر موجب ياد آوري آنها گرديده است . چنانكه اگر اصطلاح انقلاب كبير فرانسه را كه در سال 1789 ميلادي رخ داده است با شرح و بسط و رويدادهاي آن درعصر لوئي 16 همراه كنيم , البته بهتر آموخته و به ياد سپرده مي شود . شاگردان نيز براي ادراك بهتر مي توانند به طرح شرح و بسطهايي بپردازند . براي آنكه به حفظ و بازيافت مطالب ياري شود شرح و بسطها بايد كاملا روشن و با معنا باشند. زيرا مطالب نامتناسب و نامعمول نمي توانند به حفظ و ياداوري مواد درسي ياري دهند.
ادامه دارد
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 206]