نگاهي به تاريخچه شوراي همكاري خليج فارس و سوابق دبيركل فعلي آن

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهي به تاريخچه شوراي همكاري خليج فارس و سوابق دبيركل فعلي آن
خبرگزاري فارس: شوراي كشورهاي عرب حوزه خليج فارس كه به نام "شوراي همكاري دولت‌هاي عرب خليج فارس" شناخته شده است به دليل برخورداري از جايگاه استراتژيك در خاورميانه و ثروت هاي عظيم طبيعي، جبهه‌ اي مهم و با نفوذ در جهان عرب محسوب مي‌ شود كه تصميماتش مي‌تواند بر روند جريانات مختلف در خاورميانه تاثير گذار باشد.

به گزارش خبرنگار سياست خارجي خبرگزاري فارس سفر عبدالرحمن العطيه دبيركل شوراي همكاري خليج فارس به تهران بهانه‌اي شد تا مطلبي درباره وي، شوراي همكاري، اعضا و جايگاه دبيركل در اين شورا نگاشته شود كه متن آن در زير از نظر مي‌گذرد.

* شوراي همكاري دولت‌هاي عرب خليج فارس

شوراي كشورهاي عرب حوزه خليج فارس كه به نام "شوراي همكاري دولت‌هاي عرب خليج (فارس)" شناخته شده است به دليل برخورداري از جايگاه استراتژيك خود در خاورميانه و ثروت‌هاي عظيم طبيعي، جبهه‌ اي مهم و با نفوذ در جهان عرب محسوب مي‌ شود كه تصميماتش مي‌تواند بر روند جريانات مختلف در خاورميانه تاثير گذار باشد.
در روز 25 مي 1981 شوراي همكاري خليج فارس با گردهمايي كشورهاي بحرين، كويت، عمان، قطر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي به طور رسمي تشكيل شد. اين شورا در حالي تاسيس شد كه همه كشورهاي حوزه خليج فارس در آن حضور نداشتند.
به رغم اينكه ايران و عراق در حوزه خليج فارس قرار دارند اما اين دو كشور در شوراي همكاري خليج فارس عضو نمي‌باشند. به گفته مقامات اين شورا همچنين موضوع عضويت يمن در شوراي همكاري خليج فارس مورد بحث و بررسي مقامات اين شورا قرار دارد و اين كشور اميدوار است تا سال 2016 به اين شورا بپيوندد. مهمترين هدف از تاسيس شوراي همكاري خليج فارس اتحاد، هماهنگي و تقويت هر چه بيشتر روابط ميان شش كشور عضو اين شورا عنوان شده است. موضوع تاسيس شورايي ميان كشورهاي حوزه خليج فارس از سال‌ها‌ي دور مدنظر مقامات منطقه بوده است به گونه اي كه در نوامبر سال 1976 به اشاره شاه ايران، سلطان قابوس، اجلاسي از وزراي خارجه 8 كشور براي ايجاد سيستم امنيتي جمعي در مسقط تشكيل داد كه نتيجه اي در پي نداشت و علت آن نيز رقابت بين ايران و عراق و عربستان بود به طوري كه طرح ايران براي تاسيس يك نيروي چند جانبه، تحت يك فرماندهي منحصر، متعهد به تامين امنيت خارجي و داخلي امضا كنندگان با مخالفت عراق روبرو شد.
نزديكي امور تاريخي، فرهنگي و اجتماعي كشورهاي عرب باعث شد تا شوراي همكاري خليج فارس با عضويت شش كشور حوزه خليج فارس تشكيل شود.
با تاسيس شوراي همكاري خليج فارس اين شورا تصميم گرفت كه نقش بسزايي در منطقه خاورميانه، يكي از مناطق پرتنش دنيا ايفا كند. بدين وسيله بود كه اين شورا اندك اندك توانست نقش پررنگ‌ خود را در منطقه و جهان به دست بياورد و بر جريانات و تحولات منطقه تاثير بگذارد. تحولات سياسي اواخر دهه 60 و 70 نقش مهمي در روابط بين‌الملل و بويژه روابط در منطقه خليج فارس گذاشت. تصميم انگليس در سال 1968 براي پايان حضور استعمار گونه خود در اكثر كشورهاي حوزه خليج فارس باعث شد تا در اوايل دهه هفتاد چند كشور كوچك شيخ نشين تاسيس شود. در آن زمان پس از تاسيس اين كشورهاي شيخ نشين، دو قدرت ايران و عراق نيز در منطقه جلوه مي‌كردند. همچنين با توجه به اينكه اين منطقه سرشار از منابع غني طبيعي بود و از نظر امنيتي ضربه پذير بود، كشورهاي ديگر به شدت در راستاي جذب منافع خود در خاورميانه گام برداشتند. با توجه به تاسيس شوراي همكاري خليج فارس، كارشناسان سياسي معتقد بودند كه اين شورا نقش استراتژيكي در خاورميانه ايفا مي‌كند و حتي مي‌تواند بر تحولات اين منطقه تاثير به سزايي داشته باشد.
با توجه به تحولات خاورميانه به نظر مي‌رسد كه شوراي همكاري خليج فارس قصد دارد نقش مهمي در مناقشات اين منطقه ايفا كند. با توجه به اينكه هدف اصلي اين شورا استحكام روابط ميان كشورهاي شيخ نشين حوزه خليج فارس است از اين شورا مي‌توان به عنوان يك سازمان پر قدرت منطقه اي ياد كرد و با توجه به اينكه روابط تمامي اعضاي اين شورا با آمريكا نزديك است شوراي همكاري خليج فارس مي‌تواند عامل اهداف شوم آمريكا در خاورميانه باشد.

* اهداف شوراي همكاري خليج فارس

1 - بررسي تحولات منطقه اي و ارزيابي امور سياسي در حوزه خليج فارس و خاورميانه؛
2- ايجاد قوانين جامع مشترك در زمينه امور اقتصادي، مالي، تجارت، توريسم، قضايي و دولتي ميان اعضاي شورا؛
3 - تقويت امور علمي و تكنولوژيكي، امور صنعتي، كشاورزي و آبرساني؛
4 - ايجاد مراكز تحقيقاتي-علمي؛
5 - تشويق همكاري‌ هاي بخش خصوصي كشورهاي عضو با يكديگر؛
6 - تقويت روابطه هر چه بيشتر ميان مردم كشورهاي عضو اين شورا؛
اعضاي اين شورا همچنين تصريح كردند كه هدف اصلي از تاسيس شوراي همكاري خليج فارس ايجاد صلح و ثبات در خاورميانه و همچنين تثبيت همكاري‌هاي هر چه بيشتر ميان كشورهاي عضو با ديگر كشورهاي منطقه است.

* سازمان شوراي همكاري خليج فارس

شوراي همكاري از ارگان هاي اصلي شوراي عالي، شوراي وزرا و دبيركل تشكيل شده است.
شوراي عالي بالاترين مرجع در شوراي همكاري است و شامل سران و رهبران دولت هاي عضو مي شود كه رياست آن، براساس حروف الفبا، اسامي كشورهاي عربي عضو و به صورت گردشي مي باشد.
جلسات شوراي عالي كه به طور منظم سالي بكبار و در محدوده جغرافيايي كشورهاي عضو برگزار مي شود وظيفه تحقق اهداف شوراي همكاري، اصلاح منشور شورا، تصويب مقررات اجرائي داخلي شورا، تصويب بودجه شورا، انتصاب دبيركل، تنظيم سياست هاي عالي تر شوراي همكاري و بررسي پيشنهادها، ‌گزارش ها، مطالعات و كارهاي مشتركي را كه جهت تصويب توسط شوراي وزيران به شوراي عالي تسليم شده باشد، دارد.
اين شورا همچنين وظيه دارد اصول لازم جهت ارتباط با ساير دولت ها و سازمان هاي بين المللي را پايه ريزي كند.
شوراي وزيران شامل وزراي خارجه دولت هاي عضو شوراي همكاري با شوراي ديگر وزراي كابينه كشورهاي عضو مي باشد كه اين شورا هر 3 ماه يكبار تشكيل جلسه مي‌دهد. رياست شورا برعهده دولتي است كه آخرين جلسه عادي شوراي عالي در آن كشور برگزار شده و نشست آن در صورتي معتبر است كه دو سوم اعضا حضور داشته باشد. از وظايف مهم اين شورا طرح سياست ها، پيشنهادات و پروژه هايي كه هدفشان توسعه همكاري و هماهنگي ميان دولت هاي عضو و همچنين تشويق، توسعه و هماهنگي بين دولت هاي عضو در همه زمينه ها است. قطعنامه هاي پذيرفته شده، بايد براي اظهار نظر بيشتر به شوراي وزيران ارجاع گردد تا نظرات جهت اتخاذ تصميمات مناسب و مقتضي به شوراي عالي تسليم شود.
تسليم پيشنهادهاي تاثير گذار در شوراي عالي به وزراي مربوطه، تشويق همكاري ميان بخش هاي خصوصي و توسعه همكاري موجود بين اتاق هاي بازرگاني و صنعتي كشورهاي عضو از ديگر وظايف مهم شوراي وزيران شوراي همكاري خليج فارس است.

* جايگاه دبيركل شوراي همكاري خليج فارس در سازمان

دبيركل شورا با پيشنهاد شوراي وزيران و با تصويب شوراي عالي براي يك دوره سه ساله انتخاب مي شود. مسئوليت مستقيم امور مربوط به دبيرخانه و پيشرفت و هماهنگي كليه امور شورا برعهده دبيركل است.
مسئوليت تهيه مطالعات مربوط به همكاري و هماهنگي در زمينه هاي مختلف،‌ پيگيري عملياتي قطعنامه ها و پيشنهادهاي شوراي عالي و شوراي وزيران براي دولت هاي عضو، تهيه گزارش ها و مطالعات مورد درخواست شوراي عالي و شوراي وزيران، تهيه گزارش هاي دوره اي، تهيه پيش نويس مقرارت و آيين نامه مالي و اداري متناسب به منظور توسعه شوراي همكاري و گستردگي مسئوليت ها، تدارك براي جلسات و تهيه دستور جلسه و پيش نويس قطعنامه براي شوراي وزيران و جلسه هاي فوق العاده شورا در مواقع ضروري برعهده دبيرخانه است كه زير نظر دبيركل شورا اداره مي‌شود.
همچنين محل دائمي دبيرخانه شورا در رياض قرار دارد.

* دبيران كل سابق شوراي همكاري خليج فارس

1- عبدالله بشاره (كويت) از 26 مه 1981 تا آوريل 1993
2- فهيم بن سلطان القسيمي (امارات) از آوريل 1993 تا آوريل 1996
3- جميل بن ابراهيم الحوجيلان (عربستان) آوريل 1996 تا 31 مارس 2002
4- عبدالرحمان بن حمد العطيه (قطر) از اول آوريل 2002

* عبدالرحمن العطيه و سابقه سه دوره دبيركلي شورا

"عبدالرحمان بن حمد العطيه" دبيركل فعلي شوراي همكاري خليج فارس كه براي سه دوره متوالي به اين سمت انتخاب شده است متولد سال 1950 از كشور قطر است.
وي داراي دو پسر و چهار دختر است. العطيه فارغ التحصيل دانشگاه ميامي فلوريداي آمريكا در رشته علوم سياسي و جغرافيا در سال 1972 ميلادي مي باشد.
عبدالرحمن چهار ماه پس از كسب مدرك فوق ليسانس خود مشغول به كار در وزارت امور خارجه قطر شد. وي پس از سه سال فعاليت در وزارت خارجه در سال 1974 به عنوان كنسول قطر در ژنو سوئيس برگزيده شد. العطيه پس از كنسولگري قطر در ژنو در سال هاي بعد به ترتيب به عنوان عالي ترين نماينده قطر در سازمان هاي بين المللي، سازمان ملل در ژنو، سازمان كشاورزي جهاني در رم، سازمان كنفرانس اسلامي در رياض و سازمان يونسكو فعاليت كرده است. وي همچنين در سال هاي 1981 تا 1992 در كشورهاي عربستان، يمن، جيبوتي، فرانسه، قطر و يونان به عنوان سفير قطر مشغول به كار بوده است.
عبدالرحمن العطيه درجه سرهنگي را در سال 1985 از كشور فرانسه گرفته است. عالي‌ترين درجه نظامي را از كشور ايتاليا در سال 1992 به دست آورده است. جايگاه شواليه درجه يك كشور فرانسه را در سال 1993 از آن خود كرده است و نشان‌هاي لياقت و ملي و بين المللي از كشورهاي فيليپين، اندونزي، آرژانتين و صندوق بين المللي رشد كشاورزي را به دست آورده است.
العطيه همچنين نماينده قطر در نشست كشورهاي عدم تعهد در الجزاير در سال 1973 بود و در سال 1976 در كلمبو و در سال 1979 در هاوانا نمايندگي كشور قطر در نشست‌هاي كشورهاي عدم تعهد را بر عهده داشته است. از سال 1972 تا 2001 نماينده قطر در نشست‌هاي اتحاديه عرب بوده است.
وي پس از فعاليت در پست هاي مختلف وزارت امور خارجه قطر در سال 1998 به سمت قائم مقامي آن وزارت برگزيده شد.
العطيه در آوريل سال 2002 به پيشنهاد كشور قطر در شوراي وزيران در اجلاس شوراي عالي شوراي همكاري خليج فارس كه اعضاي آن را سران كشورهاي عضو در اختيار دارند به عنوان دبيركل شورا از سوي اعضا براي يك دوره سه ساله انتخاب شد. اين شورا همچنين در اجلاس سال 2005 و سال 2008 بار ديگر وي را به عنوان دبيركل شوراي همكاري برگزيد.

* اعضاي شوراي همكاري خليج فارس

شش كشور كويت، عمان، عربستان، امارات، قطر و بحرين عضو شوراي همكاري خليج فارس هستند. براساس آمار پايگاه اينترنتي شوراي همكاري خليج فارس در سال 2006 جمعيت شش كشور عضو شورا بالغ بر 35 ميليون نفر بوده و مساحت اين منطقه نيز 2 ميليون و 670 هزار متر مربع مي باشد. توليد ناخالص داخلي 714 ميليارد دلار و صادرات آن 116 ميليارد دلار و واردات آن 166 ميليارد دلار و درآمد سرانه هر شهروند 20 هزار و 400 دلار بوده است. حجم ذخاير نفتي اين كشورها بالغ بر 484 ميليارد بشكه و حجم ذخاير گازي آنها نيز 1438 تريليون متر مكعب بوده است.

* كويت

كويت تلاش كرده تا با همسايگان محافظه‌ كار عرب خود در حوزه خليج فارس (عربستان، بحرين، قطر، امارات و عمان) ارتباط بيشتري داشته باشد. بدين ترتيب بود كه كويت به شدت تلاش كرد تا حضور خود را در اين شورا قطعي كند تا بدينوسيله بتواند از طريق همكاري‌هاي نزديك با كشورهاي عرب حوزه خليج فارس امور امنيتي و اقتصادي خود را تقويت كند. با پايان جنگ عراق عليه ايران در سال 1988 روابط كويت و عراق وخيم شد و اين كشور تلاش كرد در اين مناقشه از حمايت‌هاي اعضاي شوراي همكاري خليج فارس برخوردارشود.
نقش مهم كويت در خاورميانه را نمي‌توان انكاركرد. پس از جنگ كويت - عراق بويژه پس از سقوط نظام صدام روابط دو كشور بهبود يافته است به گونه اي كه كويت تصميم به بازگشايي سفارت خود در عراق گرفت و سفير خود را در عراق منصوب كرد.

* عمان

اين كشور عضو اتحاديه‌ عرب و عضو رسمي سازمان ملل از سال 1971 يكي از اعضاي شوراي همكاري خليج فارس مي‌باشد اما اين كشور عضو اوپك نيست. اين كشور معتقد بود كه با عضويت در شوراي همكاري خليج فارس مي ‌تواند همكاري ‌هاي نزديك سياسي، امنيتي و اقتصادي با كشورهاي عرب حوزه خليج فارس داشته باشد. اين كشور كه از روند صلح خاورميانه حمايت كرده است، در سال 1996 دفتر تجاري با اسرائيل تاسيس كرد.

* قطر

اين كشور عضو اتحاديه‌ عرب است و هدفش از عضويت در شوراي همكاري خليج فارس را تثبيت همكاري‌هاي منطقه‌يي با همسايگان عرب خود در حوزه‌ي خليج فارس قلمداد كرده است. نقش قطر در خاورميانه نيز به گفته كارشناسان مي تواند در اين مقطع زماني و آينده نقشي تاثير گذار باشد. وزير خارجه اين كشور نيز اخيرا با وزير خارجه اسرائيل ديدار كرده بود و اين ديدار نشان از تلاش اين كشور براي بهبود روابطش با اسرائيل مي‌باشد.

* امارات

اين كشور عربي نيز به شدت از تاسيس شوراي همكاري خليج فارس استقبال كرده بود و بر ادامه همكاري ‌هاي نزديك شش كشور عضو اين شورا تاكيد كرده است.

* عربستان

رياض بر تشكيل و فعاليت فعال شوراي همكاري خليج فارس تاكيد كرده است و از اين شورا به عنوان يكي از سازمان‌هاي با نفوذ جهان ياد كرده است. نقش اين كشور در خاورميانه بسيار تاثير گذار بوده است. رياض از صلح ميان اسرائيل و فلسطين حمايت كرده و همچنين برروابط نزديك با واشنگتن نيز تاكيد كرده است.

* بحرين

بحرين نيز كه در سال 1981 عضو شوراي همكاري خليج فارس شده بود خواهان تثبيت همكاري هاي منطقه چند كشور شيخ نشين حوزه خليج فارس شده بود . با توجه به هم پيماني بحرين با آمريكا اين كشور مي ‌تواند نقش مهمي را در تحولات خاورميانه ايفا كند. همچنين اين كشور براي ادامه همكاري‌ هاي خود با آمريكا به دنبال ايجاد روابط با اسرائيل در راستاي جلب نظر واشنگتن است. شيخ خالد بن احمد ال خليفه وزير امور خارجه بحرين اخيرا در مجمع عمومي سازمان ملل با تزيپي ليوني، وزير امور خارجه اسرائيل ديدار كرده بود تا موضوع ايجاد صلح ميان اسرائيل و بحرين را بررسي كنند.
انتهاي پيام/
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]