گفت وگو با دكتر شمس على رضازاده، رئيس پژوهشكده گياهان دارويى جهاد دانشگاهى، درباره خواص دارويى گياه صبر زرد راز درمانگرى برگ هاى آلوئه ورا

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: گفت وگو با دكتر شمس على رضازاده، رئيس پژوهشكده گياهان دارويى جهاد دانشگاهى، درباره خواص دارويى گياه صبر زرد راز درمانگرى برگ هاى آلوئه ورا
گياه دارويى صبر زرد، معروف به آلوئه ورا، از گونه هاى مهم دارويى است كه كاشت آن از زمان هاى گذشته در مناطق گرم و خشك رواج داشته و براى درمان انواع بيمارى ها بكار مى رفته است. در ايران، در چند سال اخير، طرح كشت و تكثير اين گياه بطور جدى دردست بررسى و اجرا است و در حال حاضر پروژه تكثير اين گياه از طريق كشت بافت به اتمام رسيده و مرحله تجارى آن نيز در حال انجام است. براى آشنايى بيشتر از خواص و كاربرد اين گياه با دكتر شمس على رضازاده، رئيس پژوهشكده گياهان دارويى جهاد دانشگاهى به گفت وگو نشسته ايم.

*** تاريخچه كاشت گياه آلوئه ورا به چه زمانى بازمى گردد
گياه دارويى آلوئه ورا، از انواع گياهان چندساله است كه كاشت آن از هزاران سال پيش در مناطق مختلف دنيا رواج داشته و در طب سنتى مورد توجه بوده است. در كشورهاى خارجى كاشت و بهره بردارى اين گياه در حجم انبوه از سال ۱۹۹۶ آغاز و حجم معادلات تجارى آن در ۱۰ سال گذشته از 25 ميليارد دلار به ۱۱۰ ميليارد دلار رسيده است. در ايران نيز، كاشت اين گياه از حدود سه سال پيش آغاز شد و از اوايل امسال طرح كاشت اين گياه در حجم انبوه در حال اجراست.
*** مشخصات ظاهرى گياه صبر زرد چيست و در چه مناطقى يافت مى شود
اين گياه چند ساله داراى برگ هاى گوشتى با ظاهر بوته اى انبوه است، ارتفاع آن در حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتى متر است و برگ هاى نيزه اى مانند دارد. آلوئه ورا در مناطق گرمسيرى و جنوبى كشور بيشتر يافت مى شود و در مناطقى كه داراى منابع آبى كمى هستند، به راحتى قابل كاشت است.
*** موارد استعمال اين گياه در گذشته به چه صورت بوده است
گياه آلوئه ورا از زمان هاى قديم براى درمان بسيارى از بيمارى هاى مختلف به كار مى رفته است و تاريخچه استفاده از اين گياه در طب سنتى به ۱۵۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح(ع) مى رسد كه از آن براى درمان ناراحتى هاى پوستى و به عنوان ملين و رفع عفونت ها استفاده مى شده است.
*** كشت و تكثير گياه صبر زرد در حال حاضر به چه صورت انجام مى شود
كشت اين گياه از طريق بذر يا پاجوش انجام مى گيرد اما تكثير از طريق بذر با مشكلاتى از جمله تغييرات ژنتيكى گياه همراه است. بدين معنا كه محصول هر سال با سال قبل تفاوت پيدا مى كند اما در روش كشت از طريق پاجوش، تكثير گياه به سرعت انجام مى شود. در اين روش كشت، در هر گياه دو ساله در مدت شش ماه، يك تا سه پاجوش ايجاد مى شود و در مدت زمانى كوتاه مى توان مزرعه را دو برابر كرد. در حال حاضر در دنيا تكثير اين گياه از طريق كشت بافت انجام مى شود. اين روش بسيار پرسرعت است و با استفاده از اين روش، سرعت تكثير ۳۰ تا ۱۰۰ بار بيشتر مى شود و ظرف مدت شش ماه مى توان ۱۰۰ پايه گياه توليد كرد.
*** در حال حاضر كشت گياه آلوئه ورا به صورت انبوه در چه مناطقى صورت مى گيرد
در مرحله تجارى، براى توليد اين گياه تا سقف ۱۰۰ هزار قرارداد توليد داريم كه كشت آن در مناطق مختلفى از تهران، شهريار و كرج انجام مى شود. در بعضى مناطق كشت و تكثير گلخانه اى صورت مى گيرد.
*** چه مشكلاتى در فرآيند توليد وجود دارد
مشكل خاصى در فرآيند كشت و توليد وجود ندارد. تنها برخى هزينه هاى ظاهرى مانند هزينه هايى كه صرف نيروهاى خدماتى و افراد متخصص در مسير توليد مى شود كمى زياد است اما بطور كلى كاشت اين گياه مزاياى زيادى دارد.
*** در زمينه توليد، چه فرآورده هايى ارائه مى شود
در حال حاضر، فرآورده هاى مختلف اين گياه در صنايع مختلف غذايى (انواع نوشابه ها، كمپوت و ‎/‎/‎/) صنايع آرايشى و بهداشتى (انواع كرم ها، لوسيون، شامپو، صابون و شوينده ها و ‎/‎/‎/) و صنايع دارويى (كپسول، قرص جوشان و ‎/‎/‎/) در جهان توليد و عرضه مى شود. در حال حاضر اين گياه از سوى توليد كننده خريدارى مى شود و ژل نهفته در برگ هاى آن در توليد محصولات دارويى، آرايشى و بهداشتى به كار مى رود. تاكنون بيش از دو هزار فرآورده بهداشتى و آرايشى و بيش از ۱۰۰ نوع ماده دارويى از تركيبات اين گياه توليد شده است.
*** شيوه استفاده از اين گياه در صنعت داروسازى به چه صورت است
شيرابه خشك اين گياه، داراى ۱۵ درصد مشتقات هيدرو الكى آنتراسن است كه بلافاصله پس از قطع برگ شروع به خارج شدن مى كند. اين شيرابه محتوى مقاديرى از روغن هاى فرار و رزين است كه در ساخت انواع داروها بكار مى رود. همچنين ژل موجود در برگ ها خاصيت دارويى دارد و برخلاف صمغ ها فاقد چسبندگى است.
*** خواص درمانى گياه صبر زرد چيست
از گياه آلوئه ورا در روش هاى درمانى به صورت خوراكى و موضعى استفاده مى شود. شيره برگ داراى آنتراكينون است و به عنوان ملين به كار مى رود. كاهش قند خون، بهبود التهابات دستگاه گوارش، التيام زخم هاى پوستى، قابليت جذب اشعه فرابنفش، جلوگيرى از آفتاب سوختگى و تسريع التيام زخم هاى سوختگى درجه يك و دو از كاربردهاى درمانى اين گياه است. از اين گياه در ساخت انواع كرم هاى مرطوب كننده، جوان كننده هاى پوست و درمان آكنه استفاده مى شود.
*** آيا مصرف اين گياه عوارضى هم دارد
تاكنون گزارش علمى مبنى بر احتياط در مصرف آن يا عوارض مصرفى اين گياه ارائه نشده است، اما توصيه مى شود اين گياه در دوران باردارى و شيردهى به صورت خوراكى مصرف نشود. همچنين آب زرد رنگ تلخ تهيه شده از گياه براى مصرف پوستى استفاده نشود. نكته ديگر، عدم استفاده از شيرابه بيرونى بخش سبزرنگ گياه است كه در صورت مصرف دچار تحريكات شديد گوارشى مى شود.
*** گياه آلوئه ورا در گلدان و فضاى خانه قابل كاشت است
كاشت و نگهدارى اين گياه در فضاى آپارتمان بسيار ساده است. براى كاشت بايد بوته گياه را خريدارى كرد؛ در مكانى كه نور شديد نباشد با آبيارى كم مى توان در منزل آن را پرورش داد.
*** طريقه استفاده از آن، در صورت كاشت داخلى چگونه است
براى استخراج شيره، يك تكه از برگ را بريده و از قسمت ميانى آن را باز كرده و شيره از آن خارج مى شود. قبل از استخراج شيره بهتر است برگ هاى گياه شسته شوند. همچنين قبل از مصرف خوراكى بايد پوسته سبز آن را به مدت نيم ساعت در آب انداخت تا تلخى گياه از بين برود.
*** مدت زمان نگهدارى شيره يا برگ ها پس از قطع، چه اندازه است
در صورتى كه اين گياه از طريق توليد در منزل مورد استفاده قرار گيرد، مدت زمان مصرف آن حداكثر سه تا چهار روز پس از استخراج شيره است. در غير اين صورت آلودگى هاى محيطى، جذب گياه شده و خواص درمانى آن را از بين مى برد.
*** ارزيابى كاشت، تكثير و توليد اين گياه و محصولات آن در ايران به چه صورت است
شمار محصولات جديد آلوئه ورا، رو به افزايش است و با توجه به اهميت گياهان دارويى در توليد تركيبات مورد نياز در صنايع داروسازى و لوازم آرايشى-بهداشتى، لزوم تحقيق بيشتر درباره جنبه هاى مختلف توليد اين گياه ارزشمند احساس مى شود.
هم اكنون، طرح هاى مختلفى براى توليد و تكثير اين گياه در حجم انبوه در دست بررسى است و اميد است در آينده نزديك بتوان توليد اين گياه را به ميزان قابل توجهى رساند.
*** پيشرفت صنعت گياهان دارويى در ايران چگونه بوده است
در حال حاضر، توليد گياهان دارويى در حال توسعه است. در دو سال اخير، مجوز توليد ۸۰ داروى گياهى از طرف وزارت بهداشت ارائه شده بود كه اين ميزان هم اكنون به ۳۰۰ قلم رسيده است. همچنين روش هاى مختلف گياه درمانى و گسترش طب سنتى در دست بررسى و اجراست.
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 179]