اقتصاد كشاورزي

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: *در دنيا، ايران بهعنوان تنها كشوري كه بيش از ۶۰۰ نوع خرما توليد ميكند، مقام اول تنوع اين محصول را دارا ميباشد؛ اما به لحاظ صادرات خرما ايران در رتبههايي غير از رتبه اول قرار دارد. اين محصول از جنوب غربي تا جنوب شرقي كشور مهمترين محصول باغي محسوب ميشود و بيشرين سطح زيركشت در جنوب كشور را شامل ميشود.

اهميت كشاورزي در دنيا چه به لحاظ آباداني و عمران ( از عهد باستان تا كنون) و چه به لحاظ تامين مهمترين نياز مادي جوامع بشري يعني غذا بر كسي پوشيده نيست. از سوي ديگر توليد مواد غذايي مختلف و متنوع، هم به لحاظ اقتصادي و هم به لحاظ سياسي، تاثيرات مستقيم و محسوس يا غير مستقيم و نامحسوس بر جامعه ميگذارد.
بهطور كلي كشاورزي را ميتوان به پنج بخش اصلي تقسيم نمود:
1- بخش توليدات محصولات كشاورزي كه شامل امور زراعي، امور باغي و امور دامي ميشود.
2- بخش تبديلات محصولات كشاورزي كه شامل صنايع غذايي تبديلي و تكميلي ميشود.
3- بخش امكانات، ابزار و مكانيزاسيون كه شامل ماشينآلات و ابزار و ... ميشود.
4- بخش آب و خاك
5- بخش حفظ و نگهداري منابع طبيعي از جنگلداري و جنگلكاري تا بيابانزدايي و بخش توسعه و عمران روستايي
در ادامه به بحث پيرامون هر يك از اين پنج بخش ميپردازيم:
1- بخش توليدات كشاورزي
1-1- زراعت:
بخش زراعت به عنوان مهمترين، اصليترين و قديميترين زيرشاخههاي كشاورزي ميباشد كه موارد ذيل را شامل ميشود:
1-1-1- غلات: شامل گندم، جو، برنج، چاودار، يولاف، تريتيكاله و ... ميباشد.
- گندم: بهعنوان استراتژيكترين محصول كشاورزي به لحاظ اقتصادي، سياسي و امنيت غذايي در دنيا اهميت خاصي دارد. گندم و نان بهعنوان قوت غالب در كشور محسوب ميشود و نياز جدي به آن و لزوم خودكفايي امروز كشور در آن بر كسي پوشيده نيست. گندم، بيشترين سطح زير كشت در بين تمام غلات را دارد و همه محصولات كشاورزي به نوعي به آن تعلق دارند.
- جو: غير از استفاده محدود در برخي غذاها و نانها بهعنوان مهمترين غذاي پرانرژي در خوراك و جيره دامها اعم از طيور، گاو و گوسفند و شيلات ميباشد، كه نشان از اهميت خاص آن در دامپروري دارد.
- برنج: بهعنوان يكي از غذاهاي اصلي پس از گندم در ايران بهشمار ميرود. سطح قابل توجهي از بهترين زمينهاي كشاورزي در استانهاي گيلان، مازندران، گلستان، اصفهان و فارس به آن اختصاص داده شده و با وجود توليد بالا در كشور، باز هم شاهد واردات قابل توجه برنج پاكستان، بنگلادش و هند به كشور از مبادي رسمي و قاچاق ميباشيم.

1-1-2- نباتات صنعتي:
نباتات صنعتي آن دسته از گياهان زراعي هستند كه بهدليل اهميت خاصي كه دارند، كارخانجات صنعتي ويژهاي براي استفاده از مواد توليدي آنها ايجاد شده اند. چغندر قند و دانههاي روغني دو نوع عمده از نباتات صنعتي را تشكيل ميدهند.
- چغندر قند: كه ماده اصلي كارخانجات قند است و يكي از محصولات مورد توجه كشاورزان در نواحي قطب كشاورزي ميباشد.
- دانههاي روغني: همچون آفتابگردان، سويا ، گلرنگ و كلزا كه كارخانهجات روغنكشي و بعضا رنگگيري را فعال ميكنند و در تامين روغن خوراكي كشور از اهميت ويژهاي برخوردارند و با توجه به كم شدن نياز واردات كشور به اين محصولات، نمود بيشتري پيدا كرده است.

1-1-3- حبوبات:
شامل انواع لوبيا، نخود، باقلا و سويا كه بهدليل وجود پروتئينهاي گياهي از جايگزينان جدي گوشت در جيرههاي غذايي اقشار كمدرآمد ميباشد.

1-1-4- نباتات علوفهاي:
نباتات علوفهاي پس از غلات، بخش عمده زراعت را شامل ميشود كه بهعنوان علوفه خشك و تر دام و طيور مورد استفاده قرار ميگيرد و اهميت خاصي در دامپروري بالاخص گاوداري و صنايع پاييندستي آن مانند كارخانجات شير لبنيات دارد.
- يونجه: اصليترين خوراك گاو ميباشد و سطح زيادي از مزارع كشور پس از گندم، جو و چغندر را به خود اختصاص داده است.
- ذرت علوفهاي: پس از يونجه نقش خاصي در جيره غذايي دام دارد و سطح زير كشت آن نيز در اكثر نقاط بالا ميباشد.

1-1-5- گياهان دارويي:
اين گياهان كه بهصورت سنتي در عطاريها و بهصورت طبيعي (خودرو) در مناطق غير كشاورزي همچون دامنه كوهها و يا بيابانها و صحراهاي كشور ميرويند. امروزه شاهد رشد اين نوع محصولات در كشور بهصورت مكانيزه هستيم كه هم امكان بهرهبرداري صنعتي در داخل و هم صادرات به خارج را دارا ميباشند.

1-1-6- كشت ديم:
كشت ديم، به كشت گياهان بدون آبياري با آب روان يا چاه و به كمك رطوبت ناشي از نزولات آسماني و نگهداري اين رطوب در خاك مزرعه در طول دوره رشد گفته ميشود. اهميت آن وقتي بيشتر آشكار ميگردد كه بدانيم اين كشت در حدود 60 درصد گندم كشور را تامين ميكند. اين نوع از زراعت بهدليل وابستگي به ميزان نزولات جوي، از آسيب پذيرترين بخشهاي كشاورزي به لحاظ اقتصادي محسوب ميشود.

علاوهبر موارد ذكر شده در بالا، زراعت زعفران و زيره سبز نيز جزو محصولات مهم اما پراكنده ميباشند. زعفران بهدليل قيمت بالا براي كشاورزي كشور ارزش بالايي دارد و زيره سبز كه جزو ادويهجات و داروهاي گياهي است، بهدليل موقعيت آب و هوايي و اقليمي مناسب ايران براي كشت آن، از اهميت اقتصادي برخوردارند.

1-2- باغباني
باغباني از چند بخش فرعي تشكيل ميشود كه از محصولات صيفي همچون هندوانه، خربزه، خيار، بادمجان، گوجهفرنگي و سيبزميني تا انواع درختها و درختچههاي ميوه را شامل ميشود.
1-2-1- باغات ميوه
اين باغات شامل ميوههاي نادر و بومي ويژه ايران و ميوههاي درختي عمومي بومي و غيره بومي ذيل ميگردد:
- پسته:
مناطق بزرگي از كرمان، سمنان، يزد و خراسان جنوبي به زير كشت اين محصول پرقيمت رفته است و انواع واريتههاي گوناگون آن در حال توليد ميباشد. اما بهدليل عدم بستهبندي مناسب اين محصول در ايران، كشور اسپانيا با نام خود، محصول ايران را بستهبندي كرده و ميفروشد. با اين وجود، طبق آمار جهاني، ايران بيش از 60 درصد پسته دنيا را توليد ميكند.
- انار:
يكي ديگر از محصولات ويژه و بومي ايران كه در دنيا كمنظير و تقريبا منحصر به ايران است و متقاضيان زيادي در دنيا دارد، ميوه انار ميباشد. باغات پر محصول و با كيفيت اين ميوه در يزد و بخشهايي از خراسان رضوي و جنوبي و استان مركزي از شهرت جهاني برخوردارند.
- خرما:
در دنيا، ايران بهعنوان تنها كشوري كه بيش از 600 نوع خرما توليد ميكند، مقام اول تنوع اين محصول را دارا ميباشد؛ اما به لحاظ صادرات خرما ايران در رتبههايي غير از رتبه اول قرار دارد. اين محصول از جنوب غربي تا جنوب شرقي كشور مهمترين محصول باغي محسوب ميشود و بيشرين سطح زيركشت در جنوب كشور را شامل ميشود و در صورت بستهبندي شكيل، مناسب و رعايت استانداردهاي جهاني ميتواند به يكي از صادرات مهم كشاورزي تبديل شود. دليل سطح زيركشت بالا را علاوهبر تنوع گونهها و واريتهها، بايد در گستردگي اقليمهاي گرم و خشك ايران و نياز آبي كم و مقاومت به شوري و خشكي آن دانست.
- مركبات:
اين خانواده از تنوع گونهاي زيادي در كشور برخوردار ميباشد. سطح زيركشت آن در استانهاي شمالي، فارس و استانهاي جنوبي بهصورت انواع مختلف و واريتههاي گوناگون وجود دارد. پرتغال، ليموشيرين، نارنگي، نارنج و گريپ فرويت به ترتيب از پرمحصولترين مركبات ميباشند.
- انگور: يكي از ميوههاي متنوع و پرمحصول كشور ميباشد كه علاوهبر استفاده در صنايع آبميوه، فرآورده مهم آن يعني كشمش در صادرات خشكبار ايران جايگاه بهخصوصي دارد.
- سيب، گلابي و به:
در بين اين ميوهها سيب پرطرفدارترين محصول بهحساب مي آيد.
- آلوها: ايران دومين توليدكننده زردآلو و هفتمين توليدكننده هلو در دنيا ميباشد.
- زرشك: از ديگر محصولات تقريباً خاص ايران ميباشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 219]