مروری بر حقوق حیوانات در آئین ها

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: درفرهنگهای باستانی، حیوانات از لحاظ تقدس و ارزش در طبقات مختلفی قرارمیگرفتند و هر کدام نماد اسطورهای بودند. به عنوان مثال پرندگان هموارهدر شمار جانداران ارجمند بودند و مردمان قدیم پرندگان را آفریدگانیفراسویی و از گونهای دیگر میپنداشتند. در این فرهنگها، مرغان شکاریتیزپرواز از ارزش آیینی و نمادین بیشتری برخوردار بودند. مثلا شاهین ازدید نمادشناسی اسطوره برجستهتر و ارجمندتر از دیگر مرغان بود و ایرانیان،یونانیان و رومیان سرشت شاهین را از آتش میدانستند. ایرانیان باستانکلاغ را پرنده مهر و سروش میدانستند و ژرمنهای باستان، کلاغ را یار وهمراه خدای خویش، اودین میانگاشتند. سیمرغ یا هما نیز بسیار مورد توجهایرانیان بوده و آن را در شمار مرغان خورشیدی میآوردند و معتقد بودند کهسیمرغ،جان جانان است و جانهای پاکیزه و پیراسته با رسیدن به سیمرغ، بهخدا میرسند.
امروزه در قونیه معتقدند لحظهای که آهویی به دنیامیآید، نوری مقدس زمین را روشن میکند و در برخی فرهنگها، آهو را نمادفرزانگی دانستهاند. در ایران باستان نیکی به حیوانات سودمند از وظایفاصلی بوده است. در تاریخ نقل شده بهرام گور از پادشاهان ساسانی کوششهایفراوانی در جهت توسعه پرورش اسب و اسبدوانی میکرد و انوشیروان بهدامپروری علاقه فراوانی داشت. نیکی و ترحم به حیوانات در آئین مزدیسنا کهدر زمان ساسانیان رواج داشت، اهمیت زیادی داشته و در این مورد در رسالهپهلوی ارداویرافنامه که در زمان ساسانیان نوشته شده نکات جالبی دیدهمیشود. ارداویراف موبدی که سفری به بهشت و دوزخ کرده و مردمان را ازپاداش و عذاب در جهان دیگر با خبر میکند، سزای آنان را که نسبت بهحیوانات بد رفتاری میکنند عذاب دوزخ و پاداش کسانی که به حیوانات نیکرفتاری میکنند را سعادت ابدی میداند.
در آیین مانی و مزدک نیز برایحیوانات اهمیت خاصی قائل بودند. مانی مردی ایرانی و دین او دین آمیخته ازآیین زرتشت، مسیح و احتمالا سایر ادیان زمان بود. برگزیدگان یا روحانیوناین آیین از خوردن گوشت و هرگونه آزار رسانیدن به حیوانات و گیاهان به شدتامتناع میکردند. در رساله شایست ناشایست که از کتب پهلوی پیش از اسلاماست که تاکنون باقی مانده، از کشتار بیهوده حیوانات به شدت نهی شده است. در این کتاب میخوانیم هر کس بیهوده حیوانات را بکشد، در آن جهان عذابیدردناک خواهد داشت و هر که به حیوانات نکویی کند و امکان زاد و ولد آنهارا فراهم آورد، مورد لطف ایزدی قرار خواهد گرفت. در زرتشت نامه نیز از قولزرتشت توجه و مهربانی به حیوانات توصیه شده است. در متون اوستایی از جمشیدبه عنوان نجاتدهنده حیوانات بسیار یاد شده است. جمشید به معنای پرتو ماهاست، برخی او را برادر طهمورث و فردوسی او را پسر طهمورث میداند. به قولطبری، او وسایل اهلی کردن حیوانات را ابداع کرد و در صنعت ابریشم و دیگررشتنیها تبحر داشت و بفرمود تا لباس ببافند و رنگ کنند. زین و پالان راابداع کرد تا به کمک آن چهار پایان را رام کنند و به اطاعت درآورند. دراوستا، جمشید دارنده گلههای فراوان است و حیوانات را از شر گرسنگی وبیعلوفگی میرهاند.
آریاییان ایران و هند به وجود خدایان و فرشتگانمتعددی برای هر چیز قائل بودند. ازجمله خدایانی بودند که بر حیوانات تاثیراساسی داشتند، مانند اوشس که نگهدارنده گاوان بود و سویتری که خدای آفتابو زندهکننده و زاینده بود و روشنایی را به بشر هدیه میکرد و همه اینهایادآور میترا و مهر هستند که در سنت آریایی و مخصوصا ایرانیان نگهبان گلهاسبان و نشخوارکنندگان و بخشنده قدرت باروری به حیوانات ماده و زنانبود.ویشنو خدای محافظ و مظهر نیروی آفتاب، صاحب گاوان شیرده و چراگاههایحاصلخیز بود و در خدمت مردم قرار داشت. ریشودوا که روح همه خدایان بود،کمال محبت و عنایت را به همه موجودات ازجمله گاو و گوساله داشت. دراوپانیشاد هندوان رعایت حقوق حیوانات و آزار نرساندن به آنها با بیانیشاعرانه توصیف شده است.
در فرهنگ اوستایی و پهلوی هر یک از روزهایماههای ایرانی نام مخصوصی داشت که هر کدام نام یکی از فرشتگان بود. روزچهاردهم هر ماه را جوش یا گوش میگفتند. ابوریحان بیرونی در مقابل روز گوشعدد پر را قرار میدهد که به حروف ابجد برابر ۱۴ هست که همان چهاردهم ماهمیشود. در این روز دعای مخصوص در واسپارا میخواندند و سلامت حیوانات راآرزو میکردند. مساله گوشروز در فرهنگ اسلامی نیز وارد شده است. چنان کهملامحسن فیض کاشانی رسالهای در نقل روایت معلی بن حفنیس از امام صادق(س) راجع به نوروز و ۳۰ روز ماه یان تالیف کرده است. فیض کاشانی در اینرساله ۳۰ روز ماه را با ذکر نام ی آن ذکر کرده، در هر مورد راجع بهفرشته صاحبنام مطلبی گفته و از کارهایی که انجام دادن آنها در هر یک ازاین روزها پسندیده یا ناپسند است یاد کرده است. در این رساله در مورد روزچهاردهم ماه گفته شده است: چهاردهم حوس، نام فرشتهای است موکل بر آدمیانو چهارپایان، فارسیان میگویند روزی سبک است و ما میگوییم روز خوبی استبرای هرچه خواهد، و دیدن شرفا و علما برای حاجت خواستن در این روز خوب استو هر کس در این روز بیمار شود بهزودی شفا یابد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 406]