نحوه تكثير گياه قـره داغ

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مقدمه:
قره داغ گياهي است بصورت درختچه اي گسترده در شمال و شمال شرقي كوير ميقان اراك كه خود محدوده مأمن وحوش نيز گرديده است و جزء گياهان بومي منطقه كوير استان مركزي بوده كه بر روي تپه هاي خاكي بصورت نبكا درآمده است كه بعضاً ارتفاع اين تلهاي خاكي به بيش از دو متر نيز مي رسد.

مشخصات گياه شناسي:
قره داغ از جنس Nitraria و از خانواده Zygohpylaceae و داراي پنج گونه مي باشد.
Nitraria reyusa
Nitraria sibirica
Nitraria sphuerocarpa
Nitraria komaroui
Nitraria schoberi
كه تنها گونه Nitraria schoberi در كوير ميقان اراك يافت مي شود اين گياه چوبي و بسيار مشعب و داراي شاخه هاي خشن و خار مانند دارد. گل آذين آن بصورت گرزن دم عقربي بوده و تشكيل ميوه هاي شفت مي دهد.
رويشگاه طبيعي قره داغ:
يكي از نقاطي كه در ايران درختچه هاي گونه Nitraria schoberi در سطح نسبتاً وسيعي بصورت بومي يافت مي شود منطقه كوير ميقان اراك است. از اين رو به نظر مي رسد كه از خصوصيات اقليمي، خاك منطقه بتوان در تعيين رويشگاه و خواستگاه طبيعي اين گونه كمك گرفت.
كوير ميقان اراك از نظر اقليمي ايجاد كننده ميكروكليماي خاص براي شهر اراك مي باشد اهميت يافته به طوري كه گرماي شديد تابستان و سرماي سوزدار زمستانهاي اراك را مي توان تا حدودي به وجود كوير مذكور نسبت داد.
موقعيت جغرافيايي:
كويرميقان اراك بين 34 درجه و 9 دقيقه و 34 درجه و 16 دقيقه عرض شمالي و 49 درجه و 45 دقيقه و 49 درجه و 55 دقيقه طول شرقي واقع شده و ارتفاع آن از سطح دريا 1650 متر مي باشد.
بر اساس آمار 34 ساله (1368-1334) متوسط بارندگي سالانه 349 ميليمتر گزارش شده* و بارندگي رويشگاه حدود 250 ميليمتر مي باشد و بر اساس مطالعات ثابت (1348) اين منطقه در مرز اقليمي مديترانه اي گرم و خشك و اقليم استپي سرد قرار دارد.
متوسط دماي سالانه 13/9 درجه سانتيگراد و دماي حداقل و حداكثر منطقه 38- درجه تا 44+ درجه سانتيگراد مي باشد.
بر همين اساس رشد گياه قره داغ در منطقه با باز شدن برگها در اوايل ارديبهشت ماه آغاز مي شود و در اوايل مهر ماه با ريزش برگها و خزان كردن پايان مي يابد.
خاك منطقه:
با توجه به نمونه هاي متعدد خاك از قسمتهاي مختلف و اعماق مختلف جمع آوري شده، پراكندگي و تنوع بسيار زيادي در خاكهاي منطقه از نظر فيزيكي
و شيميايي وجود دارد به طوري كه شايد بتوان وجود درختچه هاي بومي قره داغ را صرفاً در دو منطقه خاص در كوير ميقان مشاهده نمود.
در بين خصوصيات خاك در دو منطقه به جز دو پارامتر بافت خاك و عمق آب زيرزميني و نسبت يون سولفات به كلر در بقيه موارد وجه اشتراك يا نظم خاص قابل توجه اي در تشريح پروفيلها و تجزيه نمونه هاي خاك مشاهده نگرديده است به طوري كه در اكثر موارد قره داغ خير، عمق آب زيرزميني بين 0/5 تا 2 متر مي باشد و در فصول خشك بويژه در تابستان بر اثر كمبود رطوبت بصورت خزان زودرس نمود پيدا مي كند.
ph خاك معمولاً 8 مي باشد و EC خاك (هدايت الكتريكي) از 19/7 تا 27/4 دسي زيمنس به متر در نوسان است.
بررسيهاي بعمل آمده نشان مي دهند كه خاكهاي با بافت سبك شرايط بهتري را براي رشد و استقرار اين گياه فراهم مي كنند. شوري خاك و بالا بودن سفره هاي آب زيرزميني با توجه به دامنه تحمل وسيع اين گياه به شوري و پر آبي حساسيت قابل توجه اي را در استقرار آن ايجاد نمي كند. شايان توجه است كه شوري باعث كاهش رشد شده به طوري كه در فشار اسمزي 25 اتمسفر ميزان توليد (شاخه و برگ)اين گياه %50 كاهش پيدا نموده ولي تأثير سوئي در استقرار گياه ندارد.
لازم به ذكر است گياه قره داغ در مقايسه با اكثر گياهان هالوفيت و پساموفيت ايران از برتري خاصي برخوردار است زيرا اين گياه قادر است علاوه بر تحمل شوري هاي بالا در خاكهاي ماسه اي و حتي ماسه هاي روان نيز رشد نمايد. نظر به اينكه سطح آب زيرزميني بالا باشد، يكي از ويژگي هاي خاص رويشي اين گياه قابليت گسترش آن بر روي زمين است. اين ويژگي موجب بقا و استقرار دائمي گياه از طريق ايجاد ريشه هاي نابجا شده و عامل اصلي بقاي قره داغ بر روي تپه هاي شن مي باشد.
مهمترين ارزشهاي قره داغ:
- تثبيت شنهاي روان و جلوگيري از فرسايش خاك
- ارزش توليد علوفه
- ارزش صنعتي بويژه در رنگرزي
- تلطيف هوا
- مأمن وحوش
نحوه تكثير و كشت گياه قره داغ:
تاكنون براي كشت و تكثير و توسعه گياه قره داغ در كوير ميقان اراك از سوي اداره كل منابع طبيعي استان مركزي روشهاي متعددي تجربه شده كه عبارتند از كشت مستقيم (بذر پاشي و كپه كاري) قلمه زني و توليد نهال در گلدانهاي پلاستيكي كه بهترين روش توليد نهال گلداني مي باشد.
روش آماده كردن بذر:
بذر قره داغ پس از برداشت و يك زمستان گذراني آماده كشت مي باشد با توجه به اينكه بذر قره داغ براي جوانه زني نيازمند رطوبت در حد كفايت و حرارت بالاست از اين رو لازم است ابتدا بذر قره داغ را در ظرفي بمدت حدود 48 ساعت خيسانده شود سپس بر اثر مالش دادن در آب جاري لايه بيروني آن كاملاً از سطح بذر جدا گشته و عاري از پوسته (لايه گوشتي) گردد و حدود 5-6 روز داخل گوني كنفي در آب قرار داده شود سپس آماده كشت مي گردد ضمناً وزن هزار دانه بذر قره داغ 115 گرم و وزن يك كيلوگرم آن تعداد 8696 عدد بذر قره داغ مي باشد.
آماده كردن خاك:
با فراهم كردن خاك زراعي، كود گوسفندي كاملاً پوسيده و ماسه بعد از سرند كردن به نسبت به ترتيب مخلوط نموده و كيسه هاي پلاستيكي كه قسمت پايين آنها داراي سوراخهايي براي تعبيه آب قبلاً آماده شده است تا سطح 2 سانتيمتري لبه پلاستيك از مخلوط خاك، كود و ماسه پر مي كنيم و در رديفهاي به عرض 10 عدد گلدان پلاستيكي در رديفهاي منظم چيده (طول رديف بستگي به شلنگ آبياري و سطح خزانه دارد) و قبل از كشت بهتر است سطح گلدان ها را مرطوب نماييم (جهت نشست كردن خاك).
روش كاشت بذر قره داغ:
پس از آماده شدن چندين رديف گلداني توسط كارگر در داخل هر كيسه پلاستيكي و بر روي خاك تعداد 3-2 عدد بذر قره داغ گذاشته و روي آنرا تا لبه 1 سانتيمتري گلدان، كود پوسيده گوسفندي كه قبلاً سرنده شده و رطوبت دار شده مي ريزيم و با كف دست كمي فشار مي دهيم سپس آبياري با فشار نه چندان زياد را شروع مي نماييم. لازم به ذكر است مصرف روزانه بذرمي بايست از يك هفته قبل آماده شده باشد.

آبياري خزانه:
پس از كاشت بذر قره داغ (پس از آماده شدن يك رديف كشت) آبياري را كه قبلاً متناسب با رديفها لوله كشي شده است با آبپاش شروع مي نماييم به طوري كه فشار آب نبايد به حدي زياد باشد كه باعث فرسايش سطح خاك گلدانها و در نهايت خارج شدن بذر از داخل گلدان گردد و آبياري به طور مستمر و روزانه 3-2 بار بايد ادامه داشته باشد به طوري كه سطح خاك گلدانها هميشه داراي رطوبت باشد.
و بعد از اينكه گياه سبز شد و چند برگه گرديد و به ارتفاع 4-3 سانتيمتري رسيد به تدريج دفعات آبياري در روز را كم نموده به طوري كه بعد از رشد تقريباً مناسب و پوشش دادن سطح گلدانها آبياري به 3-2 روز يكبار تقليل مي يابد و با خنك شدن هوا و رشد نهالها آبياري به هفته اي يك بار كاهش مي يابد.
مراقبت و نگهداري قره داغ:
ازجمله كارهاي مهم ديگري كه بايد به آن توجه نمود مراقبت ونگهداري گياه در خزانه است كه شامل:
الف) وجين كردن: چنانچه خزانه داراي علفهاي هرز باشد بايد قبل از آبياري در طول روز نسبت به وجين علفهاي هرز اقدام و آنها را از داخل گلدانها خارج نمود به طوري كه به ريشه و خود گياه قره داغ آسيبي نرسد.
ب ) تنك كردن: اگر در داخل هر گلدان بيش از 2-1 نهال قره داغ باشد نسبت به تنك كردن آنها اقدام مي نماييم به طوري كه 2-1 نهال كه از همه شاداب تر و از رشد بالاتري برخوردارند بقيه را از گلدان با اصول فني خارج مي نماييم.
ج) سمپاشي و مبارزه با آفات : اگر خزانه ما دچار آفات نباتي شد مي بايست براي دفع آفات اقدام نمود كه براي شناسايي آفات ونوع سم و ميزان مصرف آن با كارشناس دفع آفات و حفظ نباتات هماهنگي گردد و سمپاشي بايد قبل از غروب آفتاب و با خنك شدن هوا انجام گيرد و تا ظهر روز بعد آبياري صورت نگيرد.
واكاري:
چنانچه رديفهاي كاشته شده بعضاً بذرها سبز نكردند مي بايست از طريق واكاري يا نشاء كاري اقدام نمود.
الف ) واكاري از طريق بذر: بلافاصله بذرهاي خيس شده و آماده را در داخل گلدانها گذاشته و طبق روشي كه قبلاً اشاره شد اقدام مي نماييم.
ب) نشاءكاري: گلدانهاي خالي را با وجين كردن بقيه گلدانها به طوري كه گياه وجين شده را به وسيله قاشق با خاك بيرون آورده و سطح گلدان خالي از گياه قره داغ را كمي گود نموده و نشاء را با خاك در وسط گلدان قرار داده و يقه آن را با دست محكم نموده و با بقيه گياهان مذكور آبياري مي نماييم كه اين روش بهتر از طريقه بذركاري مي باشد.
باز كاشت در عرصه:
بازكاشت در عرصه در نيمه دوم پاييز (در استان مركزي) و بعد از اولين بارندگي و مساعد شدن زمين ، در زماني كه نهالها به ارتفاع 15-12 سانتيمتر رسيدند شروع مي شود كه اين زمان كاشت در مناطق مختلف كشور متفاوت است.نحوه كشت: زمينهايي كه بافت خاك آنها رسي شني مي باشد بعلت سنگين بودن خاك ابتدا مسير كاشت نهال را بوسيله گاوآهن دو خيش شخم نموده و بعد بر روي آن نهالي را بوسيله نهال كار كشت مي نماييم و سپس بوسيله كارگر نهالها را در زمين مرتب و پاي آنها را با پا فشار مي دهيم تا بعد از نشست خاك، گلدانها بيرون از خاك نمانند و اگر منطقه از نظر بارندگي پايين است دور آنها را بصورت حوضچه درآورده و آماده آبياري مي گردد و در زمينهايي كه بافت خاك آنها شن رسي مي باشد بدون ايجاد شخم بوسيله نهالكار اقدام به كشت نموده و پاي نهالهاي كاشته شده بوسيله كارگر فشرده مي گردد و تعداد نهالهاي كاشته شده در واحد سطح از 300-250 نهال گلداني مي باشد.لازم به يادآوري است قبل از كاشت نهالهاي گلداني مي بايست قسمت پاييني گلدانها (ته گلدان) بوسيله چاقوي موكت بري شياري جهت خروج ريشه از گلدان ايجاد نمود همچنين زمان انتقال نهالها از خزانه به محل كشت بايد دقت شود كه خاك گلدانها تخليه نگردد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 941]