آتشبس در سرزمين سبا

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: آتشبس در سرزمين سبا
جام جم آنلاين: جنگ دولت يمن با گروه حوثيها تجربه تلخ و آزاردهندهاي بود كه به مدت 6 ماه ادامه يافت. با دخالت مستقيم عربستان سعودي در اين درگيري ميرفت تا جنگ محدود بين دولت يمن و حوثيها به يك نزاع منطقهاي گسترده تبديل شود كه با خويشتنداري ايران و درايت رهبران شيعه از آن پرهيز شد. آنچه را ميخوانيد نگاهي است به اين جنگ و مخاطراتي را كه به همراه داشت.

با پذيرش آتشبس از سوي طرفين منازعات اخير در كشور يمن يك بار ديگر اميدواري نسبت به صلح جاي خود را به جنگ داد. ششمين جنگ بين جنبش حوثيها و دولت مركزي يمن بيش از 6 ماه به طول انجاميد و خسارت هاي زيادي را برجاي گذاشت. با پذيرش دولت مركزي، عبدالملك الحوثي رهبر حوثيها بيانيهاي صادر و اعلام كرد شرايط دولت را براي آتشبس ميپذيرد. شرايطي را كه دولت تعيين كرده بود عبارت بودند از:
1- پايبندي به آتشبس
2- گشودن راهها براي جمعآوري مينها و پايان دادن به سنگربندي در دو طرف جادهها
3- عقبنشيني از شهرها و عدم دخالت در امور ادارات محلي
4- بازگرداندن ابزارهاي نظامي و غيرنظامي متعلق به دولت يمن و عربستان
5- آزادي غيرنظاميان و نظاميان يمن و عربستان
6- پايبندي به قانون اساسي و قوانين ديگر
پس از برقراري آتشبس منابع نظامي يمن تاييد كردند كه آرامش كامل در كليه جبههها در شمال يمن برقرار شده است. حوثيها براي نشان دادن حسننيت خود 2 سرباز سعودي را نيز كه در درگيريهاي شمال يمن دستگير شده بودند. آزاد كردند. سعوديها ميگويند 4 سربازشان به اسارت شورشيان در آمده است. در ادامه اين روند محمد عبدالسلام، سخنگوي گروه حوثي تاكيد كرد كه شبهنظاميان اين گروه از مواضع اصليشان در المنازله در ناحيه الملاحيط نزديك مرزهاي عربستان و منطقه كوهستاني ظهرالحمار عقبنشيني كردهاند و راه اصلي ارتباطي صعده با مرزها را گشودهاند. عبدالملك الحوثي رهبر گروه حوثي نيز در بيانيهاي اعلام كرد كه اين گروه تسليحات لازم را در مناطق مختلف استان صعده و عمران ارائه كرده و براساس آن ضمن برداشتن موانع و عقبنشيني از خطوط مقدم جبهههاي درگيري راهها را گشوده و ساختمانها و مراكز دولتي را تخليه نموده و از مناطق مرزي عقبنشيني كرده است.
همچنين در گزارشي اعلام شد ارتش يمن در مرزهاي اين كشور با عربستان سعودي مستقر شده و در حال خنثي كردن مينهاي كار گذاشته و پاكسازي معابر اين منطقه است. يك عضو كميته نظارت بر آتشبس نيز تاييد كرد كه 70 درصد از موارد آتشبس اجرا شده است. گزارشهايي نيز نشان ميدهد كه به دليل بهبود شرايط منطقه، سازمان ملل امدادرساني خود را از سرگرفته و ساكنان منطقه نيز كه براي مدتي به خاطر در امان ماندن از خطرات جنگ آواره شده بودند دوباره به خانه و كاشانه خود باز ميگردند. با اين حال دولت يمن همچنان بهانهجويي كرده و ميگويد آتشبس به كندي در حال اجراست و از همين رابطه حوثيها را به عدم پايبندي به موارد آتشبس يا عدم اجراي به موقع تعهداتشان متهم ميسازد. اين بهانهجوييها از همان جنس و رنگي است كه 6 ماه پيش دولت علي عبدالله صالح را به يك رويارويي تمام عيار با حوثيها كشاند. به همين دليل ناظران نگران آن هستند كه اين آتشبس نيز سرنوشتي مشابه موارد پيشين نيابد كه پس از مدتي تجديد قوا دوباره طرفين را در برابر يكديگر قرار ميداد.
جنگ اخير يمن به غير از خسارتهاي مادي و معنوي داخلي كه همراه داشت و جبران آنها زماني طولاني خواهد برد، دو خسارت ديگر را نيز با خود به همراه آورد. يكي از اين خسارتها دخالت مستقيم عربستان سعودي در درگيريهاي داخلي يمن بود. اين كشور به بهانه تيراندازي حوثيها به پاسگاههاي مرزي عربستان و كشته شدن مرزبانان، يورشي گسترده را از زمين و هوا آغاز كرد. در اين درگيريها بود كه دستكم 10 سرباز عربستان كشته شد و تعدادي نيز به اسارت حوثيها در آمدند. هواپيماهاي عربستان هر روز با راكتها و بمبهاي خود مناطق مسكوني شيعيان را در حاشيه مرز هدف قرار داده و در تعدادي از محورها سربازان سعودي رودررو با شبهنظاميان حوثي جنگيدند.
دخالت عربستان يك مساله داخلي و قومي را كه ميبايست در چارچوب دعاوي و تعهدات دولت يمن و حوثيها حل و فصل ميشد به سمت يك درگيري گسترده منطقهاي برد
دخالت عربستان كه نقض صريح توافقنامههاي بينالمللي بود و برخلاف عرف سياسي مرسوم انجام ميشد، از آنجا كه با دعوت دولت يمن انجام ميگرفت نهتنها واكنشي منفي را در برنداشت بلكه از سوي كشورهاي عرب حتي سوريه و در مجموع اتحاديه عرب استقبال شد. اين كشورها با اين توجيه كه حوثيها مناطقي را از عربستان اشغال كردهاند به اين كشور مجوز ميدادند كه بدون مراجعه به يك مرجع بينالمللي و طي كردن مراحل قانوني به طور مستقيم و بيپروا در مسايل داخلي يمن دخالت كند. به اين ترتيب دخالت عربستان يك مساله داخلي و قومي را كه ميبايست در چارچوب دعاوي و تعهدات دولت علي عبدالله صالح حل و فصل شود به يك درگيري گسترده منطقهاي تبديل كرد. با صف كشي اعراب پشت سر عربستان سعودي، ايران از عربستان خواست وارد درگيريهاي داخلي يمن نشود و همين مساله بيم يك رويارويي بزرگتر بين ايران و عربستان را در اذهان تداعي كرد. بيترديد اگر ايران نيز خويشتنداري خود را ترك كرده و تصميم ميگرفت در اين درگيريها مانند عربستان سعودي دخالتي مستقيم داشته باشد منطقه خاورميانه در كوره جنگي گستردهتر ميافتاد كه عواقب فاجعه باري را به همراه ميآورد.
نكته ديگري كه در اين درگيريها رخ داد و خسارت فراواني را به همراه داشت تبديل يك مساله سياسي داخلي به يك درگيري مذهبي و فرقهاي بود. حدود 42 در صد از جمعيت يمن را شيعيان تشكيل ميدهد كه خود به 3 گروه تقسيم مي شوند:
1- زيديها كه اكثريت را تشكيل ميدهند
2- اسماعيليان
3- شيعيان اثنيعشري
شيخ بدرالدين از مشايخ بزرگ شيعه زيدي يمن بود كه 3 فرزندش را در راه دفاع از دين تقديم كرد. «حسين الحوثي» يكي از فرزندان شيخ بود كه به عنوان برجستهترين چهره و موسس جنبش «الحوثي» مطرح است. حسين الحوثي رهبري قيام شيعيان يمن را عهده دار بود تا اين كه در سال 1385 به شهادت رسيد و بعد از او برادرش «عبدالملك الحوثي» رهبري قيام را به عهده گرفت. آنان خواستار دفاع از فرهنگ ديني خود و كسب خودمختاري در استان صعده هستند. دولت يمن به جاي توجه به خواستههاي اين گروه، آنان را به شورش و تجزيهطلبي و ارتباط با بيگانگان متهم ميكند. تبليغات گسترده دولت يمن عليه حوثيها زماني خطرناك شد كه با كمك تبليغات گستردهتر عربستان سعودي درهم آميخت و اين طور وانمود شد كه ايران در حال گسترش تفكرات مذهبي خود بود و ميخواهد آن توهم هلال شيعي را از نو احيا كند. به اين ترتيب رويارويي دولت مركزي يمن با حوثيها كه در گذشته نيز بارها تكرار شده بود اين بار ميرفت تا به يك جنگ فرقهاي بين شيعيان و اهل سنت نيز تبديل شود. تا آنجا كه مفتيان سعودي عليه شيعيان و رهبران آنها حتي عليه شخصي مانند آيتاللهالعظمي سيستاني در عراق كه روحاني معتدلي به حساب ميآيد به هتاكي روي آورده و عليه آنان اظهاراتي را به كار بردند كه طي سالهاي گذشته تقريبا بيسابقه بود.
منطقه خاورميانه كانون انواع گوناگوني از قوميتها و فرهنگها و مذاهب است؛ بخصوص 2 مذهب دين شيعه و اهل سنت كه به صورت موزائيكي در جاي جاي اين منطقه در كنار يكديگر نشستهاند. به راه افتادن هرگونه نزاع فرقهاي بين پيروان اين مذاهب ميتواند منطقه را در معرض آتش فتنههاي فرقهاي قرار دهد. از اينرو آگاهان و شخصيتهاي سياسي كارآزموده با درك چنين واقعيتي سعي ميكنند تا حتيالامكان از طرح چنين منازعاتي پرهيز كنند. از همين رو بود كه در اوج درگيريهاي يمن وقتي بيم نزاع بين شيعيان و اهل سنت در كشورهاي عرب بشدت اوج گرفته بود سيدحسن نصرالله دبيركل حزبالله لبنان طي سخناني به صراحت اعلام كرد «درگيريهاي يمن درگيريهاي سياسي است نه ديني». سخنان او در واقع آب سردي بود كه روي آتشي در حال شعله كشيدن ريخته ميشد. آيتالله سيستاني نيز در پاسخ به همه هتاكيهاي مفتيان سعودي تقريبا چنين موضعي اتخاذ كرد و به جاي آن كه به قولي پاسخ كلوخانداز را با سنگ بدهد از روش مدارا و نرمش اسلامي استفاده كرد و براي العريفي، مفتي مشهور سعودي طلب مغفرت كرد. در واقع تدبير و دورانديشي رهبران مذهبي و سياسي در ايران و جهان تشيع موجب شد فتنهها خاموش گردد و در ادامه دولت يمن را نيز بر آن داشت تا به جاي متوسل شدن به اين و آن و درگير كردن كشورهاي منطقه در مسايل داخلي خود به فكر چارهاي اساسي باشد. مشكل شيعيان الحوثي در يمن نه يك مساله فرقهاي و مذهبي و نه آنچنان كه برخي وانمود ميكنند يك رقابت منطقهاي يا بينالمللي است. مساله حوثيها تنها يك مساله داخلي است و از همان ابتدا بايد توسط نمايندگان دولت مركزي و جنبش حوثيها حل و فصل ميشد. هم اكنون نيز آتشبس شكننده فعلي تا زماني ميتواند برقرار باشد كه طرفين به تعهدات خود عمل كنند و دولت مركزي به جاي توجه به ادامه قدرت يك حزب فراگير يا برقراري يك سيستم تكصدايي و تك حزبي درصدد شنيدن صداي ساير اقليتها و ساكنان شهرها و روستاهاي دورافتاده باشد. هماكنون جنوب تا شمال يمن شرايطي ملتهبي دارد و روز به روز بر تعداد ناراضيان سياسي در اين كشور افزوده ميشود. به گونهاي كه حتي مردمان جنوب يمن خواستار جدايي از يمن و بازگشت به شرايط سالهاي گذشته هستند كه يمن به 2 قسمت شمالي و جنوبي تقسيم ميشد. دولت يمن براي حفظ اين آتشبس و تامين نيازهاي اقليتها در اين كشور بايد تلاشهاي بيشتري را صرف كند. اين درخواستي بود كه به صراحت در كنفرانس لندن نيز مطرح گرديد؛ كنفرانسي كه يك ماه پيش براي بررسي مسايل يمن با شركت وزراي امور خارجه بيش از 40 كشور برگزار شد.
رحيم محمدي

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 254]