صحت: مسوولان گفتند با خيال راحت بنويسيد عطاران: با موضوعاتي شوخي كرديم كه تا به‌حال شوخي نكرده بوديم

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: نقد و دفاع از «بزنگاه» در سيما/كامل/ صحت: مسوولان گفتند با خيال راحت بنويسيد عطاران: با موضوعاتي شوخي كرديم كه تا به‌حال شوخي نكرده بوديم

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: تلويزيون و راديو

قسمت دوم نقد سريال«بزنگاه »در قالب برنامه‌ي«نقد سه » از شبكه‌ي سه‌ سيما پخش شد.

به گزارش خبرنگار سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) اين برنامه باحضور رضا عطاران-كارگردان «بزنگاه»، سروش صحت-يكي از نويسندگان اين سريال، كمال تبريزي -كارگردان سينما و تلويزيون، دكتر حسام‌الدين آشنا-استاد دانشگاه، احمد طالبي‌نژاد-منتقد و فيلمساز، علي ميرفتاح -نويسنده‌ي و روزنامه‌نگار و شهرام جعفري‌نژاد -مجري- كارشناس پخش شد.

درابتداي اين برنامه ميرفتاح درباره‌ي سريال«بزنگاه» گفت: اين سريال را بسيار پسنديدم. چون نسبت به كارهاي قبلي عطاران چه در متن وچه در اجرا يك‌سر و گردن بالاتر بود.

او با اشاره به رويكرد مديران سيما به سريال‌هاي طنز اظهار كرد: سعه‌صدر و وسعت ديد در مديران سيما به وجود آمده است.اين اتفاق خوب باعث مي‌شود كه به كارگرداناني مانند عطاران وسعت عمل داده شود علاوه برآن مديران پاي يك اثر ساخته شده مانند «بزنگاه»مي‌ايستند.

طالبي‌نژاد در اين زمينه اظهار كرد: در «بزنگاه» از لهجه‌ي خاصي استفاده و تكيه‌كلام و لودگي‌هاي كلامي درآن ديده نشد. به هرحال قبح استفاده از گويش‌هاي محلي در فيلم‌ها و سريال‌ها به سابقه‌ي به‌كارگيري آنها در فيلمفارسي‌ها بر مي‌گردد. به‌عنوان نمونه در اين گونه فيلم‌ها از گويش گيلكي بسيار بد استفاده مي‌شد.اين‌گونه اقدام‌ها باعث شكل‌گيري ذهنيتي شده بود.

كمال تبريزي هم گفت: منتقدان به يك ديدگاه فرهنگي ،آثار كمدي كلاسيكي را مي‌پسندند كه طنز‌هاي ملايم‌تري دارند.اين‌ نوع كارها چندان وارد ناهنجاري‌ها نمي‌شوند چون اين اعتقاد وجود دارد كه در صورت پرداختن به اين مسائل،ناهنجاري‌ها ترويج مي‌شوند.

او اضافه كرد: حدو‌مرز بين شوخي‌پردازي درمضامين كجاست زماني كه نوع بيان طنز را انتخاب مي‌كنيم بايد در كنار آن به مردم و مسوولان درباره‌ي اين نوع كارها آموزش بدهيم.

اين كارگردان تاكيد كرد: بين كارهاي طنز و ديگر آثار تفاوت زيادي وجود دارد.به كارگردان طنز بايد ميدان عمل بيشتري داده شود علاوه برآن با اين‌گونه آثار بايد با سعه‌صدر برخورد شود. چون قرار است با مسائل مختلفي شوخي‌ كنيم .

تبريزي در تعريف طنز گفت: طنز نوعي كمدي‌ است كه اشاره‌هاي منتقدانه دارد . به عبارت ديگر نيش و نوش را با هم دارد بنابراين بايد تحمل بيشتري را در قبال آن به خرج داد.

او با اشاره به ساخت مستند«با ما شوخي نكنيد»اظهار كرد: دراين مستند سعي مي‌كنيم با رده‌هاي مختلف مديريتي درجامعه صحبت كنيم.به هر حال بايد به تدريج قدم‌هايي در زمينه‌ي طنز برداريم و مردم را به شوخي‌ها عادت دهيم. به‌عنوان نمونه شوخي با پليس موجب مي‌شود كه اين قشر در بطن جامعه قرار بگيرد و مردم خود را به آن نزديك‌تر بدانند. البته شوخي‌ها مي‌تواند مدرن و جديد باشد.

طالبي‌نژاد نيز دراين زمينه گفت: افزايش ظرفيت جامعه به‌عنوان يكي از كاركرد‌هاي طنز شناخته مي‌شود.به‌عنوان نمونه خيلي‌ها اعتقاد داشته‌اند كه در«بزنگاه» نبايد اين‌گونه به مساله‌ي اعتياد پرداخته مي‌شد.

او در ادامه ابراز اميدواري كرد كه ساير فيلمسازان و تهيه‌كنندگان نيز اجازه‌ي نزديك‌شدن به موضوعات حساس را پيدا كنند.

جعفري‌نژاد در تاييد صحبت‌هاي طالبي‌نژاد اظهار كرد: معمولا به هركس در سيما اعتماد و اجازه‌ي ساخت آثاري درباره‌ي موضوعات حساس داده نمي‌شود.

به گزارش ايسنا، تبريزي گفت: معمولا بيشترين انتقادها متوجه سازمان صدا‌وسيماست چون درخانه‌ي هركس يك دستگاه تلويزيون هست و اين رسانه تاثيرات آني دارد. ما فيلمسازان جز اقشاري هستيم كه مردم با ديدن آثارمان مي‌توانند پي به جهان‌بيني ما ببرند. بنابراين نمي‌توانيم تظاهر كنيم.دراين شرايط مخاطبان به خود اجازه مي‌دهند كه ما را نقد كنند. البته اين كار اشكالي ندارد.درمقابل آنان نيز بايد به ما اجازه‌ي نقد‌ همه‌ي اقشار جامعه را بدهند.

درادامه‌ي برنامه‌ي«نقد سه»طالبي‌نژاد سرگرم سازي را وظيفه‌ي اصلي تلويزيون دانست و اظهار كرد: براي گذراندن اوقات فراغت به‌ گونه‌اي سالم انتظار سرگرمي را از طريق تلويزيون داريم اما به چه قيمت؟

او ادامه داد: اگر قرار است تحولي در ديدگاه‌هاي ما صورت بگيرد اين تغييرطي يك‌ماه ايجاد نمي‌شود چون يك پروسه‌ي طولاني است. اين نكته در رسانه‌هاي ما فراموش شده است و تلويزيون و سينما با عنوان تريبون و كلاس درس تلقي مي‌شود.

تبريزي نيز گفت: اين رويكرد در سريال‌هاي ماه رمضان سال‌جاري ديده شد.

صحت درباره‌ي خطوط قرمز نگارش متون طنز اظهار كرد:سراغ هر قشري از جامعه مي‌رويم مي‌گويند مي‌تواني با ما شوخي كنيد، اما...، اين اماها در نهايت به اين نكته ختم مي‌شود كه با ما شوخي نكن چون قشر زحمتكش و مظلومي هستيم. البته همه زحمت‌كش هستند.

او درادامه مثال زد: در سريال«كوچه‌ي اقاقيا» به‌خاطر نام و نام‌خانوادگي يكي از شخصيت‌هاي منفي 42 نفر كه صاحب‌ همان نام و نام‌خانوادگي بودند از ما شكايت كردند. همين امر باعث شد كه چند روز براي توضيح دراين زمينه به كلانتري رفت‌وآمد كنيم.

تبريزي درادامه با اشاره به شخصيت‌پردازي در آثار طنز اظهار كرد: برخي معتقد‌ند اگر شخصيت منفي كارهاي خنده‌دار انجام دهد، سمپاتي ايجاد مي‌كند. اين درحاليست كه همه در ضمير ناخودآگاهشان دوست ندارند به جاي شخصيتي چون «نادر» درسريال «بزنگاه» باشند.

او اضافه كرد: در دنياي كنوني ،تبليغات كاملا به شيوه‌ي غيرمستقيم به مخاطبان ارائه مي‌شود. به‌گونه‌اي كه او اصلا متوجه نمي‌شود كه مطلبي خاص به او منتقل شده است.

اين فيلمساز ادامه داد: مسوولان و مردم بايد به اين نكته فكر كنند كه چرا در اغلب كشورهاي دنيا درباره‌ي سياستمداران و همه‌ي اقشار اجتماع مي‌توان كاريكاتور كشيد اما درايران كاريكاتوريست‌ها مجاز به اين كار نيستند. آيا كسي كه در قوه‌ مجريه فعاليت مي‌كند مصون از هرگونه خطاست.

به گزارش ايسنا، دربخش ديگري از برنامه‌ي «نقد سه» عطاران گفت: ما بازخورد لازم را از مردم درباره‌ي« بزنگاه» گرفته‌ايم چون به مساله‌اي پرداختيم كه مردم معتقد بودند خوب نيست يعني روي نقطه‌ي ضعف انگشت گذاشتيم. هر معتادي،اعتياد خود را انكار مي‌كند وقتي با« بزنگاه» مقابله مي‌شود يعني مساله‌يي جدي درجامعه وجود دارد .

طالبي‌نژاد نيز اظهار كرد:ممكن است قبح موضوع با بيان آن درقالب طنز شكسته شود ولي از اين طريق بيشتربر مخاطبان تاثير مي‌گذارد.تاثير مثبت «بزنگاه»هم در زمينه‌ي اعتياد بيشتر است. گرچه مساله‌ي اعتياد با پخش يك سريال حل نمي‌شود.

صحت در ادامه با اشاره به ديدگاه‌هاي مردم نسبت به «بزنگاه» گفت: مردم در خيابان به من مي‌گفتند «بزنگاه» خيلي اشكال دارد.وقتي ازآنان درباره‌ي اشكالات سريال مي‌پرسيدم. مردم مي‌گفتند نادر با دخترش ارتباط خوبي دارد. در واقع مردم توقع دارند كه يك معتاد هميشه با خانواده‌اش بدرفتاري كند. درصورتي كه اين تصور كليشه‌اي است. چون به غير از قشر كوچكي از معتادان كه مدام براي تهيه‌ي مواد با مشكل روبه‌رو هستند بقيه پس از مصرف مواد سرحال هستند.

او افزود: در«بزنگاه» هم مي‌بينيم زماني كه نادر مواد مصرف نمي‌كرد با دخترش بد‌اخلاقي مي‌كرد . يكي‌ديگر از صحنه‌هايي كه مردم خيلي به آن اعتراض مي‌كردند، گذاشتن مواد در جيب« درسا»(با بازي نيكي نصيريان) از سوي پدرش بود. اين اعتراض‌ها خوب است چون نشان‌دهنده‌ي تنفر مردم از چنين عملي است.

طالبي‌نژاد نيز اظهار كرد: در تلويزيون و سينما شخصيت‌پردازي‌ها بسيار كليشه‌اي شده است و شخصيت‌ها يا سياه هستند يا سفيد. يك تصور كليشه‌اي هم درباره‌ي معتادان وجود دارد و آنان آدم‌هاي ذليلي تصور مي‌شوند.

به گزارش ايسنا، در بخشي ديگري از«نقد سه» ميرفتاح درباره‌ي طنز فاخر گفت: ايران قدمت زيادي دارد و در گذشته در متون طنزآن هيچ خط قرمزي وجود نداشت .حافظ و سعدي با هرچيزي در نهايت ادب شوخي مي‌كردند و به هيچ كسي توهين نمي‌كردند. اما بر اساس تصور غلطي ،كسي حق شوخي با لهجه‌ها را ندارد. اين ايراد وجود دارد كه هرفردي درجامعه به خود اجازه‌ي اظهارنظر مي‌دهد. خط قرمزها غلط تعريف شده‌اند.

طالبي‌نژاد اظهار كرد: در بزنگاه از لهجه‌ي خاصي استفاده نشد و تكيه‌كلام و لودگي‌هاي كلامي درآن ديده نشد. به هرحال قبح استفاده از گويش‌هاي محلي در فيلم‌ها و سريال‌ها به سابقه‌ي بكارگيري آنها در فيلمفارسي‌ها بر مي‌گردد. به‌عنوان نمونه از گويش گيلكي بسيار بد استفاده مي‌شد دراين‌گونه اقدام‌ها باعث شكل‌گيري ذهنيتي شده بود.

آشنا دراين زمينه گفت: در «بزنگاه »از لهجه‌ي خاصي استفاده نشده بود اما درآن لودگي كلامي وجود داشت علاوه برآن مجموعه‌اي از اصطلاحات در آن ضرب شده بود .به عنوان نمونه اصلاحات مرتبط با اعتياد از طريق اين سريال به جامعه چه به‌صورت كلامي و چه غيركلامي منتقل شد.

به گزارش سرويس تلويزيون ايسنا، در ادامه ي برنامه‌ي «نقد سه» حسام‌الدين آشنا با بيان اين كه تحقيقات مربوط به رسانه را در بعد كوتاه‌مدت راحت مي‌توان استخراج كرد اظهار كرد:تحقيقات دربعد كوتاه مدت بدين معني است كه يك سريال چقدر بيننده داشته و در گام بعدي در جلب ميزان رضايت مخاطبان چقدر موفق بوده است. اما در زمينه‌ي نتيجه‌گيري درباره‌ي تاثير‌ات بلند‌مدت رسانه‌ها درايران تقريبا تحقيقاتي صورت نگرفته است.

اين استاد دانشگاه ادامه داد: سازمان صدا‌وسيما در ساختمان عظيمي كه براي مطالعات و تحقيقات برنامه‌ها اختصاص داده و در آن محققان را به‌كار گرفته است تنها درحد ميزان مخاطبان و رضايت آنها تحقيق مي‌كند و تاثيرات برنامه ها را نمي‌سنجد.

آشنا اضافه كرد: استفاده از مشاوران از جمله مشاور حقوقي كه كاروكالت حقوقي را برعهده دارند در ساخت سريال‌ها ضروري است. چراكه طنز سياسي و اجتماعي، امري صرفا خلاقانه نيست. البته خلاقيت بسيار مهم است. ولي اين مقوله فني است چون ممكن است دربرخي مواقع منجر به رنجش شود.

او در ادامه اظهار كرد: پرداختن به اعتياد در تلويزيون موضوع جديدي نيست و حدود 15 سال از طرح آن مي‌گذرد حتي در برخي از سريال‌ها به‌صورت جدي‌تر و خشن‌تر به اين موضوع پرداخته شده است.

اين استاد دانشگاه گفت: با اين نظر مخالفم كه شخصيت بي ثباتي مانند« نادر» باعث همذات‌پنداري مخاطب نمي‌شود. البته در «بزنگاه» تقريبا هيچ شخصيت باثباتي نداريم. بايد بپذيريم زماني كه سريالي را براي زماني مانند افطار مي‌سازيم مسووليت ما بسيار سنگين مي‌شود.

طالبي‌نژاد نيز با بيان اين‌كه در بسياري از فيلم‌ها، كارشناسان از گروه توليد نيستند تصريح كرد: اين ضعف‌ را نمي‌توان كتمان كرد، بازخورد‌هايي منفي هم ناشي از همين نكته است. نبود تحقيقات، واقعيتي است كه در سريال‌هاي مختلف به‌ويژه آثار طنز وجود دارد. اسم فردي با عنوان مشاور نوشته مي‌شود درحالي كه واقعا او به سريال مشاوره‌اي نداده است.

او درادامه گفت: يك‌كار بايد خودش از خود دفاع كند به‌عنوان نمونه اگر در «بزنگاه» شوخي با «مرده» و اعتياد به خوبي اجرا شده بود، اين همه به آن اعتراض نمي‌شد؟

به گزارش ايسنا، دربخش ديگري از برنامه «نقد سه» عطاران در پاسخ به اين پرسش جعفري‌نژاد كه چقدر اين تغيير سبك در كار شما آگاهانه بوده است اظهار كرد: تغيير زبان و لحني صورت نگرفته است. خود طرح اين‌گونه اقتضا مي‌كرد كه شوخي‌ها و ميزانسن‌ها با ساير‌ كارهايم تفاوت داشته باشد. چرا كه قرار بود قصه‌ا‌ي دوخطي روايت شود. دراين مجموعه با موضوعاتي قرار بود شوخي كنيم كه تا به‌حال با آن‌ها شوخي نكرده بوديم. بنابراين برنامه‌ريزي خاصي براي ساخت سريالي متفاوت‌تر از مجموعه‌هاي قبلي‌ام نداشتم.

سروش صحت با اشاره به همكاري خود در مقام نويسنده با عطاران گفت: «بزنگاه» چهارمين همكاري‌ام با عطاران بود. درجلسات اول من و ايمان صفايي (نويسنده‌ي ديگر سريال بزنگاه) از مسوولان پرسيديم كه چقدر براي بيان مسائل مختلف اختيار عمل داريم، آنان به ما گفتند كه با خيال راحت بنويسيد. ما نيز با خيال راحت نوشتيم.

او اضافه كرد:«بزنگاه» از جمله كارهايي بود كه متن آن را من و ايمان صفايي دوست داشتيم و از نوشتن آن لذت مي‌برديم. اتفاقات و اوج و فرود‌هاي اين سريال در كل كار جاري بود. «بزنگاه» اثري نبود كه هر قسمت آن در يك نقطه‌ي حساس به پايان برسد و بيننده انتظار قسمت بعدي آن را بكشد. مخاطب بايد« بزنگاه» را دوست داشت تا آن را تعقيب كند.

طالبي‌نژاد با اشاره به برخي از سكانس‌هاي«بزنگاه» گفت: گم‌شدن و پيداشدن مباينه‌نامه را دوست داشتم چون براي ساخت آن حوصله به خرج داده شده بود اما به سكانس خواستگاري بسيار گذرا پرداخته شده بود.

به گزارش ايسنا، در ادامه «نقد سه»، عطاران درباره‌ي ديدگاه خود به «بزنگاه» اظهار كرد:اين سريال را به ويژه از نظر مضموني بسيار دوست داشتم.

كمال تبريزي هم با بيان اين‌كه در«بزنگاه» كمتر در بازي‌ها نسبت به كارهاي قبلي عطاران غلو شده بود تاكيد كرد: كاملا مشخص بود كه بازي بازيگراني چون مرجان گلچين و حميد لولايي كنترل شده بود.

عطاران دراين زمينه گفت: هميشه تلاش كرده‌ام كه بازيگران را كنترل كنم.

تبريزي با بيان اين‌كه نخ تسبيح «بزنگاه» مضموني بود اظهار كرد: دراين سريال در دل يك زندگي كاملا واقعي فضاي طنز تلخي را به‌وجود آورده شد كه در فرهنگ جامعه‌ي ما موجود است.

به گزارش ايسنا، در ادامه‌ي طالبي‌نژاد با اشاره به بازي نيكي نصيريان (در نقش درسا) گفت: علي‌رغم اين‌كه اين كودك صورت تلخي دارد ولي شيرين بازي مي‌كرد. او در تمام سكانس‌هايي كه حضور داشت ،زندگي مي‌كرد.

عطاران دراين زمينه اظهار كرد: او چون بچه بود نمي‌دانست چه‌كار مي‌كرد . درهر سكانسي كه بازي مي‌كرد زندگي بيشتر جريان داشت.

او در پاسخ به پرسشي درباره‌ي ميزان بداهه‌گويي بازيگران «بزنگاه» اظهار كرد: بداهه‌گويي در همه‌ي كارهايم وجود داشته است. البته در«بزنگاه» گاهي اوقات براساس متن كار مي‌كرديم . برخي مواقع نيز تغييراتي در سكانس‌ها مي‌داديم. به‌ عنوان نمونه اتفاقات خواستگاري اول از فريده كه منجر به به‌هم خوردن حال خواستگار ودر ادامه مشخص‌شدن معتاد‌بودن او شد هنگام تصويربرداري شكل گرفت.

حسام الدين آشنا نيز گفت: نوع طنز«بزنگاه» درطراحي و اجرا مينيمال بود. گاهي اوقات هرقسمت طنز است. اما دربرخي ديگر ازمواقع ،بيننده درهرسكانس و در عرض دو دقيقه يك قصه‌ي كوچك مي‌بيند و به تعقيب ساير قصه‌ها تشويق مي‌شود .اين تجربه ناشي از وضعيت بي‌ثبات مخاطب است.

او اضافه كرد: هيچ ضروري ندارد كه در ماه رمضان چهار سريال پخش شود يا اصلا هيچ مجموعه‌اي روي آنتن نرود، بلكه بايد به كيفيت سريال‌ها توجه بيشتري شود . پخش اين‌گونه‌ي مجموعه‌ها ،سوء‌استفاده‌ي تلويزيون ازماه رمضان است.

اين استاد دانشگاه درادامه اظهار كرد: زمان پرداختن به رسم‌هاي غلط اجتماع و آنچه به‌جاي دين گفته مي‌شود ماه رمضان است. به‌عنوان نمونه در«بزنگاه» شوخي با خواب‌هاي صابر (بابازي حميد لولايي) را ديديم . اين‌گونه شوخي‌ها براي اثر‌گذاري به مخاطب طراحي شده ومعني آن اين است كه هركسي كه گفت كه من خواب ديدم نبايد حرفش را باور كنيم علاوه برآن «بزنگاه» به مساله‌ي حرص و ريا پرداخت كه اين‌گونه رفتارها كه درشخصيت «صابر» نمود بيشتري يافت.

طالبي‌نژاد در ادامه اين نشست گفت: برخورداري برنامه‌سازان از «سر سوزن ذوق» باعث جذابيت و ماندگاري برنامه‌هاي ساخته‌شده مي‌شود.عطاران هم اين سرسوزن ذوق را دارد.اميدواريم در آينده نخستين فيلم‌ سينمايي خود را بسازد چون سينما درزمينه‌ي كارهاي طنز بسيار فقير است.

كمال تبريزي هم اظهار كرد: ما فيلمسازان نيز مانند اقشار ديگر هم‌ زحمت‌كش هستيم هم مظلوم و آسيب‌پذير. به ما گفته مي‌شود كه در آثار خود چندان از ديگران انتقاد نكنيم ولي ديگران درباره‌ي ما بي‌پروا اظهارنظر مي‌كنند. علاوه برآن مسوولان سيما نيز كار بسيار دشواري انجام مي‌دهند چون آنان كاملا تصميم‌گيرنده نيستند.

او در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود گفت: اگر خداي ناكرده در فيلمي به كسي توهين مي‌شود منحصر به همان شخصيت در اثر است. از سويي ديگر بسياري از بحث‌هاي حقوقي دركار ما وجود دارد كه قانون درباره‌ي آن سكوت كرده است. واقعا نمي‌دانيم بايد به چه كسي پاسخگو باشيم.

ميرفتاح نيز در نقد «بزنگاه» اظهار كرد: ساخت اثر درباره‌ي طبقه‌ي فرودست به‌گونه‌اي كه تصويري چرك ارايه نشود،كار بسيار سختي است. بسياري از كارهاي قبلي عطاران چرك بود. كاش كارگرداني او قوي شود چون بداهه گويي در يك سريال معنايي ندارد. علاوه برآن بهتر است او بازي‌هاي يكدست‌ تري از بازيگران بگيرد.

او در پايان گفت: دربزنگاه گاهي اوقات شاهد شوخي‌هاي خوبي بوديم اما برخي از شوخي‌ها در حد برنامه‌اي چون«ساعت خوش»بود. اين درحاليست كه اكنون عطاران به سطحي رسيده است كه هيچ چيز در كارهاي او نبايد سرگردان باشد.

انتهاي پيام
شنبه 20 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 306]