بررسي ارتباط عقل با ملاك‌هاي احكام در آخرين شماره فصل‌نامه «انديشه نوين ديني»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي ارتباط عقل با ملاك‌هاي احكام در آخرين شماره فصل‌نامه «انديشه نوين ديني»
گروه انديشه: مقاله «عقل و كشف ملاكات احكام»، نوشته «محمدرضا ايزدپور» در آخرين شماره از فصل‌نامه «انديشه نوين ديني» منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، يكي از مباحث مطرح در حوزه دين‌پژوهي كه از ديرباز اذهان اهل تحقيق را به خود مشغول كرده، ميزان ارتباط عقل و ملاكات احكام است. نوشتار حاضر با طرح ديدگاه‌هاي انديشمندان اسلامي و با استمداد جستن از احاديث در فضاي اصلي بحث، به اين نتيجه رهنمون مي‌شود كه يكي از ريشه‌هاي اصلي اين مبحث، ارائه پاسخ صحيح به اين پرسش است كه آيا ملاك و مصلحت حكم شريعت، در خود حكم نهفته است يا در متعلق حكم.

به اعتقاد نويسنده اين مقاله، تأمل در برخي آيات و احاديث، وجود ملاك و مصلحت عقلي در متعلق حكم شريعت را نشان مي‌دهد و وجود آن در خود حكم را نفي مي‌كند، بر اين اساس، در پاره‌اي موارد مي‌توان عقلانيت مبنا و حكم شريعت را احراز كرد و با شناسايي مقتضي حكم شريعت و منتفي دانستن موانع، ملاك احكام را كشف كرد.

ايزدپور بر آن است كه كاركرد كشف ملاكات عقلي احكام و بحث از ضرورت آن فقط عبور از نصوص شرعي و ايجاد تشابه بين منصوصات و غير منصوصات و برانگيختن حساسيت ديرينه انديشمندان شيعي نيست. بلكه هدف اصلي، ايجاد بستري مناسب براي توجه بيشتر به اين ضرورت است كه در جاي خود مي‌تواند موجبات بالندگي علمي را فراهم سازد.

وي معتقد است، با تقسيم‌بندي كلي احكام عقل به مستقلات عقلي و غير مستقلات عقلي مي‌توان به اين نتيجه دست يافت كه در بخش نخست، آدمي به نحو ايجاب جزيي توان دست‌يابي به پاره‌اي از ملاكات و مصالح احكام را بدون بهره‌جويي از راهنمايي شارع داراست و از هيمن رو برخي از دانشمندان شيعي بر اين باورند كه احكام الاهي در اين حوزه، در واقع ارشاد به احكام عقل به شمار مي‌آيند.

در اين جستار مي‌خوانيد: ساختار اين‌گونه احكام عقلي به گونه‌اي است كه خرد انسان توان دريافت و كشف آن‌ها را به شكل فطري دارد و شارع در حوزه آن‌ها احكام تأسيسي را ارائه نمي‌كند، اما در بخش غير مستقلات عقلي كه همان احكام تأسيسي به شمار مي‌آيند ـ كه حوزه عبادات و پاره‌اي از احكام غير عبادي را فرا مي‌گيرد ـ خرد آدمي در اغلب موارد توان دست‌يابي به ملاكات نهان آن‌ها را ندارد، همانند حكم به وجوب جهر در نماز صبح، مغرب و عشا براي مردان يا حكم به تعداد ركعات نمازها، و هزاران نمونه ديگر. با وجود اين در برخي موارد اين حوزه نيز، امكان كشف ملاك از طريق نص معتبر و استناد به كلام معصوم(ع) و يا از طريق عقل، امكان‌پذير است.

آخرين شماره از فصل‌نامه علمي ـ پژوهشي «انديشه نوين ديني»، با صاحب امتيازي نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دانشگاه معارف اسلامي، مديرمسئولي ابراهيم كلانتري و سردبيري احمد بهشتي به تازگي روانه بازار نشر شده است.
شنبه 4 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 194]