اعطاي جايزه نوبل پزشكي 25 سال پس از كشف ويروس ايدز دير رسيدن بهتر از هرگز نرسيدن است

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: اعطاي جايزه نوبل پزشكي 25 سال پس از كشف ويروس ايدز دير رسيدن بهتر از هرگز نرسيدن است
عليرضا مجيدي

امسال جايزه نوبل پزشكي به طور مشترك به سه دانشمند اروپايي داده شد. اين دانشمندان كساني بودند كه عامل بيماري هاي ايدز و سرطان دهانه رحم را كشف و از اين طريق كمك زيادي در مبارزه با اين بيماري هاي مهلك كردند. دو پژوهشگر فرانسوي به نام هاي «فرانسوا بره - سينوسي» و «لوك مونتانيه» كه ويروس عامل بيماري نقص ايمني انساني را كشف كرده بودند و محقق آلماني به نام «هارالد زورهاوزن» كه براي نخستين بار كشف كرد كه ويروس پاپيلوما عامل سرطان دهانه رحم (دومين سرطان شايع در زنان) است، برندگان امسال جايزه نوبل پزشكي هستند. نيمي از جايزه نوبل 4/1 ميليون دلاري به دانشمند آلماني و نيمي ديگر جايزه به طور مشترك به پژوهشگران فرانسوي مي رسد.

---

سالانه 470 هزار زن در سراسر دنيا به سرطان دهانه رحم يا سرويكس مبتلا مي شوند و از ميان اينها 230 هزار نفر مي ميرند. بيشتر قربانيان اين سرطان در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي كنند. عامل سرطان دهانه رحم ويروسي به نام ويروس پاپيلوماي انساني يا HPV است. (اين ويروس همان ويروسي است كه باعث زگيل مي شود.) در سال 2006 اعلام شد ويروسي عليه سويه هايي از اين ويروس كه عامل بيماري سرطان دهانه رحم هستند، كشف شده است. «هارالد زورهاوزن» در سال 1936 در «اسن» آلمان به دنيا آمد. او كه در نوجواني و جواني، در سال هاي پاياني جنگ جهاني دوم شاهد نابودي آلمان بود، كوچك ترين فرزند پدر و مادرش بود، پدر و مادري كه به جز او سه فرزند ديگر هم داشتند و پيداست كه در آلمان بعد از جنگ، اداره چنين خانواده يي تا چه اندازه دشوار بود. وقتي «زورهاوزن» در سال 1960 از پزشكي فارغ التحصيل شد، نقش ويروس ها در ايجاد سرطان در انسان ها ناشناخته بود. البته پيش از اين تاريخ تحقيقاتي در مورد نقش ويروس ها در ايجاد سرطان در حيوانات انجام شده بود. در سال 1911 «پيتون روس» محقق واحد پزشكي ام آي تي با تحقيقاتي روي جوجه ها كشف كرده بود كه RSV مي تواند در حيوانات باعث سرطان شود. همين دانشمند بعدها تحقيقاتي روي ويروس پاپيلوماي موشي و تعاملش با ديگر عوامل مسبب سرطان انجام داد. به خاطر همين تحقيقات وي در سال 1966 برنده جايزه نوبل پزشكي شد. همچنين در سال 1960 «لودويگ گراس» متوجه شد رتروويروس ها مي توانند در موش ها تومور ايجاد كنند.

«زورهاوزن» از هنگامي كه دانشجوي پزشكي بود به ميكروب شناسي و بيماري هاي عفوني علاقه داشت، به همين خاطر بعد از فارغ التحصيلي در سال 1961 در انستيتوي ميكروب شناسي دوسلدورف مشغول به كار شد، وي در اين پژوهشكده سه سال متمادي را صرف تلاش القاي كشت كروموزومي توسط يك ويروس كرد. «زورهاوزن» سپس دوره هاي تكميلي درسي را در ژنتيك سلولي و زيست شناسي مولكولي گذراند.

يكي از شانس هاي زندگي علمي «زورهاوزن» رفتن به دانشگاه پنسيلوانيا بود، اما اين عزيمت تا حد زيادي به مدد بخت و اقبال او ممكن شد. چرا كه رئيس پژوهشكده يي كه «زورهاوزن» در آن كار مي كرد، دعوتنامه دانشگاه پنسيلوانيا را جدي نگرفته بود و «زورهاوزن» وقتي متوجه چنين دعوتي شد، دعوتنامه را از سطل زباله بيرون آورد و عازم فلوريدا شد. در دانشكده پزشكي پنسيلوانيا، «زورهاوزن» چيزهايي زيادي از دو ويروس شناس برجسته به نام هاي «ورنز هنله» و همسرش «گرترود هنله» ياد گرفت. او به ياري اين آموخته ها بعد از بازگشت به آلمان، موفق شد وجود ژنوم ويروس ها در سلول هاي نوعي سرطان را ثابت كند و نشان دهد كه محتمل است تغييرات ايجادشده در ژن هاي سلول ها توسط ويرس ها، باعث سرطان شود. او در اين تحقيقات نشان داد كه در سلول هاي سرطاني لنفوم بوركيت، DNA ويروسي به نام «اپشتين بار» وجود دارد.

در سال 1972 «زورهاوزن» به مقام استادي ويروس شناسي رسيد و فعاليت هاي خود را بر شناسايي عامل سرطان دهانه رحم متمركز كرد. در آن زمان ويروس HSV يا «هرپس سيمپلس» متهم رديف اول اين بيماري به حساب مي آمد، اما «زورهاوزن» تصميم گرفت روي متهمان ديگر از جمله HPV كار كند.

ويروس پاپيلوما هم مي تواند زگيل تناسلي و هم زگيل غيرتناسلي ايجاد كند. «زورهاوزن» نخست كشف كرد كه سويه هاي مختلفي از پاپيلوما عامل اين دو نوع زگيل هستند. با اينكه دانشمندان زيادي به خصوص در امريكا تا آن زمان روي ويروس هاي حاوي RNA از جمله رتروويروس ها كار مي كردند، از پژوهش روي ويروس هاي حاوي DNA از لحاظ احتمال ايجاد سرطان، غفلت شده بود. سال ها كوشش و تلاش او به كشف ارتباط سويه هاي مختلف ويروسHPV در ايجاد سرطان دهانه رحم منجر شد. در سال 1984 «زورهاوزن» توانست شركت هاي دارويي را متقاعد كند كه روي ساخت واكسني عليه HPV كار كنند تا از اين طريق واكسني براي پيشگيري از ابتلا به سرطان دهانه رحم ساخته شود. در سال هاي مياني دهه 80 با ابداع روش PCR انقلابي در تحقيقات ويروس شناسي و ژنتيكي به وقوع پيوست. به كمك اين روش و با تكميل تحقيقات اپيدميولوژيك، سرانجام در سال 1991 اين يقين حاصل آمد كه HPV عامل سرطان دهانه رحم است.

با وجود اينكه «زورهاوزن» در مارس 2003 به صورت رسمي بازنشسته شده است، اما همچنان به مطالعه و پژوهش ادامه مي دهد. او همچنان روي سبب شناسي سرطان ها و از جمله لوسمي و لنفوم كار مي كند. «زورهاوزن» كه 30 سال از عمرش را وقف مطالعه نقش ويروس ها در ايجاد سرطان كرده است و در حال حاضر يك درسنامه در مورد عوامل عفوني ايجادكننده سرطان در دست تاليف دارد، در مورد اين علاقه مندي مي گويد؛ «بعضي از همكارانم فكر مي كنند من تا حدي احمق هستم كه تمام دوران حرفه يي ام را تنها به يك چيز يعني عوامل عفوني مسبب سرطان، اختصاص داده ام. خيلي از همكاراني كه در سال هاي اول با من كار مي كردند به سراغ چيزهاي ديگر رفته اند. اما من تصور مي كنم كه اين بيماري هاي مزمن از لحاظ علمي مشغوليت مداومي را طلب مي كنند.» وي كه 45 دقيقه قبل از اعلام رسمي برندگان جايزه نوبل پزشكي، از طريق تماس تلفني بنياد نوبل متوجه خبر شده بود، از شنيدن خبر برنده شدنش بسيار غافلگير شد. او به خبرنگاران گفته بود كه هنوز تصميم نگرفته است با جايزه اش چه كاري انجام دهد.

كشف ويروس HIV

در سال 1981 بعد از گزارش هايي مبني بر مواردي از سندرم جديد نقص ايمني، جست وجو براي پيدا كردن عامل ايجادكننده آن آغاز شد. در اين زمان «فرانسوا بره -سينوسي» و «لوك مونتانيه»، سراغ بيماراني رفتند كه مراحل اوليه سندرم نقص ايمني اكتسابي را بروز داده بودند و غدد لنفاوي شان ملتهب شده بود. آنها سلول هاي اين غدد لنفاوي را جدا كردند و كشت دادند. اين دو توانستند فعاليت يك آنزيم خاص ويروس هاي خانواده رتروويروس ها به نام ترانس كريپتاز معكوس را در اين محيط هاي كشت تشخيص دهند كه نشانه يي از تكثير رتروويروس ها بود. آنها سپس اجزاي رتروويروس ها را كه از سلول هاي عفوني شده و جوانه زده بود، مشاهده كردند. ويروس هاي جداشده مي توانستند لنفوسيت هاي بيماران و افراد سالم را آلوده كنند و بكشند و با پادتن هاي بيماران واكنش نشان دهند. از آنجا كه قبلاً دانشمندان رتروويروس هايي به نام رتروويروس هاي سرطان زاي انساني را كشف كرده بودند، مناسب ديدند كه اين رتروويروس جديد را در تقابل با نام رتروويروس هاي قبلي، ويروس نقص ايمني انساني يا

Human Immunodeficiency Virus (HIV) بنامند. HIV عمدتاً از طريق تاثير بر نوعي از سلول هاي ايمني موسوم به سلول هايT، باعث اختلال و ضعف سيستم ايمني مي شود. تصور مي شود كه ويروس در اوايل قرن بيستم در غرب آفريقا از شمپانزه ها به انسان منتقل شده باشد. در سال 1984 «بره- سينوسي» و «مونتانيه»، ويروس هاي بيماري زا را از بيماراني كه به طريق جنسي يا از طريق تزريق خون يا انتقال از مادر به جنين مبتلا شده بودند، جدا كردند.

اهميت كشف «بره -سينوسي» و «مونتانيه»

كشف «بره -سينوسي» و «مونتانيه» باعث شد كه كلون كردن ژنوم ويروس HIV-1به سرعت ممكن شود. همچنين كشف آنها در نهايت به شناسايي چرخه ويروس و چگونگي تعامل ويروس با ميزبانش منجر شد. كشف آنها به ايجاد روش هاي تشخيصي و روش هاي غربالگري محصولات خوني منجر شد كه در نتيجه آنها، همه گيري جهاني ايدز محدود شد. بدون شناسايي عامل بيماري ايدز و مكانيسم تكثير آنها، توليد داروهاي مختلف ضد رتروويروسي ممكن نبود.

«مونتانيه» جايزه اش را اهدا كرد

زماني كه برندگان جايزه نوبل پزشكي معرفي شدند، «مونتانيه» در يك كنفرانس علمي در ساحل عاج به سر مي برد. اين محقق فرانسوي در حاشيه يك كنفرانس مطبوعاتي بين المللي در ابيجان (پايتخت ساحل عاج) اعلام كرد كه جايزه خود را به مبتلايان به ايدز اهدا مي كند و اعلام كرد چهار سال آتي واكسني درماني براي ايدز آماده خواهد شد كه عوارض اين بيماري واگير را كاهش خواهد داد. پروفسور «مونتانيه» درخصوص اختصاص جايزه اش به مبتلايان به ايدز گفت؛ «تصور مي كنم اولين واكنش من انديشيدن به تمامي مبتلايان به ايدز و همه كساني باشد كه هنوز زنده اند و با بيماري شان مبارزه مي كنند. من هميشه در كنار آنها بوده ام. محققان بايد به كارشان ادامه دهند چرا كه ايدز هنوز درمان نشده است. در آفريقا به سهولت آن را مشاهده مي كنيم. ايدز اينجاست، بنابراين مبارزه با آن ادامه خواهد داشت.» ويروس شناس فرانسوي در حالي كه به وضوح تحت تاثير قرار گرفته بود، اضافه كرد؛ «كار تحقيقي من در حال حاضر عبارت از كوشش در پي يافتن روش هاي درماني مكملي ا ست كه اجازه مي دهد عفونت را ريشه كن كنيم، به نوعي كه بيماران در يك دوره زماني حتي المقدور كوتاه، مداوا و درمان شوند. يعني سيستم ايمني بدن خود بيمار، عفونت را كنترل كند.» وي گفت كه اين روش مداوا از طريق يك واكسن درماني و نه واكسن پيشگيري امكان پذير خواهد بود و اگر امكانات مالي اجازه دهد نتايج تحقيقات او تا حداكثر سه يا چهار سال ديگر منتشر خواهد شد.

واكسن درماني، يك نوع روش مداواي مربوط به سيستم ايمني بدن است كه در مورد بيماراني به كار مي رود كه پيشاپيش دچار عفونت هستند، در حالي كه هدف از واكسن پيشگيري، محافظت از بيمار در مقابل خطر ابتلا به ويروس ايدز (HIV) است. جايزه نوبل 25 سال پس از كشف ويروس ايدز توسط لابراتوار «لوك مونتانيه» در پاريس اعطا مي شود. پروفسور «مونتانيه» در اين مورد گفت؛ «دير رسيدن بهتر از هرگز نرسيدن است. كمي عجيب به نظر مي رسيد كه كميته نوبل در طول اين سال ها به اين بيماري عالم گير توجهي نشان نمي دهد، اما به هرحال اسباب خوشحالي است كه اكنون به تحقيقات روي اين بيماري علاقه مند شده است.»
شنبه 27 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 183]