صفارزاده شناسنامه شعر اجتماعي و آييني انقلاب بود

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: صفارزاده شناسنامه شعر اجتماعي و آييني انقلاب بود

سرمايه : جامعه ادبي ايران در حالي كه در حال برگزاري نخستين سالگرد درگذشت قيصر امين پور بود بار ديگر عزادار يكي ديگر از اهالي ادب و هنر فارسي شد. دكتر طاهره صفارزاده شاعر و مترجم قرآن كريم درحالي كه ترجمه جديدي از نهج البلاغه را آغاز كرده بود بعد از يك دوره طولاني بيماري به دليل عارضه مغزي در بيمارستان ايران مهر درگذشت. اين شاعر فارسي زبان كه پنجم مهر ماه گذشته در بيمارستان ايرانمهر تهران بستري شد و همان روز به علت عارضه مغزي تحت عمل جراحي قرار گرفت؛ در هفته گذشته به دليل عفونت ريوي به كما رفته بود و صبح روز چهارم آبان ماه درگذشت.

جلال صفارزاده برادر اين بانوي اهل قلم با تاييد خبر درگذشت او گفت: «عفونت ريوي خانم صفارزاده تشديد شده و باعث شده كه حالت اغما براي بيمار ايجاد شود و در نهايت نيز باعث فوت ايشان شد.»
طاهره صفارزاده شاعر، نويسنده، محقق و مترجم در 27 آبان ماه 1315 در سيرجان و در خانواده اي متوسط با پيشينه اي عرفاني متولد شد. در طول زندگي خود علاوه بر فعاليت هاي فرهنگي و ادبي پژوهش هاي قرآني را بنيان گذاشت و به عنوان نخستين رئيس دانشگاه شهيد بهشتي بعد از انقلاب فعاليت كرد. او نخستين شعرش را در 13 سالگي سرود و نخستين جايزه شعر را نيز در سال چهارم دبيرستان به پيشنهاد استاد باستاني پاريزي كه دبير دبيرستان بهمنيار بود، از رئيس آموزش و پرورش استان دريافت كرد. او سپس به عنوان كارمند دفتري در شركت نفت به كار مشغول شد. وي براي ادامه تحصيل به خارج از كشور رفت و در آمريكا در رشته نقد تئوري و عملي در ادبيات جهان به تحصيل پرداخت. تعيين كتاب «اصول و مباني ترجمه» اثر اين استاد به عنوان كتاب درسي، سرآغاز روال و نظم تدريس نقد ترجمه در رشته زبان و ادبيات خارجي در دانشگاه هاي كشور بود. او بعد از انقلاب در مقاله هايي به نحوه آموزش زبان هاي خارجي در ايران، انتقاد كرد. از سوي ستاد انقلاب فرهنگي به سمت مسوول برنامه ريزي زبان هاي خارجي از او دعوت شد كه با همكاري اساتيد باتجربه، تغييراتي در برنامه آموزشي پديد آورند. طبق اين برنامه، براي نخستين بار در رشته هاي علمي دانشگاه ها، كتاب به زبان هاي انگليسي، روسي، فرانسه و آلماني تاليف شد. او 16 سال سرپرست اجرايي طرح بود. طاهره صفارزاده در سال 1367 در فستيوال بين المللي شعر «داكا» به عنوان يكي از پنج عضو بنيانگذار كميته ترجمه آسيا برگزيده شد و در زمان همكاري اش با فرهنگستان زبان و ادب فارسي، طرح تهيه فرهنگ هاي تخصصي اش كه با ضوابط علمي و پيشنهادات جديد تدوين شده، به تصويب شوراي فرهنگستان رسيد. او نخستين معلم «نقد عملي ترجمه» در ايران بود. صفارزاده در سال 2005 ميلادي به عنوان برترين زن مسلمان از سوي انجمن نويسندگان آفريقايي و آسيايي در مصر برگزيده شد. او در اين اواخر مشغول ترجمه نهج البلاغه بود كه هنوز به پايان نرسيده بود. از اين مترجم 12 مجموعه شعر منتشر شده بود كه آخرين مجموعه شعر منتشرشده او «جلوه هاي جهاني» بود و شعرهاي ديگري نيز بعد از اين مجموعه آماده كرده و به ناشر سپرده بود. از او كتاب هايي درباره نقد ترجمه در زمينه هاي ادبيات، علوم و علوم قرآني و ويراستاري 36 كتاب زبان تخصصي منتشر شده است.

صفارزاده از نگاه اهالي فرهنگ و ادب

در پي درگذشت اين شاعر و مترجم صاحب سبك جمعي از اهالي ادب از او گفتند. اسدالله امرايي مترجم ايراني با اشاره به اينكه جنبه هاي آكادميك كار طاهره صفارزاده بر جنبه هاي ديگر كارش برتري داشت، گفت: «او را به عنوان شاعري مي شناختم كه پيش از انقلاب شعرهاي زيادي داشت و پس از انقلاب هم بيش تر به كار آكادميك پرداخت، البته زماني نيز در دانشگاه تدريس مي كرد. يكي ديگر از كارهاي او، ترجمه قرآن به زبان انگليسي بود.» امرايي از طاهره صفارزاده به عنوان استادي بافضيلت و باسواد ياد كرد و گفت: «صفارزاده بسيار كمال گرا بود و اين ويژگي در آثار ترجمه اي و در كلاس هاي درس او ديده مي شد كه هميشه دوست داشت، كاري كه انجام مي شود، كامل باشد و اين را مجموعه تاليف هاي او نشان مي دهد. جنبه آكادميك كارش به ديگر جنبه هاي كاري اش مي چربيد، از سويي چون معمولاً شاعران ما يا شاعر يا تئوريسين و نظريه پردازند، معتقدم نظريه پردازي او قوي تر بود.»
حميد سبزواري شاعر پيشكسوت و يكي از بنيانگذاران شعر بعد از انقلاب ايران نيز با اشاره به اينكه مرحوم صفارزاده به قوي ترين شيوه ممكن وارد مبارزات سياسي و ادبي شد و در شكل گيري ادبيات انقلاب نقش عمده و محوري داشت، گفت: «صفارزاده بر تن شعر، لباس نويي پوشانده بود و اصولاً شاعري نوپرداز بود. او اشعار پرمغز و معناداري را خلق مي كرد كه نسل جوان را شديداً تحت تاثير قرار مي داد. در حوزه شعر سپيد كمتر كسي را داريم كه به قوت طاهره صفارزاده عمل كرده باشد. «طاهره صفارزاده» شاعري بود كه تحصيلاتي به كمال داشت و از دانشمنداني بود كه علاقه مند به اسلام و قرآن و جمهوري اسلامي بود. او عمر پربركتي داشت و هرگز آن را به بطالت نگذراند و همواره به فكر مردم و آشنا كردن آنها با فرهنگ ناب
اسلامي-ايراني بود. »
سبزواري با اشاره به ترجمه قرآني كه صفارزاده ارائه داد اظهار داشت:« خيلي ها قرآن را ترجمه كردند اما ترجمه صفارزاده به دليل اينكه مطالب جديدي را در ترجمه اش اعمال كرد با كار ديگران متفاوت بود. به
هيچ وجه از يك بانوي مسلمان و متقي به دور نيست كه به فكر ترجمه قرآن بيفتد.» مصطفي رحماندوست شاعر كودك و نوجوان نيز با ابراز تاسف از درگذشت اين شاعر نوپرداز ايراني گفت: «با درگذشت صفارزاده، يك شاعر اديب و توانا و يك اسلام پژوه مسلط را از دست داديم. او از شاعران نوپرداز پيش از انقلاب بود و شايد پيشتر از خيلي از مدعيان شعر معاصر، او شعر سپيد و نيمايي قابل قبولي را سروده بود كه در زمان خودش مي توانست با شاعران هم عصر رقابت كند اما بيش از آنكه به عنوان يك شاعر مطرح باشد، محقق، پژوهشگر و استاد مسلم زبان فارسي و انگليسي بود.»
رحماندوست ترجمه فارسي صفارزاده از قرآن را بي نظير دانست و افزود:«نثر فارسي سالمي دارد و در زبان انگليسي هم ترجمه بي نظيري دارد.
ترجمه انگليسي از قرآن زياد صورت گرفته است ولي معمولاً ترجمه از متن پيچيده اي مانند قرآن بايد توسط افراد بومي و صاحبان آن زبان انجام شود يا تسلط كامل به پيچيدگي هاي آن زبان براي مترجم وجود داشته باشد. شايد ترجمه او نخستين ترجمه اي باشد كه به وسيله يك غيربومي انجام شده و تا جايي كه مي دانم تمام ويژگي هاي زبان انگليسي را مانند يك بومي در ترجمه رعايت كرده است. من شنيده ام كه ترجمه انگليسي صفارزاده، هم فاخر است و هم ساده، درست مانند ترجمه فارسي اش كه هم لطافت ادبي دارد و هم ساده و قابل فهم است.» عبدالجبار كاكايي شاعر و منتقد ادبي، طاهره صفارزاده را از بنيانگذاران شبكه ذهني-زباني شعر دهه 60 دانست كه اشخاصي مثل قيصر امين پور و سيدحسن حسيني از آن تاثير بسيار پذيرفتند و گفت: «صفارزاده را من در كتاب «نگاهي به شعر معاصر ايران» در قامت يكي از بنيانگذاران و تاثيرگذاران جريان شعر اجتماعي انقلاب و پس از آن بررسي كرده ام. از نظر من صفارزاده از بنيانگذاران شبكه ذهني-زباني شعر دهه 60 است كه اشخاصي مثل قيصر امين پور، سيدحسن حسيني و... از آن تاثير بسيار پذيرفتند. نسل پيش از ما صفارزاده را از اوايل دهه 40 همزمان با چاپ كتابش مي شناخت ولي ما او را از كتاب «بيعت با بيداري» شناختيم. من در كتاب «نگاهي به شعر معاصر ايران» شعر صفارزاده را به نحوي نجواي روشنفكرانه تصور كردم يعني بيشتر از اينكه تصويرگر باشد حرف مي زد و كلام ارائه مي داد و كلامش مثل متون مقدس و معنوي تاثير معنوي عميقي بر ذهن مخاطب داشت.
او شكل گويش مستقلي داشت كه شبيه به هيچ كس نبود. او با اشاره به تاثيرات صفارزاده از شاعران بعد از خود گفت: «پيش از انقلاب دفتر «رهگذر مهتاب» از او منتشر شد كه اكثراً شامل اشعار كلاسيك او مي شد و در آنها تاثير زيادي از شاعراني چون «نادر نادرپور» و «فروغ فرخزاد» پذيرفته بود. صفارزاده در دوره اي هم شعر نيمايي را تجربه كرد اما سرانجام بيشترين درخشش او از زمان وارد شدن به شعر سپيد به خصوص با دفاتر «مردان منحني» و «بيعت با بيداري» آغاز شد و در اين كارها بود كه شخصيت مستقل صفارزاده را مشاهده كرديم. مرحوم طاهره صفارزاده به مفاهيم اجتماعي توجه بسياري داشت و توجه به موضوع عدالت و اجتماع از دغدغه هاي او بود. اين دو موضوع بخشي از شاكله شعر متعهد را تشكيل مي دهد. پيش از انقلاب جرات پرداختن به اين مفاهيم نبود و اگر كسي مي خواست به اين مفاهيم نزديك شود بايد از موضع جريان چپ به اين مساله نظر مي انداخت اما صفارزاده با رويكرد مذهبي به مساله عدالت و اجتماع نزديك شد. پس مي توان گفت صفارزاده شناسنامه شعر اجتماعي و آييني انقلاب است.»
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 319]