آشنايي با زلزله ريسك ‌هاي ناشي از زلزله‌ در شبكه‌هاي گسترده

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: آشنايي با زلزله ريسك ‌هاي ناشي از زلزله‌ در شبكه‌هاي گسترده
جام جم آنلاين: از خصوصيات اصلي سوانح طبيعي نظير زلزله ، غيرقابل پيش‌بيني بودن اتفاقات و وسعت و دامنه نتايج حاصل از آنهاست. براي مثال ، زلزله مي‌تواند به‌طور همزمان روي شبكه‌هاي مختلف شهري نظير شبكه ‌هاي ارتباطي ، آب ، برق ، گاز و حمل و نقل تاثير بگذارد.

اين شبكه‌ها به نوبه خود، نقش مهمي ‌در سيستم‌هاي شهري ايفا مي‌كنند و از كار افتادن يا خرابي هر يك از آنان مي‌تواند اختلالات وسيع در ديگر شبكه‌هاي مرتبط با آن يا در كل سيستم ايجاد كند. اين نوع شبكه‌ها كه خود از شبكه‌هاي كوچك‌تر متعدد ديگري تشكيل شده‌اند، به دليل وسعت و حجم وسيع ارتباطات موجود بين آنها، به نام شبكه‌هاي گسترده شناخته مي‌شوند.

ارتباطات موجود ميان اجزاي شبكه‌هاي گسترده (نظير شبكه حمل و نقل) تاثير زيادي در عملكرد اين شبكه‌ها دارد و لازم است در برنامه‌ريزي‌هاي كاربري زمين، نسبت به در نظر گرفتن اندركنش بين فعاليت‌هاي اين شبكه‌ها در شرايط اضطراري، تمهيدات لازم انديشيده شود.

به عنوان نمونه در شبكه حمل و نقل مي‌توان با در نظر گرفتن مسيرهاي مختلف دسترسي، ريسك اختلال در تردد به واسطه تخريب بخشي از المان‌هاي راه را به ميزان قابل قبولي كاهش داد.

مثال ديگر در خصوص شبكه آبرساني مي‌باشد. در صورتي كه تامين آب به مراكز مهم تنها از طريق يك منبع انجام گيرد،‌ در صورت بروز هر مشكلي در اين شبكه (نظير شكستگي لوله در محل تلاقي با گسل)‌ جريان آب قطع مي‌شود و مسائل ديگر مرتبط با آن (نظير كمبود آب در مصارف درماني، اطفاي حريق و...) رخ خواهد داد.

حال چنانچه تامين آب از طريق منابع مختلفي صورت گيرد، حتي در صورت قطع جريان آب يك منبع، مسيرهاي ديگري براي تامين آب وجود خواهد داشت. چنين محاسباتي لازم است در برنامه‌ريزي‌هاي شهري منطقه‌اي و در تهيه طرح‌هاي توسعه شهري مورد توجه قرار گيرند.

يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي شبكه‌هاي گسترده، آسيب‌پذيري آنها نسبت به حوادث سلسله‌اي و اثرات دومينو است. در اين شبكه‌ها، كوچك‌ترين آسيب به هر جزء مي‌تواند كل سيستم را مختل كند. به‌عنوان نمونه در اين قسمت، حساسيت شبكه حمل و نقل به اثرات سلسله‌اي شرح داده مي‌شود.

شبكه‌ حمل و نقل معمولا از اجزاي به هم پيوسته متعددي (نظير پل‌ها، تونل‌ها و معابر) تشكيل شده‌اند كه صدمات وارد شده به هر يك از اين اجزا مي‌تواند به قطع عملكرد كل سيستم و ايجاد مشكلات و مسائل ثانويه منجر شود. نمونه‌هاي متعدد از تاخير يا توقف عمليات نجات و امداد بر اثر تخريب اجزاي شبكه حمل و نقل وجود دارد.

به عنوان مثال بر اثر زلزله 1994 نورث ريج به اجزاي مختلف راه‌ها و بزرگراه‌هاي اطراف (بخصوص پل‌هاي منطقه) صدمات زيادي وارد شد. اين صدمات نه‌تنها به مسدود شدن برخي راه‌هاي اصلي و ايجاد اختلال در سيستم حمل و نقل بين شهري براي مدت زمان قابل توجهي منجر گرديد، بلكه باعث تاخير در عمليات نجات و امداد در منطقه شد.

در زلزله 1995 كوبه تخريب تعداد زيادي از پل‌هاي موجود در بزرگراه‌هاي سطح شهر موجب قطع ارتباط زميني شهر كوبه با شهرهاي مجاور و ايجاد اختلال در واكنش اضطراري گرديد.

در زلزله سال 1383 در منطقه فيروزآباد كجور در شمال ايران نيز بخش‌هاي وسيعي از شبكه راه‌هاي منطقه به واسطه زمين‌لغزش و سنگريزش آسيب ديدند كه در نتيجه، عمليات نجات و امداد در برخي از مناطق روستايي با تاخير نسبتا طولاني صورت گرفت.

دكتر كامبد اميني حسيني
استاديار و رئيس پژوهشكده مديريت خطرپذيري و بحران پژوهشگاه زلزله‌
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 152]