پرسش هايى از دكتر نازنين نورى، پژوهشگر و متخصص تغذيه كليه ها را چگونه سالم نگه داريم

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: پرسش هايى از دكتر نازنين نورى، پژوهشگر و متخصص تغذيه كليه ها را چگونه سالم نگه داريم
[سميه صيادى فر]
كليه ها به عنوان دستگاهى كه اقدام به دفع مواد زائد از بدن مى كنند، نقش بسيار مهمى را در سلامت افراد ايفا مى كنند. توجه به سلامت كليه ها و تأثيراتى كه بر سلامت عمومى بدن دارند، باعث مى شود تا به سلامت اين عضو بيشتر توجه كنيم.تأثير مثبت تغذيه بر سلامت دستگاه هاى مختلف بدن بر هيچكس پوشيده نيست، از اين روى در مورد نقش صحيح تغذيه بر سلامت كليه ها با دكتر نازنين نورى به گفت وگو نشسته ايم.

*** تغذيه روزانه افراد و باورهايى كه در اين زمينه دارند، تا چه اندازه در ايجاد مشكلاتى در كليه ها مؤثر است
متأسفانه مهم ترين مشكل باور غلط در مورد تغذيه است و مى شود با ايجاد تغييراتى در اين باور غلط از بروز مشكلاتى در كليه ها پيشگيرى كرد.
چاقى شكمى يكى از موارد مهمى است كه باعث مى شود تا افراد دچار نارسايى كليه شوند، ولى مى توان با تغذيه صحيح از آن پيشگيرى كرد.
*** اين باورها را در چه چيزهايى مى بينيد
مردم باورهاى غلطى در مورد تغذيه خود دارند براى مثال مى گويند براى اين كه چاق نشويم؛ برنج نمى خوريم، ولى ماست مى خوريم. مردم نمى دانند كه پنج قاشق ماست به اندازه پنج قاشق برنج كالرى دارد. بنابراين اگر از جنبه پيشگيرى بخواهيم به مسئله نگاه كنيم بايد سه عامل استرس، آلودگى و تغذيه را مدنظر قرار دهيم. اين سه عامل در بروز و ايجاد تمام بيمارى ها نقش دارند.
بايد براى فاكتور تغذيه كه يكى از سه عامل مهم در بروز و پيشگيرى از بيمارى هاست با درك بالاترى برخورد كنيم و بدانيم چه موادى را بايد بيشتر مصرف كنيم و چه موادى را بايد كمتر مورد توجه قرار دهيم.
*** مهم ترين موادى كه بايد به آنها توجه كرد، شامل چه موادى هستند
توجه به هرم غذايى در پيشگيرى از بيمارى ها مهم است. پايه هرم غذايى غلات با فيبر كامل است. مصرف نان سفيد در جامعه ما روزبه روز در حال زيادتر شدن است، ولى اين مسئله اشتباه است. مردم بايد سراغ غلات و مواد با فيبر بالا بروند و از نان سنگك و جو و ‎/‎/‎/ بيشتر استفاده كنند زيرا مصرف اين مواد باعث مى شود تا چربى خون بالا نرود و فرد دچار گرفتگى عروق و در پى آن گرفتگى و آسيب به عروق كليه نشود. همان طور كه مردم بايد به سلامت قلب خود با كنترل چربى توجه داشته باشند بايد بدانند كه چربى خون روى عروق كليه هم تأثير منفى مى گذارد، بنابراين با كنترل ميزان چربى خون خود قلب و كليه خود را سالم نگه دارند.
بنابراين توجه به مصرف غلات كامل و نان با فيبر كامل مهم است.
*** قبلاً ديده مى شد كه سبدهاى سبزى در وعده هاى غذايى سر سفره قرار مى گرفت ولى حالا مصرف سبزيجات كمتر شده است، اين بى توجهى چه مشكلاتى را ايجاد مى كند
بعد از توجه به غلات با فيبر كامل، توجه به مصرف ميوه و سبزيجات است. متأسفانه مصرف سبزيجات كم است و مصرف ميوه نيز در ايران روى منحنى ها بيانگر آن است كه به صورت متوسط مصرف مى شود. بايد روزانه سه تا چهار ميوه مصرف كرد و مصرف سبزيجات را نيز به صورت تازه مورد توجه قرار داد. خيلى خوب است كه سالاد خيار و گوجه با آبليمو را به صورت روزانه داشته باشيم زيرا اثر بسيار خوبى روى چربى خون دارد.
*** چاقى چه تأثيرات منفى روى كليه مى گذارد
وقتى فردى چاق مى شود كليه با حجم بدن كه بالاتر رفته روبه رو مى شود. بنابراين ناچار مى شود كه بيشتر روى مايعات بدن كار و فعاليت داشته باشد و به صورت ناخودآگاه كار كليه بيشتر مى شود و اين باعث مى شود تا به تمام واحدهاى كليه فشار وارد شود و در نتيجه كم كم كليه ها ضعيف شوند و به آنها آسيب وارد شود. از طرف ديگر چاقى باعث مى شود تا بدن نسبت به انسولين و ديابت مقاوم شود.
60 درصد از بيمارى هاى كليوى به خاطر قند بالاى خون است. خوردن زياد غذا بدون فيبر و خوردن شكلات و شيرينى و چاقى باعث پركارى كليه، ديابت و آسيب رسيدن به كليه ها مى شود.
*** بين كليه ها و نمك چه ارتباطى وجود دارد
مهم ترين پايه براى سلامت كليه ها، كاهش نمك است. در رژيم هاى غذايى پرنمك مى بينيم كه فشار خون فرد بالا مى رود بنابراين با مصرف نمك بيشتر كليه دچار مشكل و آسيب مى شود. پس مردم براى حفظ سلامت كليه خود بايد از مصرف نمك پرهيز كرده و با كم كردن نمك آسيب رسيدن به كليه هايشان را كم كنند.
*** در مورد سبزيجات تازه، مصرف چه سبزى هايى در اولويت قرار دارند
بهترين سبزى، سبزى خوردن است. سبزيجات برگ سبز بيشتر از انواع ديگر سبزى ها فيبر دارند.
*** اين روزها آمار بيانگر آن است كه روزبه روز بر تعداد مبتلايان به ديابت افزوده مى شود كه بالطبع باعث ايجاد مشكلات و نارسايى در كليه مى شود، چگونه مى توان پيشگيرى كرد
كسانى كه ريسك خطر ديابت فاميلى در خانواده دارند، در برابر مشكلات كليوى آسيب پذيرتر هستند. در حقيقت بايد بدانيم كسانى كه اين مشكل را دارند اگرچه اشتهاى كمترى دارند، ولى چاق تر مى شوند.
يك مشكلى كه وجود دارد اين است كه افراد خود را با هم به لحاظ اندامى و تغذيه اى مقايسه مى كنند، در حالى كه هر بدنى ژنتيك خاص و عادات مخصوص به خود را دارد. ما بايد متوجه شويم كه بدن ما با چه چيزى چاق مى شود و مشكلاتش چيست و در نهايت اين كه وزن مان از حدى بالاتر نرود و اگر لازم است براى كنترل آن كمتر بخوريم با كمتر كردن مصرف نمك و كنترل چربى و خوردن فيبر مى توانيم بدن مان را محافظت كنيم.
*** روغن ها و چربى ها چه نقشى دارند
روغن جامد را بايد از برنامه غذايى حذف كرد و به جاى آن بهتر است كه از روغن زيتون استفاده شود.
روغن هاى مايع در برابر حرارت، راديكال آزاد توليد مى كنند ولى روغن زيتون در حرارت ملايم شعله تنها روغن تك اشباع شده اى است كه حتى راديكال آزاد زياد تشكيل نمى دهد و هر چند در سرخ كردن زياد توصيه نشده، ولى در پخت وپز و مصرف آن براى سالاد خيلى خوب و براى دم كردن برنج بسيار مناسب است.
توصيه مى كنم در سرخ كردن از روغن هاى مايع سرخ كردنى استفاده شود، تا راديكال هاى آزاد بوجود نيايد.
*** روغن زيتون خوب چه ويژگى هايى دارد
رنگ روغن نبايد كدر شود. اگر رنگ روغن كدر بود، يعنى اين كه روغن كامل نيست و خالص بودن يا نبودن آن به رنگ روغن برمى گردد.
*** گوشت ها در هرم غذايى چه تأثيرى در سلامت كليه ها دارند
گوشت ها بطوركلى به دو دسته قرمز و سفيد تقسيم مى شوند. بدن به پروتئين نياز دارد، بنابراين بايد روزانه سه تا چهار واحد گوشت را مصرف كند. ميزان حداقل گوشت مصرفى يك فرد بزرگسال بايد ۱۲۰ گرم باشد و براى زن و مرد نيز اين ميزان فرقى ندارد.
*** گوشت قرمز مفيدتر است يا گوشت ماكيان و ماهى
گوشت قرمز براى كم خونى مفيد است، ولى افرادى كه كلسترول بالايى دارند يعنى اين كه چربى زيادى دريافت مى كنند. در حالى كه آنهايى كه ترى گليسيريد بالا دارند يعنى از مواد شيرين و غلات بدون فيبر (برنج و نان سفيد) زياد استفاده كرده اند. حبوبات از گروه غذايى است كه مى تواند جايگزين گوشت شود. سويا نيز همين گونه است بايد بيشتر مورد توجه زنان قرار گيرد.
در فرهنگ غذايى ما تعادل و تنوع بايد جا بيفتد و از تمام گروه هاى غذايى مثل سبزيجات، ميوه، غلات، لبنيات و گوشت مصرف كرد و نمى شود يكى را جايگزين ديگرى كرد.
*** جايگاه لبنيات در هرم غذايى و سلامت بدن چگونه است
روزانه بايد سه، چهار سهم از اين گروه مصرف كرد. مصرف روزانه سه ليوان شير اهميت زيادى دارد. فرقى بين مصرف شير و ماست نيست. خيلى از افراد به خاطر كمبود آنزيم نمى توانند شير مصرف كنند بنابراين به جاى يك ليوان شير مى توان به آنها توصيه كرد تا از يك ليوان ماست استفاده كنند كه از نظر ارزش غذايى و كالرى نيز يكسان و برابر هستند.
*** مصرف پنير چه تفاوتى با شير و ماست دارد
اگر فرد فشار خون نداشته باشد. مى تواند از پنير استفاده كند. پنير سديم زيادى دارد و مى توان آن را در آب قرار داد تا نمك خود را از دست بدهد.
پنير خامه اى كالرى بيشترى دارد بنابراين افرادى كه كلسترول بالايى دارند مى توانند پنير خامه اى نخورند. فشار خونى ها بايد كمتر پنير مصرف كنند يعنى روزانه در حدود دو قاشق مرباخورى ولى از نظر ارزش غذايى پنير كالرى بالايى دارد و يك قوطى كبريت پنير به اندازه يك ليوان شير و ماست ارزش دارد.
*** در قله هرم با شيرينى ها و مواد قندى مواجه مى شويم، مصرف اين مواد بايد چگونه باشد
شيرينى ها، مواد قندى، شكر و مربا كمترين ارزش غذايى را دارند و بايد محدود مصرف شوند. اين مواد قند خون را بالا مى برند و از عوامل مستعدكننده بيمارى هاى كليه هستند.
*** مصرف روغن در گروه هاى سنى مختلف بايد چگونه باشد
روغن غذاى بچه هاى زير ۱۲ سال را نبايد محدود كرد. در حالى كه براى بزرگسالان بايد مصرف روغن محدود شود.
مهمترين نكته اين است كه روغن مصرفى بايد مايع باشد و كره و روغن جامد را بايد از عادات غذايى كنار گذاشت. بچه ها را بايد از مصرف نمك پرهيز داد و طورى عادتشان داد تا غذاى كم نمك بخورند و از سبزيجات و ميوه بيشترى استفاده كنند. الان اكثر بچه ها سبزيجات را نمى پذيرند مادر بايد از كودكى سبزى را سر سفره بگذارد تا جزو عادت غذايى بچه اش شود و كم كم به آن علاقه پيدا كند.
*** براى هله هوله ها و مصرف آن در كودكان چه نظرى داريد
از چيپس، پفك و نوشابه بايد پرهيز كرد. براى بچه ها آجيل را توصيه مى كنم. بچه ها را از خوردن آجيل منع نكنيد، ولى نوشابه باعث مى شود تا جذب كلسيم پائين برود.
*** از چه سنى بايد وزن بچه ها را كنترل كرد
كنترل وزن مهمترين مسئله است. بعد از سن ۱۵ سالگى بايد دختران و پسران دائماً خود را وزن كنند و بدنشان را كنترل كنند.
وقتى مهمترين عامل در سلامتى كنترل وزن است، بايد اهميت خاصى براى آن قائل شويم و از سن ۴۰ سال به بالا بايد فشار خون را دائماً كنترل كرد.
انجام آزمايشات ساليانه خون خيلى مهم است تا با شناخت كلسترول و چربى خون از وضعيت بدن مان آگاه شويم.
*** چه چيزى در هرم غذايى توصيه نشده، ولى بايد به آن توجه داشت
پرهيز از نمك و انجام حركات ورزشى در هرم غذايى مورد توجه قرار نگرفته، ولى بايد به آن توجه داشت. بايد در هفته سه بار ورزش كرد تا در چربى موجود در خون تعادل ايجاد شود.
*** مبتلايان به بيمارى هاى كليوى چند گروه هستند و چگونه بايد به لحاظ تغذيه اى بيمارى خود را كنترل كنند
افراد مبتلا به بيمارى هاى كليوى به چهار گروه تقسيم مى شوند، عده اى كه مدت كوتاهى است متوجه شده اند كه كراتنين شان بالا رفته است و هنوز دياليز نمى شوند، بايد مصرف نمك را محدود كنند.
گروه ديگر افرادى هستند كه به دياليز رسيده اند و شامل دو گروه دياليز خونى و دياليز سفاتى مى شوند. گروه بعدى پيوندى ها هستند.
تغذيه براى اين گروه هنوز جا نيفتاده است و آنان اطلاعاتى ندارند كه در موارد نارسايى كليه چه بخورند و چه بكنند.
*** رژيم غذايى اين چهار گروه با هم فرق دارد
بله، در گروه اول افراد بايد نمك را تا حد ممكن از غذاى خود حذف كنند نمك موجود در غذاى آنها در كل يك روز بايد حداكثر يك قاشق چايخورى باشد و در پختن غذا به آن نمك اضافه نكنند.
يك سرى از اين افراد پتاسيم بالايى دارند بنابراين نبايد موز، كرفس، گوجه فرنگى، سيب زمينى و.‎/‎/ را مصرف كنند. گروهى ديگر از آنان فسفرشان بالاست كه بايد از مصرف حبوبات و آجيل پرهيز كنند. مهم اين است كه بيمار را آگاه كنيم تا خودش متوجه شود كه چه كارى انجام دهد و اطلاعات لازم را داشته باشد.
ولى نكته مهم اين است كه مهمترين محدوديت در اين افراد محدود كردن پروتئين است و آنها نبايد به اندازه اى كه افراد معمولى از گوشت يا مرغ استفاده مى كنند، از آن استفاده كنند و فرقى هم بين گوشت و مرغ وجود ندارد.
در حقيقت كليه مثل صافى است از يك صافى اگر آب دائماً عبور كند سوراخ صافى گشاد نخواهد شد ولى اگر چيزى بخواهد غير از آب يا همراه آب از صافى عبور كند باعث ايجاد فشار به صافى و خراب شدن آن مى شود. پروتئين صافى كليه را دچار مشكل مى كند.
بنابراين محدوديت پروتئين خيلى مهم است و مصرف لبنيات و گوشت بايد در آنها مورد توجه قرار گيرد.
نمى گويم پروتئين حذف شود بلكه بايد كم مصرف شود و به اين گروه از افراد براساس احتياج بدنى شان رژيم غذايى داد، حتى غلات هم پروتئين دارند و تنها چربى است كه پروتئين ندارد.
وقتى پزشك تغذيه دستور داد بيمارى بايد ۳۰ گرم گوشت مصرف كند، نبايد ميزان آن بالاتر برود. با تغذيه مناسب مى شود جلوى نارسايى كليه را گرفت اين افراد بايد مراقب چاقى خود باشند چون چاقى همان طور كه گفته شد به كليه آسيب مى رساند.
*** محدوديت كدام گروه بيشتر است
دسته سوم و دوم كه دياليز مى شوند، كمتر است. محدودترين افرد به لحاظ تغذيه اى دسته اول هستند. اين گروه بايد پروتئين روزانه خود را محاسبه كنند زيرا اغلب كم اشتها هستند. در اين گروه بدن به خاطر كالرى پروتئين را تجزيه مى كند و كراتنين بالا مى رود و كار كليه بيشتر مى شود. گروه دوم و سوم بايد پروتئين شان را كنترل كنند.
ولى يك نكته مشترك بين چهار گروه وجود دارد و آن هم اين است كه مصرف نمك را تا حد ممكن كم كنند.
نمك دشمن كليه است. از طرف ديگر بايد در گروه دوم و سوم كه كم اشتها هستند، وعده هاى غذايى كم حجم وجود داشته باشد و به دفعات غذا بخورند. بايد هر يك ساعت و نيم تا دو ساعت توزيع مناسب وعده غذايى انرژى لازم به بدن افراد رسانده شود تا بافت دچار تجزيه نشود.
*** پيوندى ها تا چه زمانى بايد تغذيه خاصى را رعايت كنند
بعد از پيوند يك ماه اول است كه بايد تغذيه شان را مراعات كنند و پس از آن بايد حتماً زير نظر پزشك متخصص قرار گيرند.
اين افراد پس از يك ماه بايد از مواد پرفسفر استفاده كنند زيرا ديگر دچار نارسايى كليه نيستند و مصرف شير بايد در آنها بالا برود.
بنابراين يك ماه بعد از پيوند مصرف گوشت زياد و مصرف چند ليوان شير در روز به آنها توصيه مى شود.
بايد توجه داشت مصرف مواد قبل از پيوند و بعد از پيوند براى آنها آزاد است و تنها محدوديت در مصرف نمك است.
اين افراد بايد از تمام گروه هاى هرم غذايى مصرف كنند و غلات پرفيبر را مورد توجه قرار دهند ولى قله هرم را كمتر مصرف كنند.
نبايد چهار ميوه را در يك زمان مصرف كنند چون قندشان بالا مى رود، بلكه بايد در وعده هاى غذايى آن را تقسيم كرده و در وعده هاى كم حجم و با فاصله هاى كوتاه قرار دهند.
يکشنبه 28 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 527]