پیکان آتشین ( پدافند توپخانه ای در ایران)

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بسم الله النور

پیکان اتشین (توپخانه ای دفاع هوایی در ایران )

مقدمه :

در نخستین روزهای جنگ جهانی اول استفاده از مسلسل های زمینی به عنوان راهکاری مناسب برای مقابله با هواپیما ها که تنها جنگ افزار هوایی انروز بودند تشخیص داده شد ، از ان زمان تا کنون همواره توپخانه های دفاع هوایی که برای مقابله با جنگ افزارهای هوایی از پرتابه هایی با سرعتهای بالا و بعضا هوشمند استفاده می نمایند به عنوان سلاحهایی موثر در برابر تهاجمات هوایی مورد استفاده قرار می گرفتند ، هرچند در سالهای دهه 80و 90 با جنون ارتفاع در حملات هوا پایه و ورود سامانه های موشکی ضدهوایی قابل تر به صحنه های نبرد نقش سامانه های توپخانه ای در بازه ای از زمان کم رنگ شد اما بعدها با تغییرات اساسی در مفاهیم نبرد و معرفی جنگهای نوین ، این بار توپخانه های ضد هوایی با نقشهایی مشخص تر یا بهتر عنوان کنیم، شبکه محور تر پا به عرصه نبرد نهادند و امروزه مدرنترین سامانه های پدافند دفاع هوایی کوتاهبرد چون خاشتان و پنتسایر به طور موثر از توپهای مدرن ضد هوایی بهره می برند.
چرا پدافند توپخانه ای؟
ضعف سیستمهای پدافند توپخانه ای در برابر اهداف پرواز کننده در ارتفاع بالا و در حال اجرای مانور غیر قابل انکار است ، همین ضعف عمده منجر به عدم کارایی این سامانه ها در نبردهای دهه 80 و دهه 90 گردید ، در جنگ اول خلیج فارس توپخانه پدافندی نیروهای بعثی علی رغم استفاده از تجهیزاتی مانند توپهای هدایت شونده راداری 57 میل متری و 23 میلی متری شیلکا تقریبا هیچ گونه موفقیتی در برابر نیروهای تهاجمی متفقین کسب نکردند و در بهترین شرایط موفق به وارد اوردن خسارت به چند جنگنده A-10 و AH-64 اپاچی گریدند، اما امروزه با اجرای مانورها و شبیه سازی های پیچیده نقش سیستمهای مدرن پدافند توپخانه ای در صحنه های نبرد به اثبات رسیده است و به همین دلیل حتی مدرن ترین سامانه های پدافندی چون پنتسایر در شرق و مجموعه دفاع دریایی فالانکس در غرب به ادوات سنگین پدافند توپخانه ای مجهز گردیدند . اما به راستی دلیل این گزینش چیست؟

-پنتسایر نمونه اسی از ترکیب سیستمهای موشکی و توپخانه ای پدافندی مدرن

شاید مهمترین علت عدم موفقیت سامانه های پدافندی در جنگ های خلیج فارس و جنگ کوزوو را بتوان استفاده ناصحیح از این ابزار پدافندی در شبکه های دفاعی دانست ، در این جنگها سامانه های پدافندی در خطوط مقدم صحنه نبرد ، و یا در کنار اهداف استراتژیک سنگین برای مقابله با " هر گونه تهدید " هوایی مورد استفاده قرار می گرفتند ، در صحنه نبرد این نوع پدافند در برابر دست دراز موشکهای ضد زره که امروزه به راحتی تا 6 کیلومتری سکوی پرتاب را پوشش میدهند ، به شدت اسیب پذیر می نمایند و استفاده ی این سامانه ها از رادار های پدافندی با باند مشخص ، سکوهای پدافندی را به یک هدف مشخص و بی دفاع در برابر تهاجمات نیروی متخاصم تبدیل می نماید، در هنگام استفاده برای دفاع از اهداف استراتژیک نیز بیشتر از سیستمهای پدافندی هدایت ناپذیر و یا هدایت راداری استفاده می گردید ، سامانه های هدایت ناپذیر بیشتر برای ایجاد دیوار اتشی مورد استفاده قرار می گرفتند که با مانور های ذیرکانه خلبانان دور زده میشد ، و سامانه های راداری با توجه به ضعف رادارها در حذف اختلالات پس زمینه صرفا در برابر اهداف ارتفاع پایین ( و نه خیلی پایین ) ، در صورت عدم انجام تدابیر جنگ الکترونیک از طرف نیرو های مهاجم متکی به الگوریتمهای درگیری با حداکثر شانس اثابت 30 درصد می بودند ، و ناگفته پیداست که رادار های قدیمی دهه 60 و 70 تنها توانایی در گیری با سطح مقطع های بالای راداری راداشتند ، علی رغم تمام این مشکلات عدم تناسب برد رادارها با برد سلاحهای تهاجمی این سامانه ها را به هدفی ایده ال در برابر موشکهای ضد رادار تبدیل می نمود.

-بغداد ، دیوار اتش برای چه کسی بر افراشته می گردد؟F-117 Night Hawk؟

با وجود تمامی معضلات فوق ، بررسی ها نشان می دهد سامانه های پدافند توپخانه ای هنوزهم در نقشهای خاص برتری قابل توجهی بر سیستمهای موشکی دارند ، دفاع در برابر موشکهای کروز در قتلگاهها و یا موقعیتهای خاص نسبت به اهداف و تاسیسات ارزشمند و دفاع در برابر حملات حجیم به تاسیسات گسترده را می توان ازجمله نقشهای موثر برای پدافند هوایی توپخانه ای دانست.
موشکهای کروز ، از سه راهکار پنهانکاری ، پرواز در ارتفاع پایین و حجم زیاد برای غلبه بر سامانه های دفاعی و ضربه زدن به هدف استفاده می نمایند ، پرواز در ارتفاع پایین زمان در دسترس را برای درگیری این سامانه ها به نحو چشمگیری کاهش میدهد و از طرفی دفاع را برای سامانه های پدافندی متکی به هدایت راداری ( فعال یا نیمه فعال ) دهه های 80 که اکثرا قادر به درگیری با اهداف پرواز کننده پایین تر از 300 پا نیستند را غیر ممکن میسازد ، سامانه هایی چون کروتال و تور ام-1 که توانایی درگیری با اهداف پرواز کننده در ارتفاع پایین رادارا می باشند برای در گیری با موشکهای کروز سینه مال ( در صورت در گیری در فاز حرکت سینه مال ) تنها قریب به 30 ثانیه فرصت دارند (فرض بر حرکت با سرعت 1 ماخ )، این سامانه های پدافندی بین 12 تا 5 ثانیه پس از کشف هدف توانایی شلیک موشک را به سمت هدف خواهند داشت ، سامانه های موشکی هر بار به طور متوسط می توانند با دو موشک کروز درگیر شوند و از اغاز یک درگیری تا شروع درگیری با موشک بعدی به طور متوسط 20 تا 25 ثانیه زمان مورد نیاز است ، به زبان ساده تر هر سامانه پدافند موشکی در هر بار درگیری می تواند حداکثر با دو موشک کروز در گیر گردد ، این محدودیت زمانی وقتی شدید تر می گردد که موشک کروز مهاجم یک موشک پنهانکار باشد ، سامانه های مستقل از رادار نیز عملا اثبات کرده اند که به طور موثرتوان در گیری تنها با یک هدف را دارند ، علاوه بر این برای در گیری با اهداف پرواز کننده در ارتفاع پست موشکهای پدافندی نیاز به مانورهای شدید در فاز دستیابی به هدف دارند ، مجموعه محدودیتهای بالا علاوه بر دلایلی مانند توربولانسهای قوی در نزدیک سطح زمین ، باعث می شوند تا سامانه های موشکی عملا میزان موفقیتی حدودا 6. تا 7. را در برابر این سلاحها کسب نمایند ،و این درحالیست که برای یک سامانه پدافندی توپخانه ای زمان درگیری با هدف تا 3 ثانیه و زمان بین دو درگیری متعاقب به حدودا 10 ثانیه کاهش میابد ، سامانه های مدرن کنونی مانند نمونه های ارتقا یافته اتشبار شیلکا در صد موفقیتی بیش از 6. را برای در گیری با موشکهای کروز که هدفی مطلوب ( به دلیل عدم مانور و سرعت به نسبت پایین ) برای این سامانه ها محسوب می گردد ثبت نموده اند ، این سامانه ها مشکلاتی مانند پس زمینه و توربولانس ها را پیش رو ندارند ، تجربه اثبات نموده سامانه های تلوزیونی یک نوع هماهنگی ایده آل را با سامانه های پدافندی دارند ، این اتشبارها بسیار ارزانتر از سامانه های موشکی میباشند و به همین دلیل می توانند پدافند حجیم تری را در برابر حملات پر حجم حاصل سازند ، در شرایط برابر یک اتشبار پدافند توپخانه ای می تواند با تعدادی معادل حداقل 2 برابر یک سامانه موشکی چندین بار با درصد موفقیتی برابر سامانه های موشکی در گیر گردد و این در حالیست که بنا به قیمت ارزانتر می توان سد های دفاعی متراکم تری با این نوع از ادوات پدافندی در برابر سامانه های کروز ایجاد کرد، اهمیت دفاع در برابر موشکها کروز وقتی پر رنگ تر می گردد که بدانیم این موشکها بیش از نیمی از توان حملات استراتژیک نیرو های غربی را تشکیل می دهند ، همچنین امروزه سلاحهای دور از دسترس پدافند که به طور معمول برای نابود سازی سامانه های پدافندی نیز به کار گرفته میشوند معادل موشکهای کروز دقیق در نظر گرفته می شوند.

-حمله یک موشک کروز به یک هدف ازمایشی

همچنین در بسیاری از سناریو های تهاجمی ساختار هدف به شکلیست برای انهدام بیش از تهاجم دقیق به تهاجم حجیم نیاز مند است و تهاجم حجیم در بسیاری مواقع با مفاهیم تهاجم دقیق ( و به طبع ان امن ) دارای تناقضات فراوانیست ، مصداق بارز این اهداف را می توان فرودگاهها و پایگاههای هوایی دانست ، درجنگ سال 2003 نیز اثبات شد که تخریب فرودگاهها بدون حملات ارتفاع پایین و با حجم بالا تقریبا نا ممکن است ، مهمات ضد باند و یا مهمات مورد نیاز برای تخریب سازه های سست اما وسیع برای حداقل دقت نیازمند رهاسازی در ارتفاع پایین می باشند ، و برای در گیری در ارتفاع پایین با توجه به بقا پذیری بالا و درگیری موثر و مداوم سامانه های توپخانه ای این سامانه ها گزینه مناسبی برای دفاع نقطه ای سنگین در برابر حملات سنگین می باشند ، هر چند در چنین مواردی نمی توان منکر نقش نقش موثر سامانه های پیشرفته شانه پرتاب گردید اما سیستم های تو پخانه ای در شرایط برابر قطعا دردسر بزرگتری برای نیرو های مهاجم خواهند بود.

سامانه های پدافند توپخانه ای در ایران :

در سازمان رزم نیروهای پدافندی ایران نیز با توجه به سپرده شدن دفاع استراتژیک از اسمان ایران به دست سامانه های پدافندی زمین پایه و استفاده گسترده از موشکهای کروز توسط طرفهای متخاصم با نیرو های مسلح ، سامانه های پدافندی توپخانه ای به عنوان یک نیاز اساسی در سازمان رزم پدافند دفاع هوایی مطرح بوده اند ، راهبرد صنایع دفاعی کشور در پاسخ گویی به این نیاز تولید داخلی سامانه های پدافندی بوده است ، به نظر می رسد کارشناسان دفاعی کشور سامانه های اتشباری موجود را از لحاظ کارایی قبضه های اتشباری در حد بلوغ ارزیابی نموده اند و به همین دلیل به کپی سازی این اتشبارها و ترکیب انها با سامانه های راداری و اپتیکی ساخت داخل پرداخته اند ، هرچند در این راهبرد فنی نباید کاهش قابل توجه هزینه ها را نیز به عنوان یک فاکتور در گزینش و ارتقای اتشبارهای قدیمی در نظر داشت . امروزه پدافند دفاع هوایی ایران از 4 حلقه و به عبارتی یک زنجیره کامل از توپخانه پدافند هوایی بهره می برد، در ادامه به بررسی این واحدها می پردازیم .

دفاع بسیار کوتاهبرد :

در مفاهیم پدافند توپخانه ای دفاع بسیار کوتاهبرد دفاع در برد 10 تا 1000 متری را پوشش میدهد ، در این بازه دقت بسیار بالا اهمیت خود را از دست میدهد و هدف از دفاع بیش از انکه دفاع در برابر یک هدف مشخص باشد ، دفاع در برابر تهاجمات سنگین و ایجاد یک دیوار اتش برای زنده نگه داشتن اخرین امیدها پس از عبور مهاجم از سه لایه دیگر است ، در این عرصه راهبرد صنایع دفاعی ایران بر دفاع پر حجم و هدایت نا پذیر برای ایجاد دیوار اتش بنا شده است ، برای دستیابی به این هدف برای اولین بار در سال 2007 سامانه ای مثشکل از 8 اتشبار 12.7 میلی متری " دوشکا " را معرفی نمود ،

-اتشبار هشت لول کوتاهبرد
کالیبر 12.7 هر چند ضعیف ترین کالیبر متداول برای دفاع ضد هوایی شناخته می شود ، اما این کالیبر قابلیت وارد ساختن اسیبهای جدی به جنگنده های مدرن و موشکهای کروز که بالایه نازکی از پوسته سخت محافظت می گردند را دارد ، استفاده از این مسلسل سنگین و معروف علاوه بر سبک سازی اتشبار و ایجاد قابلیت تحرک مناسب در ان با ساده سازی اتشبار بقا پذیری و قابلیت نگهداری بالایی را برای سامانه فراهم می اورد . این سلاح نرخ اتشی معادل 4800 گلوله در دقیقه و برد موثری حدودا 800 متری دارد و به وسیله یک سایت هدفگیری چشمی نشانه گیری می گردد ،چنین نرخ اتش بالایی را تنها سامانه های گاتیلینت فراهم می اورند ، اما استفاده از یک سامانه گاتیلینت دقیقا حجم اتش بالا را فراهم نمی اورد ، در واقع سامانه های گاتیلینت حجم زیادی از مهمات را راهی حجم کوچکی از فضا می نمایند اما این اتشبار همان مقدار مهمات را در فضای گسترده تری از فضا پخش می نماید تا دیوار اتش گسترده تری در برابر گروه مهاجم پدید اید. در این نقش همچنین نیرو های مسلح ایران از اتشبارهای 4 لول 14.5 میلی متری نیز بهره می برد ، این سامانه ها بردی در حدود 2000 متر دارند اما با توجه به هدایت غیر اتو ماتیک همچون اتشبارهای 23 میلی متری ZU-23 تنها توانایی خدمت در لایه پدافندی بسیار کوتاهبرد را داراخواهد بود.

-اتشبارهای 14.5 میلی متری چهار لول
علاوه بر سلاحهای کالیبر پائین قبضه های سنگین تر 23 میلی متری هم به صورت مجتمع و برای ایجاد پوشش اتش مورد استفاده قرار می گیرند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1067]