به مناسبت 29 مهر ماه روز جهاني پوكي استخوان ؛ جهان عليه بيماري خاموش

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: به مناسبت 29 مهر ماه روز جهاني پوكي استخوان ؛ جهان عليه بيماري خاموش
*بيتا مهدوي

آخرين بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد كه بيش از 30 ميليون نفر در دنيا به عارضه«استئوپروز» يا «پوكي استخوان» دچار هستند كه درصد زيادي از آنان را خانمها تشكيل مي دهند.

بر اساس اين نتايج 50 درصد افراد بيش از 65 سال سفيد پوست استئوپروز داشته، در حالي كه فقط در 20 درصد از اين افراد علايم باليني وجود دارد. 30 درصد افرادي كه به سن 75 سالگي رسيده اند، دچار شكستگي ناشي از پوكي استخوان مي شوند كه شايع ترين محلهاي شكستگي، ستون مهره ها، مچ، دست، و لگن است.
متأسفانه آمار خاصي در كشور از تعداد مبتلايان به اين بيماري در دست نيست، اما از شايع ترين بيماري هاي سالمندان است كه به دليل ماهيت خاموشش و عوارض فراوانش از اهميت خاصي برخوردار است.
علاوه بر عوارض و مرگ و مير اين بيماري، هزينه هاي ناشي از آن نيز بر شبكه ملي بهداشت و درمان قابل تامل است و اين در حالي است كه با صرف هزينه بسيار كم مي توان اين بيماري خاموش را در مراحل اوليه تشخيص داد و درمان كرد.
اهميت اين بيماري تا حدي است كه يك روز در سال به نام«روز جهاني پوكي استخوان» نام گذاري شده است كه در كشور ما مصادف با 29 مهر ماه است.
*افراد مسن و زنان سفيد پوست مواظب باشند
دكترشهريار سعادت متخصص ارتوپدي در مورد اين بيماري مي گويد: بيماري استئوپروز يا همان پوكي استخوان، بيماري است كه بعد از پنجاه سالگي افراد ميانسال را تهديد مي كند و اين بيماري در خانمها شيوع بيشتري را نشان مي دهد.
وي مي افزايد: پوكي استخوان بدين معناست كه روند ساخته شدن بافت استخواني به تدريج كم مي شود، بدين ترتيب بافت استخواني موجود در بدن تجديد نمي شود و به مرور زمان تحليل مي رود، به همين علت تراكم دروني استخوان كاهش مي يابد. عناصر تشكيل دهنده استخوان از نظر كيفيت تغيير نمي كند، اما از نظر كميت كاهش مي يابد.
استخوان هم همانند ساير بافتهاي بدن بافتي فعال است و مرتب در حال تغييرات است، به گونه اي كه بافتهاي قديمي تخريب شده و به وسيله بافت استخواني و جديد جايگزين مي شوند. بعد از 30 سالگي با تغيير تعادل ميان تخريب بافت استخواني و ساخته شدن بافت جديد، آرام آرام استخوانها قدرت خود را از دست مي دهند و در اين سنين ميزان تخريب بيشتر از ساخته شدن خواهد بود و در نتيجه رفته رفته استخوانها نازكتر و ضعيف تر مي شوند.
وي ياد آوري مي كند: بيماري پوكي استخوان در تمام مراحل بروز و پيشرفت بي درد بوده و به همين دليل در نهايت شخص را غافلگير مي كند كه اكثراً با زمينگير شدن و در بسياري از موارد به علت شكستگي مهم و صدمات زياد مانند پاره شدن اعصاب ستون فقرات با خونريزي مغزي به علت شكستگي جمجمه سر، مرگ و مير زودرس را سبب مي شود. خوشبختانه با انجام اقدامهاي خاص مي توان شانس بروز اين بيماري را تا حد قابل ملاحظه اي كاهش داد و از بروز شكستگي هاي استخواني كه در بسياري از موارد سبب ناتواني فرد مي شود، جلو گيري كرد.
وي در مورد فاكتورهاي خطر اصلي اين بيماري مي گويد: فاكتورهاي خطر اصلي شامل موارد زير است: سن بالا( معمولاً از 30 سالگي شروع مي شود، اما بعد از 50 سالگي شدت مي يابد)، نژادهاي غير سرخپوست و سفيد آسيايي، وجود ساختارهاي استخواني كوچكتر، سابقه خانوادگي مثبت و يا وجود شكستگي هاي ناشي از پوكي استخوان در والدين يا هم خونها، شكستگي هاي قبلي ث انويه در اث ر ضربات اندك به خصوص بعد از سن 50 سالگي، اختلال و كمبود در هورمونهايي جنسي به خصوص كمبود استروژن در زنها و نيز در مردها، بي اشتهايي عصبي، اعتياد به الكل، دريافت كلسيم و ويتامين D اندك در رژيم غذايي، بي تحركي و كمي فعاليتهاي بدني، بعضي داروهاي خاص نظير كورتونها، تجويز بيش از حد هورمونهاي تيروييدي، هپارين، داروهاي ضد تشنج و بيماري هاي خاص مانند التهاب مفصلي.
دكتر سعادت درمورد اينكه چه كساني به بيماري پوكي استخوان مبتلا مي شوند، مي افزايد: پوكي استخوان بيشتر در افراد مسن و زنان سفيد پوست ايجاد مي شود، اما مي تواند در هر سني، در هر نژادي و در هر دو جنس ايجاد شود.
سفيد پوستان و آسيايي ها بيشترين شانس ابتلا به اين بيماري را خواهند داشت.
زناني كه يائسگي زودرس دارند قبل از 45 سالگي مانند خانمهايي كه تخمدانهاي آنان با جراحي از بدنشان خارج شده است، بيشتر در معرض ابتلا به پوكي استخوان هستند.
خانمهايي كه داراي استخوانهاي كوچك بوده يا كوتاه قد و يا لاغر هستند، به خاطر وجود توده استخواني كمتر به بروز پوكي استخوان مستعدترند. بيماري هايي مانند پركاري تيروييد و برخي سرطانها نيز ممكن است به پوكي استخوان منتهي شوند.
اين متخصص ارتوپدي در مورد تشخيص اين بيماري يادآوري مي كند: يك روش تشخيصي ساده در اندازه گيري و تراكم استخوان در قسمتهاي مختلف بدن نظير ستون مهره ها و لگن است كه مي تواند به تشخيص پوكي استخوان كمك كند. از روشهاي عكسبرداري خاصي هم مي توان براي تشخيص استفاده كرد.
*كلسيم و ويتامين D فراموش نشود
وي درمورد درمان پوكي استخوان تأكيد مي كند: مطمئن شويد كه دريافت كلسيم در رژيم غذايي شما كامل و به مقدار كافي است، به مقدار كافي ويتامين D دريافت كنيد زيرا اين ويتامين براي جذب كلسيم و حفظ قدرت استخوانها لازم است. حتما فعاليتهاي منظم بدني، به خصوص فعاليتهايي كه درآنان وزن بدن به استخوانها فشار مي آورد، داشته باشيد.
البته روشهاي دارويي خاصي نيز وجود دارند كه مي توان از آنها جهت پيشگيري يا درمان پوكي استخوان، استفاده كرد. اين داروها شامل: بيس فسفونات ها، روشهاي هورمون درماني يا استروژن درماني است.
وي درمورد پيشگيري از اين بيماري خاموش نيز تصريح مي كند: از بيماري پوكي استخوان مي توان پيشگيري كرد و راه آن داشتن استخوان قوي است كه تا قبل از 30 سالگي بايد تدارك ديده شود. تغيير روش زندگي، بهترين وسيله پيشگيري از بروز پوكي استخواني است. اصولاً استخوانهاي بدن پس از اين سن و در صورت بي توجهي به رژيم غذايي، بي توجهي به مصرف مقدار لازم و كافي كلسيم و ويتامين D و همچنين نداشتن فعاليتهاي جسمي و نوشيدن نوشابه هاي كافئين دار به تدريج املاح خود را از دست مي دهد و زمينه بيماري پوكي استخوان را فراهم مي كند. خانمها هم اگر در دوره يائسگي و بعد از آن متوجه رژيم غذاي خود نباشند، به علت از كار افتادن تخمدانها و توقف ترشح هورمون استروژن بيشتر در خطر بروز اين بيماري خطرناك قرار دارند.
دانستن چگونگي بروز عارضه پوكي استخوان و شناسايي و آگاهي نسبت به عوامل بروز پيشرفت آن مي تواند نقشي مهمي در پيشگيري از اين بيماري داشته باشد و آزمايش تراكم استخوان و مشورت با پزشك متخصص اين بيماري مي تواند كمك زيادي به جلوگيري و درمان بيماري كند.
خانمهايي كه دچار پوكي استخوان هستند روزانه 1000تا 1500 ميلي گرم كلسيم نياز دارند، اگر سيگاري هستيد، آن را ترك كنيد. ورزشهاي خاصي كه در آنها وزن بدن بر استخوانها فشار مي آورد، انجام دهيد. در صورت وجود بيماري زمينه خاصي كه سبب بروز پوكي استخوان مي شود، آن را درمان كنيد تا حد ممكن از داروهايي كه سبب پوكي استخوان مي شوند، اجتناب كنيد يا كمتر مصرف كنيد. از مصرف داروهايي كه موجب خواب آلودگي يا گيجي شما مي شوند، خودداري كنيد.
*اين توصيه ها را جدي بگيريد
وي در ادامه توصيه مي كند: از زمين خوردن پيشگيري كنيد و كفشهاي محكم بپوشيد كه داراي پاشنه هاي كوتاه و كف عاج دار باشند.
همچنين مسيرها و راه پله ها را كاملاً روشن نگه داريد، در كنار دوش و دستشويي دستگيره نصب كرده و از آنها استفاده كنيد.
وي مي افزايد: منزل خود را عاري از موقعيتهايي كنيد كه موجب زمين خوردن افراد مي شوند، از دستگيره و نرده پلكان استفاده كنيد.همچنين بيشتر ورزش كنيد. چون استخوان هاي شما شكننده اند و درباره نحوه ورزش بي خطر مشورت كنيد.
اگر ممكن است امكان ايجاد صدمات و ضربات در شما زياد باشد، حتماً از ابزارهاي محافظتي كه از استخوانها و مفاصل نگهداري كند، استفاده كنيد.
وي مي افزايد: بهترين راه جذب كلسيم مصرف غذاهاي پر از كلسيم است اين غذاها عبارتند از: لبنيات نظير شير كم چرب، پنير و ماست كم چرب، ماهي هاي نرم استخواني نظير كنسرو ماهي آزاد و ساردين، سبزي هاي تازه، خشكبار، حبوبات و سويا.
ويتامين D براي جذب كلسيم حياتي است. از منابع خوب ويتامين D ماهيان چرب و نور آفتاب است (اما نور بيش ازحد آفتاب ضرر دارد و موجب سرطان پوست مي شود)، همچنين پرهيز از مصرف بيش از حد نمك، پروتئين، سلولز همراه با منابع غذايي پركلسيم ضروري است.
اگر نمي توانيد شير بخوريد: غذاهاي لبني كه هضم آساني دارند، مصرف كنيد. هورمون درماني مي تواند موجب پيشگيري و درمان پوكي استخوان شود. اين درمان شامل مصرف استروژن گاهي همراه با پروژسترون است. با مصرف استروژن از دست رفتن استخوان كندتر يا متوقف مي شود و همچنين وقوع شكستگي كاهش مي يابد.
ميزان توصيه شده مصرف كلسيم در هر روز براي خانمها عبارت است از: در سنين بين 11 تا 24 سال: 1200 تا 1500 ميلي گرم، در سنين 49 تا 25 سال: 1000 ميلي گرم در زنان باردار يا شيرده: 1200 تا 1500 ميلي گرم، در سنين بين 64 تا 50 سال (بعد از يائسگي) 1000 تا 1500 ميلي گرم.
در سن 65 سال: 1500 ميلي گرم
وي همچنين يادآوري مي كند: به طور منظم ورزش كنيد. ورزشهايي كه با تحمل وزن بدن همراهند مانع از پوكي استخوان مي شوند كه عبارتند از: راه رفتن، راهپيمايي، دويدن آهسته، نرمش( ايروبيك) و تنيس.
دوشنبه 29 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 128]