حر عاملی ، محمد بن حسن

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: حر عاملی ، محمد بن حسننام هاي ديگر: عاملی المشغری،محمد العاملی،حر عاملی،موطن: جبع از توابع لبناننام پدر : حسنتاريخ وفات: 1104قمری

زندگینامه ها:عنوان: منبع : گلشن ابرار، 1؛

روایت آزادی
حسن ابراهیم زاده
شیخ محمد بن حسن حر عاملی در سال 1033 ق . در روستای ((مشغره )) از توابع جبع چشم به جهان گشود. صاحب اعیان الشیعه درباره این منطقه می نویسد:
((جبع یكی از مراكز مهم عامل است كه شخصیتهای ارزنده ای همچون شیخ بهایی و شهید ثانی ، تحویل جامعه اسلامی داده است ))(643)
دیاری كه شیخ حر عاملی در آن چشم به جهان گشود یكی از سرزمینهای تشیع و عالم پرور است كه تشیع آن ریشه در تبعید ابوذر دارد. شیخ حر عاملی در امل الامل در این باره می نویسد: ((هنگامی كه در زمان عثمان ابوذر به شام تبعید شد و مدتی در آنجا ماند گروه زیادی در آن سامان شیعه شدند. سپس معاویه او را به روستاها تبعید كرد و او به جبل عامل آمد و از آن روز مردم به تشیع رو آوردند.(644)گذشته از این ، قاضی نورالله شوشتری می افزود: ((... هیچ قریه ای از آن نیست كه جمعی از فقها و فضلای امامیه در آنجا نباشند.))(645)
از تبار حر
سر سلسله خاندان شیخ حر عاملی ((حر بن یزید ریاحی )) نخستین قربانی عشق حسین علیه السلام در روز عاشوراست . شیخ حر در خانه ((آل حر)) قامت راست كرد. خانه ای كه سخاوت بارزترین خصلت اهل آن به شمار می رفت و روی گشاده و اخلاق نیكوی آنان زبانزد عام و خاص بود و نسل در نسل به عنوان حاملان در گرانبهای علم و ادب و پرچم شهادت و شهامت شناخته می شدند. می نویسند: ((خاندان شیخ حر عاملی خاندانی است كه از قدیم خانه علم و معرفت بوده و افراد برجسته زیادی از آن جوشیده است و تا امروز از آن می جوشد و به موجب سخاوت و اخلاق نیك ممتاز است .))(646)علامه امینی می نویسد: ((از این خاندان گوهر خیز (حر) مردانی برخاسته اند كه دیر زمانی بر مسند دانش و تقوا نشسته اند و مشعل هدایت دین آموز و دنیا ساز، پیشوا و رهبر و دانشمند و پرهیزكار بودند.))(647)
گویا دست تقدیر روزگار بر آن بود كه او در یكی از بهترین نقاط معنوی و از میان معنوی و از میان بهترین خاندان پا به عرصه گیتی نهد.
در محضر معرفت
هیچ كس منكر این مساله نیست كه وارثت در شكل گیری شخصیت كودك بی تاثیر نیست و خانواده اولین كلاس درس زندگی است . شیخ حر پاكی و لطافت را تنها از یك سو به ارث نبرده بود. مادرش طلایه دار زهد و تقوا به شمار می رفت بلكه در زمره ادیبان وفاضلان زمان خود و دارای مرتبه بلندی بود. آیه الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی (ره ) در سجع البلابل درباره خانواده مادر شیخ می نویسد: ((مادر بزرگوار حر عاملی دختر علامه شیخ عبدالسلام فرزند حر است كه دختری فاضل و ادیب بود.))
شیخ حر درباره پدربزرگ مادری خود می نویسد: ((او دانشمندی عظیم الشان و بلند پایه و زاهدی عابد و ا و فقیهی حدیث دان و مورد اعتماد بود كه زهد و عبادت هیچ كس به او نمی رسد. او در فقه و ادبیات عرب استادی زبر دست بود.))(648)
گذشته از زهد و ایی پدر بزرگ مادری اش كه همراه شیر مادر زاهدش به او ارث رسیده بود شیخ حر از پدر بزرگ پدری خود نیز شهادت را چون سر سلسله این خاندان حر بن یزید بن ریاحی به ارث برده بود. شهید شیخ علی فرزند محمد حر عاملی مشغری پدر بزرگ شیخ حر عاملی است . شیخ حر عاملی درباره پدر بزرگ ادیب و دانشمندش می نویسد: ((او عالمی فاضل و بود و عابدی ستوده كردار و عظیم الشان و شاعر كارآزموده و ادیب تحصیلاتش نزد شیخ حسن (مولف كتاب معالم ) و سید محمد (مولف مدارك ) و دیگر استادانش صورت گرفت ... نویسندگان ریاض العلماء و روضات الجنات ، نجوم السماء و دیگر فرهنگ های رجال از او تجلیل كرده و نوشته اند كه بر اثر مسمومیت شهید شد.))(649)از این شهید بزرگ چهار فرزند بر جای ماند.
1- شیخ حسین كه دارای فضل و دانش و شیواگویی و شاعر و فردی شایسته بود.
2- شیخ محمد كه به گفته شیخ حر عاملی فاضلی دانشمند و محققی دقیق و حافظ قرآن و عابد و شاعری كارآزموده و ادیب و شخصی مورد اطمینان بود.
3- شیخ حسن (پدر بزرگوار شیخ حر عاملی ) شیخ حر درباره ویژگیهای این پدر فرزانه و عالم خود می نویسد: ((او دانشمندی فاضل و زبردست و ماهر و شایسته و ادیب و فقیه و مورد اعتماد بود. وی حافظ قرآن و آشنا به رشته های علوم عربی و فقه و ادب بود. مردم در مسائل فقهی بویژه مسائل ارث به او مراجعه می كردند.)) (650)
تحصیلات
حضرت آیه الله مرعشی نجفی نام علما و دانشمندانی كه شیخ حر در محضر آنان را زانوی ادب زده و در دروس مختلف از آنان كسب فیض نموده با مفتخر به گرفتن اجازه نقل روایت شده است در مقدمه كتاب اثبات الهداه به رشته تحریر در آورده است ؛ كه به طور فشرده به آن اشاره می شود.
1- علامه شیخ حسن حر عاملی (پدر بزرگوارش )
كه در محضر او درس خوانده و از او روایت نقل كرده است .
2- علامه شیخ محمد حر (عموی او) علاوه بر درس فراگیری ، از او روایت نقل می كند.
3- علامه شیخ عبدالسلام (جد مادری )
4- علامه شیخ علی فرزند محمود مشغری عاملی
5- علامه شیخ زین الدین فرزند محمد بن حسن فرزند شهید ثانی
6- علامه شیخ حسین فرزند محمد بن حسن ظهیر الدین عاملی ظهیری
7- علامه سید حسن حسینی عاملی
8- علامه شیخ عبدالله فوشی حر
9- علامه مجلسی (ره ) كه مشهورترین و بزرگترین استادان شیخ حر عاملی بوده و غواص دریاهای اخبار و احادیث شمرده می شود. شیخ حر در موارد زیادی در كتاب امل الامل تصریح كرده كه از مرحوم مجلسی حدیث نقل كرده است .
10- فیض كاشانی (ره ) كه زینت فقهای حدیث شناس و الگوی سالكان است . تصریح به نام وی را به خط برخی از شاگردان او دیده ام .
11- علامه مولی محمد طاهر فرزند محمد حسن شیرازی نجفی ، نویسنده كتابهای مشهور مثل ((حجه الاسلام در شرح تهذیب الاحكام )) و ((حكمه العارفین )) و ((قواعد الدینیه در حكماء صوفیه )) و غیر اینها. شیخ حر به شاگردی نزد این استاد در كتاب امل الامل تصریح كرده است .
12- علامه شیخ علی مولف ((الدرالمنثور)) از نوادگان شهید ثانی
13- علامه سید علی فرزند علی موسی عاملی
14- علامه محقق آقا حسین خوانساری ، شارح كتاب دروس
15- علامه سید هاشم بحرانی ، صاحب تفسیر البرهان
16- علامه مولا محمد كاشانی مقیم قم .
اولین اجازه و اولین كتاب
شیخ حر در بیان طرق نقل روایاتی كه به ائمه اطهار می رسد، می نویسد:
((من كتابها را از گروهی كه یكی از آنان شیخ بزرگوار و مورد اطمینان و پرهیزكار ابو عبدالله الحسین فرزند حسن بن یونس ظهیر الدین عاملی است با گرفتن اجازه از او (اولین كسی كه در سال 1051 به من اجازه داده ) نقل می كنم .)) (651)
با نگاهی به تاریخ تولد شیخ واین جمله شایستگی و درایت ، تقوا و فضیلت وی را پیش از پیش در می یابیم كه چگونه هنوز كه هیجده بهار از عمرش نگذشته از مرد بزرگی چون یونس بن ظهیری عاملی اجازه نقل روایت دریافت می كند.
با بیان این مطلب كه در اعصار پیش به دلیل در دسترس نبودن وسایل ارتباط جمعی و معرفی دانشوران علوم دینی به اقشار دیگر اجازه نقل حدیث سند تقوا، راستگویی و فضیلت آنان به شمار می رفته است و می توان سیمای فرزانه الهی شیخ حر را در این سن و به مفاد این اجازه به نظاره نشست . در این زمان شیخ حر كه از ذوق ادبی و خدادادی و همچنین نثری زیبا و روان برخوردار بود قلم به دست گرفت تا اولین اثر خود را در كنار خوشه چینی از محضر علمای عصر به رشته تحریر در آورد.
تالیفات و آثار شیخ
السنیه
در نخستین گام و در اولین تجربه نگارشی به جمع آوری احادیث قدسی كه همان كلام خداوند متعال است ، می پردازد و چند سالی را در تدوین این احادیث به صورت كتابی مستقل می كوشد. او در تنظیم این اثر گرانبها نخست به قول پروردگار پیرامون انبیا - از حضرت آدم علیه السلام تا خاتم مرسلین صل الله علیه و آله - و سپس احادیث مربوط به ائمه اطهار رو می كند و در خاتمه كتاب را با احادیث اخلاقی (در تاریخ 1056)(652)به پایان می رساند شیخ حر عاملی در قسمتی از مقدمه آن می نویسد: ((... البته اینها در میان علما، به احادیث قدسی معروف هستند هر چند من پیشتر ندیده بودم كه آنها را در یك كتاب جمع و نشر كرده باشند. از همین رو علاقه مند شدم به اینكه نخستین كسی باشم كه آنها را در یك كتاب جمع كرده است ...))(653)
صحیفه ثانیه
شیخ حر عاملی در مقدمه این كتاب می نویسد: ((صحیفه سجادیه كامل كه قسمتی از دعاهای امام زین العابدین علیه السلام را در بردارد به مهمات دین و دنیا مربوط است . من به خاطر علاقه ای كه برای جمع و تركیب این دعاهای پراكنده و متفرق داشتم در صحیفه دوم سایر دعاهای آن حضرت را كه علمای بزرگوار نقل كرده اند، گرد آوردم . پس بر شما باد كه این صحیفه شریف را با اولی همراه داشته ، آنها را تلاوت كنی .)) (654)
((محدث جزایری در اول شرح ملحقات صحیفه می نویسد باید جمع احادیث قدسی را (برادر قرآن ) و صحیفه ثانیه را (خواهر قرآن ) نام نهاد.))(655)
شیخ حر دفتر نگارش خود را با ((كلام خدا)) دعاهای ((امام سجاد علیه السلام )) آغاز كرد و از آن پی ده ها كتاب ارزشمند را به جامعه شیعی تحویل داد كه حتی معرفی اختصاری هر یك در این مقال نمی گنجد. نكته ای كه در بیشتر آثار شیخ حر دیده می شود تقسیم بندی فصلها و بخشهای آنهاست كه به عدد معصومین یا ائمه اطهار به دوازده یا چهارده قسمت فصل بندی و تقسیم نموده است . این امر نشان از عشق و علاقه او حتی به عددی است كه یادآور وجود آن بزرگواران است .
الایقاظ من الهجعه برهان علی الرجعه
شیخ آقا بزرگ درباره این كتاب می نویسد: شیخ در امل الامل می گوید:
((این كتاب حاوی بیش از ششصد حدیث و شصت و چهار آیه و ادله بسیاری از قدما و متاخرین و جواب شبهات در این موضوع است .))
((شیخ حر در سال 1075 نگارش این كتاب را به اتمام رساند.))(656)
خلق الكافر
شیخ بزرگ می نویسد:
((... (مولف در این كتاب ) آنچه در زمیننه خلقت كافر به ذهنش رسیده است به رشته تحریر در آورده است ... در آن به ذكر احادیثی پرداخته است كه نهی از بحث در قضا و قدر و امر به تكلم در مساله بداء شده است .))(657)
القوائد الطوسیه
شیخ حر در مقدمه این كتاب می نویسد:
((این كتاب پاسخ برخی از احادیث مشكل و درهای تحقیق بعضی از مسائل پیچیده ای است كه اهل علم و كمال در زمان اقامتم در طوس سوال نموده اند...))(658)
بدایه الهدایه
شیخ حر عاملی پیرامون انگیزه نگارش این كتاب می نویسد:
((گروهی از برادران مومن كه خواهان حق و حقیقت بودند از من در خواست كردند تا در حد توان احادیث مربوط به واجبات و محرمات را جمع آوری نمایم و در مواردی جزئی مستحبات و مكروهات و مباحثات ... برگرفته از روایات ائمه اطهار... در این زمینه به طور خلاصه آورده شود و...))(659)
امل الامل
شیخ در جلد دوم این كتاب (ص 370) انگیزه نگارش این اثر را رویایی ذكر می كند كه در سال ورود به مشهد (1073 هق ) دیده است . او به دلیل مشاغل بسیار 23 سال بعد آن را به رشته تحریر در می آورد. در این باره نوشته اند:
شروع تالیف این كتاب سال 1096 هق و پایانش اول جمادی الثانی 1097 بوده است . شرح حال علمای جبل عامل كه شیخ در این كتاب نگاشته 209 نفر و از علمای غیر جبل عامل 1110 نفر است .))(660)
اثبات الهدایه
این كتاب در اثبات نبوت و امامت و بیان معجزات پیامبر اكرم صل الله علیه و آله و ائمه اطهار، از آثار شیرین و خواندنی است كه در 7 جلد به چاپ رسیده و برخی از جلدها به همت حجه الاسلام نصرالهی و برخی دیگر به قلم فقیه فرزانه حضرت آیت الله جنتی ترجمه شده است . شیخ در مقدمه كتاب می نویسد:
((من به كتابی كه در این باب كافی باشد و آنچه را عقلا به گرد آوردنش علاقه مندند... دست نیافتم بلكه دیدم این مطالب در وادی پراكندگی پنهان مانده و كسی كه بخواهد بر آنها مطلع شود محتاج به صرف وقت زیادی است .))
هدایه الامه
شیخ حر در مقدمه این كتاب می نویسد: ((... این كتابی حاوی احكامی كه برای هر فرد ضرورت دارد... این كتاب را به خاطر پاسخگویی و در خواست گروهی از برادران دینی به رشته تحریر در آورده ام ...))(661)دیگر كتابهای شیخ حر عاملی عبارتند از:
- تعلیقه ای بر كتاب مزار تالیف علامه نسب شناس مرحوم سید شرف الدین علی حسینی مرعشی حائری (متوفای 1316 ق )
- كتاب الفصول المهمه فی اصول الائمه . در بردارنده قواعد كلی كه از ائمه علیه السلام درباره اصول دین و فروع دین و طب و اصول فقه و غیره وارد شده و بیش از هزار باب است و به چاپ رسیده است .
- كتابی در رد صوفیه ، یكهزار حدیث موجود در آن به طور عام یا خاص در رد صوفیه است .
- كتاب اجازات : در بردارنده انبوه اجازه های پیشینیان است .
- كتاب كشف التعمیه فی حكم التسمیه : پیرامون نامیدن حضرت مهدی به نام اصلی اوست كه همنام پیامبر اكرم صل الله علیه و آله است .
- كتابی در اثبات اینكه نماز جمعه واجب عینی است . (در رد نظر علامه محمد ابراهیم نیشابوری )
- كتاب نزهه الاسماع فی الاجماع : اقسام و احكام اجماع در آن بیان شده است .
- كتابی در احوال اصحاب شایسته و ستایش شده پیامبر و ائمه علیهم السلام .
- كتابی درباره منزه بودن امامان معصوم از فراموشی و سهو
- كتابی در رد نظرات اهل سنت
- وصیت به پسرش علامه شیخ محمد رضا (به شیوه كشف المحجه علامه سید بن طاووس )
- كتابی پیرامون زیارتگاهها و زیارتنامه ها
- كتابی در اخلاق : كتاب طهاره الاعراق ابن مسكویه را شرح داده و روایاتی كه از ائمه اطهار وارد شده بر آن افزوده است .
- كتاب در ابطال مساله عمومیت داشتن ((حدیث منزلت ))
- دیوان امام زین العابدین علیه السلام كه اشعار امام را گردآوری و به ترتیب حروف تنظیم كرده است . (در بمبئی چاپ شده است )
- حاشیه بر كتاب كافی مرحوم كلینی
- حاشیه بر كتاب ((من لایحضره الفقیه )) مرحوم شیخ صدوق
- حاشیه بر كتاب تهذیب شیخ طوسی (ره )
- حاشیه بر استبصار شیخ طوسی (ره )
- رساله ای در مناظره خود با بعضی از علمای اهل سنت در سفر حج
وسائل الشیعه
اما كتابی كه شیخ حر را با آن و آن را با شیخ حر می شناسیم كتاب گرانسنگ ((وسائل الشیعه )) است . این اثر یكی از كتابهای مرجع در زمینه احادیث اهل بیت است كه از اعتبار و اعتماد خاصی در میان كتابهای حدیثی برخوردار است . در این كتاب ، نویسنده روش خاص خود را بكار برده و احادیث فقهی كه فقها در استنباط احكام شرعی بدان نیازمندند و بر آنها تكیه می زنند جمع آوری كرده است و شمار آنان به بیست هزار حدیث می رسد كه شیخ حر از مصادر و كتب معتبر شیعه چون اصول كافی ، من لایحضره الفقیه ، استبصار، تهذیب و كتب دیگر كه شمار آنها به هفتاد منبع و ماخذ می رسد جمع آورده است . شیخ حر كتاب را با احادیثی در مقدمه عبادات افتتاح كرده و سپس بر طبق كتب فقهی آن را از بحث طهارت تا مبحث طهارت تا مبحث بیان دیه ها تقسیم بندی نموده است .
شیخ حر 3/2 این كار بزرگ را در زادگاهش ((مشغر)) به رشته تحریر در آورد و در سال 1088 در مشهد مقدس آن را به اتمام رساند. این سال برای شیخ سال پركار و پربركتی محسوب می شد. چرا كه در این سال ((فهرست وسائل الشیعه )) را نیز تدوین نمود. این موضوع كه شیخ سه بار این كتاب را از نظر گذرانده و به نگارش در آورده است از نكته هایی است كه سزاوار است هر محقق و نویسنده آن را فرا روی خویش قرار دهد. در بیان جایگاه این كتاب همین بس كه از روزی كه این سرچشمه به نگارش در آمده منبع و ماخذ تمام مجتهدان و كتاب مرجع عالمانی است كه آخرین مرحله رسیدن به قله اجتهاد را طی می كنند. بر این كتاب از سوی بزرگان تعلیقه های بسیاری نگاشته شده كه شاید شیخ حر خود نخستین كسی است كه برای ابهام زدایی پیرامون برخی از مطالب آن پیشقدم شده است و ((تحریر وسائل الشیعه نهاده است .
در عظمت این كتاب تنها به یك بیت از شعر علامه امینی درباره كتاب اكتفا می كنیم .
((هذا صراط الهدی ما ضل سالكه
الی المقاصد بل تسویه الرتب ))(662)
این كتاب راه هدایت است كه رهروش گمراه نمی شود
به هدف می رسد و بلكه به مقامی عالی تر دست می یابد.
شاعر اهل بیت
شیخ حر را باید از شاعران شیعه بر خواند كه قله فقاهت او لطافت باران شعرش را تحت الشعاع قرار داده است . چرا كه او خود می گوید:
علمی و شعری اقتتلا اصطلاحا
فخضع الشعر لعلمی راغما
و العلم یابی ان اعد شاعرا
و الشعر یرضی ان اعد عالما
دانش و شعرم با هم به جنگ و ستیز برخواستند
شعرم به رغم دانشم در مقابل آن خضوع كرد
دانشم مانع می شد كه من شاعر به حساب آیم
ولی شعرم خشنود می شد كه من عالم به شمار آیم
شیخ آقا بزرگ درباره دیوان شعر او می نویسد: ((دیوان شعرش به بیست هزار بیت شعر می رسد كه به ترتیب حروف الفبا منظم گشته و با این جمله زیبا شروع می شود: (الحمدلله الذی جعل نجوم المعانی مصابیح سماء الافكار) (ستایش خدا را كه ستارگان معانی را چراغ آسمان اندیشه قرار داد) (663)
كلمات منظوم شیخ را به دو قسمت می توان تقسیم كرد. نخست ابیات كوتاه كه می توان از سه نوع ذیل یاد كرد.
1- تاریخ چهارده معصوم
2- در باب زكات
3- در معانی و بیان
دوم : منظومه های بسیار در علوم مختلف كه سید احمد حسینی در مقدمه امل الامل چنین آورده است .
1- منظومه در مسائل میراث (بسیار طولانی است )
2- در مسائل هندسه و ریاضیات
3- تاریخ تولد ائمه ، وفات و مناقب آنان
4- اخلاق و مواعظ
5- مسائل اصول الفقه
و نیز منظومه هایی در مسائل كلام ، نحو، صرف ، نجوم و... دیوان امام زین العابدین علیه السلام . (664)
محل تدریس و شاگردان شیخ
شیخ حر تنها مرد تتبع ، تحقیق و نگارش نبود بلكه در تدریس و تربیت شاگردان از مردان موفق زمان خود به شمار می رفت . محل تدریس او در مشهد مقدس ، صحن حضرت ثامن الائمه بود. گرچه به درستی از عدد شاگردان شیخ اطلاعی در دست نیست . از مكان و گفتار هم عصران شیخ اینچنین به نظر می آید كه درس شیخ یكی از با شكوه ترین كلاسهای درس در عصر وی بوده است . از شمار بسیار شاگردان و آنان كه از شیخ حر روایت نقل كرده اند می توان به افراد ذیل اشاره كرد:
1- شیخ مصطفی حویزی فرزند عبدالواحد بن سیار حویزی
2- دو فرزندش شیخ محمد رضا و شیخ حسن
3- سید محمد حسینی اعرجی فرزند محمد باقر
4- سید محمد فرزند محمد بدیع رضوی
5- مولا محمد فاضل مشهدی فرزند محمد مهدی
6- سید محمد موسوی عاملی فرزند بن علی بن محیی الدین
7- مولا محمد صالح فرزند محمد باقر قزوینی مشهور به (روغنی )
8- مولا محمد تقی عبدالوهاب استر آبادی مشهدی (متوفی 1058 هق )
9- مولا محمد تقی دهخوار قانی قزوینی
10- سید محمد بن احمد حسینی گیلانی
11- مولا حسن بن محمد طاهر قزوینی طالقانی
12- سید نورالله جزایری (متوفی 1158 هق )
13- محدث مولا محمد صالح هروی
14- حاج محمود میمندی
15- شیخ محمود بن عبدالسلام المعنی (665)
16- علامه مجلسی (صاحب بحار الانوار)
17- شیخ ابوالحسن بن محمد النباطی العاملی
18- سید محمد بن زین العابدین موسوی عاملی
فرزندان شیخ حر
در این باره می نویسند: ((فرزندان و دامادهای شیخ حر عاملی خاندان بزرگی را در مشهد تشكیل می دادند كه در راس این خاندان فرزندش شیخ حسن قرار داشت . او در حدیث و علوم متداول آن روزگار سخنان تازه ای داشت و بعد از پدرش به مراجعات مردم و برطرف كردن نیازهای ایشان همت گمارد.)) (666)
فرزندان شیخ حر عبارتند از:
1- علامه شیخ حسن عاملی
2- علامه شیخ احمد عاملی
3- علامه شیخ محمدرضا كه از دانشمندان و مفسران عصر خود به شمار می رفت . شیخ حر دارای فرزندان دختر و پسر دیگری بوده است كه شرح حال آنان بدرستی برای ما، معلوم نیست .
هجرت
چهل سال از عمر پربار شیخ حر عاملی می گذشت كه او برای زیارت مرقد مطهر امام هشتم علیه السلام از ((مشغر)) عازم ((مشهد)) شد. اما چیزی نگذشت كه با واقعیتهای جامعه آن روز تشیع در ایران روبرو گشت . شیخ حر با آنكه از واژه شاه و شاهی نفرت داشت و عزلت و ریاضت را بر حضور و ریاست ترجیح می داد. در حساس ترین برهه تاریخ تشیع به دیگر عالمان شیعه اقتدا كرد و با پذیرفتن برخی مسئولیت های اجتماعی در حساس ترین نقطه ایران (خراسان ) كه در معرض تخاجم ازبكها و اخل تسنن هم مرز ایران بود دین خود را در صحنه سیاست نیز به تشیع ادا كرد. پذیرفتن مقام شیخ الاسلامی از سوی شیخ حر به ماجرای سفرش به اصفهان باز می گردد كه او از طرف علامه مجلسی به دیدار كاخ شاه رفته بود.
((شیخ حر در مجلس شاه سلیمان بدون اجازه از شاه در بالای مجلس نزد شاه نشست به طوری كه بین او و شاه یك متكا بیش نبود. شاه پس از نشستن رو به شیخ كرد و گفت : به من گفته اند تو از علمای جلیل و بزرگ عرب محمد بن حسن بن حر عاملی هستی حال به من بگو فاصله میان حر و خر چقدر است ؟ شیخ بی درنگ (به شوخی ) گفت : ((یك متكا))! شاه از شجاعت و حاضر جوابی شیخ یكه خورد. (667)
مولف كتاب گنجینه آثار قم می نویسد:
((بعد از گفتگو با شاه سلیمان و قضیه آنچنانی علمای اصفهان كه پی به مدارج علمی او بردند، شاه سلیمان در مقام استمالت از وی برآمده ، او را برای توطن در اصفهان دعوت كرد و شیخ علاقه خود را به اقامت در جوار ثامن الائمه اعلام داشت . بنابراین شیخ را قاضی القضات خراسان گردانید و با تجلیل روانه ساخت .))(668)
كعبه در خون
شیخ حر عاملی چه در زمان سكونت خود در جبل عامل و چه در ایران چندین مرتبه به زیارت خانه خدا و عتبات عالیات موفق گردید. در سال 1088 كه شیخ در مكه مكرمه حضور داشت فاجعه ای دردناك به وقوع پیوست كه این واقعه در مقدمه امل الامل چنین آمده است :
((در سال 1088 به خادمین (خائنین ) حرم كعبه خبر دادند كه كسانی دیوار كعبه را مطهر را آلوده به نجاست كرده اند. خبر به سرعت در مكه پیچید و گفتگوها شروع شد. عاقبت دشمنی قدیمی اهل تسنن با شیعیان نسبت شد تا این هتگ حرمت را به شیعیان نسبت دهند. عده ای از تركان و برخی از عربها با هم قرار گذاشتند كه هر كجا شیعه ای را بیابند به قتل رسانند. چون به حرم رسیدند پنج نفر از شیعیان را كه یكی از آنها میرزا سید محمد استر آبادی بود به شهادت رساندند. شیخ حر عاملی كه در این ایام در مكه به سر می برد از توطئه آگاه شد و به همراهان خود دستور داد كه از خانه بیرون نروند و با شنیدن خبر شهادت سید محمد مومن استر آبادی و شیعیان دیگر با همراهان خود به خانه ((سید موسی بن سلیمان )) كه یكی از اشراف مكه بود، پناه برد. سید موسی به كمك یاران خود مخفیانه شیخ حر عاملی و سایر شیعیان را به سمت یمن روانه ساخت و آنان را از این مهلكه نجات داد.))(669)
غروب در قدر
شیخ حر عاملی این فرزانه روزگار سرانجام در بیست و یكم ماه رمضان 1104 در هفتاد و یك سالگی چشم از جهان فروبست و ((در زیر گنبد حضرت (رضا)، كنار منبر، برادرش شیخ احمد صاحب الدرالمسلوك با هزاران نفر دیگر بر جسم مطهرش نماز گذارد و جسم مطهرش در ایوان حجره ای از حجره های صحن شریف امام رضا علیه السلام جنب مدرسه میرزا جعفر به خاك سپرده شد))(670)و مرقدش در كنار حرم رضای آل محمد واسطه بین مردم و پیشوای هشتم شیعیان گشت .
سلام بر او روزی كه در ((مشغر))، معبر نور، چشم به جهان گشود و روزی كه در ((مشهد))، قبله نور، چشم از جهان فروبست .

آثار: السنیه الایقاظ من الهجعه برهان علی الرجعه خلق الكافر بدایه الهدایه امل الامل اثبات الهدایه هدایه الامه تعلیقه ای بر كتاب مزار تالیف علامه نسب شناس مرحوم سید شرف الدین علی حسینی مرعشی حائری كتاب الفصول المهمه فی اصول الائمه كتابی در رد صوفیه كتاب اجازات كشف التعمیه فی حكم التسمیه نزهه الاسماع فی الاجماع كتابی در احوال اصحاب شایسته و ستایش شده پیامبر و ائمه علیهم السلام كتابی درباره منزه بودن امامان معصوم از فراموشی و سهو كتابی در رد نظرات اهل سنت كتابی پیرامون زیارتگاهها و زیارتنامه ها كتاب در ابطال مساله عمومیت داشتن ((حدیث منزلت )) دیوان امام زین العابدین علیه السلام كه اشعار امام را گردآوری و به ترتیب حروف تنظیم كرده است حاشیه بر كتاب كافی مرحوم كلینی حاشیه بر كتاب ((من لایحضره الفقیه )) حاشیه بر كتاب تهذیب حاشیه بر استبصار رساله ای در مناظره خود با بعضی از علمای اهل سنت در سفر حج وسائل الشیعه

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 591]