صداي خنده را مي توان در بغداد هم شنيد

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: صداي خنده را مي توان در بغداد هم شنيد
از: محمد علي حيدري هائي : بغداد - 25 روز پيش همزمان با تصميم به برگزاري اولين نمايش تئاتر پس از پنج سال اشغال عراق توسط ارتش آمريكا، در سالن "تئاتر ملي" بغداد، يك انفجار مهيب خودرو بمب گذاري شده در مقابل ساختمان تئاتر، منجر به كشته و زخمي شدن تعدادي شهروند غير نظامي شد.

در حالي كه كارگردان و دست اندركاران اميدي به فروش بليت در آن روز نداشتند، حدود 50 عراقي اولين نمايش تئاتر را كه پس از 40 سال، با مضمون طنز سياسي در عراق بر روي صحنه مي رفت ، تماشا كردند.
در بغداد گفته مي شود كه آخرين باري كه طنز سياسي دستمايه يك نمايش تئاتر درعراق بود، به پيش از به قدرت رسيدن حزب بعث عراق بر مي گردد، از آن هنگام ديگر هيچ طنز سياسي در اين كشور به نمايش در نيامد.
"حيدر منعثر" كارگردان نمايش مي گويد: آن روز ما مصمم بوديم به هر شكل ممكن كار را روي صحنه ببريم ، حتي اگر شده با يك تماشاچي .
روز دوم نمايش سالن پر از جمعيت شد و طي روزهاي سوم و چهارم جمعيت در پشت درها ماندند و مسوولان سالن تئاتر شهر مجبور به پيش فروش بليت براي روزهاي بعد شدند.
نمايش طي 25 روز گذشته هر روز عصر ساعت 6 شروع شده و تا ساعت 8 و 15 دقيقه طول مي كشد؟ اگر چه حالا يك هفته اي است كه ديگر آن جمعيت انبوه در سالن حاضر نمي شوند.
منعثر مي گويد آنها كه همان شب پس از انفجار به سالن آمدند مردان و زنان شجاعي هستند كه به گروه ما روحيه دادند، به ما كه هدفمان تلاشي براي بازگرداندن زندگي طبيعي به بغداد و بويژه شب هاي آن است.
اگرچه مسوولان سالن تئاتر ملي بغداد فروش بليت در روزهاي تعطيل را حدود يك هزار نفر اعلام كرده اند، اما روز پنجشنبه گذشته حدود 400 نفر به سالن تئاتر شهر آمدند تا نمايش كمدي "شاه را بيار - شاه را بيار" را ببينند كه نوعي كمدي طنز تلخ از روابط اجتماعي و موضوعات سياسي و امنيتي روز عراق است و از يك شعار مربوط به ورزشگاه هاي عراق كه فرياد زده مي شود"جام را بيار- جام را بيار" اقتباس شده است.
اين نمايش داراي چند موضوع (اپيزود) مختلف شامل موضوعاتي مانند جنگ ، اشغال ، انفجارها و عمليات تروريستي ، فقر، آوارگي و مسايل اجتماعي و اقتصادي است كه در يك كلام نگاهي انتقادي به وضعيت گذشته و حال عراق دارد. براي كشوري كه داراي يكي از بزرگترين ذخاير انرژي جهان است.
شاه اين داستان، در حقيقت يك عبرت است، عبرت از تاريخ كه روايتگر شخصيت هايي است كه به قدرت مي رسند و به خاطر بي توجهي به ملت و رعيت، سرانجام ناميموني دارند. اين نمايش سعي دارد، با نقبي به گذشته ، اين عبرت را براي قدرتمندان حاضر عراق يادآوري كند.
با چنين رويكردي، بخشي از نمايش، به مناسبات و شخصيت هاي پارلمان عراق درقالب طنزي جذاب مي پردازد، بطوري كه سالن يكپارچه خنده مي شود و مردان و زناني كه با خانواده و بچه هايشان صندلي ها را پر كرده اند، گاهي اوقات به حدي سرشوق مي ايند كه لحظاتي طولاني ، براي صرفا يك جمله بازيگر، كف مي زنند.
بازيگران اين نمايش حدود 20 نفري شامل زن و مرد از سنين مختلف هستند كه در ميانشان چند بازيگر تازه كار ديده مي شود، اما جالب اينكه حدود 14 نفري از آنان از هنرمندان قديمي و سرشناس تئاتر عراق هستند كه تا پيش از اجراي اين نمايش، در مهاجرت در خارج از كشور بسر مي بردند و اكنون مي گويند براي آغاز كار تئاتر و شكستن شب به عراق بازگشته اند.
"نزار علوان " يكي از بازيگران معروف و قديمي را در زمان استراحت (تنفس) 15 دقيقه اي در پشت صحنه مي بينيم و از او درباره احساسش از اينكه پس از پنج سال روي صحنه رفته، سووال مي كنيم .
او مي گويد: اين روزها بهترين روزهاي زندگي من است ، چرا كه توانسته ايم پس از سال ها، خنده را به لب هاي مردم عراق برگردانيم .
او مي گويد، مهمترين پيام اين نمايش، به گروه هاي تروريستي است كه بدانند هرچه مرتكب جنايت عليه مردم عراق شوند، اما بازهم نمي توانند اراده آنان را براي ادامه زندگي طبيعي بشكنند.
"جمعه زغير" مسوول فني اين نمايش مي گويد: اكنون سالها است كه مردم عراق با گرفتاري هاي متعدد روبه رو هستند. اشغال كشور، خشونت هاي داخلي، عمليات تروريستي و انتحاري و انفجار روزانه بمب در بغداد و ساير شهرهاي عراق وهمچنين برخي رفتارها و گفتارهاي مسوولان و مديران و ناكارآمدي گروه هايي از آنان، مردم عراق را رنج مي دهد و ما در اين كار قصد داشته ايم هم نگاهي به اين مسايل داشته باشيم و هم در قالب طنز خنده را بر لب هاي مردم بنشانيم كه فكر مي كنم موفق شده ايم .
اين گروه تئاتر كه گفته مي شود تعداد زيادي از اعضاي آن در خارج از كشور فعاليت هاي خود را طي سال هاي آوارگي ادامه داده اند، حالا اولين كار خود را در دوران جديد عراق، تجربه مي كنند، كاري كه با استقبال تماشاگران روبه رو شده است.
يكي از معروفترين آنها "علي داخل"، چند نقش برعهده دارد كه مهمترين و جذاب ترين آن، نقش "رييس پارلمان" است. حدودا 50 سال سن دارد و كمدين بسيار مسلط و در عين رفتار و گفتار طنزي كه دارد، خود را جدي نشان مي دهد و همين امر موجب خنده بيشتر تماشاگر مي شود.
اين نمايش نگاه تند انتقادي به عملكرد دولت عراق در سال هاي اخير دارد. عملكرد شعاري مقامات و مديران ، بودجه هايي كه معلوم نيست چگونه هزينه مي شوند و طرح هايي كم ارزش با سرمايه گذاري هنگفت، دستمايه بخش هاي مختلف اين نمايش است .
تماشاگران حين تنفس 15 دقيقه اي بازيگران، به بوفه رفته و مشغول استراحت و يا خوردن خوراكي مي شوند، در حالي كه در خصوص نمايش هم بحث و گفت وگو مي كنند. در اين فرصت كوتاه ، دامنه بحث ها گاه به بيرون ازسالن نمايش و در ابعاد واقعي آن كشيده مي شود، بحث هايي كه منشا آن همان داستان هاي نمايش است .
اين نمايش كمدي را در حقيقت بايد يك نمايش كمدي درام ناميد چرا كه در بخش هايي از آن به موضوع آوارگي پرداخته و در حين بازي بازيگران، فيلم هايي واقعي از آوارگان بر روي پرده تلويزيوني بخش انتهايي سالن پخش مي شود. زنان و كودكاني كه در سخت ترين وضعيت طي پنج سال گذشته عمر خود را به چيزي تحت عنوان و نام "زندگي " سپري كرده اند.
يكي ديگر از بخش هاي تلخ اين نمايش كمدي، موضوع قربانيان تروريسم و خشونت هاي داخلي عراق است كه در اينجا هم صحنه هايي واقعي از شيون و بي تابي زنان شوهر يا فرزند از دست داده را به نمايش مي گذارد كه براي لحظاتي سكوت را بر فضاي شاد سالن حاكم مي كند.
يكي از نكات بارز در اين نمايش، پرداختن به مسايل شهروندي و نگاه نخبگان و اصحاب قدرت به آن است.
نمايش در لحظاتي از روند طبيعي خارج مي شود و با قهر دو بازيگر نقش شهروند بخاطر آنكه بازيگر نقش دستيار حاكم آنها را واقعي و سخت كتك زده است ، صحنه را ترك كرده و به سمت مردمي كه بر روي صندلي ها نشسته اند مي روند.
كارگردان، علت را جويا مي شود و آنها معترضند و مي پرسند آيا زدن محكم بازيگر نقش شهروند در متن نمايشنامه آمده است؟
بحث ظاهرا براي لحظاتي بطور كامل از فضاي نمايشنامه خارج مي شود و به ديالوگ هايي ميان بازيگر نقش شهروند و بازيگر نقش حاكم (كارگردان ) تبديل مي شود و سكوت سراسر سالن را فرا مي گيرد. تماشاگران حيرت زده فكر مي كنند كه موضوع جدي است. كارگردان بالاخره شهروند را راضي كرده و دوباره به صحنه مي آورد و اين بار نيز بازيگران نقش حاكم و دستيارش آنها را زير كتك مي گيرند، شديدتر از قبل.
موضوعات اين نمايش، علاوه بر نگاه كلي به مسايل و مصائب عراق، در بخش هايي كاملا به روز است، مثلا در خصوص مساله توافقنامه امنيتي ميان آمريكا و عراق خيلي ظريف به موضوع اشاره مي كند.
داستان اين است كه يك زن مي خواهد از سگي به خاطر ورود به خانه اش شكايت كند، اما به او مي گويند نمي تواني شكايت كني، چون آن سگ داراي مصونيت است .
نمايش حدودا دو ساعت و نيمه شاه رابيار شاه را بيار سرانجام با يك ترانه جمعي و ابراز احترام بازيگران به تماشاگران خاتمه مي يابد و پرده سرمه اي رنگ پايين كشيده مي شود.
هنگام خروج از سالن نمايش، مردمي را مي بينيد كه در حال ترك سالن بر لبهايشان خنده نشسته و برخي ها نيز به عكس هايي از هنرمندان كه در سمت چپ راهرو بر روي ديوار نصب شده ، خيره شده اند. هنرمنداني كه طي سال هاي گذشته يا بر اثر عمليات تروريستي و يا در بمباران ها و گلوله باران ها كشته شده اند.
"حسين تكريتي" كارگردان معروف تئاتر و سينماي عراق از جمله آنهايي است كه ابتدا ربوده شد و سپس جنازه اش را در خيابان پيدا كردند.
"مطشر السوداني " بازيگر تئاتر و سينماي عراق را نيز در خيابان "حيفا" در مركز بغداد ربودند و بعدها جسدش را كشف كردند. "وليد محمد علي " نيز از بازيگران به نام عراقي بود، اما او با ربايندگان خود درگير شد و سرانجام در حالي كه مقاومت مي كرد، كشته شد.
به هرحال، آغاز فعاليت بازيگران تئاتر عراق در بزرگترين سالن نمايش اين كشور در بغداد، اگر چه يك رويداد هنري در كشور جنگزده و مصيبت ديده عراق پس از گذشت پنج سال تعطيلي به حساب مي آيد، اما نبايد فراموش كرد كه براي مردمي كه از جنگ ، خشونت ، كشتار و دلمردگي ناشي از آن خسته شده اند، يك راه فرار از مشكلات و غم و اندوه روزانه اي است كه انگار قصد ندارد سايه اش را از زندگي طبيعي مردم بردارد.
يك لطف ديگر شروع به كار سالن تئاتر شهر بغداد، اين است كه با پايان ديرهنگام نمايش، شب هاي بغداد را از وضعيت امنيتي و خوفناك گذشته خارج مي سازد.
برگزاركنندگان اين نمايش پيش از اين به مطبوعات عراق همين را گفته بودند. مبارزه با تاريكي و ظلمت در داخل و خارج سالن نمايش.
اين نمايش كمدي، اگرچه به دليل آغاز ديرهنگام اجرا و پايان آن در تاريكي شبانه بغداد، نمي تواند بخش اعظم شهروندان پايتخت عراق را پوشش دهد، اما به هرحال براي ساعاتي هم كه شده مي توان صداي خنده را در فضاي شهر مصيبت زده و خسته بغداد شنيد.
خاورم/ 1368
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 315]