ستارههای نوترونی نیز جتهای فورانی دارند

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بر اساس دادههاي تازهاي که از يکي از تصاوير اخير تلسکوپ فضايي پرتو ايکس چاندرا به دست آمده است ستارههاي نوتروني نيز مانند سياچالهها ميتوانند داراي جت پرقدرت فوران ذرات باشند.

از شگفت انگیزترین خصوصیات سیاهچاله ها، همواره توانایی آنها در ایجاد فوران های ماده و انرژی بوده است. به این باریکههای فوران ذرات پرانرژی و بسیار پرسرعت جت گفته می شود که معمولا از دو قطب جسم چرخان و عمود بر صفحه چرخش یا استوای آن از دو سو به فضا پرتاب میشود.
به تازگی، گروهی از اخترشناسان دانشگاه ویسکانسین-مدیسن با استفاده از رصدخانه فضایی پرتو ایکس چاندرا شواهدی مبنی بر وجود جت هایی در ستارگان نوترونی، نظیر آنچه در سیاهچاله ها دیده شده بود،یافته اند.

این اولین ستاره نوترونی کشف شده با توانایی ایجاد فورانهایی در مقیاس بزرگ است؛ خاصیتی که پیش از این فقط به سیاهچالهها نسبت داده میشد.این یافته ها می تواند اخترفیزیکدانان را در درک بهتر سیاهچاله و ستارگان نوترونی یاری کند. سباستین هاینز، استادیار اخترشناسی دانشگاه ویسکانسین-مدیسن، در اینباره می گوید:"مدتهاست که ما از توانایی سیاهچاله ها در ایجاد این فوران ها آگاهیم،این کشف به ما نشان داد که ستارگان نوترونی نیز به همان اندازه توانا هستند".

این جرم که Circinus X-۱ (پرگار) نام گرفته است، در واقع منظومهای دوتایی (مجموعه ای از دو ستاره که در مداری به دور یکدیگر میگردند) در صورت فلکی جنوبی پرگار و در فاصله ۲۰۰۰۰ سال نوری از منظومه شمسی است. ستاره دیگر این مجموعه، چندین برابر خورشید جرم دارد. گرانش ستاره نوترونی مواد ستاره همدم را به درون قرصی از ماده (قرص برافزایشی)، که به آهستگی به دور ستاره نوترونی می چرخد، و همینطور بر سطح آن میریزد. بخشی از این مواد از لبه درونی این قرص به صورت جتهای پلاسما و به شکل پرتوهای ماده و انرژی و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به فضا پرتاب می شوند.
"این پرتوهای شگفت انگیز ماده همان فوران ها هستند". این را دکتر هاینز، در حال تشریح این که اختر شناسان هنوز در ابتدای راه شناخت جت ها و مواد سازنده آن ها هستند،می گوید.او می افزاید که "این ها پرتوهای پلاسمایی اند که به صورت جریانی از ذره به فضای بیرونی پرتاب می شوند".
فورانی که این گروه از اخترشناسان به سرپرستی هاینز مشاهده کرده اند طولی معادل سه سال نوری دارد، در حالی که سرچشمه آن فقط ده کیلومتر قطر دارد (یعنی معادل قطر یک ستاره نوترونی). فوران های سیاهچاله های ابر پرجرم می توانند تا چندین میلیون سال نوری نیز طول داشته باشند.

به نظر می رسد که این ستاره نوترونی توانایی یکسانی با یک سیاهچاله برای ایجاد جت های ماده دارد. این نتیجه بسیار مهمی است.این واقعیت که ستارگان نوترونی با داشتن گرانش کمتر و بدون خواصی که سیاهچاله های چرخان از آن بهره می برند، همان توانایی را دارند،دید کاملا جدیدی به اخترفیزیک میبخشد. هاینز می گوید: "تا پیش از این تصور ما بر این بود که کارایی سیاهچاله ها در ایجاد جتهای ماده و انرژی به سبب خمیدگی فضا-زمان در اطراف آن هاست".
جت های X-۱پرگار که چاندرا آن ها را مشاهده کرده است شباهت بسیاری با فوران های سیاهچاله ای دارند؛ بسته های انرژی که به همراه میزان اندکی ماده به فضا پرتاب می شوند. به نظر می رسد که در هنگام رسیدن این فوران ها به گاز میان ستاره ای، سحابی های رادیویی(تجمعی از گازهای داغ که امواج رادیویی ساطع می کنند)به وجود می آیند.

به اعتقاد هاینز اهمیت پی بردن به چگونگی ایجاد این فوران ها به سبب نقش آن ها، یعنی "موتور های انرژی" در کیهان، است. "ما می دانیم که سیاهچاله و جت های آن ها به علت انرژی بخشیدن به عالم مهم هستند.آن ها مقدار عظیمی انرژی جنبشی آزاد می کنند و این انرژی در چگونگی تشکیل ساختارهای کیهان بسیار موثر است". این یافته ها در شماره آینده نشریه آستروفیزیکال جورنال لترز منتشر خواهد شد.
منبع:nojum.ir
اینم دوتا عکس:http://www.nojum.ir/Common/Thumbnail...g&MaxWidth=200
&
http://www.nojum.ir/Common/Thumbnail...g&MaxWidth=250

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 172]