؛ نقدي بر نمايش نامه هاي «درد بودن»،«سرود سرنوشت» و «سرزمين سفلي»

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛ نقدي بر نمايش نامه هاي «درد بودن»،«سرود سرنوشت» و «سرزمين سفلي»
؛اشاره:نمايش نامه هاي «درد بودن»،«سرود سرنوشت» و «سرزمين سفلي» ٣ نمايشي است كه كمال الدين غراب از ٣ منظر به بررسي موضوع «جهان آفرينش و سرنوشت انسان» پرداخته است.او در نمايش «درد بودن» به بررسي خلقت انسان از منظر ديني مي پردازد و هبوط انسان به زمين و انتظار خداوند از او بررسي مي شود و در تبيين اين اثر از انديشه هاي دكتر علي شريعتي كمك گرفته شده است.«سرود سرنوشت» نگاهي فيلسوف مآبانه به تكامل حيات و تولد انسان بر روي زمين دارد در اين نمايش مراحل رشد و بالندگي انسان، مسئوليتش در برابر حيات و انتظار حيات از او از ديگر موضوع هاي مورد بررسي است و به اين منظور از انديشه هاي مولوي، كه به درستي نماينده جامع بينش فلسفي- عرفاني است، كمك گرفته شده اما «سرزمين سفلي» به عنوان بخش پاياني اين «تريلوژي»، نگاهي انسان شناسانه به اين موضوع دارد. در اين نمايش انسان با واقعيات زندگي اش مطرح مي شود كه همچون عرصه هايي براي آزمودن او و واداشتن به بهترين انتخاب زندگي اش جلوه گر مي شود.«عشق» (آرزو، تعلق)،«ناپايداري همه چيز» (فساد) و «رنج» به عنوان نتيجه ناشي از برخورد اين دو اصل زندگي انسان بر روي زمين، ٣ ضلع مثلثي را تشكيل مي دهند كه وي را احاطه كرده اند.اين جا سرزمين سفلي است، همان «اسفل السافليني» كه خدا انسان را به آن بازگردانده است، اما او در آرزوي «احسن تقويمي» كه براي آن آفريده شده است، دست و پا مي زند. در كجا آن را بجويد؟ چگونه به آن برسد؟ اين چه سرنوشتي است كه گرفتار آن شده است؟... اجراي اين نمايش كه از هفته قبل در فرهنگ سراي جهاد دانشگاهي آغاز شده است تا دوم آبان ادامه دارد. به اين مناسبت جلسه بررسي اين اثر در اين فرهنگ سرا با حضور مصطفي زاده، منتقد و عضو هيئت نظارت تئاتر و عوامل اين نمايش برگزار شد كه مشروح آن را ملاحظه مي كنيد.

؛پاسخ به سوالات اساسي
؛مصطفي زاده(منتقد): اين نمايش در ٣ بخش نويسندگي،كارگرداني و بازيگري قابل بررسي است. نويسنده در ارائه متن موفق بوده است و اين امر مرهون شناخت وي از متون ديني و مذهبي است از اين رو مي تواند به مفاهيم ديني و سوالات ذهني انسان پاسخ دهد، ٣ سوال اصلي كه در برابر همه انديشمندان مطرح مي شود، مسئله «خلقت»، «فلسفه زيستن و زندگي» و «معاد» كه نويسنده در طرح ٢ سوال در اين موارد موفق بوده است.وي درباره نحوه اجرا گفت: اما خواستن هميشه توانستن نيست، نمايش نامه اي براي اجرا آماده شده است اما در بازيگري خواسته ها محقق نمي شود و البته اين به معناي ضعف بازيگران نيست. بلكه انتخاب قالب رئال براي اين نمايش مناسب نبوده است براي عرضه نمايش هاي فلسفي و اجراي آثار فكري، قالب هاي متعددي داريم اما براي سرزمين سفلي قالب رئال انتخاب شد كه البته در مواردي اجرا از اين قالب خارج مي شد و اين امر براي انتقال پيام نمايش و ارتباط با مخاطب بود و نمي توان آن را ضعف نمايش شمرد و اين امر مخاطب شناسي را ضروري مي سازد.كمبود امكانات،تن بلند صداي بازيگران نسبت به وضعيت سالن هم از ديگر نكات ريزي بود كه قابل اصلاح است.اما دكور نمايش فضاي گرايش به اصل كودكي ايجاد كرده بود كه پس از سال ها با چنين فضايي روبه رو شديم و اين امتيازي براي اين نمايش است كه قبل از آغاز اجرا، فضايي در ذهن مخاطب ايجاد مي كند و اين براي من نيز جالب بود.

؛جاي خالي ادبيات دراماتيك
؛غراب (نويسنده و كارگردان):ادبيات دراماتيك به عنوان رشته اي مستقل در ادبيات فارسي مورد توجه نيست در نتيجه در سطوح مختلف تحصيلي از ابتدايي تا عالي با گرايشي به نام ادبيات دراماتيك برخورد نمي كنيم و تا اين جايگاه براي اين گونه ادبي در نظر گرفته نشود، نويسندگان بزرگي در اين زمينه پرورش نخواهند يافت.غراب افزود: محور ادبيات ما بر شعر استوار شده است و بر اين اساس بسياري از فيلسوفان ما براي بيان مفاهيم خاص خود به شعر روي آورده اند در حالي كه ادبيات دراماتيك در اروپا، جايگاه شعر را در زبان فارسي دارد و يك فيلسوف قبل از آن كه مقولات فلسفي خود را به زبان فلسفي ارائه كند به نمايش نامه نويسي روي مي آورد.

؛تفاوت با آثار ديگر
؛قرباني (دستيار كارگردان): در اين نمايش به نسبت ٢ نمايش «درد بودن» و «سرود سرنوشت» بازيگران در گونه هاي متفاوت تري به ايفاي نقش پرداختند، گرچه اين ٢ نمايش نيز كارهاي خوبي بود اما «سرزمين سفلي»، نمايش جذاب تري است و گذشته از متن،نوع بازي عوامل نيز در جذب مخاطب موثر است.سروش طاهري(بازيگر): مشكل نمايش از متن شروع مي شود، براي اجراي نمايش ٧-٨ ماه تمرين كرديم و گذشته از اين، مورد نمايش فاقد عنصر كشمكش است، شخصيت ها زود متحول مي شوند،گره گشايي ها، گره افكني ها و... زود انجام مي شود و بدون طي مراحل منطقي است چرا كه در نمايش نامه وارد ادبيات دراماتيك نمي شويم.اما محتواي نمايش بسيار غني است زيرا مفاهيم فلسفي توسط نويسنده اي مسلط ارائه شده است و او از معدود كساني است كه در عرصه نمايش مي تواند در اين زمينه فعاليت كند.عباس جانفدا (بازيگر): شايد بتوان اين نمايش را يك درام گزارشي ناميد كه در اين صورت، بسياري از موارد مطرح شده قابل حل است. تحول سريع شخصيت ها، مشخص نبودن وظيفه برخي و... در مسير درام رخ نمي دهد كه اين موارد موانعي براي باور مخاطب محسوب مي شود و از سوي ديگر پرداختن به اين موارد زمان نمايش را بسيار طولاني مي كرد كه اين مشكل مهمي است.با تمام اين موارد، ايفاي نقش براي من در اين نمايش بسيار ارزنده بود، به ويژه حالات روحاني، معنوي و تحولات دروني كه هنگام تمرين و اجرا براي من و اعضاي گروه ايجاد شد كه البته مخاطب آن ها را مشاهده نمي كند و لحظات نابي كه براي من تكرار مي شد، خيلي ارزشمند بود.شايان ذكر است، نمايش «سرزمين سفلي» به نويسندگي و كارگرداني كمال الدين غراب از هفته گذشته در فرهنگ سراي جهاد دانشگاهي به روي صحنه مي رود كه تا پنج شنبه ادامه دارد. در اين نمايش بازيگراني چون سروش طاهري، احسان ابراهيمي، كريم جشني، شهره مكري،الهه پژوهي،سعيد توكلي،سعيد صمدي، علي باقرلي، عباس جانفدا و امير خرم به ايفاي نقش مي پردازند و صالح اشتري و عماد وثوقي (نوازندگان دف)،مهناز قرباني (دستيار كارگردان)،كيوان صباغ (انتخاب موسيقي)، حسين ا... وردي (دكور) و... در اجراي نمايش همكاري دارند.

؛دعوت از نمايش هاي مفهومي
؛مدير فرهنگ سراي جهاد دانشگاهي با بيان اين كه علاوه بر تداوم فعاليت هاي جاري در راستاي توسعه فعاليت هاي فرهنگي هنري، هنرهاي تجسمي، موسيقي و نمايشي و به ويژه تئاتر، مورد توجه قرار گرفته است و اجراي نمايش هاي كمال الدين غراب نيز، در اين راستا در اين فرهنگ سرا اجرا مي شود، گفت: به دنبال استقبال مخاطبان ما كه بيشتر فرهيختگان هستند، سعي كرديم آثار انديشه اي، فلسفه محور و نمايش مفهومي، مورد توجه باشد كه بر اين اساس نمايش «سرزمين سفلي» اكنون در حال اجراست.عطاريان تصريح كرد: از اين رو در راستاي موفقيت بيشتر در اين عرصه، از علاقه مندان به فعاليت براي اجراي آثار آنان در اين فرهنگ سرا، دعوت مي كنيم.
سه شنبه 30 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 177]