ازدواجهای سنتی دستخوش موج مدرنیته

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

سازمان ملی جوانان در نظرسنجی مفصلی از جوانان به این نتیجه رسیده كه هر چند شیوههای انتخاب همسر از تنوع بیشتری نسبت به گذشته برخوردار است، اما جوانان هنوز طرفدار ازدواجهای سنتی هستند.

وقتی عزیزجان تعریف میكند كه خواستگارهایش را نشانش نمیدادند تا مبادا چشم و گوشش باز شود، وقتی از طلعت خانم همسایه میگوید كه پسران و دختران دم بخت را به هم میرساند و از این راه امرار معاش میكرد و شرح میدهد آقا جان (شوهرش) را تا لحظه عقد ندیده بود و وقتی اولین بار در لباس سفید عروسی كنار مرد تنومندی كه ۱۵ سال از او بزرگتر بود، نشست، نزدیك بود از ترس زهره ترك شود. نوهها میخندند، انگار همه این خاطرات به افسانهای تبدیل شده كه با چاشنی شوخی و طنز همراه میشود، اما همین ۵۰ سال پیش، خیلیها با این شیوههای سنتی سر و سامان گرفتهاند.
براساس آمارهای رسمی سالانه ۲ میلیون نفر بهجمعیت مجرد كشور اضافه میشود. طبق اطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان، بیش از ۱۶ میلیون جوان مجرد در ایران در سن ازدواج قرار دارند. در كنار این افزایش جمعیت، تغییر شرایط اجتماعی و فرهنگی و استفاده از ابزارهای مختلف ارتباطی نهتنها مفهوم ازدواج را تغییر داده، بلكه شیوههای گزینش همسر را نیز متحول كرده است.
ازدواج سنتی كه زمانی بر پایه ارتباطات خانوادگی و دخالت واسطهها در آشنایی بین دو خانواده صورت میگرفت، بتدریج جایش را بهآشنایی مستقیم پسران و دختران در محیطهایی خارج از خانواده داده است. هرچه فضای فرهنگی و اجتماعی جامعهای با سرعت بیشتری متحول شود، شكل و شیوه ازدواج و روشهای انتخاب همسر هم تغییرات بیشتری به خود میبیند.
در كشور ما، اول ذیالحجه مقارن با ۲۸ آبان روز ازدواج آسمانی حضرت علی و حضرت فاطمه زهرا(س)، روز ازدواج نامیده شده است. به همین مناسبت، فرصتی یافتیم برای واكاوی تغییر مفهوم ازدواج مدرن و سنتی و نیز تحول شیوههای انتخاب همسر.

● ازدواج جوانان ایرانی، سنتی یا مدرن
سازمان ملی جوانان در نظرسنجی مفصلی از جوانان به این نتیجه رسیده كه هر چند شیوههای انتخاب همسر از تنوع بیشتری نسبت به گذشته برخوردار است، اما جوانان هنوز طرفدار ازدواجهای سنتی هستند. در این نظرسنجی آمده است بیش از ۸۷ درصد جوانان معتقدند در انتخاب همسر باید نظر بزرگترها را قبول كرد و حتی ۴۰درصد گفتهاند بهتر است تا جوانان همانند گذشتگان به روش سنتی ازدواج كنند. اما در این تحقیق بدرستی مفهوم سنتی یا مدرن بودن ازدواج تعریف نشده است، به طور طبیعی امروزه كمتر جوانی حاضر است تا لحظه عقد همسرش را ندیده، با او صحبت نكند یا نظر صرف واسطهها و بزرگترها را به طور كامل در انتخاب همسر بپذیرد.
طاهره جوادزاده ۲۸ ساله، كارمند و تحصیلكرده رشته معماری، ازجمله كسانی است كه به هیچ وجه حاضر نیست بدون آشنایی قبلی و صحبت با خواستگارش، او را با خانواده آشنا كند. او میگوید: به نظرم آنقدر بزرگ شده و به كمال عقلی رسیدهام كه فرد مورد نظر را با معیارهایم انطباق دهم و انتخاب كنم. او وقتی در برابر این سوال قرار میگیرد كه در صورت مخالفت پدر یا مادرش با فرد مورد نظر، چه میكند، میگوید: امیدوارم چنین اتفاقی نیفتد، ولی سعی میكنم آنان را متقاعد و نظرشان را هر طور شده است، جلب كنم.
اما مریم خانیپور انعطاف بیشتری نسبت به خانوادهاش دارد و هر چند معتقد است باید پیش از خواستگاری با همسر آیندهاش و خلقیات او آشنا باشد، ولی دست آخر میگوید: پدر و مادرش هرچه بگویند، قبول میكند. چون نمیخواهد از داشتن پشتوانه بعد از ازدواج محروم شود.
سازمان ملی جوانان در ادامه نظرسنجیها اعلام كرده است كه ۳/۲۸ درصد جوانان بهترین محیط انتخاب همسر را دانشگاه و موسسات آموزشی میدانند، ۷/۲۲ درصد به جمع خانواده و خویشاوندان و البته بقیه هم به جمع دوستان خود اشاره كردهاند.

● راههای متعدد انتخاب همسر
اما راههای همسریابی تنها به گزینههای سازمان ملی جوانان خلاصه نمیشود. در حال حاضر هرچند ازدواجها از شكل سنتی خارج میشود و نقش خانواده در گزینش همسر كاهش مییابد، جمع دوستان، مراكز مشاوره، ارتباط با دنیای مجازی، سایتها و چترومها، بنگاههای دوستیابی و... نقش پررنگتری مییابند.
از هر ۱۰۰ ازدواج در كلانشهرهایی مانند تهران ۲۲ مورد آن به جدایی منجر میشود و عدهای نیز رشد آمار طلاق را به شیوههای مدرن همسریابی نسبت میدهند.
۲ روز گذشته نیز محسن زنگنه رئیس سازمان ملی جوانان استان تهران از رشد ۲۱ درصدی آمار طلاق در ۶ ماه اول امسال در تهران خبر داد.
وی گفت: در این مدت نرخ ازدواج ۵/۳ درصد رشد داشته و این آمار نشان میهد كارشناسان باید چرایی این موضوع را به طور دقیق بررسی كنند.
مرتضی صادقزاده، كارشناس ارشد مشاوره و امور فرهنگی با استناد به تحقیقات انجام شده معتقد است: در ازدواج مدرن خواستگاری یك تشریفات زاید است، توقعات زوجه از زوج بسیار بیشتر از گذشته است و بیشتر جنبه چشم و همچشمی دارد، افراد انعطاف كمتری نسبت به تغییر خواستههای خود دارند و در نهایت به همین دلیل اصطكاك بین زوجها بیشتر است.
وی در عین حال مردسالاری و یكسونگری ازدواجهای سنتی چند ده سال قبل را نیز نقد میكند و میگوید: البته ازدواجی كه به طور صرف توسط خانوادهها تصمیمگیری شود نه در عرف ریشه دارد و نه در شرع، و از سنت ما نیز بسیار فاصله دارد، باید بپذیریم شرایط اجتماعی و فرهنگی تغییر كرده اما نباید به صرف مدرن شدن زندگی خانوادگی، سادگی و انعطاف و صمیمیت ازدواجهای خانوادهمدار را فراموش كنیم.

● ازدواجهای اینترنتی، ازدواجهای بنگاهی
بیش از ۳۹ سایت همسریابی به زبان فارسی در فضای اینترنت فعال است و گفته میشود با بالا رفتن سطح دسترسی جامعه به فضای مجازی، همسریابی از طریق سایتهای انتخاب همسر و چتروم افزایش یافته است.
از سوی دیگر، افزایش تعداد بنگاهها و دفاتر همسریابی بخصوص در شهرهای بزرگ به نوعی نقش واسطههای دیروز را بازی میكنند كه گرایش برخی جوانان به استفاده از ظرفیت این دفاتر در انتخاب همسر در حال افزایش است. اما سال گذشته محمدجواد علیاكبری، رئیس وقت سازمان ملی جوانان نسبت به فعالیت غیرقانونی این مراكز همسریابی ابراز نگرانی كرد. بنابراین در حال حاضر بخش عمدهای از این مراكز غیرقانونی و بدون مجوز فعالیت از سازمان ملی جوانان هستند. بخصوص این كه عملكرد زیرزمینی برخی از این مراكز كه البته از تعداد نامشخص آنان نیز حكایت میكند مراجعان را در معرض آسیبهای روحی روانی قرار میدهد.

● كدام راه موفقتر است؟
قدیمیها ازدواج را هندوانه سربسته میدانستند، این روزها با پیچیده شدن روابط اجتماعی این ابهام بیشتر شده است، هر چند صاحبان نگاه سنتی به ازدواج میكوشند تا با ورود ریشسفیدان و اعضای بزرگتر خانواده بر روند انتخاب همسر جوانان، از ابهام و ریسك آن بكاهند، اما جوانترها ترجیح میدهند، فرآیند انتخاب با نظرقطعی و نهایی خود آنان خاتمه یابد.
مهرداد ج از جمله این افراد است كه با وجود بههم خوردن ازدواجش در دوران عقد، همچنان قصد داشت همسرش را خودش انتخاب كند. چون عقیده دارد، او قرار است یك عمر زندگی كند نه پدر یا عمو و...
براساس پژوهشهای انجام شده نمیتوان از بین ازدواج سنتی و مدرن یا شیوههای متعدد انتخاب همسر حكم داد كه كدامیك صددرصد به شكست و كدام یك به موفقیت میانجامد. م آراسته، مشاور فرهنگی و ازدواج در یكی از مراكز مشاوره خصوصی، افراط و تفریط را باعث افزایش ریسك در ازدواج میداند. او میگوید: در برخی خانوادههای قدیمی این اعتقاد وجود دارد كه دختر باید با لباس سفید به خانه شوهر برود و با كفن خارج شود. این نگاه در ازدواج و انتخاب همسر همانقدر آسیبزاست كه به اشارهای جوانان حاضر شوند، طلاق بگیرند. به عقیده این مشاور ازدواج، اگر جوانان آموزش پیش از ازدواج را از دوران متوسطه ببینند، نهتنها نسبت به تابو شدن انتخاب همسر كه در برگزیدن گزینه مناسب دقت بیشتری خواهند كرد. آراسته پیشنهاد میكند، جوانان را براساس شرایط روز با مقوله ازدواج و ابزارهای مدرن انتخاب همسر آشنا كنیم و این روند باید از طریق آموزش رسمی و غیررسمی انجام شود.

كتایون مصری

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]