امام خميني و تعامل روحانيت با نسل جوان

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: امام خميني و تعامل روحانيت با نسل جوان
خبرگزاري فارس: امام خميني در رهنمود ژرف خويش به روحانيت به اين نكته تاكيد دارندكه با جوانان با روحيه "پدري" و "الفت" برخورد كنيد و اگر راهنمايي هاي اعتقادي و فكري و سياسي شما را نپذيرفتند مايوس نشويد و به سخت كوشي ها و مجاهدات خود ادامه دهيد كه اگر در اين امر غفلت كنيد جوانان در دام ليبرال ها و ملي گراها يا چپ و منافقين گرفتار مي شوند.

تعامل با "جوانان" از موضوعات بسيار مهم و از ضرورت هاي انكارناپذير مي باشد. اين اهميت و ضرورت با سرنوشت جامعه و كشور ارتباط پيدا مي كند. زيرا نيروهاي جوان هستند كه اداره آينده مملكت در همه ابعاد علمي و صنعتي و مديريتي را به عهده خواهند گرفت و رشد و توسعه و پيشرفت را براي ملت به ارمغان خواهند آورد. طبيعي است چشم فروخوابانيدن از اين واقعيت از جانب هر جامعه و كشوري با اضمحلال همه هويت ها و پويايي ها و بالندگي هاي آنها همراه خواهد گرديد و حيات طفيلي و پذيرش سلطه استعمارگران فرجام و سرنوشت محتوم آن ملت و كشور خواهد بود.

بي ترديد تا جوانان و دانشجويان ما به مراتب و مراحل بالاي رشد فكري اخلاقي تربيتي اجتماعي و سياسي نرسند و زيرساخت هاي شخصيت آنان اتقان و استحكام نيابد موجوداتي "سالم" و "سازنده" پرورش نمي يابند و اين نقطه آغاز همه انحراف ها و انحطاط ها خواهد بود و از همين جا ركود و سكون و توسعه نايافتگي در تمام زواياي جامعه و كشور نمايان مي گردد.

وظيفه و مسئوليت مزبور پيش و بيش از همه بر دوش روحانيت اسلام ـ شامل مراجع فقها علما و انديشمندان آگاه به زمان ـ سنگيني مي كند و هم آنان هستند كه بايد اين مهم را در ابعاد گوناگون و با دقت و مراقبت هاي ويژه به مرحله عمل درآورند.

حضرت امام خميني عالمان دين را مسئوليت پيوند و تعامل و تربيت و پرورش جوانان در جلوه هاي اعتقادي و فكري و اخلاقي و سياسي مي دانند و اين موضوع را در پيام ها و رهنمودها و سخنان فراواني با جديت مطرح و تعقيب و پي گيري كرده اند.

رهنمود ذيل نمونه اي از رهنمودهاي بيدارگر و هشداردهنده امام خميني به روحانيت براي گوشزد كردن اين مسئوليت مهم و ضرورت هاي آن مي باشد:

"علما و روحانيون انشاالله به همه ابعاد و جوانب مسئوليت خود آشنا هستند ولي از باب تذكر و تاكيد عرض مي كنم امروز كه بسياري از جوانان و انديشمندان در فضاي آزاد كشور اسلامي مان احساس مي كنند كه مي توانند انديشه هاي خود را در موضوعات و مسائل مختلف اسلامي بيان دارند با روي گشاده و آغوش باز حرف هاي آنان را بشنويد و اگر بيراهه مي روند با بياني آكنده از محبت و دوستي راه راست اسلامي را نشان آنها دهيد. و بايد به اين نكته توجه كنيد كه نمي شود عواطف و احساسات معنوي و عرفاني آنان را ناديده گرفت و فورا انگ التقاط و انحراف بر نوشته هاشان زد و همه را يكباره به وادي ترديد و شك انداخت... به جاي پرخاش و كنار زدن آنها با پدري و الفت با آنان برخورد كنيد. اگر قبول هم نكردند مايوس نشويد. در غير اينصورت خداي ناكرده به دام ليبرال ها و ملي گراها و يا چپ و منافقين مي افتند و گناه اين كمتر از التقاط نيست. وقتي ما مي توانيم به آينده كشور و آينده سازان اميدوار شويم كه به آنان در مسائل گوناگون بها دهيم و از اشتباهات و خطاهاي كوچك آنان بگذريم و به همه شيوه ها و اصولي كه منتهي به تعليم و تربيت صحيح آنان مي شود احاطه داشته باشيم." (1

حضرت امام خميني در اين رهنمود ژرف ـ كه در عين كوتاهي مفاهيم بلندي در دل خود ذخيره دارد ـ وظايف و مسئوليت هاي روحانيت آگاه و متعهد را در تعامل با جوانان تبيين مي كند. اين وظايف و مسئوليت هاي مهم كه رعايت و تحقق آنها راهيابي و رشد و پرورش همه جانبه نسل جوان را به ارمغان مي آورد در محورها و موضوعات ذيل مطرح گرديده و لازم است به تامل و تفكر گذاشته شود.

*1 ـ "با روي گشاده و آغوش باز حرف هاي آنان را بشنويد."
اين يك "اصل" ـ و بلكه اولين و مهمترين اصل ـ در مواجهه با جوانان مي باشد. زيرا جوان به مقتضاي دوره حساسي كه در آن قرار دارد و عواطف و احساسات خاصي كه در پي آن در وجودش به بروز درمي آيد و نيز افكاري كه از همه سو او را در احاطه خود درمي آورد "كنجكاو" است و همواره "پرسش" مي كند و براي هر موضوعي "حرف و سخن" دارد.

روش قطعي و مصرح در آيات قرآن كريم براي مواجهه و تعامل صحيح با جوانان "شنيدن سخن آنان" با "روي گشاده و آغوش باز" است يعني همين شيوه اي كه حضرت امام خميني روحانيت را نسبت به انجام آن موظف مي كند و با اين كه معتقد است علماي دين به اين وظيفه واقف و عامل هستند تذكر و تداوم آن را بسيار ضروري مي داند.

در نقطه مقابل گشاده رويي ـ كه از جلوه هاي نرمخويي و ملايمت است ـ چهره درهم كشيدن و عبوسي و تندخويي است كه نه تنها جوانان را جذب نمي كند كه دفع مي نمايد و آنان را با انبوهي از پرسش ها و ابهام ها تنها مي گذارد و روح كنجكاوشان را آشفته و ناآرام مي نمايد.

قرآن كريم تصريح مي كند كه پيامبرگرامي اسلام (ص) داراي خويي ملايم و عظيم و پسنديده بود (2) خداوند متعال خطاب به رسول خويش به صراحت مي فرمايد: "اگر تندخو و سخت دل بودي گروه هاي مختلف مردم از گرد تو متفرق و پراكنده مي شدند(3). طبيعي است اگر گشاده رويي و نرمخويي در جذب مردم به ويژه جوانان نقش ايفا نكند و تندخويي جايگزين آن شود انتظار موفقيت در تبليغ و گسترش فرهنگ و تعاليم اسلامي عبث و بيهوده است.

امامان معصوم (ع) نيز همچون پيامبراكرم (ص) با گشاده رويي و آغوش باز از جوانان استقبال مي كردند و سخنان آنان را مي شنودند و پرسش هايشان را پاسخ مي دادند.

اين شيوه مستحسن و پسنديده توسط فقها و علماي بزرگ تداوم يافت و حضرت امام خميني از نمونه ها و مصاديق بارز اين مواجهه و تعامل نيكو و جذاب با جوانان مي باشد. همچنين در ميان علماي اسلام كه با اين شيوه با مردم به ويژه نسل جوان پيوند و ارتباط داشتند خاطرات درس آموزي از علامه محمدتقي جعفري شهيد آيت الله صدوقي متفكر شهيد آيت الله مطهري شهيد مظلوم آيت الله بهشتي و شهيد آيت الله مدني ثبت و ضبط گرديده است.

حضرت امام خميني عموم علما و روحانيون را مخاطب قرار مي دهد و آنان را با توجه به نقش جوانان در عرصه هاي اجتماعي و سياسي و جايگاهي كه در رشد و توسعه و پيشرفت كشور در ابعاد گوناگون دارند و نيز با توجه به كمينگاه هاي انحراف اعتقادي و فكري و سياسي كه همواره و در هر عصر و زمان توسط قدرت هاي استعماري و عوامل داخلي آنان اين قشر را تهديد مي كند به اتخاذ جهت دهي صحيح حس كنجكاوي جوانان با روش نيكو و تحول زاي شنيدن سخن آنان با گشاده رويي و آغوش باز دعوت و ترغيب مي نمايد.

* 2 ـ "اگر بيراهه مي روند با بياني آكنده از محبت و دوستي راه راست اسلامي را نشان آنها دهيد."
محبت و دوستي آن هم در جامعه اسلامي و در مواجهه با جوانان و دانشجوياني كه اهل عناد و كينه نيستند و فقط به اشتباه افتاده اند و به بيراهه گام نهاده اند بسيار تاثيرگذار مي باشد و با همين روش است كه مي توان "راه راست اسلامي" را در برابر "كژراهه هاي باطل" گشود و نماياند.
اين جلوه از رهنمود امام خميني مصداق و تجلي گاه متفاوت با جلوه اول رهنمود اين پيشواي الهي دارد. در جلوه اول رهنمود سخن از جهت دهي "حس كنجكاوي" جوانان است كه به صورت پرسش هاي مكرر در موضوعات گوناگون معرفتي و سياسي و اجتماعي ظهور و بروز مي يابد كه بايد سخنان آنان را با گشاده رويي و آغوش باز شنيد و پاسخ داد و خسته نشد. در جلوه دوم رهنمود سخن از "بيراهه روي" مي باشد و خطا و اشتباه در تشخيص "راه حق". توصيه امام خميني براي حل اين مشكل و مانع "بيان آكنده از محبت و دوستي" براي نماياندن "راه راست اسلامي" به جوانان است.

ترديدي وجود ندارد كه در اين گونه موارد كه خطا و گام در بيراهه ها قشرهاي جوان را تهديد مي كند تبيين جلوه هاي مختلف فرهنگ و معارف اسلامي و نيز نقد و بررسي و نماياندن تفكرات باطل ناشي از مكتب هاي فكري و فلسفي و سياسي تهديدگر جوانان كه از هردو بلوك غرب و شرق در طول سالهاي مديد نقش آفريني مخرب داشته و دارند يك ضرورت قطعي و از مهم ترين ابعاد و جنبه هاي تبليغ فرهنگ اسلامي به شمار مي رود. ولي نبايد غفلت كرد كه وظيفه مهم تبيين فرهنگ ديني و همچنين نماياندن تفكرات باطل جريان هاي فكري غرب گرا و آمريكايي و انگليسي و شرق گرا و چيني و روسي كه در اومانيسم و سكولاريسم و ماترياليسم و كمونيسم متجلي مي گردند بايد با "روش بيان آميخته به محبت و دوستي" تحقق يابد و به شدت از روش هاي خشك و سرد و تهي از جاذبه مهر و محبت پرهيز و اجتناب شود.

جايگاه و نقش "محبت" در مواجهات و تعاملات در جامعه اسلامي و با اقشار مختلف مردم به گونه اي است كه خداوند قادر متعال رابطه خويش با اهل ايمان را بر مبناي اين اكسير نيرومند قرار مي دهد.

آيات قرآن جلوه هايي از محبت الهي نسبت به اهل ايمان را به صورت دوستي و محبت حضرت پروردگار با "متقين" يعني كساني كه دامن خويش را به معاصي نمي آلايند(4) و با "مقسطين" يعني افرادي كه پيوسته به اجراي عدالت در ميان مردم اهتمام مي ورزند(5) و با "صابرين" يعني كساني كه در راه خدا و در تمام عرصه هاي حيات فردي و اجتماعي و سياسي پايداري پيشه مي كنند(6) به زيبايي نمايانده است.

در ميان افراد مختلفي كه مورد محبت و دوستي خداوند قرار مي گيرند "توابين" بسيار تامل برانگيز مي باشد و با موضوع بحث ما انطباق كامل دارد. زيرا توابين ـ از هر قشر از مردم جامعه به ويژه جوانان ـ كساني هستند كه به خطا و بيراهه افتاده اند و سپس در اثر معرفت ها و شناخت هاي ديني كه پيامبران و ائمه و علماي اسلام براي آنان ايجاد كرده اند نادم و پشيمان شده و به "راه" آمده اند. خداوند متعال بر سر چنين افراد نادم سايه مهر و رحمت مي گسترد و به همگان اعلان مي فرمايد: "خداوند توابين راـ كه از اعمال ناپسند خويش برگشته اند و طلب آمرزش مي كنند ـ دوست مي دارد" (7)

بر اساس آيه شريفه مزبور همچنان كه پيامبران و ائمه وظيفه داشتند زمينه هاي بازگشت جوانان را از بيراهه به راه فراهم آورند و آنان را به توبه و استغفار متمايل نمايند فقها و علماي اسلام نيز در هر عصر اين وظيفه مهم را به صورت مسئوليت هاي محوري خويش به شمار مي آوردند و طبيعي است كه بهترين شيوه براي ايجاد جاذبه هاي لازم براي رها كردن بيراهه هاي خطا و گناه و بازگشت به راه مستقيم الهي تبيين فرهنگ و معارف اسلامي همراه با محبت و دوستي مي باشد.

* 3 ـ "بايد به اين نكته توجه كنيد كه نمي شود عواطف و احساسات معنوي و عرفاني آنان را ناديده گرفت و فورا انگ التقاط و انحراف بر نوشته هاشان زد و همه را يكباره به وادي ترديد و شك انداخت."
امام خميني در اين بخش از رهنمود خويش به روحانيت دو موضوع را مورد توجه و نظر قرار داده اند:
الف ـ وجود عواطف و احساسات معنوي و عرفاني در جوانان و دانشجويان پديده اي است كه بايد آن را پذيرفت و هيچ كس نيست كه به انكار آن بپردازد. اين پذيرش داراي دو جنبه است. جنبه اول مربوط به اصل تجلي اين احساس عرفاني در جوانان مي باشد كه اين امر با دوره بلوغ و تغيير و تحولات فكري و روحي جوان مرتبط مي گردد. اين تحولات به موازات تغييراتي كه در جسم جوانان ايجاد مي كند تمايل و گرايش خاصي در آنان براي توجه به امور معنوي و عرفاني به وجود مي آورد كه از آن با تعبير كلي "دين پذيري" ياد مي شود.

جنبه دوم با درستي و نادرستي اين احساسات و عواطف ارتباط پيدا مي كند كه بايد با بررسي و تحقيق به اين نتيجه رسيد كه آيا تمايلات معنوي و عرفاني جوانان با "عرفان ناب و اصيل اسلامي" ـ كه ريشه در تعاليم قرآن و رهنمودهاي ائمه دين دوانده است ـ انطباق دارد يا در دام هاي به وجود آمده از مكتب هاي عرفاني مغشوش و باطل به اسارت درآمده و ره به وادي ضلالت مي سپرد

درباره جنبه اول بايد اذعان داشت كه تمايلات معنوي و عرفاني جوانان كه ناشي از دوره خاص بلوغ و تحولات به وجود آمده در فكر و روح آنان مي باشد طبيعي است و اسلام بر آن صحه مي گذارد و معتقد است كه بايد شناسايي و جهت دهي شود.
درباره جنبه دوم بايد اعتراف كنيم كه گرايش عملي در امور عرفاني در بسياري از جوانان امروز پايه و بنيان صحيحي ندارد و تنها برخي از اين تمايلات و گرايشات عرفاني را مي توان منطبق با عرفان ناب اسلامي ـ كه نمونه هايي از تعاليم و معارف آن را در آثار عرفاني حضرت امام خميني مي يابيم ـ دانست و متاسفانه گروه هايي از جوانان در دام تمايلات و گرايشات عرفاني مغشوش و ناصحيحي كه از آن به نام "صوفي گري" ياد مي كنيم گرفتار آمده اند.
ب ـ امام خميني در كنار مطرح كردن احساسات عرفاني جوانان و دانشجويان به نوشته هايي اشاره مي كند كه در موضوع امور معنوي و عرفاني منتشر مي شود و به اين ترتيب لازم مي داند كه اشاره اي نيز در اين باره داشته باشد. اين نوشته ها به طور قطع نه از جانب اهل عناد و ستيز با فرهنگ و تفكر ديني كه از سوي كساني كه به تعبير امام خميني "دلشان براي اسلام و هدايت مسلمانان مي تپد" (8) تدوين و منتشر مي شود. در عين حال متاسفانه اكثر اين آثار با خطا و اشتباه همراه است و با عرفان اصيل اسلامي فاصله دارد.
در هر دو مورد ـ يعني گرايشات مبتني بر عرفان صوفيانه در ميان برخي از جوانان و نيز انتشار آثار عرفاني ناصحيح و نامنطبق با عرفان اسلامي توسط برخي از نويسندگان با روش هاي سريع و شتابان كه معمولا متفكرانه نيست و تاثيرگذار نمي باشد ـ نبايد با اين جوانان و نويسندگان برخورد نمود و به تعبير امام خميني نبايد فورا با زدن انگ التقاط و انحراف با آنان مواجه شد. بلكه شيوه اصلي و موثر ارائه ضعف ها و خطاها و اشتباهات عرفان صوفيانه به طور مستدل و همراه با سعه صدر و آرامش روحي و با استناد به متون اصيل عرفاني اسلام مي باشد.
متفكر شهيد آيت الله مرتضي مطهري كه از شاگردان و دست پروردگان و ذخائر فكري حضرت امام خميني مي باشد در آثار خويش و با تعابير مختلف ابتدا خطر خطاها و گرايشات ناصحيح در آثاري كه به جوانان عرضه مي شود و نام و عنوان انديشه اسلامي دارد را مي نماياند و سپس راه مقابله با آن را تبيين و ترويج جامع و درست فرهنگ و معارف اسلام معرفي مي نمايد. سخن ذيل يكي از نمونه هاي اين اعلام خطر و نماياندن راه مقابله مي باشد:
"من به عنوان يك فرد مسئول به مسئوليت الهي به رهبران عظيم الشان اسلامي كه براي همه شان احترام فراوان قائلم هشدار مي دهم و بين خود و خداي متعال اتمام حجت مي كنم كه نفوذ و نشر انديشه هاي بيگانه به نام انديشه اسلامي و با مارك اسلامي اعم از آن كه از روي سونيت و يا عدم سو نيت صورت گيرد خطري است كه كيان اسلام را تهديد مي كند. راه مبارزه با اين خطر تحريم و منع نيست. مگر مي شود تشنگاني را كه براي جرعه اي آب له له مي زنند از نوشيدن آب موجود به عذر اينكه آلوده است منع كرد اين ما هستيم كه مسئوليم. ما به قدر كافي در زمينه هاي مختلف اسلامي كتاب به زبان روز عرضه نكرده ايم. اگر ما به قدر كافي آب زلال و گوارا عرضه كرده بوديم به سراغ آب هاي آلوده نمي رفتند.
گرنه تهي باشدي بيشتر اين جويها
خواجه چرا مي دود تشنه در اين كويها
راه مبارزه عرضه داشتن صحيح اين مكتب در همه زمينه ها با زبان روز است حوزه هاي علميه ما كه امروز اين چنين شور و هيجان فعاليت اجتماعي يافته اند بايد به مسئوليت عظيم علمي و فكري خود آگاه گردند. بايد كارهاي علمي و فكري خود را ده برابر كنند." (9)

اين تعابير و جملات شرح و تبيين همان عباراتي است كه حضرت امام خميني بسيار مجمل و موجز در رهنمودي كه از نظر گذشت به علما و روحانيون اسلام گوشزد مي كند و به اين وسيله از يكسو روش مواجهه باجوانان و افكار ناصحيحي كه از جانب جريان هاي فكري و عرفاني حاوي آموزه هاي متضاد با فرهنگ و معارف اسلامي به آنان عرضه مي شود را مي نماياند. و از ديگر سو به مهار رشد و گسترش انديشه هاي مغشوش و نادرستي كه در قالب نشر كتاب به جامعه عرضه مي شود توجه و هشدار مي دهد و به بالابردن كيفيت و كميت فعاليت هاي فكري و علمي علما و انديشمندان و شرح و تبيين جامع همه جلوه هاي فرهنگ و معارف اسلامي در سطح كشور و مطابق با نيازهاي نسل جوان و با زبان روز دعوت مي نمايد.

امام خميني در رهنمود ژرف خويش به روحانيت به اين نكته نيز مي پردازند كه با جوانان با روحيه "پدري" و "الفت" برخورد كنيد و اگر راهنمايي هاي اعتقادي و فكري و سياسي شما را نپذيرفتند مايوس نشويد و به سخت كوشي ها و مجاهدات خود ادامه دهيد كه اگر در اين امر غفلت كنيد جوانان در دام ليبرال ها و ملي گراها يا چپ و منافقين ـ كه از دشمنان سرسخت اسلام و روحانيت و حكومت ديني مي باشند ـ گرفتار مي شوند.

و به اين ترتيب تعامل "روحانيت با جوانان" از جنبه هاي گوناگون مسئوليتي حياتي و بنيادي و داراي آثار و ثمرات بسيار ارزشمند در ابعاد و جلوه هاي فكري فرهنگي اخلاقي تربيتي اجتماعي و سياسي مي باشد كه در هر مقطع از تاريخ و در هر عصر و نسل از جمله عصر و نسل ما كوچك ترين غفلت و مسامحه اي درباره آن خيانت به اسلام مي باشد.

پاورقي:
1ـ صحيفه امام موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني ج 21 ص 98 و 99
2 ـ قرآن كريم سوره قلم (68) آيه 4
3 ـ سوره آل عمران (3) آيه 159
4 ـ سوره توبه (9) آيه 4
5 ـ سوره مائده (5) آيه 42
6 ـ سوره آل عمران (3)آيه 146
7 ـ سوره بقره (2) آيه 222
8 ـ صحيفه امام ج 21 ص 98
9 ـ نهضت هاي اسلامي در صد ساله اخير متفكر شهيد آيت الله مرتضي مطهري انتشارات صدرا ص 92 و 93
منبع: روزنامه جمهوري اسلامي
انتهاي پيام/
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 250]