ايران‌شهر - چهار‌باغ عباسي يا شمس‌آبادي؟

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: ايران‌شهر - چهار‌باغ عباسي يا شمس‌آبادي؟

ايران‌شهر - چهار‌باغ عباسي يا شمس‌آبادي؟

احمد عليخاني:«محاكمه علني اعضاي شوراي شهر اصفهان» چاره كار است. اين گفته ديشب دكترمحمدعلي دادخواه وكيل پرونده شكايت مردمي عبور مترو از كنار آثار تاريخي اصفهان است. پرونده‌اي كه به اعتقاد وي با دو هزار و 300 نفر شاكي‌ـ از بي‌سابقه‌ترين پرونده‌هاي تاريخ قضايي ايران است. دادخواه خواستار تنبيه مديران گستاخ و قانون‌شكني است كه قبلا هم در موضوع برج جهان‌نما تخلفات گسترده‌اي مرتكب شده‌اند. گفت‌وگو با دادخواه به‌راحتي انجام مي‌شود اما تلاش براي پاسخگويي مديران سازمان قطار شهري اصفهان و حومه همچنان بي‌نتيجه است. مسوول دفتر مديرعامل متروي اصفهان مي‌گويد: اين يك دستور است. كليه مسوولان مترو از گفت‌وگو با خبرنگاران منع شده‌اند. البته سازمان ميراث فرهنگي هم سياستي مشابه را در پيش گرفته است. طرح احداث قطار شهري اصفهان، همزمان با تاسيس كارخانه ذوب‌آهن، در دهه 40 آغاز شد اما طراحي و تصويب دو شبكه درون شهري و برون شهري مترو اوايل دهه 70 قطعي شد. متروي درون‌شهري با دو خط شمالي‌ـ جنوبي و شرقي‌ـ غربي قرار است رفت و آمد آسان و هواي پاك را براي اصفهان به ارمغان آورد. شبكه متروي برون‌شهري هم با سه خط، شهرهاي جديد استان اصفهان (شاهين‌شهر، فولاد‌شهر، شهر مجلسي، بهارستان و...) را به مركز استان ارتباط مي‌دهد. خط شمالي‌ـ جنوبي مترو كه از شمال غربي اصفهان (مركز شهر) آغاز مي‌شود با عبور از ترمينال كاوه به ميدان شهدا و چهارباغ پايين مي‌رسد و سپس از ساختمان شهرداري اصفهان در دروازه دولت (ميدان امام‌حسين(ع) رد شده و وارد خيابان چهار‌باغ عباسي مي‌شود و با عبور از زير رودخانه زاينده‌رود وارد خيابان چهار‌باغ بالا (چهار‌باغ هزار جريب) شده و نهايتا به ترمينال صفحه در جنوب اصفهان مي‌رسد. طول اين مسير 2/20 كيلومتر است.

شوراي‌عالي ترافيك (مستقر در وزارت كشور) در سال 79 مطالعات متروي اصفهان و عبور از مسير خيابان چهارباغ عباسي در عمق 14 متري خيابان را تاييد مي‌كند و اين مصوبه سرآغاز كشمكش‌هاي هشت سال گذشته مي‌شود. اعتراض‌ها و مخالفت‌ها آغاز مي‌شود: عبور مترو از خيابان چهارباغ عباسي، ديوارهاي كهن مدرسه چهارباغ، كاخ هشت بهشت، بازاچه بلند، سي‌وسه‌ پل و آثار گرانبهاي زير خيابان چهارباغ بالا را نابود مي‌كند. خيابان چهار‌باغ عباسي دومين خيابان چندبانده ايران است كه به دستور شاه صفوي ساخته مي‌شود و در سال 1310 شمسي در فهرست آثار ملي كشور به ثبت مي‌رسد اما توسعه و حمل‌ونقل و فناوري روز دنيا هم خود را محق مي‌داند. حفاري‌ها در ابتدا و انتهاي خط شمال‌ـ جنوب شروع مي‌شود و مسوولان پيش‌بيني مي‌كنند متروي اصفهان سال 87 به بهره‌برداري برسد. تابستان 81 انجام گمانه‌زني با حفر چاه عميق مقابل مدرسه چهارباغ، مسوولان ميراث فرهنگي را به واكنش وا مي‌دارد. خبرگزاري ميراث فرهنگي CHN‌ خبر از جلسه مسوولان شهر در دي 81 و انتخاب گزينه خيابان شمس‌آبادي به جاي خيابان چهارباغ عباسي براي عبور مترو مي‌دهد، اما نگراني‌ها ادامه دارد.
سيدمرتضي سقائيان‌نژاد شهردار اصفهان پايان سال 82 خيال همه را راحت مي‌كند و مي‌گويد: مسير مترو را تغيير مي‌دهيم اما او هزينه اين تغيير مسير را 18 ميليارد تومان اعلام مي‌كند. و سيف‌الله امينيان رئيس‌ ميراث فرهنگي اصفهان در همان روزها با قاطعيت مي‌گويد: اجازه نخواهيم داد عبور مترو از چهارباغ عباسي، بافت تاريخي اصفهان را به مخاطره اندازد. به‌رغم گفته‌هاي مزبور، نقشه‌هاي مترو هيچ خبري از تغيير مسير در محدوده خيابان چهارباغ عباسي نمي‌دهند. محسن جاوري كارشناس سازمان ميراث فرهنگي اصفهان‌ـ كه در حال حاضر از گفت‌وگو با رسانه‌ها پرهيز داده شده‌ـ معتقد است: هم‌اكنون كار ساخت مترو و گذر آن از خيابان چهارباغ پشت‌پرده انجام مي‌شود و مسوولان مترو بي‌سروصدا به كار مشغول هستند. كارشناسان ژئوتكنيك و سازه مي‌گويند ساخت هر سازه جديد، بدون شك روي سازه‌هاي اطراف و نزديك خود اثراتي مي‌گذارد. مدرسه چهارباغ در يك بافت آبرفتي ساخته شده است و بقاي آن نياز به آب دارد يعني فونداسيون آن به‌گونه‌اي طراحي شده كه با نقل و انتقال آب محفوظ مي‌ماند، اما حفر تونل و عبور قطارها موجب بر هم خوردن تعادل آب‌هاي زيرزميني و تخريب پايه‌هاي بنا خواهد شد. عبدالعظيم شاه‌‌كرمي استاد دانشگاه اميركبير پيش‌بيني مي‌كند در صورت عبور مترو از مسير فعلي، مدرسه چهارباغ تا 10 سال ديگر به طور كامل تخريب شود.
گمانه‌زني در چهارراه‌تختي واقع در خيابان چهارباغ پايين (نرسيده به چهار‌باغ عباسي) در فروردين 83 كارشناسان را به اين باور نزديك كرد كه مسير مترو همان خيابان چهارباغ عباسي است. خيابان چهارباغ پايين در دوره پهلوي اول و در امتداد خيابان چهارباغ عباسي ساخته شد.
خاك اصفهان نرم است يا سفت؟
اكنون دستگاه‌هاي حفار TBM، ساخت آلمان به چند كيلومتري خيابان چهارباغ عباسي رسيده‌اند. در حالي كه كارشناسان ترديد ندارند كه خاك اصفهان نرم و سفت است اما مدير شركت هرن كنشت آلمان‌ـ سازنده دستگاه‌هاي TBM‌ـ مرداد 83 در بازديد از مترو مي‌گويد: با توجه به مرغوبيت و استحكام خاك اصفهان به نظر مي‌رسد كه عبور مترو از كنار و زير آثار تاريخي بي‌تاثير است. وي متخصص علوم حفاري و مدير يكي از سه شركت سازنده دستگاه‌هاي حفاري دنياست، گفته‌هاي متخصص آلماني دهان به دهان مي‌چرخد. هاشم الحسيني استاد عمران دانشگاه صنعتي اصفهان مي‌گويد: دستگاه‌هاي TBM از مهم‌ترين و مدرن‌ترين دستگاه‌هاي حفاري است كه با قابليت سنجش ميزان فشار آب و خاك، آن را متعادل كرده و هيچ تغييري در تركيب زمين ايجاد نخواهد كرد. وي اعتراضات و مخالفت‌ها را «رنگ و بوي سياسي دادن به پروژه علمي مترو» مي‌خواند. كريم نصراصفهاني عضو شوراي شهر اصفهان هم از كشاندن بحث مترو به رسانه‌ها و اظهارنظر «افراد غير مطلع» انتقاد مي‌كند. و ذوالانوار رئيس دانشكده عمران دانشگاه صنعتي اصفهان، عبور مترو از خيابان شمس‌آبادي را عاقلانه نمي‌داند و مي‌گويد: در كشورهاي ديگر هم مترو از زير آثار تاريخي رد شده و اتفاقي نيفتاده است.» محاسبات و استدلال‌هاي كارشناسان ادامه دارد. برخي مقايسه مدرسه چهارباغ خشت‌وگلي را با بناهاي سنگي اروپا غلط مي‌دانند و لرزش دو ريشتري عبور قطارها پس از راه‌اندازي مترو را عامل فرو ريختن مدرسه چهارباغ و سي‌وسه پل مي‌شمارند. ملات به‌كار رفته در مدرسه چهارباغ گل‌ رس، خاك و گچ و پايه‌هاي سي‌وسه پل از مصالح سنتي ساروج، لاشه سنگ، آهك و آجر است.
ميراث فرهنگي اصفهان همچنان مخالف عبور مترو از مسير چهارباغ عباسي است اما عبدالله كوپايي رئيس سازمان نظام مهندسي اصفهان و عضو هيات‌مديره سازمان قطار شهري اين مسير را كارشناسانه و براساس معيارهاي فني و مهندسي مي‌داند و ضمن تاكيد بر تعامل و همكاري با ميراث فرهنگي اظهار مي‌كند: اينكه ميراث فرهنگي بگويد اين پروژه نبايد از چهارباغ عبور كند اشتباه بزرگي است. ادعا مي‌كنيم براي اين پروژه به اندازه كافي مطالعات و تحقيقات كارشناسي انجام شده است. اين تعامل و همكاري در سخنان كوپايي به زودي با اعلام ممنوعيت ورود ناظران ميراث فرهنگي به محدوده مترو زير سوال مي‌رود. علي خواجويي معاون حفظ و احياي سازمان ميراث فرهنگي اصفهان كشف لوله‌هاي سفالي در مسير حفاري چهارباغ بالا و نابودي آنها به دليل بي‌توجهي مسوولان مترو را موضوعي قابل پيگيري مي‌داند و مي‌گويد همچنان منتظر اجازه ورود به حفاري‌ها و اعمال نظارت هستيم اما مهندس عبدالحسين سيف‌اللهي كه ممنوعيت ورود ناظران ميراث را تكذيب كرده بود، به CHN مي‌گويد: نيازي به حضور ناظران نيست.

آذر 83 تشكل‌هاي غيردولتي دوستدار محيط زيست و ميراث فرهنگي، همايش مسير مترو و بافت تاريخي اصفهان را برگزار مي‌كند اما هيچكس ازمدعوين سازمان متروي اصفهان، دعوت حضور در همايش را اجابت نمي‌كند. شوراي ترافيك استان در حالي سال 83 را به پايان مي‌برد كه خيابان شمس‌آبادي را بهترين مسير انتخاب كرده است اما سقائيان‌نژاد شهردار اصفهان در بازديد جامعه اسلامي مهندسين از مترو از مشخص نبودن مسير عبور مترو ابراز تاسف مي‌كند. او پاييز 84 مي‌گويد: تونل زيرزميني مترو به نزديكي‌هاي خيابان چهارباغ رسيده است اما متاسفانه مسير اين پروژه ملي هنوز نامعلوم است... تامين اعتبار مشكل اصلي متروي اصفهان است. سقائيان‌نژاد تاكنون هزينه تغيير مسير را 25ميليارد تومان تخمين مي‌زند گرچه وي خيابان شمس‌آبادي را شلوغ‌ترين خيابان اصفهان و بدترين مسير عبور مترو مي‌داند. سال 84 رو به پايان است. عباس حاج‌رسولي‌ها رئيس شوراي اسلامي شهر اصفهان در پاسخ به اعتراضات و مخالفت‌ها عبور مترو از زير خيابان چهارباغ را «شايعه‌اي بيش» مي‌نامد و البته مصلحت مردم را اولويت اول كاري مسوولان مي‌داند. پورمحمدي وزير كشور هم در بازديد از مسير مترو در زمستان نه‌چندان سرد اصفهان در سال 84 از كارهاي انجام شده در متروي اصفهان ابراز رضايت مي‌كند و مي‌گويد: با وجود دستگاه‌هاي پيشرفته حفاري، صنعت و تكنولوژي به كمك انسان آمده و مجريان مترو هم تضمين‌هاي لازم را به‌منظور حفظ ميراث فرهنگي شهر انجام خواهند داد. بي‌سابقه‌ترين پرونده در تاريخ قضايي ايران گشوده مي‌شود فروردين 85، مردم، تشكل‌ها و دوستداران ميراث فرهنگي به محمدعلي دادخواه وكالت مي‌دهند تا داد ميراث گرانبهاي اصفهان را از مسوولان بستاند. دادخواه، عضو موسسه حقوقي در تهران و نماينده كانون مدافعان حقوق بشر است. مستندات ارائه مي‌شود و ارديبهشت 85 دستور توقف عمليات در محدوده چهارباغ عباسي صادر مي‌شود. دستگاه‌هاي حفاري متوقف مي‌شوند. سيف‌اللهي مديرعامل مترو تهديد مي‌كند كه اگر تكليف اين موضوع تا آخر خردادماه مشخص نشود استعفا مي‌دهم. او مدعي است نماينده ميراث فرهنگي قبلا در جلسه شوراي ترافيك استان، مسير چهارباغ عباسي را تاييد كرده است. خواجويي مدير حفظ و احياي سازمان ميراث اصفهان نگران از دست رفتن فرصت ثبت محور فرهنگي‌ـ تاريخي اصفهان توسط يونسكو است، او چهارباغ عباسي را ستون فقرات شهر مي‌داند. غلامرضا انصاري رئيس كل دادگستري اصفهان از پروژه مترو بازديد مي‌كند و اميدوار است اين پروژه هر چه زودتر به بهره‌برداري برسد. انصاري همدلي و همراهي همه مسوولان استان در حل مشكلات را خواهان است. تيرماه 85 جلسه بازرسي دادگاه رسيدگي به پرونده مترو اصفهان در شعبه5 بازپرسي دادسراي عمومي اصفهان برگزار مي‌شود و پنج ساعت به‌طول مي‌انجامد. دادخواه وكيل پرونده مي‌گويد: اگر در زير سي‌وسه‌پل هر نوع ساخت و سازي انجام شود آسيب‌هاي غيرقابل جبراني به پل وارد مي‌شود چون بافت زير پل شني است و پايه‌هاي پل به طور شمعي با ساروج كار گذاشته شده‌اند. محمد كوشافر عضو جمعيت پيام اصفهان مي‌گويد: اين استدلال كه عبور مترو از مسيرهاي ديگر باعث افزايش هزينه‌هاي اجراي طرح مي‌شود دليلي براي قرباني شدن چهارباغ نيست. مردادماه 85 علي‌اكبر آقايي رئيس كميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي به اصفهان مي‌آيد و از تاخير چند ماهه پروژه مترو تاسف مي‌خورد. او معتقد است: دليلي ندارد كاري كه با همكاري و نظارت چندين شركت داخلي و خارجي كارشناسي شده با نظر مسوولي متوقف شود.

سيف‌اللهي مديرعامل مترو هم از هزينه 500 ميليون توماني توقف دستگاه‌هاي TBM در هر روز خبر مي‌دهد. حاج‌رسولي‌ها مي‌‌گويد منتظر شوراي عالي ترافيك هستيم. رسانه‌ها فضا‌سازي نكنند. هزينه‌بر بودن تغيير مسير از يك طرف و زيان توقف دستگاه‌ها از طرفي مسوولان را در عزم‌شان براي عبور از چهارباغ مصمم‌تر مي‌كند. سيدمرتضي بختياري استاندار اصفهان و شهردار همچنان چهارباغ عباسي را تنها مسير منطقي عبور مترو مي‌دانند. سقائيان‌نژاد شهردار اصفهان، خيابان شمس‌آبادي را به لحاظ ايجاد پل‌هاي متعدد، موجب كاهش سرعت قطار شهري تا 10 كيلومتر بر ساعت مي‌داند. اصرار مسوولان بر عبور مترو از چهارباغ در نظر مردم و Ngo‌هاي دوستدار ميراث فرهنگي عجيب مي‌نمايد. سكوت مسوولان ميراث فرهنگي هم در اين ميان بر ابهام موضوع مي‌افزايد. مسوولان مترو معتقدند با تكنولوژي روز هيچ اتفاقي نمي‌افتد و مترو از چهارباغ عبور داده مي‌شود و مخالفان مي‌گويند تكنولوژي روز هم نمي‌تواند جلوي فاجعه نابودي بناهاي تاريخي را بگيرد. محمدعلي طبرسا نماينده سازمان ميراث فرهنگي تازه‌ترين بررسي كارشناسان را اعلام مي‌كند: چهارباغ عباسي بر روي بستر سنگي بنا شده و ايجاد حفره در اين بستر سنگي براي عبور مترو باعث ايجاد ترك‌هايي در آن مي‌شود كه در نهايت راه آب رودخانه زاينده‌رود را به زير شهر اصفهان باز مي‌كند. طبرسا مي‌گويد حتي اگر يك درصد احتمال دارد سقف مترو هنگام حفر تونل در زير چهارباغ بريزد، نبايد اين كار را انجام داد. مهرماه 85 اسفنديار رحيم‌مشايي رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گفت: همه چيز بستگي به نظر كارشناسان دارد. من در اين زمينه نمي‌توانم اظهارنظر كنم. شنيده‌ها حاكي از آن است كه به‌رغم دستور مقام‌هاي قضايي مبني بر توقف عمليات، فعاليت‌ها براي حفر تونل ادامه دارد. ميراث فرهنگي بايد گزارش مفصلي به بازپرس پرونده ارائه كند اما هنوز اقدامي نكرده است. دادخواه وكيل پرونده تحمل و تامل مسوولان قضايي براي دريافت گزارش ضابطان قضايي و مسوولان فرهنگي را اتلاف وقت دانسته و خواستار برخورد با رفتار مجرمانه مديران شده است. تجمع معترضان روبه‌روي دادگستري اصفهان شكل مي‌گيرد و وكيل پرونده خواستار احضار و پاسخگويي مديرعامل مترو و برخورد قانوني با وي مي‌شود.

مديرعامل مترو اصفهان: بسيار خسته بودم و به همين خاطر استعفا كردم
خبرگزاري ميراث فرهنگي از استعفاي سيف‌اللهي مديرعامل مترو خبر مي‌دهد، او قصد دارد در انتخابات آتي شوراها شركت كند. شهردار اصفهان در ديدار جامعه اسلامي مهندسين از مترو در آبان‌ماه 85، عبور مترو از چهارباغ را نقطه عطف گردشگري اصفهان مي‌داند و اين مسير را به دلايل ايمني و حفاظتي، حراست از بافت‌هاي تاريخي، هزينه مناسب و جلوگيري از آلودگي هوا بهترين گزينه مي‌داند. در همين حال محمدعلي دادخواه شوراي شهر را متهم مي‌كند كه چرا تاكنون مصوبه‌اي درخصوص عبور مترو از چهارباغ نداشته است!
احمد امين‌پور عضو شوراي شهر در سال 85 (كه در حال حاضر مسووليت سازمان ميراث فرهنگي اصفهان را عهده‌دار است) پاسخ دادخواه را مي‌دهد: وقتي شوراي عالي ترافيك در حال بررسي موضوع است دليلي براي مصوبه از سوي شوراي شهر نيست. حاج رسولي رئيس شوراي شهر هم از بهره‌برداري مترو در سال 86 خبر مي‌دهد. سيف‌اللهي مديرعامل مستعفي مترو، عبور مترو از خيابان شمس‌آبادي را غيرممكن مي‌داند و دادخواه وكيل پرونده حكم جلب او را گرفته است. پنجم دي‌ماه 85 رحيم‌مشايي در دانشگاه تهران مي‌گويد: تكليف متروي اصفهان تا 10 روز ديگر مشخص مي‌شود. معاون رئيس‌جمهور مدعي است مطالعات درستي روي اين مسئله انجام نشده بود ولي اكنون يك كميته علمي در اصفهان تشكيل شده تا در شاخه‌هاي مختلف روي اين موضوع مطالعاتي انجام دهند. اكنون سه مسير روي اين گروه مطالعاتي است: خيابان چهارباغ عباسي، خيابان باغ گلدسته در شرق و خيابان شمس‌آبادي در غرب چهارباغ.

سعيد بكتاش رئيس جديد ميراث فرهنگي اصفهان هسته اول گروه كارشناسي را متشكل از اساتيد رشته‌هاي حمل‌ونقل، زمين‌شناسي، معماري، باستان‌شناسي، خاك شناسي، ژئوتكنيك، مهندسي آب، مكانيك سازه، مطالعات اجتماعي و مهندسي زراعت مي‌داند كه به طور شبانه‌روزي در حال انجام است و هسته دوم شامل كارشناسان سازمان نظام مهندسي مي‌باشند. اين گروه كارشناسي راي خود را به عدم عبور از چهارباغ اعلام مي‌كند تا اين نظر رسما توسط شوراي عالي ترافيك كشور به متروي اصفهان ابلاغ شود. اظهارنظر احمد امين‌پور عضو شوراي شهر و رياست كنوني ميراث فرهنگي اصفهان شنيدني است: از سه‌سال پيش مي‌گفتيم مترو از خيابان شمس‌آبادي مي‌تواند عبور كند و مصوبه شوراي‌عالي هم همين گزينه بود. البته امين‌پور معتقد است در مسير چهارباغ خطر ثابت شده‌اي وجود ندارد ولي مترو اگر از چهارباغ عبور نكند بهتر است. همه مسوولان شهري اصفهان منتظر ابلاغ راي شوراي‌عالي ترافيكند، اما 12 اسفند 85 پورمحمدي وزير كشور در افتتاح چند طرح عمراني در اصفهان مي‌گويد: مترو بايد از كنار چهارباغ عبور كند چون نياز امروز است و به‌سرعت هم بايد اين كار انجام شود. پايان سال 85 نزديك است و فقط دو روز مانده به تحويل سال 86 راي نهايي شوراي‌عالي ترافيك اعلام مي‌شود: مترو نبايد از خيابان چهارباغ عبور كند. مسير مورد نظر شوراي‌عالي خيابان شمس‌آبادي است.

فروردين 86 سقائيان‌نژاد شهردار اصفهان، مشخص شدن مسير عبور مترو را به ابتكار مديريت شهري و حمايت وزير كشور نسبت داده و وعده مي‌دهد مترو تا نيمه دوم 87 به بهره‌برداري برسد. يك ماه بعد خبر نشست بخشي از خيابان چهارباغ پايين به‌هنگام حفر تونل به سرعت در رسانه‌ها منعكس مي‌شود و مسوولان مترو براي اطمينان دادن به مردم آن را ناشي از احداث‌ چاه براي آزمايش و شناسايي لايه‌هاي خاك مي‌دانند نه كار دستگاه‌هاي حفار TBM. افتخاري مديرروابط عمومي متروي اصفهان مي‌گويد: دستگاه TBM در فاصله 60 متري محلي بودند كه زمين نشست كرد. تيرماه 86 از راه مي‌رسد و شهردار خبر از افتتاح مترو تا 22 بهمن 87 مي‌دهد. يك ماه بعد بخشي ديگر از خيابان چهارباغ پايين (نزديك دروازه دولت) نشست مي‌كند. سيف‌اللهي آن را به خرابي شبكه آب و فاضلاب منتسب مي‌كند اما مسوولان آب و فاضلاب منطقه سه ضمن بازديد از محل اعلام مي‌كنند تمامي شبكه آب و فاضلاب سالم است. با آنكه راي شوراي عالي ترافيك، عبور از خيابان چهارباغ عباسي را ممنوع اعلام كرد اما گفته مي‌شود بخش جنوبي چهارباغ عباسي در حال حفاري است.
چهارشنبه 24 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 291]