جايگاه بخش كشاورزي در توسعه اقتصاد ملي

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

سختکوشان عرصه تولید

جايگاه بخش كشاورزي در توسعه اقتصاد ملي

بخش كشاورزي در بسياري از كشورهاي در حال توسعه بخش غالب اقتصاد ملي است. اين بخش عموماً 45 الي 90 درصد از كل توليد ملي و حدود 60 الي 95 درصد از كل اشتغال كشور را تشكيل مي دهد. لذا رشد و توسعه اقتصادي اين كشورها ارتباط نزديكي با توسعه كلي بخش كشاورزي دارد و به بياني ديگر توسعه كشاورزي در چهارچوب توسعه ملي يك كشور مورد بحث قرار مي گيرد و به عنوان يك بخش اقتصادي مهم ، نقشي حياتي در توسعه ملي ايفا مي نمايد.
متاسفانه بسياري از كشورهاي كمتر توسعه يافته به منظور ايجاد رشد سريع اقتصادي ، به بخش كشاورزي توجه لازم و كافي را ننموده و تا جايي كه امكان دارد تصميم به صنعتي شدن سريع دارند. ضرورت صنعتي شدن بخشهاي اساسي و پايه در اين كشورها قابل توجيه و فهم است اما آن چيزي كه كمتر مورد توجه قرار مي گيرد آن است كه صنعت پايه و اساسي نمي تواند بدون مبنا و پايه اي، ساخته و توسعه يابد. چنين پايه و مبنايي براي صنعت معمولاً با يك بخش كشاورزي به حد كافي ومناسب توسعه يافته امكان پذير است
گفتني است در كشورهاي پيشرفته سرمايه داري ، گذار از اقتصاد سنتي به اقتصاد پولي با پيشرفت فني و تكنيكي و بالا رفتن بهره وري بخش كشاورزي همراه بوده است . بدين ترتيب هم قسمتي از نيروي كار كشاورزي ،آزاد وبه بخش صنعت گسيل شده اند وهم اينكه به وجود آمدن مازاد كشاورزي ، زمينه صنعتي شدن را فراهم آورده است. اين تحول در كشورهاي توسعه نيافته انجام نگرفته است ، بدين منوال بخش اقتصاد مدرن بدون ارتباط با بخش اقتصاد سنتي وارد كشورها شده است و بدون اينكه ارتباط ارگانيكي با فعاليت آن بخش داشته باشد، به فعاليت خود ادامه مي دهد. در بخش سنتي كه عمدتاً بخش كشاورزي است ، تراكم جمعيت و دوري از جاده پيشرفت ، باعث پايين آمدن بهره وري مي شود و با سير قهقرايي كشاورزي ، نيروي كار زيادي از زمين رانده شده و كارگران بخش كشاورزي به صورت بيكاران پنهان درمي آيند كه هيچ گونه قدرت خريد ندارند. رقابت محصولات صنعتي وارداتي به تدريج پيشه وران محلي را از ميدان به در و از شكل گيري صنعت محلي جلوگيري مي كند ، آزادشدن كارگران بخش كشاورزي بدون آنكه داراي قدرت خريد باشند ، خيل عظيمي از نيروي كار ارزان را فراهم مي آورد و اين خود زمينه لازم را براي ورود سرمايه هاي خارجي به اين كشورها و فعاليت آنها در بخشهايي كه نيازمند كار ارزان است ايجاد مي كند كه عمده اين فعاليتها در بخش هاي صادراتي مواد اوليه موجودمي باشد.
بنابراين منطقي به نظر مي رسد در چنين ممالكي برنامه هاي توسعه به نحوي تهيه و تدوين گردد كه توسعه بخش كشاورزي نسبت به ساير بخش هادر اولويت قرار گرفته و مورد توجه و تاكيد بيشتري باشد. قرار گرفتن بخش كشاورزي در محوريت برنامه هاي پنج ساله توسعه كشورمان خصوصاً در برنامه هاي اول و دوم از اين ديدگاه قابل توجيه است
به طور كلي از ديدگاه توسعه اقتصادي ، نقش كشاورزي به دليل كمك آن به پيشبرد جريان رشد و توسعه نمايان تر است

بخش كشاورزي در جريان رشد و توسعه اقتصادي چند وظيفه مهم و اساسي بر عهده دارد

تامين غذا و امنيت غذايي براي جمعيت رو به رشد
منظور از امنيت غذايي ، دسترسي همه مردم به غذاي كافي در تمام اوقات براي زندگي سالم و فعال است. توسعه كشاورزي ، افزايش توليدات كشاورزي و دامي و شيلات و جنگلداري را به همراه خواهد داشت و افزايش توليد اقلام مذكور ضمن ايجاد اشتغال و كمك به رشد اقتصادي ، به امنيت غذايي و بهبود تغذيه در جهان سوم كمك مي كند

تامين ارز خارجي براي وارد كردن كالاهاي سرمايه اي از راه افزايش صادرات

صدور محصولات كشاورزي جهت تحصيل ارز خارجي گر چه در مقايسه با صدورمواد خام معدني و زيرزميني ممكن است اندكي سخت تر باشد اما با صرفه تر است زيرا اولاً محصولات كشاورزي جزو منابع تجديد شونده است و لذا يك منبع دائمي و تمام ناشدني براي تامين ارز به شمار مي رود. ثانياً توليد و صدور محصولات كشاورزي جنبه اشتغال زايي بيشتري دارد و توسعه فعاليتهاي مربوط به توليد و صدور اين محصولات باعث رشد و شكوفايي بيشتر در اقتصاد ملي مي گردد. از سوي ديگر توسعه بخش كشاورزي بعلت ماهيت فعاليت ها در اين بخش ، اساساً نياز كمتري به ارز خارجي دارد مضافاً اينكه بخش كشاورزي از راه توليد مواد غذايي مورد نياز براي مصرف داخلي در حقيقت از دامنه نياز به ارز خارجي براي واردات مواد غذايي مي كاهد

عرضه مواد خام مورد نياز صنعت و كمك به توسعه فعاليتهاي توليدي وابسته

بخش كشاورزي از يك سو برخي از نهاده هاي مورد استفاده خود مانند ماشين هاي كشاورزي ، كودهاي شيميايي و سموم دفع آفات را ازبخش صنعت تامين مي كند و بدين ترتيب براي برخي از توليدات صنعتي تقاضا ايجاد مي نمايد و از سوي ديگر بسياري از مواد خام و مواد واسطه اي مورد نياز رشته هاي مختلف صنايع را تامين مي كند. براين اساس ،توسعه اصولي بخش كشاورزي از طريق ارتباطهاي مذكور، به تكميل زنجيره هاي توليد و رونق فعاليتهاي توليدي مرتبط با كشاورزي در اقتصاد ملي كمك شاياني خواهدكرد

حفظ و بهبود محيط زيست مناسب براي زندگي

فعاليتهاي مختلف بخش كشاورزي مي تواند بر روي محيط زيست آثار مثبت بر جاي گذارد به طوريكه اگر از مصرف بي رويه كودها و سموم شيميايي اجتناب گردد ، فعاليتهاي زراعي ، جنگلداري و مرتع داري ، مي توانند نقش بسيار موثري در بهبود وضع محيط زيست و كاهش آلودگي هاي ايجاد شده در آن ايفا نمايند

بي ترديد توسعه بخش كشاورزي با تمامي ويژگي ها و پيچيدگي ها مترتب به آن فرآيندي نيست كه در كوتاه مدت و بدون تدوين و اجراي برنامه هاي اصولي و صحيح محقق شود. البته اين مهم در مورد توسعه ساير بخشهاي اقتصادي نيز صادق است . مضافاً اينكه هدف از توسعه تنها تامين رفاه نسل حاضر نبوده و بايستي رفاه نسلهاي آتي رانيز درنظر گرفت. به همين دليل الگوي توسعه پايدار مطرح مي شود. در الگوي توسعه پايدار سعي برآن است كه مقدار و كيفيت ثروت( شامل مصنوعات بشر ، ذخاير و منابع طبيعي) ميراث نسل آينده ، حداقل برابر نسل امروزمنظور گردد.توجه به اين نكته ضروري است كه مدرنيزه كردن كشاورزي و يا افزايش رشد محصولات كشاورزي با توسعه كشاورزي فرق ميكند . در بسياري از مناطق جهان ، كشاورزي مدرنيزه شده و يا افزايشي در نرخ رشد توليد محصولات كشاورزي ديده مي شود ولي توسعه كشاورزي به معني بهبود كمي و كيفي كشاورزي و بهبود وضع زندگي اكثريت كشاورزان و منجمله زارعين فقير و خرده مالكين روي نداده است. بر اين اساس كشاورزي جهان سوم را نمي توان بوسيله همان روشها و انجام همان سياستهاي توسعه كشاورزي قرن هيجدهم و نوزدهم و اوايل قرن بيستم مغرب زمين توسعه داد. چرا كه اوضاع اقتصادي ، سياسي ، اجتماعي و فرهنگي اين كشورها با آنچه در قرون مزبور در مغرب زمين وجود داشت تفاوت بسيار دارد. بعلاوه شرايط جهاني و مبادلات جهاني امروزي با دو قرن پيش تفاوت بسياري دارد.
در هر حال ، توسعه كشاورزي حكايت از ايجاد تغيير در بخش كشاورزي مي نمايد . ايجاد تغيير در بخش كشاورزي مستلزم بوجود آوردن شرايطي مناسب براي وقوع تغيير است تا در نتيجه آن فرصت هاي مناسب در اختيار كشاورزان قرار گيرد. ايجاد تعديلاتي در ساختهاي اقتصادي و اجتماعي جامعه ، پي افكندن زير بناهاي فيزيكي مناسب ، بوجود آوردن و تاسيس زير بناهاي اجتماعي لازم براي تقويت كشاورزي و تعيين قيمتهاي مناسب جهت محصولات كشاورزي از جمله اين شرايط است

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 164]