خرمشهر در كتاب هاى جنگ ستاره اى متولد مى شود

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: خرمشهر در كتاب هاى جنگ ستاره اى متولد مى شود
محمد جوادجزينىسه روز بعد از اين كه صدام حسين رئيس جمهور وقت عراق در مقابل دوربين هاى تلويزيونى معاهده ۱۹۷۵ الجزاير را پاره كرد، روز ۳۱ شهريور ۱۳۵۹ حمله گسترده اى را به مرزهاى ايران آغاز كرد وجنگى شروع شد كه هشت سال ادامه پيدا كرد... اين جنگ در تاريخ دويست ساله ايران بى سابقه بود. جنگى نسبتا طولانى و گسترده كه خسارت هاى فراوانى برجاى گذاشت. اين جنگ تاثيرات فراوانى در حوزه هاى مختلف اقتصادى، سياسى، نظامى و فرهنگى داشت. در طول سالهاى دفاع مقدس و بعد از آن در حوزه كتاب آثار متنوعى به چاپ رسيد كه به توصيف و تحليل و نقل و نقد اين حوادث پرداخته شده است. اين كتاب ها در حوزه هاى متنوع سياسى، نظامى، اجتماعى ،ادبى و... به شرح ابعاد و زواياى هشت سال جنگ، مقاومت ها و ويرانى ها وپيامدهاى آن پرداخته است. طبق آمارهاى رسمى منتشر شده از سال۱۳۵۹ تاشهريور ۱۳۸۱ يك هزار و ششصدو هفتاد و هفت عنوان كتاب منتشر شده است. در اين پژوهش كه با هدف تحليل محتوايى كتاب هاى منتشر شده درباره خرمشهر انجام شده است، كارنامه بيست ودو سال نشر كتاب درباره خرمشهر از شهريور ۱۳۵۹ تا شهريور ۱۳۸۱ مورد بررسى قرار گرفته است. خرمشهر از نخستين شهرهايى بود كه در معرض حمله دشمن قرار گرفت. به همين دليل اين شهربه نوعى سر آغاز تاريخ جنگ به حساب مى آيد. حماسه هاى پرشور مقاومت هاى مردمى براى ايستادگى در برابر دشمن ودر نهايت اشغال آن و باز پس گيرى آن خرمشهر را به پايتخت و مركز جنگ تبديل كرد. از همين رو در همه كتاب هاى نوشته شده در باره جنگ به خرمشهر پرداخته شده است. اما در بررسى تنها كتاب هايى مورد توجه قرار گرفته است كه حد اقل بخشى از آن مستقيما به خرمشهر پرداخته شده است. از يك هزار و ششصدو هفتادو هفت عنوان كتاب منتشر شده در حوزه دفاع مقدس سيصدونوزده عنوان كتاب مستقيما به خرمشهر پرداخته اند. نخستين كتاب منتشر شده در باره خرمشهر كتاب يادواره دو مجاهد شهيد در جنگ تحميلى با كفار بعثى برادر شهيد احمد سليمانى و برادر شهيدمجيد سليمانى است كه در شهر قم و توسط سازمان مجاهدين انقلاب اسلامى در سال ۱۳۵۹در۴۰ صفحه منتشر شده است. كتاب شامل زندگينامه و وصيتنامه هاى دو برادر است. در زندگينامه احمد سليمانى چند نامه از شهيد چاپ شده است كه يكى از آنها خطاب به خواهران كميته امداد است. اومورد اصابت گلوله تك تيرانداز قرار مى گيرد و در راه به شهادت مى رسد. در قسمت بعدى كتاب ، پس از شرح زندگانى مجيد سليمانى و ذكر وصيتنامه اش نحوه شهادت او شرح داده مى شود. او در سر پل ذهاب مشغول به خدمت بود كه به جبهه خرمشهر فراخوانده مى شود ودر يكى از همين ميدان هاى مين در اثر انفجار تله انفجارى به شهادت مى رسد. از پركاربرد ترين قالب نگارشى در حوزه كتاب خرمشهر ادبيات داستانى است. جلوه هاى مقاومت شهرى ، مظلوميت مردم غير نظامى، آوارگى ها، مقاومت هاى مردم اين شهرو تلاش جمعى مردمى براى آزادسازى دوباره خرمشهر به عنوان قله پيروزى هاى جنگ همواره دستمايه بسيارى از داستان نويسان بوده است. از نخستين كسانى كه درباره خرمشهر نوشته پرويز مسجدى بود. او در كتاب روزهاى مقاومت در خرمشهر درباره درگيرى هاى مردم با دشمن ،حمله تانكها، روزهاى مقاومت و درگيرى در كوى طالقانى خرمشهر و خارج كردن زنان و كودكان از ميان آتش دشمن مى نويسد.قاضى ربيحاوى از ديگر داستان نويسان جنوبى بود كه درباره خرمشهر نوشت. او در مجموعه داستان خاطرات يك سرباز از پيرمردى مى گويد كه در خرمشهر خادم مسجد است و عراقى ها دخترش را به گروگان گرفته اند. جسد داستان جسد سربازى است كه به پشت جبهه حمل مى شود. چون اين سرباز بدون اجازه درجبهه مى جنگيده است ، در بازرسى ، ابتدا اجازه بردن جسد را نمى دهند، ولى بعد هم كه اجازه داده مى شود،ماشين خاموش شده ، ديگر روشن نمى شود. يك روز مه گرفته داستان سربازى است كه براى دوست مريضش دنبال شير مى گردد و به سراغ پيرمردى مى رود كه يك بز دارد. ولى پيرمرد و بزش نيز مرده اند. در كمپ آنها حكايت ماجراهايى است كه در كمپ جنگزده ها مى گذرد. كمپى كه ژاپنى ها برجاى گذاشته و فرار كرده اند واكنون در اختيار خانواده اى جنگزده است. مواجهه داستان گفت و گوى يك سروان و يك سرباز درباره بدى جنگ است. سروان مى رود و سرباز حيران مى ماند كه آيا به سوى شهر برود يا به سوى اردوگاه قاسمعلى فراست هم از ديگر داستان نويسانى بودكه درباره خرمشهر نوشت. اودر مجموعه داستان خانه جديد حكايت يك رزمنده خرمشهرى را مى گويدكه پس از محاصره شهر توسط دشمن و تخريب خانه ها، به خانه خود رفته ، آلبوم عكسهاى خانوادگى را پيدا مى كند و با تماشاى عكسها به ياد گذشته ها مى افتد كه دوستانش او را براى اجراى پاتك صدا مى كنند. گلاب خاتون نيز حكايت مادرى است كه يادگار قاسم ، (شهيد مفقودش ) را نگه داشته است و با آن راز و نياز مى كند.او به گلزار شهدا مى رود ودر آنجا بر سر قبر يك شهيد غريب ، آرامش خود را باز مى يابد.غلامرضا عيدان از ديگر داستان نويسان جنوبى بود كه درباره خرمشهر نوشت. اودر مجموعه داستان شبى تا صبح داستان دو جوان رزمنده خرمشهرى به نامهاى عظيم و برناس را مى گويد كه در كودكى همبازى بوده اند و اكنون از سرزمين خود دفاع كنند. و. . . شب عمليات ، ابتدا عظيم و سپس برناس كشته مى شوند.نيزار: در داستان رودا: حكايت مادرى است كه در اوايل حمله دشمن به دختر رزمنده اش او را با دستهاى خود به خاك مى سپارد. هادى خرمالى در مجموعه داستان عشق را بيرون مى كنند رزمنده اى را نشان مى دهد كه قبل از عمل جراحى ، باتركشهاى درون بدن خود صحبت مى كند. پزشك و پرستار فكر مى كنند كسى در اتاق اوست و پس از فهميدن واقعيت ، مى خندند. در نامه دوست ، پسر جنگ زده اى ، با خواهر و پدرش از خرمشهر به تهران آمده است.همه باآنها مهربانند. او پس از آزادى خرمشهر و اتمام جنگ ، به خرمشهر بازگشته ، در نامه اى كه براى دوستان خودمى نويسد، از ايام خوب خود با آنها ياد مى كند. مترسك، داستان پيرمردى است كه به يك مترسك علاقه زيادى دارد. مردم مى پندارند او ديوانه است. تا اين كه مهندسى از پيرمرد خواهش مى كند كه مترسك را بردارد تا او درآنجا جاد ه بسازد و پيرمرد رازش را به او مى گويد: مترسك را صالح دوست ، كه در جبهه شهيد شده ، برايش ساخته است و پيرمرد، با ديدن مترسك ، هميشه به ياد اوست. داستان نيش زنبور در ارتباط با جنگ نيست. فاطمه حسن وند هم در مجموعه داستان فردا در داستان در پادگان دژ، پاسدارى با يك تانك غنيمتى ،خواهران امدادگر مقيم خرمشهر را (كه در زمان تجاوز عراق به خرمشهر، به رزمندگان كمك مى كردند، در لحظاتى كه تانك عراقى قصد شليك به آنها را دارد، نجات مى دهد. در مادرانه ، مادرى پس از سيزده سال ، پسرمفقودالاثرش را در خواب مى بيند كه نشانى خود را به مادر مى دهد. مادر به مقر نگهدارى اجساد شهداى تفحص مى رود و او را، كه تنها چند استخوان است ، با نشانى ويژه اش مى يابد. داستان نويسان ديگرى ازجمله مريم جمشيدى در مجموعه باد و باران ، حسينعلى جعفرى در مجموعه ماه تمام بود ، راضيه تجار در مجموعه جايى كه آسمانش آيينه كاريست ، فيروز زنوزى جلالى در مجموعه هاى روزى كه خورشيد سوخت و حضور ، احمد شاكرى در مجموعه سرزمين پدرى ، بيژن نجدى در مجموعه داستانهاى ناتمام و مجموعه هاى ديگرى مثل حته ، شط و مرداب از يوسف عزيزى بنى طرف حته ، شط و مرداب: م. ح. ملك جعفريان و عشق را باور كنيم از على فرخ مهر و... قاسمعلى فراست كتاب در سال ۱۳۶۳رمان نخل هاى بى سر را نوشت. اين رمان داستان دلاورانى است كه در فتح خرمشهر جان باختند. ناصر، فرزند بزرگ خانواده ، با شروع جنگ،رضايت پدر و مادر را مى گيرد و به جبهه مى رود. يك بار مجروح مى شود و مجبور مى شود كه مد تى در بيمارستان باقى بماند، ولى قبل از فرا رسيدن زمان مرخص شدن از بيمارستان ، با اصرار از بيمارستان بيرون آمده ، به جبهه ،به سوى خرمشهر مى شتابد. عمليات فتح خرمشهر آغاز مى شود. سوم خرداد فرا مى رسد. مادر ناصر منتظر تلفن ناصر و در حال خواندن قرآن است كه تلفن به صدا در مى آيد. مادر گوشى را برمى دارد. صالح ، يكى از همرزمان ناصر، مى گويد: تا چند دقيقه ديگر همه ايران ، شايد هم همه دنيا، خواهند فهميد كه خرمشهر آزاد شده است. مادر در حال خنده، اشك مى ريزد. مى خواهد سخن بگويد، اما شادى امانش نمى دهد. بريده بريده مى گويد: ديگه حالا اگر ناصر هم شهيد بشود غمى ندارم و از آن طرف ، صالح مى گويد كه: پس ... ناصر هم شهيد شده است. قاضى ربيحاوى از ديگر داستان نويسان جنوبى بود كه درباره خرمشهر رمان نوشت. او در رمان گيسو داستان مردى را مى گويد به نام اردشيركه ناخواسته توسط دوستانش به مسائل سياسى كشيده شده است. پس از تحمل مدتى زندان ،از گذشته خود پشيمان شده و به فكر خودكشى افتاده است. فردوس ، همسرش ، سعى دارد با متوسل شدن به وجود فرزندشان ، زندگى او را تغيير دهد. در همين زمان ، مينو (خواهر دوست دختر قديمى اردشير) پيدا مى شود. او از اهالى خرمشهر و جنگ زده است و به سبب اختلاف با همسر خويش ، توان ادامه زندگى با او را ندارد. وجود او برمشكلات اردشير مى افزايد. بهمن ، (دايى فردوس ) كه رزمنده و جانباز است ، سعى مى كند با نصيحتهاى خويش اردشير را نجات دهد. مينو خود را مى كشد. اردشير نيز بارها اقدام به خودكشى مى كند، ولى موفق نمى شود. درپايان ، اردشير با عشق سابق خود، (فرخنده كه خواهر مينو است ) روبه رو مى شود و از او مى خواهد باهم ازدواج كنند. ولى فرخنده اكنون دخترى به نام گيسو دارد و اگرچه شوهرش مد ت ها پيش فوت كرده است ، قبول نمى كند تا با اردشير زندگى جديدى را از سرگيرد. كاوه بهمن هم در رمان جنگى كه بود داستان زندگى دو جانباز به نام هاى رضا و حبيب را بازگو مى كند. حبيب معلول است و با چرخ حركت مى كند و رضا نيز دو چشم خود را در جبهه از دست داده است. جنگ به پايان رسيده و اوضاع تغييركرده است. در جريان داستان ، رضا به ياد دوران كودكى خود مى افتد. مرگ مادر، گم شدن خواهر و پدرش را هنگام حمله عراقى ها به خرمشهر به ياد مى آورد. همچنين ، مقاومت مردم و مسلح شدن آنها در تلاش براى دفاع از كشوررا به خاطر مى آورد. حالا، پس از جنگ ، رضا به دنبال خواهرش زهرا به تهران آمده است و بالاخره قبر پدرش رامى يابد. تميز بودن قبر پدر، اميدى را در دل رضا روشن مى كند. خواهر و برادر بالاخره بر سر قبر پدر يكديگر را بازمى يابند و شور و شعف آنان از پيدا كردن يكديگر و عظمت اين لحظات ، رزمنده ديگرى را كه در قبرستان است،متحو ل مى كند و باعث مى شود تا او هم به سوى خانواده اش باز گردد. مى توان به چلچله ها از محمود گلابدره يى، در جست و جوى من از منيژه جانقلى، سرود مردان آفتاب از غلامرضا عيدان، ضيافت به صرف گلوله از مجيد قيصرى، كودكى هاى زمين از جمشيد خانيان و. . . اشاره كرد. از جمله آثارى كه درباره خرمشهرنوشته شده كتابهايى است كه به تحليل نظامى جنگ پرداخته است. در اين آثار اغلب به توصيف و شرح عمليات و تحليل نظامى آنها پرداخته مى شود. همه اين كتاب ها توسط نهاد هاى نظامى مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و ارتش تاليف شده است. از جمله اين آثار مى توان به كتاب هجوم سراسرى تهاجم و پيشروى هاى عمده عراق اشاره كرد. اين كتاب ، نتيجه تحقيقات ميدانى (مصاحبه با رزمندگان و بازگويى خاطرات ) و كتابخانه اى (گردآورى اسناد واطلاعات از منابع ديگر) است و در آن ، هجوم سراسرى و گسترده دشمن بعثى به خاك ميهن اسلامى ما موردبررسى قرار گرفته است. تنظيم اين كتاب به صورت روزشمار است.از جمله وقايعى كه در اين كتاب در ارتباط با۳۵ روز آغازين جنگ و هجوم سراسرى و پيشروى دشمن در خاك ميهن اسلامى آمده است ، مى توان از موارد زيرنام برد: سقوط خرمشهر، حصر آبادان ، رد هر گونه ميانجيگرى از سوى امام (ره ) ، شكل گيرى سازمانى نيروهاى رزمنده اسلام ، ناموفق ماندن هجوم زرهى دشمن به خرمشهر و.... كتاب از خرمشهرتا فاو تحليلى نظامى ، سياسى از سير چهار سال جنگ تيرماه ۶۱ تا مرداد ۶۴ نيز گزارش تحليلى چهار سال جنگ ، از زمان فتح خرمشهردر خرداد ۱۳۶۱ تا آزاد سازى دوباره مهران در تيرماه ۱۳۶۵ است. كتاب در دو فصل به صورت اجمالى در هشت مبحث به عمليات هاى مختلف و ابعاد و زواياى جنگ پرداخته است و نقاط قو ت و ضعف نيروهاى خودى و دشمن ، دستاوردهاى نظامى سياسى و چگونگى ارتقاى نيروهاى ايران را درزمينه هاى سازماندهى و تاكتيك در طى اين دوران نشان داده است. كتاب از خونين شهر تا خرمشهر را مركز مطالعات و تحقيقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامى منتشر كرده است. فصل اول اين كتاب از اشغال تا آزاد سازى است كه به آغاز جنگ واشغال خرمشهرمى پردازد و ضمن شرح مقاومت مردم خرمشهردر محورهاى مختلف جبهه و داخل شهر وچگونگى هجوم دشمن و مسير حركت نيروهاى دشمن ، به بررسى وضعيت داخلى عرا و تاثير مقاومت ملت ايران بر استراتژى عراق مى پردازد.در ادامه ، بحثى كوتاه در مورد وضعيت سياسى و نظامى كشور و هم چنين تحولات درعرصه سياسى ايران در زمان اشغال خرمشهردارد و زمينه هاى شروع طرح آزاد سازى خرمشهردر جامعه و آغازتلاش به اين منظور را مطرح مى نمايد. فصل دوم ، آزاد سازى ، به بررسى عمليات بزرگى كه به آزاد سازى خرمشهرانجاميد (بيت المقدس ) عملياتهاى ثامن الائمه، طريق القدس و فتح المبين پرداخته ، ويژگى ها و مراحل مختلف هر عمليات را (از طرح ريزى و پشتيبانى تا نتايج ) توضيح مى دهد. فصل سوم به بازتاب پيروزى و نتايج آزاد سازى خرمشهر، مى پردازد و شرح مى دهد كه چگونه با آزاد سازى خرمشهر، موقعيت ايران در منطقه تثبيت گرديد. كتاب اشغال خرمشهرو شكستن حصر آبادان ،نيز تاريخ نظامى هشت سال دفاع مقدس و شرح وقايع رخ داده از آغاز تجاوز عراق تا شكستن حصرآبادان در منطقه جنوب غربى خوزستان است . در فصل اول به بررسى وضعيت منطقه نبرد و گذشته آن ، نيروهاى مهاجم عرا ق و نيروهاى مدافع ايران و عملكرد نيروهاى پدافندى منطقه غربى خرمشهرو جزيره آبادان پرداخته است. در فصل دوم ، نحوه آغاز جنگ و تهاجم زمينى نيروهاى عراق به خرمشهروآبادان از اول مهر تا دهم آبان ۱۳۵۹ (اشغال خرمشهر) به صورت روزشمار درج شده است. فصل سوم ، وقايع جنگ را تا پايان خرداد ۱۳۶۰ و بركنارى بنى صدر دنبال مى كند.در فصل چهارم ، شرح عمليات ثامن الائمه و اولين حركت جدى و نظام يافته عليه نيروهاى عراقى و عمليات گسترده آفندى در منطقه نبرد ماهشهر ، آبادان و آزادى خرمشهر و پاكسازى كامل منطقه و در نهايت نيز سقوط هواپيماى تيمسار فلاحى و همراهان وى به چاپ رسيده است. پيوست هاى كتاب نيز با شرح استراتژى انفجار و خرابكارى در خوزستان و ماهيت عوامل بمب گذار ، كه از عوامل ضد انقلاب بودند ، بخش پايانى كتاب را تشكيل مى دهند. كتاب خرمشهراز اسارت تا آزادى گوشه هايى از روزهاى پرآشوب تجاوز نيروهاى بعثى عراق به خوزستان و تلاش و كوشش همه مردم در راه آزاد سازى سرزمين هاى تصر ف شده است.نويسنده آغاز جنگ را در ساعت ۲ بعدازظهر روز دوشنبه ۳۱ شهريور ۱۳۵۹ ذكر كرده ، پيشروى سريع ارتش عراق به سوى آبادان در روزهاى پس از سقوط خرمشهرو محاصره آبادان را تشريح كرده است. سپس چهره دگرگون شده جنگ در سال ۱۳۶۱ و پيروزى هاى مهم در عمليات فتح المبين و بيت المقدس و آزادسازى خرمشهر را يادآور شده است. تصاوير مستند از وضعيت خوزستان در آن زمان ، مقاومت مردم و آمارتلفات وارده بر دشمن نيز در كتاب به چاپ رسيده است.كتاب خرمشهرتا فاو را محمد دروديان نوشته است. در فصل اول نويسنده به بررسى نظامى عملياتهاى فتح خرمشهر، رمضان ، مسلم بن عقيل ،والفجر مقدماتى ، والفجرهاى يك و... پرداخته است. نقشه هر يك از عملياتها و شرح وضعيت و آرايش مواضع مصنوعى و طبيعى دشمن از جمله مطالب ارائه شده در اين فصل از كتاب هستند. در فصل دوم، ابتدا موقعيت دشمن و وضعيت ظاهرى منطقه فاو و سپس عمليات والفجر هشت ، كه در آن نزديك به ۸۰۰۰ كيلومتر مربع از زمين هاى دشمن آزاد گرديد. محمد دروديان كتاب ديگرى هم به نام خونين شهر تا خرمشهر كه در آن به بررسى وقايع سياسى نظامى جنگ از زمينه سازى تهاجم عراق تا آزادسازى خرمشهراز شهريور ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۱ پرداخته است. نويسنده ، در فصل اول كتاب ، به بررسى زمينه هاى تهاجم عراق پرداخته و چگونگى آزاد سازى خرمشهر(طى عمليات بيت المقدس ) را شرح داده است. همچنين به چگونگى اشغال و سقوط خرمشهرو عمليات هاى انجام شده قبل از آزاد سازى اين شهر ، از جمله عملياتهاى ثامن الائمه، طريق القدس و فتح المبين ، اشاره شده است. درفصل دوم (آزاد سازى ) عمليات بيت المقدس (كه منجر به آزاد سازى خرمشهرشد) شرح داده شده است. در فصل سوم ، نويسنده به بررسى بازتاب پيروزى از ديدگاه هاى مختلف كشورهاى غربى ، مانند آمريكا و مسائل نظامى مربوطه پرداخته است. از كتاب هاى ديگر مى توان به نبرد بيت المقدس ، آزاد سازى خرمشهر كه بختيارى، معين وزيرى در چهارفصل با استفاده از مدارك موجود در آرشيو سازمان عقيدتى سياسى و ستاد نيروهاى سه گانه ارتش جمهورى اسلامى ايران و سماجا تهيه و تنظيم شده است.فصل اول كتاب طرح ريزى ، وضعيت زمين منطقه و گسترش نيروهاى عراقى قبل از عمليات بيت المقدس ، تدبيرعمليات ، تركيب و سازمان يگان هاى شركت كننده در عمليات بيت المقدس و نقاط برجسته و ضعف نيروهاى عراقى و فصل دوم تهيه ها و آمادگى ، تغيير مكان نيروها، كسب اطلاعات ، پوشش و فريب تاكتيكى ، پشتيبانى هاى رزمى ، فرماندهى عمليات و فصل سوم هدايت عمليات بيت المقدس و در نهايت فصل چهارم پيروزى ، مرحله سوم عمليات ، دستاوردهاى نظامى و بازتاب نتايج عمليات مورد بررسى قرار گرفته است. از جمله كتاب هاى ديگرى كه به تحليل نظامى نبردبيت المقدس و آزاد سازى خرمشهرپرداخته اند مى توان به كتاب دو جلدى حزب بعث و جنگ نوشته خالد حسين النقيب و ترجمه محمد حسين زوار كعبه اشاره كرد. در اين كتاب ، نويسنده كه خود يك نظامى عراقى است ، سعى كرده است تا خواننده را با پديده اى به نام حزب بعث در كشورهاى عربى و به ويژه در عراق آشنا كند. به گفته نويسنده ، هدف واقعى از تاليف اين كتاب ، تشريح مسايل پشت پرده ، حقايق ناگفته و دسيسه هايى است كه زمينه به قدرت رسيدن حزب بعث و در نتيجه ، روى كار آمدن صدام تكريتى را فراهم ساخت. نويسنده در بخش اول (حزب بعث )، چگونگى به قدرت رسيدن حزب بعث و ظهور صد ام در صحنه سياسى عراق را توضيح مى دهد. در بخش دوم (جنگ )، آغاز تجاوز نظامى عليه كشورمان را درسرفصلهاى شمشير شكسته قادسيه ، طبلهاى تجاوز و صداى شنى تانك ها مورد تجزيه و تحليل قرار مى دهد. به عقيده وى اين تجاوز از پيش تعيين شده بود و وضعيت سياسى، بروز ناآرامى ها و عدم وجود نيروى منظم وكلاسيك از جمله عواملى بود كه صد ام را به اين تهاجم تشويق كرد. در جلد اول ، تهاجم تا تسخيرخرمشهرپيگيرى شده است. در پايان كتاب عكسهايى از مسوولان كشور و حزب بعث چاپ شده است. در جلد دوم كتاب حزب بعث و جنگ تجاوز عراق به ايران را همراه با حوادث و وقايعى شرح مى دهد كه تا اسارت نويسنده ، در عمليات بيت المقدس ، در آن سوى خاكريزها روى داده است.بافت روحى ونظامى نيروهاى عراق و واكنش فرماندهان در مقابل حملات نيروهاى ايران ، تبليغات و نقش آن در ميان نظاميان عراق ، ظلم و تعدى سربازان عراقى ، وضع روحى و نظامى نيروها، ترس سربازان عراقى از رزمندگان ، بى انگيزه بودن نيروهاى عراقى و تلاش آنها در فرار از جبهه هاى نبرد، وجود جوخه هاى اعدام براى كشتن سربازان فرارى ازجبهه ها و همچنين ، موقعيت ارتش عراق در سه عمليات تعيين كننده ثامن الائمه ، فتح المبين و بيت المقدس وتلاش هاى نافرجام عراقى ها جهت جلوگيرى از نفوذ دلاور مردان ارتش ايران و شكستهاى پى در پى ارتش صد ام مورد بررسى قرار گرفته است.همه اين موارد، حكايت گر از هم پاشيدگى و نابسامانى در كادر رهبرى ارتش عراق درآن موقعيت زمانى است. گزارش هاى جنگ يكى از اسناد مهم جنگ تحميلى به حساب مى آيد.برخى از اين گزارش ها روايت روزهاى مقاومت در خرمشهر است. از جمله اين كتاب ها مى توان به كتاب يادداشت هاى خرمشهر: نامه ها و يادداشتهاى شهيد بهروز مرادى اشاره كرد .بهروز مرادى از جوانانى بود كه از همان روزهاى آغاز جنگ براى بيرون راندن دشمن متجاوزدر جبهه ها حضور پيدا كرد و اين حضور تا فتح خرمشهر و پس از آن هم تا عمليات كربلاى پنج ادامه يافت. در اين كتاب كوچك كه به يادداشت ها و نامه هاى وى اختصاص يافته است ، خاطرات وى از روزهاى هفده فروردين ۱۳۶۱ تا ۲۶ تير ماه ۱۳۶۱ (دورانى كه رزمندگان براى عمليات آزاد سازى خرمشهر آماده مى شدند) و پيدا كردن باقى مانده جسد يكى از همرزمانش ، پس از فتح خرمشهر، به ثبت رسيده است. . از كتاب هاى ديگر مى توان به پا به پاى باران ، دو گزارش از خرمشهر نوشته مرتضى سرهنگى و هدايت الله بهبودى اشاره كرد. اين كتاب ، دو گزارش در مورد خرمشهر است.گزارش اول مربوط به يك بازديد از خرمشهر و مسجد جامع آن و آبادان در سال ۱۳۶۷ است. گزارش دوم ، يادى از مسجد جامع و حمله هاى دشمن به شهر شده است. برخى از اين گزارش ها و يادداشت هاى رزمندگانى ست كه در عمليات آزاد سازى خرمشهر شركت داشته اند. از جمله كتاب آتش در باران كه يادداشت هاى روزانه شهيد غلام عباس قنادان است. او با تجاوز عراق به جنوب مى رود و از اولين روزهاى جنگ تا ۳۱/۱/۶۱ در مناطق جنگى خرمشهر، دزفول و آبادان،مسووليت هاى مختلفى بر عهده مى گيرد. يادداشتهاى او از روزهاى دفاع مردمى در خرمشهر آغاز مى شود. كتاب آخرين گزارش از ياسر هشترودى چهار گزارش است كه يكى از آنها شرح ديدار از شهرهاى اهواز ، خرمشهر و آبادان پس از پايان جنگ و گفتگو با مردمى است كه به شهر و ديار خود بازگشته اند و چهره شهرهاى جنگ زده را با بازسازى تغيير داده اند. همچنين مى توان از كتاب هاى ديگرى مثل خاطرات سردار شهيد رضا نورمحمدى ، در طول سال هاى دفاع مقدس و دشت عباس نوشته محمدرضا خليلى و سفر: يادداشتهاى روزانه شهيد حسين كهترى نوشته حسين كهترى و ۶۷۵ ششصد و هفتاد و پنج روز در جبهه ، خاطرات شهيد عبدالرضا سورى و. .. اشاره كرد . گونه خاطره پركاربردترين قالب به حساب مى آيد. تلاش براى زنده نگاهداشتن حوادث جنگ و نقل آن از زبان مستقيم تلاشگران عرصه مقاومت جزو پرعنوان ترين آثار محسوب مى شود. كتاب لاله هاى خونين خرمشهر از زندگى جوانانى مى گويد كه در آغازين روزهاى جنگ در خرمشهر در برابر متجاوزان جنگيدند. كتاب بچه هاى اسكله هشت نيز مجموعه خاطره بچه هاى اسكله هشت مقاومت ها وسرانجام آزاد ى خرمشهر است. خرمشهر، يك قصه ماندگار از ابراهيم دادپى هم خاطرات او از خرمشهر است. و... خاطرات پرستاران از خرمشهردر كتاب روزگاران گرد آورى شده است. اين كتاب شامل مجموعه اى از خاطرات پرستاران و امدادگران ، از اوايل جنگ و حمله عراق به شهرهاى خرمشهر، آبادان و. . . است.
سه شنبه 16 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 885]