بي‌اشتهايي در كودكان و راه‌كارهاي مقابله با آن در گفت‌وگوي ايسنا با كارشناسان تغذيه

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: بي‌اشتهايي در كودكان و راه‌كارهاي مقابله با آن در گفت‌وگوي ايسنا با كارشناسان تغذيه

خبرگزاري دانشجويان ايران - اصفهان
سرويس: شهرستان‌ها

يكي از شايع‌ترين اختلالات رفتاري در كودكان بي اشتهايي آن‌هاست كه نگراني‌هاي بسياري را در والدين ايجاد مي‌كند و اگرچه اين بي اشتهايي به دلايل فراوان در كودكان ايجاد مي‌شود،‌ اما راه‌هاي درمان آن بسيار راحت است؛ دلايلي از جمله روش‌هاي نادرست مادر در تغذيه كودكش كه موجب لجبازي كودك و خودداري او از خوردن مي‌شود و يا كاهش سرعت رشد كودك نسبت به گذشته، از عوامل تاثير‌گذار در بي اشتهايي كودكان هستند.

البته بررسي نمودار‌ رشد، ‌بهترين راه‌كار آگاهي والدين از رشد طبيعي كودكشان است كه در گزارش زير كارشناسان به بررسي عوامل ايجاد اين بي اشتهايي و روش‌هاي درمان آن پرداخته‌اند.

علل جسمي و روحي بي‌اشتهايي در كودكان

سرپرست اسبق مركز تحقيقات تغذيه اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) گفت: بي اشتهايي در كودكان علل جسمي‌ و روحي دارد.

مرتضي صفوي افزود: چنانچه شرايط روحي و رواني كودك و نحوه‌ي تغذيه او از بدو تولد مناسب بوده باشد، معمولا نبايد شاهد بي اشتهايي در كودك باشيم.

وي ادامه داد: گزارشات در مورد بي اشتهايي كودكان حاكي از آن است كه كمبود ويتامين‌هايي همچون گروه‌هاي B وC كه محلول در آب مي‌باشند يكي از عللي است كه باعث بي‌اشتهايي كودكان مي‌شود.

دكتر مرتضي صفوي افزود: ما به والدين توصيه مي‌كنيم كه بعد از تغذيه‌ي كودكشان در شش ماهه‌ي اول زندگي با شير مادر حتما از آبميوه در كنار اين وعده‌ي غذايي ‌استفاده كنند چرا كه كمبود ويتامين‌هاي موجود در آبميوه در بدن كودك، منجر به بي اشتهايي وي مي‌شود.

وي هم‌چنين افزود:‌ در خانواده‌هايي كه مدام تنش و جنجال وجود دارد، حتي اگر كودكان شرايط جسمي‌ خوبي داشته باشند، اما فاقد شرايط روحي مساعد باشند،‌ بي اشتهايي در كودكان امري مسلم است.

اين استاد دانشگاه به خانواده‌ها توصيه كرد: خانواده‌ها مي‌توانند با شادابي و نشاط موقع صرف غذا، ميل به غذا خوردن را در كودك ايجاد كنند.

وي با بيان اينكه پدر و مادر نبايد با تهديد، تنبيه و حتي تشويق به كودك غذا بدهند، گفت: اين عمل اثرات بدي دربردارد و منجر به بي اشتهايي در كودكان مي‌شود.

وي افزود: شرايط را بايد به گونه‌اي فراهم كنيم تا كودك هنگامي‌ كه گرسنه مي‌شود،‌ خودش به طرف غذا بيايد.

اين متخصص تغذيه گفت: بسياري از مادران براي غذا دادن به كودكشان از روش‌هاي نادرستي مثل التماس كردن، پرت كردن حواس كودك، رشوه دادن، تهديدكردن، اعمال زور،‌ كودك سالاري و استفاده از داروهاي تقويت كننده استفاده مي‌كنند كه هيچ كدام موثر نمي‌باشد.

وي تصريح كرد: مواردي چون رعايت نكردن نظم در غذا دادن به كودك، اضطراب والدين،‌ پر كردن بيش از حد ظرف غذاي كودك و رعايت نكردن تنوع در موادغذايي از مشكلات شايعي است كه مي‌تواند منجر به بد غذايي و در نهايت بي اشتهايي در كودكان شود.

وي افزود:‌ موارد ديگري چون واكنش روحي منفي نسبت به يك عامل يا ماده‌ي غذايي خاص،‌ نرم كردن بيش از حد غذا، مصرف بيش از حد مايعات و بيش فعالي كودك نيز در بد غذايي و بي اشتهاي موثر است.

دكتر صفوي هشدار داد‌: "در بيشتر موارد غذا نخوردن كودكان دوره‌اي گذرا دارد" و از خانواده‌ها خواست كه آرامش خود را حفظ كنند.

وي ادامه داد:‌ كودك به دقت از عادات غذايي خانواده تقليد مي‌كند و والدين بايد در حضور كودك از غذاي سالم استفاده كنند و همچنين اگر فردي از خانواده از نظر برخي مواد غذايي نياز به محدوديت دارد يا مزه مفيدي را نمي‌پسندد، نبايد اين مورد را در حضور كودك مطرح نمايد.

وي بيان داشت،‌ دخالت دادن كودك در تهيه‌ي غذا براي كم كردن حساسيت كودك نسبت به غذا، قرار دادن ساعت صرف غذاي كودك همزمان با افراد خانواده و استفاده از ظرف غذاي مخصوص كودكان در تشويق كودك به غذا خوردن موثر است.

دكتر صفوي تاكيد كرد: در حضور كودك در مورد غذا خوردن او با ديگران صحبت نكنيد تا كودك احساس نكند با غذا خوردن مورد توجه جمع قرار نمي‌گيرد.

وي توصيح كرد:‌ براي خوردن غذا،‌ به كودك اصرار نكنيد و غذا را روي ميز يا سفره در يك جاي مناسب گذاشته و پيشنهاد كنيد غذا را بخورد و در مواقع غذا خوردن تلويزيون را خاموش و وسايل بازي او را جمع كنيد و همچنين براي طول مدت غذا خوردن كودك حد و مرزي تعيين كنيد.

وي تصريح كرد:‌ باقي مانده‌ي غذاي كودك را بدون اين كه درمورد آن با ديگران بحث كنيد از سر سفره برداريد و در هنگام غذا خوردن كودك به او ابراز محبت كنيد و نيز كودك‌تان را با هم سن و سالهاي خودش مقايسه نكنيد زيرا روند رشد و ميزان اشتها در كودكان مختلف متفاوت مي‌باشد.

اين متخصص تغذيه افزود: اجازه بدهيد كودك از راهي كه مايل است غذا بخورد و در هنگام غذا خوردن در كنار كودك نشسته و در مورد غذا صحبت كنيد. از او بپرسيد دوست دارد چه غذايي براي ناهار و يا شام روز بعد درست كنيد و حتي المقدور هر وعده را با ماده‌ي غذايي مورد علاقه‌ي كودك شروع كنيد.

وي توصيه كرد: در مورد برنامه‌ي غذايي كودكتان با كارشناس تغذيه در تماس باشيد، آن‌ها شما را در انتخاب گروه مواد غذايي مورد نياز كودكتان راهنمايي خواهند كرد.

وي اظهار داشت: همچنين زمينه‌هاي ارثي و ژني نيز مي‌توانند از علل بي اشتهايي در كودكان باشند كه اين موارد درمان‌هاي خاص خود را دارد.

دكتر صفوي بيان داشت: در اين موارد بسته به ژني كه در هر فرد وجود دارد بي اشتهايي ممكن است مقطعي باشد و يا با شرايط تغيير كرده و از يك سني به بعد برطرف گردد.

وي افزود: اگر به بي اشتهايي در دوران كودكي توجه نشود اين مشكل در بزرگسالي نيز ادامه پيدا مي‌كند.

وي درصد بي اشتهايي در كودكان را بنا به مناطق مختلف جغرافيايي متفاوت دانست و گفت: پنج تا 10 درصد كل كودكان زير پنج سال بي اشتها هستند ولي در برخي از استان‌هاي محروم مانند چهار استان سيستان و بلوچستان، ‌كرمان ( به خصوص جنوب كرمان)، هرمزگان و خراسان جنوبي به دليل سوء تغذيه كودكان، اين آمار بيشتر است و گاهي به 40 درصد نيزمي‌رسد.

رييس اسبق دانشكده‌ي بهداشت دانشگاه علوم پزشكي اصفهان افزود: همچنين بنا به مناطق مختلف جغرافيايي درصد بي اشتهاي دركودكان دختر و پسر متفاوت است و نوعا بي اشتهايي در كودكان دختر بيشتر از پسران است كه ما علت آن را اصولا مسائل فرهنگي مي‌دانيم.

وي تصريح كرد: به طور مثال در برخي خانواده‌ها مادر ابتدا به جنس ذكور رسيدگي مي‌كند و از آن جا كه پدر را نان آور خانه مي‌داند، ابتدا غذا را براي او آماده مي‌كند كه اين بي توجهي يا كم توجهي نسبت به جنس مونث باعث مي‌شود تا بي اشتهايي در اين گروه جنسي افزايش يابد.

وي بيان داشت: وزارتخانه‌ي بهداشت درمان و آموزش پزشكي به عنوان اصلي‌ترين متولي و وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش،‌ بازرگاني و سازمان صدا و سيما و دانشگاه‌ها مي‌توانند در جهت اصلاح رژيم غذايي مردم و كودكان نقش به سزايي داشته باشند.

اين متخصص تغذيه درخصوص نحوه‌ي تبليغات رسانه‌ي ملي اظهار داشت: به طورمثال ما به كودك ياد مي‌دهيم كه پفك بد است در حالي كه صدا وسيما آن را تبليغ مي‌كند.

وي گفت:‌ همين موضوع اهميت تعامل بين سازمان‌هاي مختلف را جهت اصلاح رژيم غذاي مردم نشان مي‌دهد.

وي اشاره كرد:‌ نتيجه‌ي هماهنگي وزارت بهداشت و آموزش و پرورش تغيير بوفه‌هاي مدرسه به پايگاه‌هاي تغذيه سالم است.

دكتر صفوي خاطرنشان كرد:‌ پايگاه‌هاي تغذيه سالم بايد داراي انواع خوراكي‌هاي سالم بسته بندي شده با برچست شماره ثبت و پروانه‌ي بهره‌برداري و ساخت، همچنين علامت استاندارد و تاريخ توليد و انقضا باشند.

وي افزود:‌ همچنين فروش خوراكي‌هاي كم ارزشي مانند پفك،‌ نوشابه‌هاي گازدار و خوراكي‌هايي كه مواد افزوني آن‌ها براي دانش آموزان مضر هستند مثل سوسيس و كالباس ممنوع مي‌باشد.

وي بيان داشت:‌ والديني كه به دليل فقر اقتصادي توان تهيه اقلام مورد احتياج كودك خود را ندارند، بايد به ارگان‌ها و سازمان‌هاي فعال در اين زمينه رجوع كنند و اين مشكل را حل نمايند و هستند سازمان‌هايي كه براي رفع مشكل فقر تلاش مي‌كنند به طور مثال دليل كار روي يارانه‌ها هدفمند كردن يارانه‌ها و حل مشكل فقر در جامعه است.

سرپرست اسبق مركز تحقيقات تغذيه اصفهان اظهار داشت:‌ در حل مشكل سوء تغذيه،‌ دولت و ملت هر دو بايد تلاش كنند و همكاري سازمان‌ها نيز موثر است به طور مثال طرحي در وزارت بهداشت در حال پيگيري بود كه به دليل همكاري نكردن برخي سازمان‌ها فعلا متوقف شده است.

وي اعلام كرد:‌ نام اين طرح "نقشه آسيب پذيري جغرافيايي و فقر تغذيه‌يي" است كه طبق اين نقشه مي‌توان مشاهده كرد كه كدام مناطق ايران دچار فقر بيشتري هستند.

وي بيان داشت:‌ هم اكنون اين طرح كه شوراي عالي سلامت آن را تصويب كرده روند كندي دارد كه برطرف شدن اين كندروي نيازمند تعامل سازمان‌ها با يكديگر است.

دكتر صفوي اظهار داشت: مردم هميشه آمادگي حل مشكل را دارند و خيلي زود استقبال مي‌كنند ولي دولت بايد اين توان را داشته باشند و شوراي عالي سلامت را مرتب تشكيل دهد تا بتواند به مساله‌ي سوء تغذيه خوب بپردازد و اين مشكلات را حل نمايد.

كودك بايد خودش غذايش را انتخاب كند

هم‌چنين دكتر يعقوبي، متخصص روان شناسي باليني در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) گفت:‌ دو نوع بي اشتهايي وجود دارد؛ يكي بي اشتهايي رواني كه از بدو تولد در كودك ظاهر مي‌شود و كودك از خوردن غذا امتناع مي‌كند و ديگري بي اشتهايي جسمي كه از پنج ماهگي شروع مي‌شود كه ممكن است تدريجي باشد يا به يكباره در كودك ظاهر شود.

وي افزود:‌ در بي اشتهايي كه از بدو تولد ظاهر مي‌شود اگر بيماري جسمي‌ نباشد علائمي ‌از جنون كودكان است، رابطه‌ي كودك با محيط اطراف با نحوه‌ي غذا خوردن او مشخص مي‌شود،‌ يعني كودك هر اعتراضي و يا مشكلي دارد با طرز خوردن ( پرخوري،‌ نخوردن غذا،‌ خوردن غذاهاي كم‌ارزش و... ) نشان مي‌دهد و در نوع دوم كه در پنج ماهگي شروع مي‌شود كودك با وضعيت دفع خود هشدار مي‌دهد.

وي ادامه داد:‌ رفتار مستبدانه و سلطه گرانه‌ي مادر كه در همه‌ي زمينه‌ها كودكش را كنترل كند و اجبار پدر و مادر در غذا خوردن و نيز رابطه‌ي اضطراب زاي مادر با كودك و به وجود آمدن تغييرات حاد در خانواده ( دعوا و مشاجره و... ) از شرايطي است كه كودك به آن اعتراض مي‌كند.

دكتر يعقوبي اشاره كرد: هم‌چنين وجود كودك در خانواده‌ي به هم وابسته و جدايي او از مادر و تولد خواهر و برادر كوچكتر و نيز رفتارهايي كه ريشه در ناخودآگاه مادر دارد،‌ نيز از شرايطي است كه كودك را به اعتراض وا مي‌دارد.

وي اظهار داشت: بي اشتهايي رواني دوران بلوغ در دخترها بيشتر است، اگرچه پسرها هم دچار آن مي‌شوند ولي در كودكان اين بي اشتهايي تقريبا به يك اندازه شامل دخترها و پسرها مي‌شود.

وي بيان داشت:‌ بهداشت مادر و كودك و بهداشت خانواده در شبكه‌هاي بهداشت و متخصصين اطفال و متخصصين تغذيه در اصلاح رژيم غذايي كودكان نقش دارند.

اين استاد دانشگاه افزود: تغيير غذايي حاد و ناگهاني در بي اشتهايي كودك موثر است.

وي ادامه داد:‌ تبليغات صدا و سيما مهم‌ترين مشوق در فعال سازي محركات بيرون و غرايز درون هستند و در تغذيه كودك بسيار موثرند.

وي بهترين راه تغذيه كودك را تغذيه‌ي آزاد بيان كرد و گفت: كودك بايد خودش غذايش را انتخاب كند تا با ميل غذايش را بخورد.

دكتر يعقوبي اظهار داشت:‌ تغذيه‌ي روحي موثر‌تر از تغذيه‌ي جسمي‌ است كه متاسفانه به تغذيه‌ي روحي كمتر از اهميت داده مي‌شود و تبليغات هم نيز حول محور تغذيه‌ي جسمي ‌است.

وي افزود: بايد در كودك احساس امنيت بسياري كرد تا در بزرگسالي دچار اضطراب و مشكل نشود.

وي درمورد راه‌هاي درمان اين مشكل گفت:‌ راه‌هاي درمان بي اشتهايي به علت‌هاي آن باز مي‌گردد و درمان را بايد بستگي به علت آن شروع كرد و همچنين بايد بر رابطه‌ي مادر- كودك بيشتر متمركز شد و درمان را روي رابطه‌ي عاطفي مادر و كودك و رابطه‌ي عاطفي كل خانواده متمركز كرد.

دكتر يعقوبي دولت را در بي اشتهايي و سوء تغذيه كودكان مسوول دانست و گفت:‌ بعضي نيازها را افراد به تنهايي مي‌توانند برآورده سازند،‌ ولي برخي برنامه ريزي‌هاست كه بايد توسط سازمان‌هاي كلان مملكت پيگيري شوند ولي به هر حال دولت و ملت هر دو مسوولند و بايد باهم همكاري كنند.

وظيفه دولت در امر تغذيه فراهم كردن شرايط مساعد اقتصادي است

در همين حال دكتر كيومرث فرح‌بخش، سرپرست مركز مشاوره‌ي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان گفت: دولت نقش زيادي در سوء تغذيه و بي اشتهايي كودكان ندارد ولي وظيفه‌اي كه دولت دارد فراهم كردن شرايط اقتصادي مساعد براي مردم است تا بتوانند از تغذيه‌ي خوب استفاده كنند.

وي بيان داشت:‌ بي اشتهايي به عنوان يك بيماري با اختلال در سنين نوجواني و جواني مطرح است ولي در كودكان بي اشتهايي به صورت رواني و به عنوان يك اختلال مطرح نيست و آنچه كه مطرح است شيوه‌ي غذا خوردن كودك است كه اين مشكل به كودك باز نمي‌گردد بلكه به شيوه‌ي تغذيه دادن كودك باز مي‌گردد.

وي افزود:‌ كودكي كه دچار بي اشتهايي است و شرايط روحي مساعدي دارد به احتمال زياد مشكل جسمي‌ دارد ولي اگر مشكلي دارد كه باعث استرس و اضطراب كودك شده و او را بي اشتها كرده عوامل رواني در اين بي اشتهايي دخيلند.

دكتر فرحبخش بيان داشت:‌ اطلاع رساني در مورد نحوه‌ي تعذيه و بهبود غذا و همچنين آموزش در اين موارد در كشور ما كم است و به عقيده‌ي من اطلاع رساني و آموزش در مورد نحوه‌ي تغذيه و بهبود غذا را بايد افزايش داد.

وي نوع مواد غذايي مورد مصرف براي كودك و نيز مشكلات اقتصادي خانواده را در بي اشتهايي و سوء تغذيه‌ي كودكان موثر دانست و در مورد راه‌هاي درمان اين مشكل بيان داشت: پدر و مادر نبايد در هنگام غذا دادن به كودك در او ايجاد اضطراب كنند و يا با تهديد و تنبيه در او هيجان ايجاد كنند.

وي اظهار داشت: پدر و مادر بايد در غذا دادن به كودك صبر و حوصله داشته باشند و از دادن تنقلات به كودكشان در فاصله‌ي بين دو غذا پرهيز كنند و با گذاشتن ميوه و غذا در دسترس كودك او را به خوردن غذا دعوت نمايند.

دكتر فرحبخش راه‌هاي ديگر درمان اين مشكل را آموزش خانواده و مشورت با روانشناس و مشاور خانواده و شركت والدين در جلسات آموزش به والدين بيان كرد.

انتهاي پيام
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 409]