اقتصاد - خودكفايي‌ها محقق نشد

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: اقتصاد - خودكفايي‌ها محقق نشد

اقتصاد - خودكفايي‌ها محقق نشد

ليلا لطفي:« ضعف مديريت در وزارت جهاد كشاورزي، تاثير خشكسالي بر توليد بخش را افزايش داده است. ولي ما قصد استيضاح آقاي اسكندري را نداريم.» اين ديدگاه رئيس كميسيون كشاورزي مجلس هشتم است. عباس رجايي كه بعد از رياستش در كميسيون محتاط‌تر از گذشته صحبت مي‌كند برخلاف آمار موجود مي‌گويد تراز بازرگاني بخش كشاورزي مثبت است. البته تلويحا تاييد مي‌كند كه دولت نهم در تحقق برنامه‌هاي خودكفايي ناكام بوده است.

عملكرد بخش كشاورزي را در سال‌هاي اخير چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
وقتي مسيري را كه بخش كشاورزي در طول اين 30سال طي كرده را بررسي مي‌كنيم، مي‌بينيم اوضاع بخش خيلي بهتر شده است. در زمان پيروزي انقلاب ميزان توليدات بخش 25 ميليون تن بود اما الان ميزان توليدات ما به 104 ميليون تن رسيده است. در آستانه تمدن بزرگ دولت شاه قصد داشت كشاورزي و روستا را نابود كند اما اكنون تراز بازرگاني بخش مثبت است.
در دولت نهم عملكرد بخش را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
دولت‌ها و مجلس‌ها پيوسته هستند، در نتيجه عملكرد همه آنها عملكرد نظام است. براين اساس در مقايسه با آنچه درگذشته بوديم توفيق‌هاي زيادي به‌دست آورديم، عملكرد دولت نهم نيز در بخش كشاورزي رو به رشد بوده ولي هنوز با آنچه در سند چشم‌انداز پيش‌بيني شده فاصله زيادي داريم.
چطور به اين جمع‌بندي رسيديد در حالي كه نه اهداف برنامه به‌طور نسبي محقق شده و نه وعده‌هاي خودكفايي‌اي كه آقاي اسكندري با آنها توانست وارد دولت شود؟
آيا در دولت هشتم كه بارندگي داشتيم خوب كار شده؟ البته من نمي‌خواهم دولت هشتم را زير سوال ببرم. آقاي حجتي به عنوان يكي از دوستانم به بنده گفت الحمدلله خداوند با بارندگي نعمتش را افزون كرد تا ما بتوانيم به مرزهاي لازم برسيم. ايشان مطرح كردند اگر هيچ باراني نبارد ما 10 ميليون تن توليد خواهيم داشت. اما خشكسالي اخير نشان داد كه اين ميزان توليد همچنان به باران متكي است و الان ما كمبودي در سطح هفت ميليون تن داريم. اين اتفاق نشان مي‌دهد پايه‌هاي اوليه مطالعات ما اشتباه بوده، در ضمن در طرح‌هاي خودكفايي مسئله پايداري در توليد لحاظ نشده، حتي طرح‌هايي ازجمله طرح خودكفايي ذرت مطرح شده در حالي كه ذرت نياز به آب فراواني داريم اين مشكلات ارتباطي به دولت نهم ندارد چون طرح‌ها در گذشته تنظيم شده بود.
مدت اجراي طرح‌هاي خودكفايي 10 سال بود، پايان اين دوره نيز پايداري نمود پيدا مي‌كرد؛ اما وزير جهاد كشاورزي دولت نهم برخلاف آنچه كارشناسان ترسيم كرده بودند، مدعي شد اين طرح‌ها را حداكثر ظرف مدت چهار سال اجرا مي‌كند. همين موضوع هم منجر شد نمايندگان مجلس هفتم به او راي اعتماد بدهند و منتقدان او را شماتت كنند.
ما نيز به آقاي اسكندري كه گفته بودند طرح‌هاي 10ساله را در كوتاه مدت اجرا مي‌كنند اما نتوانستند اجرا كنند نقد داريم ولي اين به اين معني نيست كه بايد اصل طرح‌هاي خودكفايي را نفي كرد.
ما بر اصل طرح‌ها نقدي نداريم؛ شما در صحبت‌هاي خود طرح‌ها را زير سوال برديد.
بعضي قسمت‌هاي طرح‌ها را نقد كردم چون معتقدم در گذشته كه اين برنامه‌ها ترسيم مي‌شد پايداري توليد ديده نشده است. وقتي مي‌گويم در طرح‌ها بايد پايداري ديده شود يعني بايد مكانيسم‌هاي افزايش بهره‌وري ديده شود تا از اين طريق با افزايش توليد مواجه شويم ولي اين مباحث در طرح‌هاي خودكفايي ديده نشده؛ مثلا مي‌دانستند كشور كم آب است ولي پروژه‌هاي آبياري تحت فشار را دنبال نكردند.
اين مباحث نبايد به اين شكل در طرح‌ها ديده مي‌شد چون در برنامه‌هاي توسعه به‌ويژه برنامه چهارم به طرح‌ها و پروژه‌هاي زير بنايي پرداخته شده است.
در برنامه‌ها بوده اما از اين مكانيسم به درستي استفاده نشده چون عمليات زيربنايي طبق برنامه‌ها اجرا نشده؛ البته در سال‌هاي اخير به‌رغم كمبود بودجه كارها به خوبي انجام شده است.
در تمام اين 30 سال بخش كشاورزي با كمبود منابع روبه‌رو بود. طبق برنامه چهارم عملكرد حوزه زيربنايي را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
برنامه پنج ساله محقق نشده است. طبق قانون برنامه بايد دو ميليون هكتار از اراضي كشاورزي تجهيز و نوسازي شود، يعني بايد سالانه 400 هزار هكتار از اراضي تجهيز و نوسازي مي‌شد، ولي الان كل كاري كه در هر سال انجام مي‌شود 50هزار هكتار نيز نيست، يعني حدود يك‌دهم برنامه اجرا شده است. اجراي عمليات آبياري تحت فشار نيز بايد سالانه بيش از500 هزار هكتار باشد تا طبق برنامه بيش از يك ميليون از اراضي، تحت پوشش آبياري نوين قرار بگيرد ولي به دليل كمبود بودجه فقط 250 هزار هكتار تحت پوشش قرار گرفتند. ضريب مكانيزاسيون بايد به 6/1 اسب بخار مي‌رسيد اما اين رقم هم محقق نشد، برآوردها نشان مي‌دهد ضريب مكانيزاسيون به 4/0 تا 5/0 اسب بخار برسد.
در حالي كه وزارتخانه در حوزه زيربنايي طبق برنامه پيش نرفته چطور مي‌گوييد در برنامه‌ها خودكفايي موفق بوده است؟
نمي‌گويم در اجراي برنامه‌هاي خودكفايي موفق بوده، بلكه گفتم نسبت به آنچه ترسيم شده به بسياري از اهداف دست يافته است. وزارتخانه در توليد محصولات لبني و پروتئيني به اهداف برنامه نزديك شده، در توليد شير ما بايد از شش ميليون و316 هزار تن پايان برنامه سوم به 9 ميليون و 756 هزار تن مي‌رسيديم كه با توجه به توليد هشت ميليون و251 هزار تن شير در سال 86 به هدف برنامه مي‌رسيم. در توليد گوشت قرمز از 752 هزار تن در سال 83 بايد به 921 تن در سال 88 برسيم كه با توليد 866 هزار تن گوشت در سال 86 با رقم برنامه نيز فاصله زيادي نداريم. اما در گوشت مرغ از يك ميليون و100هزار تن پايان برنامه سوم بايد به يك ميليون و 605 هزار تن مي‌رسيديم كه با توليد يك ميليون و468 هزار تن توليد سال 86 به رقم پيش‌بيني شده، مي‌رسيم. در توليد تخم‌مرغ نيز از 628 هزار تن پايان برنامه سوم به 789 تن برنامه چهارم مي‌رسيم چون در سال 86 به توليد 701 هزار تن رسيديم. اين آمار نشان مي‌دهد عملكرد نسبت به برنامه پيش‌بيني شده مطلوب است.
آيا دولت نهم در خودكفايي محصولات استراتژيك از جمله يكسري از محصولات زراعي و پروتئيني به اهداف پيش‌بيني شده دست يافته است؟
ما در توليد جو از دو ميليون و 737 تن سال 83 به سه ميليون و103 هزار تن و در ذرت دانه‌اي از يك ميليون و 926 هزار تن سال 83 به دو ميليون و 652 هزار تن رسيديم ، در توليد يونجه خشك و ساير محصولات علوفه‌اي ما به حدود شش ميليون و 38 هزار تن محصول و در ذرت علوفه‌اي و ساير نباتات به هشت ميليون و62 هزار تن محصول دست يافتيم. اما در توليد سبوس گندم به توليد يك ميليون و650 هزار تن محصول رسيديم؛ اعدادي كه نشان مي‌دهد خيلي از اهداف برنامه عقب نيستيم.
برنامه كاري وزير جهاد كشاورزي براي خودكفايي، در جو يك‌ ساله، در ذرت دوساله، در برنج و شكر سه‌‌ساله و در گياهان علوفه‌اي، دانه‌هاي روغني «70درصد» و گوشت قرمز چهار ساله بود ولي هيچكدام از برنامه‌ها به‌رغم بارندگي مناسب تحقق نيافت. امسال هم خشكسالي پايداري توليد گندم و عملكرد وزارتخانه در اين سال‌ها را زير سوال برد.
بنده تاييد مي‌كنم به‌رغم اينكه در حجم بالايي زيتون و كلزا كشت مي‌كنيم به اهداف خودكفايي 70 درصدي روغن دست نيافتيم و تا پايان برنامه به اين هدف نمي‌رسيم. در جو، ذرت، برنج و شكر هم خودكفا نشديم و تا پايان برنامه نيز خودكفا نمي‌شويم ولي روند توليد آنها روبه رشد بوده است. در ضمن خودكفايي گندم زير سوال نرفته چون از قبل پيش‌بيني مي‌شد با بروز خشكسالي توليد گندم و ساير محصولات كاهش خواهد يافت. نمي‌دانم چرا شما اصرار داريد بگوييد خشكسالي اثري روي كاهش توليد نداشته است.
هيچ‌كس منكر اثرات خشكسالي نيست. ولي چطور در اين سال‌ها كه عمليات زيربنايي كمتر از نصف پيش‌بيني برنامه اجرا شده - موضوعي كه خود شما هم تاييد كرديد- دولت توانسته اثرات خشكسالي را كاهش دهد و توليدي در سطح قابل قبولي داشته باشد.
تاييد مي‌كنم بخشي از ميزان كاهش توليد ناشي از ضعف عملكرد جهاد كشاورزي است اما نه همه. معتقدم در سال جاري كاهش ميزان توليد عمدتا ناشي از خشكسالي بوده است.
از ديد شما واردات حبوبات، برنج و شكر هم ناشي از خشكسالي است؟
بعضي وقت‌ها ما به اين نتيجه مي‌رسيم كه در توليد محصولاتي همچون حبوبات مزيت نسبي نداريم و بايد توليدش را كاهش دهيم. اما وضعيت برنج و شكر فرق مي‌كند.
بحث مزيت نسبي توجيهي بيش نيست و با آن نمي‌توان كاهش 20 درصدي توليد حبوبات را ناديده گرفت. همانطور كه نمي‌توان با هيچ دليلي توجيه كرد وزارت جهاد كشاورزي توليد شكر را از يك ميليون و 200 هزار تن در سال 84 به 500 هزار تن در سال جاري رسانده است.
اين اعداد و ارقام صحيح نيست، چه كسي آنها را به شما داده است؟
خبرگزاري‌ها اين آمار را به نقل از مديران جهاد كشاورزي و اتحاديه‌ها منتشر كردند.
اين آمار اشتباه است. توليد حبوبات 20 درصد كاهش نيافته و توليد شكر هم در سطحي كه گفتيد. تصور مي‌كنم ميزان توليد شكر 20 درصد كاهش يافته است.
ظرف دو سال گذشته 3 ميليون و 76 هزار تن شكر وارد شده طبيعي است اين اتفاق بيفتد.
واردات شكر با محصولات ديگر فرق مي‌كند. آقاي اسكندري در واردات شكر دخيل نبود و آن را وزير بازرگاني مديريت مي‌كرد. با اين حال مجلس سال گذشته اين موضوع را پيگيري كرد و اجازه ثبت سفارش در سال 86 را نداد؛ اگرچه واردات اثر خود را بر صنعت گذاشته بود و سال 86 نيز شكرهايي كه در سال 85 ثبت سفارش شده بود، وارد شد.
اين اتفاق را مي‌توان براي اغلب محصولات تعميم داد چون در سال‌هاي اخير واردات محصولات به‌شدت افزايش يافته است.
اينطور نيست در سال 87 كه با خشكسالي مواجه شديم تا به امروز ميزان واردات جو 634 هزار تن و ذرت دانه‌اي يك ميليون و 857 هزار تن است. واردات دانه سويا 468 هزار تن و كنجاله سويا 385 هزار تن و كنجاله بدون سويا 54 هزار تن برآورد شده است، ميزان واردات گندم براي مصرف بدون آنچه براي ذخاير استراتژيك استفاده مي‌شود حدود پنج ميليون تن است، برنج و شكر نيز با احتساب ذخاير بالاي يك ميليون تن برآورد شده.
رشد نزولي تراز بازرگاني بخش كشاورزي در سال‌هاي اخير تشديد شده است؟ طبق گزارش‌هاي موجود در سال 84 تراز بازرگاني بخش منفي 20 ميليون دلار بود كه در سال 85 به منفي 747/1ميليارد دلار و در سال 86 به 228/3 ميليارد دلار رسيده است.
بنده اين آمار را تاييد نمي‌كنم، اگر تراز بازرگاني بخش كشاورزي را به صورت منفك بررسي كنيم، مي‌بينيم كه در زيربخش باغباني و دام و طيور تراز مثبت است. اين تراز در بخشي از زيربخش زراعت نيز مثبت و در بخشي منفي است. در نتيجه وقتي حداقل در دو زير بخش تراز مثبت است و در زير بخش سوم بخشي از تراز مثبت است مي‌توان گفت تراز مثبت است. اما طبق آمار گمرگ نسبت صادرات از نظر وزني در سال 84 معادل 14 درصد بوده كه اين رقم در سال 86، به بيش از 30 درصد رسيده است.
اما تراز منفي را مسوولان ارشد وزارت جهاد كشاورزي هم تاييد كردند.
آمار گمرك ملاك است.
با توجه به اتفاق‌هايي كه در اين سال‌ها افتاده عملكرد وزير را چطور ارزيابي مي‌كنيد.
بنده به عملكرد آقاي اسكندري نمره 20 نمي‌دهم ولي نمره تجديدي هم نمي‌دهم.
تا پايان سال او را استيضاح نمي‌كنيد؟
اعتقادي به استيضاح كردن ايشان ندارم. چون در مذاكراتي كه با آقاي وزير داشتيم متوجه شديم ايشان دست به يكسري اصلاح ساختارهايي زدند كه طبق آن نيازي به استيضاح او نيست. در ضمن توفيق يك مدير در اجراي برنامه‌هايش صرفا منوط به مديريت او نيست بلكه به همكارانش، ساختاري كه در آن كار مي‌كند و منابعي كه به او اختصاص مي‌يابد نيز برمي‌گردد. در مورد آقاي اسكندري در كنار اينكه با كمبود منابع روبه‌رو هستند با گروهي كار مي‌كنند كه بعضي از آنها تاثير‌گذار هستند در واقع تصور مي‌كنيم برخي برنامه‌ها خواسته ايشان نيست. البته نقاط ضعفي هم داشتند كه آنها را گوشزد كرديم.
كمبود بودجه بخش يك ساله و دوساله نيست كه بخواهيد با آن عملكرد وزير جهاد كشاورزي را توجيه كنيد.
شما اگر صحبت‌هاي آقاي كلانتري در سال‌هاي وزارتش را ببينيد با اين موضوع مواجه مي‌شويد كه ايشان از كمبود بودجه گله كردند و عدم‌توفيق‌هاي خود در بخش را ناشي از همين كمبود‌ها مي‌خوانند.
وزيران قبلي در گذشته در مورد عملكرد منفي و يا مثبت خود پاسخ دادند. در ضمن در اين گفت‌وگو قصد بررسي عملكرد آنها را نداريم. اما ضعف مديريت آقاي اسكندري خيلي بيشتر از آنچه پيش‌بيني مي‌شد، است.
اصلا شما چرا هر وقت در مورد بخش صحبت مي‌كنيد به سراغ آقاي اسكندري مي‌رويد. بخش كشاورزي فقط آقاي اسكندري نيست. گرچه مديريت او تاثير به‌سزايي در بخش دارد، اما بايد بحث‌هاي بخش را جدا از او بررسي كرد و نبايد مشكلات بخش را با مديريت ايشان گره زد. بايد عملكرد اسكندري در مورد برنامه‌ها را جدا از مشكلات بخش بررسي كرد.
كوتاهي ايشان منجر شد وزارت بازرگاني با كاهش و يا حذف تعرفه‌ها، بازار را در اين سال‌ها از شكر، برنج و گوشت قرمز، شير خشك و ميوه وارداتي اشباع كند و در مقابل توليد دچار مشكل شود. يا هرساله دولت قيمت تضميني محصولات كشاورزي را بسيار كمتر از تورم سالانه اعلام يا اصلا حذف كند.
ما هم معتقديم آقاي وزير بايد با واردات بيش از اينها مخالفت مي‌كرد و يا در زمان تعيين قيمت‌هاي تضميني فشار وارد مي‌كردند تا قيمت‌ها طبق قانون افزايش مي‌يافت. ولي با اين حال مي‌گويم بايد بدانيم براي اجراي اين قوانين وزارت جهاد كشاورزي يك سهم دارد اگرچه اين سهم هم قابل توجه است.
بنابراين وزير تا پايان كار دولت نهم باقي مي‌ماند؟
استيضاح ايشان همچون ساير وزرا به مصلحت كشور نيست ولي با اين حال بنده فقط يك راي دارم.
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 100]