زندگي در كنار مين... كمتر از100 هزار هكتار زمين، هنوز آلوده به مين است «طرح پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين» در 5 استان در حال اجراست

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: زندگي در كنار مين... كمتر از100 هزار هكتار زمين، هنوز آلوده به مين است «طرح پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين» در 5 استان در حال اجراست

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: اجتماعي - خانواده

دست در دستان هم مي‌چرخيم و با شعرمان زنجير مي‌بافيم، اما هر چه به دستانمان مي‌نگريم، ره‌آوردي نمي‌بينيم، جز شعري موزون كه عمويش جيبي تهي از نخود و كشمش دارد.

اين بازي فايده‌اي ندارد.

اين بار تو گرگ شو، من قايم شم.

روژان به دنبالم مي‌گردد، درختان مرتع همانند كوهي پشتيبانم مي‌شوند. نام بازيمان قايم باشك است، اما چرا پيدايم نمي‌كنند؟

انتظار بيهوده است، با خاك زير پايم بازي مي‌كنم.

عروسكي تازه مي‌يابم، صورتش از خاك بيرون مي‌زند، اما اصلا شبيه روژان و هيمن نيست. از ذوق بيرون آوردنش آن‌ها را نيز به ياري مي‌طلبم. بلندش مي‌كنم، اما به ياد نمي‌آورم پس از آن ديده باشمش.

الان چند سالي مي‌شود، با چشمانم رژان و هيمن را نديده‌ام، دستانشان را نيز لمس نكرده‌ام، تا با آن‌ها دوباره زنجير ببافيم، عروسك بي‌وفا نه به چشمانم رحم كرد و نه به دستانم.

يادم رفت بگويم نام عروسكم «مين» بود.

عمو زنجير باف؟

بله

زنجير منو ...

«مين» يكي از تجهيزات و مهماتي است كه كشورها در زمان جنگ‌ از آن استفاده مي‌كنند، اين ابزار اگر چه قابليت‌هاي بسياري در زمينه حفاظت از نقاط استراتژيك جنگي دارد، اما نحوه به كارگيري آن، كار شناسايي و انهدام آن‌ها را پس از پايان جنگ با مشكل مواجه مي‌كند، به همين دليل پس از هر جنگ كه در آن از مين استفاده مي‌شود، شمار زيادي از افراد نظامي و غيرنظامي بيگناه قرباني مين‌ها مي‌شوند و خسارات زيادي به افراد محلي از نظر مالي و جاني وارد مي‌شود.

به گزارش خبرنگار «اجتماعي» ايسنا، ايران از نظر وسعت آلودگي به مين دومين كشور آلوده جهان پس از مصر است و با گذشت 21 سال از پايان جنگ تحميلي و عليرغم تلاش‌هاي شبانه‌روزي قهرمانان گمنامي كه جهت پاكسازي مناطق آلوده، قطع عضو و يا شهيد شده‌اند، هنوز هم شاهد معلوليت‌ها و تلفات انساني ناشي از انفجار مين‌هاي عمل نكرده هستيم، هر چند كه طي سال‌هاي اخير و با اجراي برنامه‌هاي آموزشي از جمله تهيه، تدوين و توزيع كتب آموزشي در مدارس و پخش فيلم‌ها و برنامه‌هاي آموزشي تلويزيوني، سطح آگاهي مردم درباره خطرات مين افزايش يافته است.

بر اساس گزارش مركز مين‌زدايي كشور، جنگ تحميلي عراق عليه ايران باعث شد كه پس از جنگ در بخش وسيعي از مناطق كشور ما، انواع مين و مواد منفجره عمل نكرده باقي بماند و عليرغم انجام عمليات‌هاي پاكسازي، اين آلودگي مشكلات فراواني براي ساكنان آن ايجاد كرده است.

شهرستان «مريوان» و سروآباد با جمعيتي حدود 220 هزار نفر و دارا بودن 363 روستا و با حدود 100 كيلومتر مرز مشترك با عراق، به عنوان يكي از شهرهاي پرتنش جبهه غربي در طول سال‌هاي دفاع مقدس، از يادگاري‌هاي آن دوران بي‌نصيب نمانده و هنوز هم مين‌هاي عمل نكرده بسياري را در دل كوچك خود جاي داده است. به طوري كه طبق آمار مركز مين‌زدايي كشور، پس از تلاش فراوان در راستاي پاكسازي اين شهرستان، هنوز 33 نقطه خطرناك كه تعدادي از آن‌ها شامل اردوگاه‌هاي موقت نظامي و روستاهاي مرزي مي‌شود، در اين شهرستان وجود دارد كه اين آمار خود مصداق اهميت و نقش اين شهرستان در تامين امنيت مرزهاي كشور است.

واقع شدن آلودگي مين و مواد منفجره در حاشيه روستاها و شهرهاي مرزي غربي و جنوب غربي كشور ايران، علاو بر آنكه موجب افزايش شمار تلفات نيروي انساني و بومي مناطق، به ويژه در ميان كودكان و كشاورزان و عشاير منطقه شده، باعث محدوديت استفاده بهينه از اراضي مستعد كشاورزي و دامپروري شده و توسعه زيرساخت‌هاي صنعتي و عمراني در مناطق را دچار مخاطره كرده است؛ لذا پاكسازي مناطق آلوده در درجه بالاي اهميت قرار مي‌گيرد.

مشاهدات خبرنگار اعزامي ايسنا، به مناطق مين‌گذاري شده مريوان كه مي‌توان آن را به دو بخش منطقه مرزي و پايگاه‌هاي نظامي متروكه كنار روستاها تقسيم كرد، حاكيست دور تا دور اين مناطق مين كاشته شده است كه برخي پايگاه‌ها در كنار روستاها و برخي با فاصله500 متري از روستا‌ها قرار دارند، اما جالب آنجاست كه در مريوان مدرسه‌اي در روستاي انجيران قرار دارد كه اين مدرسه درست چسبيده به يكي از اين پايگاه‌هاي نظامي است.

جالب‌تر اين كه در هيچكدام از اين نقاط، تابلو يا علامت هشدار دهنده درباره خطر مين‌ها و مواد منفجره عمل نكرده، وجود ندارد و اگر هم روزگاري بوده، هم اكنون اثري از آن وجود ندارد.

به دليل وجود عواملي همچون نبود آمار و ارقام دقيق از تعداد مين‌هاي كارگذاري شده، نوع مين‌ها و نبود علايم هشدار دهنده و از بين رفتن آن‌ها بر اثر گذشت زمان و مقدور نبودن پاكسازي 100 درصدي نقاط آلوده، هنوز شاهد از بين رفتن جان و مال و احشام ساكنان اين مناطق هستيم.

همين امر پيشگيري از ايجاد معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين از طريق آگاه‌سازي سكنه روستاها را ضروري مي‌كند.

بر اساس گزارش سازمان ملل، هر چند عمليات مين‌روبي و پاكسازي روستاهاي مريوان از سال‌هاي پس از پايان جنگ تحميلي آغاز و هنوز هم ادامه دارد، اما پايگاه‌هاي نظامي به ظاهر پاكسازي شده، نيازمند پاكسازي دوباره هستند.

همچنين بر اساس گزارش سازمان ملل و طبق داده‌هاي مركز قربانيان مين ايران در سال‌هاي 2004 و 2005 ميلادي سالانه بيش از 100 مورد مرگ و مير و يا نقص عضو در استان‌هاي ايلام، كردستان، آذربايجان غربي، كرمانشاه و خوزستان به وسيله مين گزارش شده است. به عنوان مثال در سال 2005 ميلادي 109 نفر كشته و مجروح شدند كه از اين تعداد 28 نفر كشته و 81 نفر ديگر مجروح شدند.

بر اساس آمارهاي دولتي نيز بيش از دو هزار نفر در برخورد سهوي با مين در ايلام در سال‌هاي اخير قطع عضو يا كشته شده‌اند. با اين حال استان كرمانشاه با 4/34 درصد، بيشترين آمار كشته‌شدگان و تلفات مين را در سال‌هاي اخير به خود اختصاص داده است. هر چند اين مركز اطلاعات مربوط به سال‌هاي 2006 و 2007 ميلادي را اعلام نكرده است، اما مركز اطلاعات مين ايران (IRMAC) در گزارشي اعلام كرد، تنها حدود 16 هزار كيلومتر مربع از مناطق مين‌گذاري شده در اين استان‌ها پاكسازي شده است.

در بخش ديگر گزارش سازمان ملل عنوان شده است: وزارت دفاع ايران در فوريه 2007 ميلادي اعلام كرد كه هنوز 12 هزار و 800 كيلومتر مربع از اين مناطق، آلوده به مين هستند. همچنين اين وزارتخانه در سپتامبر 2006 ميلادي اعلام كرد كه استان‌هاي خوزستان و ايلام با 5/647 كيلومتر مربع بيشترين مناطق مين‌گذاري شده كشور را دارند. در عين حال حدود 450 منطقه نظامي در زمان جنگ مين‌گذاري شده بودند كه اين محل‌ها با تلاش خنثي‌سازان وزارت دفاع پاكسازي شدند.

بنا بر اظهارات سردار مرتضي حبيبي ـ رييس سابق مركز مين زدايي ايران ـ در طول سال‌هاي پس از جنگ تحميلي، انجمن‌هاي بشردوستانه و سازمان ملل متحد در زمينه مقابله با مين به بهانه «تحريم» از كمك به ايران دريغ كرده‌اند.

وي گفته بود: طبق گزارش سال 61 وزارت كشور، بالغ بر 5/6 ميليون هكتار از اراضي ايران به گلوله‌هاي عمل نكرده و مين آلوده شده بود كه به مرور زمان پاكسازي انجام شد و از پايان سال 68 تا سال گذشته 2/4 ميليون هكتار زمين آلوده به گلوله‌هاي عمل نشده و مين باقي مانده است.

رييس سابق مركز مين زدايي كشور با اشاره به اين كه در زمان حاضر حدود سه ميليون و 400 هزار هكتار از اين اراضي پاكسازي شده و بخش زيادي از اراضي كشاورزي زيركشت رفته است، خاطر نشان كرده بود: از دشت خوزستان، عباسي، دهلران و بخش وسيعي از اراضي خسروي و قصر شيرين زير كشت رفته و مردم به زندگي عادي خود بر گشته‌اند.

حبيبي با اذعان بر اين‌ كه مركز مين‌زدايي كشور با يك برنامه پنج ساله كه از ابتداي سال85 آغاز شد، تصميم گرفت، مناطق باقي مانده را نيز پاكسازي كند، افزوده بود: به همين منظور مناطق مورد نظر بررسي شد و پس از تقسيم بندي مناطق و تامين اعتبار كار به شركت‌هاي مربوطه سپرده شد.

مهندس اميرحسين سعيدي ـ رييس مركز مين‌زدايي كشور ـ نيز در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعي» ايسنا، گفت: تاكنون 95 درصد از كل اولويت‌هاي مين‌زدايي مناطق آلوده پاكسازي شده است. به عنوان مثال، منطقه آزاد تجاري خوزستان هم اكنون در اولويت‌ قرار دارد كه مركز مين‌زدايي، ظرف دو تا سه روز آينده، پاكسازي اين منطقه را بدست مي‌گيرد و سعي مي‌شود در ماه اخير عمليات پاكسازي اين منطقه انجام شود.

وي با بيان اين كه رييس جمهور و وزير دفاع، برنامه‌اي پنج ساله‌ براي پاكسازي مناطق دارند، تاكيد كرد: نسبت به اين برنامه، حدود 55 درصد جلوتر هستيم.

سعيدي مجموع مناطق پاكسازي شده را بيش از 92 درصد اعلام كرد و گفت: اين مناطق در حال حاضر قابل بهره‌برداري و برخي از آن‌ها تحويل داده شده و يا در حال تحويل است.

وي با انتقاد از اين كه گاهي اوقات مردم وارد مناطق پاكسازي نشده مي‌شوند، يادآور شد: پاكسازي مناطق با اولويت‌هاي ويژه (مناطق پرخطر) رو به اتمام است و مشكلي در اين زمينه نداريم.

وي مناطق پرخطر مين‌گذاري شده كه از آن‌ها تحت عنوان اولويت‌هاي ويژه ياد مي‌شود، را بيش از450 هزار هكتار عنوان كرد.

رييس مركز مين‌زاديي كشور با اشاره به اين كه زماني از روي نقشه جمهوري اسلامي خط‌كشي به عمق 50 كيلومتر گذاشتند و از بالاترين تا پايين‌ترين نقطه آن را به عنوان زمين‌هاي آلوده به مين به شمار آوردند، اظهار كرد: بنابراين گفتند، چهار ميليون و 200 هزار هكتار از زمين‌هاي ايران آلوده است كه مقدار زيادي از اين زمين‌ها در زمان جنگ پاكسازي شد.

وي ادامه داد: از زماني كه مساله پاكسازي به وزارت دفاع سپرده شده، وزارت دفاع، ارتش و سپاه و بسياري از افراد بازنشسته دوران جنگ، شروع به شناسايي زمين‌هاي آلوده كردند كه مقدار زيادي از اين زمين‌ها، آلودگي كمي داشت و خطري براي مردم نداشت و در اولويت هم نبود، لذا اين زمين‌ها پاكسازي و تحويل داده شد.

به گفته سعيدي, در سال گذشته بالغ بر 400 هزار هكتار از زمين‌ها پاكسازي و تحويل شده است. يعني در حال حاضر كمتر از 100 هزار هكتار زمين آلوده به مين باقي مانده است كه اين 100 هزار هكتار نيز ظرف دو سال آينده پاكسازي مي‌شود.

وي با اشاره به اين كه اين 100 هزار هكتار جزو مناطق اولويت‌دار براي امر پاكسازي محسوب نمي‌شوند، ‌خاطر نشان كرد: سال گذشته با حمايت‌هاي رييس جمهور، وزير دفاع حركت پاكسازي به صورت جهشي انجام شد، اين كار هنوز هم ادامه دارد.

وي درباره هزينه پاكسازي هر مترمربع از مناطق آلوده به مين، به ايسنا گفت: اين امر بستگي به تراكم، آلودگي و جاي مين گذاري شده دارد. به عنوان مثال، هزينه پشتيباني بيمه‌اي نيروها، به ازاي هر هكتار، حدود دو ميليون تومان است، يعني با هزينه‌هايي كه وزارت دفاع از محل ساير بودجه‌هايش براي اين امر مي‌پردازد، پاكسازي هر هكتار به حدود 5/3 ميليون تومان مي‌رسد.

سعيدي تعداد شهداي سال گذشته به دليل پاكسازي مناطق را 14 شهيد و حدود 50 جانباز اعلام و اظهار كرد: هم تجهيزات حفاظتي نفر و هم تجهيزات مكانيزه مين‌زدايي توسط كارشناسان وزارت دفاع طراحي و استفاده مي‌شود، اين در حاليست كه هنوز كمكي از سوي انجمن‌هاي بشر دوستانه و سازمان ملل متحد براي مقابله با مين صورت نگرفته است و چيزي از آن‌ها دريافت نكرده‌ايم.

وي خبر داد: سال گذشته حدود 5/1 ميليون مين و گلوله عمل نكرده، منهدم شده است. همچنين در حال حاضر از تمامي زمين‌هاي آلوده به گلوله‌هاي عمل نكرده و رها شده عبور كرده‌ايم و مهمات آن‌ها را جمع و منهدم كرده‌ايم و همين طور به سمت مناطق آلوده‌تر پيش مي‌رويم. همچنين زمين‌هاي آلوده به مين را به صورت مكانيزه پاكسازي مي‌كنيم.

رييس مركز مين‌زدايي كشور يادآورشد: بر اساس برنامه، تا تيرماه سال آينده، قسمت‌هاي پاكسازي نشده نيز پاك مي‌شود و تنها زمين‌هايي باقي مي‌مانند كه ارزش اقتصادي ندارد، چرا كه پاكسازي برخي از مناطق كوهستاني و صعب‌العبور مقرون به صرفه نيست، لذا اين محل‌ها علامت گذاري مي‌شود. از سوي ديگر زمين‌هايي كه داراي ارزش اقتصادي هستند، با هر ميزان تراكم پاكسازي مي‌شوند.

وي با بيان اين كه تا 5/1 سال پيش با انجام عمليات‌هاي پاكسازي، مقدار مناطق آلوده به مين به يك ميليون و 28 هزار هكتار رسيده بود، تاكيد كرد: ممكن است، برخي از زمين‌ها بر اساس نوع كاربري نياز به بازنگري داشته باشند كه ستاد كل نيروهاي مسلح، اين زمين‌ها را براي زندگي مردم امن مي‌كند، اما گلوله‌هايي نيز وجود دارد كه در عمق 10 متري نفوذ كرده و مزاحمتي براي هيچ كس ندارند.

رييس مركز مين زدايي كشور افزود: اگر در جايي كار ساختماني عميق و صنعتي خاصي بخواهد انجام شود، همكاران مين‌زدايي، پاكسازي را به صورت عمقي انجام مي‌دهند، اما در حالت عادي زمين‌ها را تا عمق 60 سانتيمتري امن و به مردم تحويل مي‌دهيم.

سعيدي ادامه داد: تاكنون (مهر 87) و بر اساس شناسايي انجام شده، زمين‌هاي آلوده به مين كمتر از100 هزار هكتار است، اما همين مقدار انرژي و توان مضاعفي را براي پاكسازي مي‌طلبد كه وزارت دفاع، ارتش، سپاه و شركت‌ها سازماندهي شده‌اند، تا بتوانند به اين ماموريت فائق آيند كه برنامه سال جاري پاكسازي اين مقدار نيز در دست اقدام است.

سازمان بهزيستي كشور نيز از سال 1382 در راستاي پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين در پنج استان ذكر شده، دست به فعاليت‌هاي گسترده زد كه بيشترين اقدامات در استان كردستان صورت گرفته است.

سازمان بهزيستي و جمعيت هلال احمر ايران، آموزش‌هاي لازم در اين زمينه را بيشتر به چوپانان و معلمان (براي آگاهي دانش‌آموزان) ارائه كرده‌اند.

پس از كودكان كه شكل ظاهري مين‌ها براي آن‌ها عجيب و جذاب است، كشاورزان، دامداران و سپس رهگذران مناطق مرزي در معرض انفجار مين‌ها قرار دارند.

معلوليت و مرگ و مير اين عده و همچنين كول‌كش‌ها (افرادي كه كالاها را بروي دوش خود از مرز مريوان به داخل خاك ايران وارد و يا كالاهايي را از مرز خارج مي‌كنند) به عنوان نان‌آور و سرپرست خانوار، نقش دستگاه‌هاي حمايتي پس از معلوليت و بي‌سرپرست شدن خانوارها را پررنگ‌تر مي‌كند. هر چند حمايت‌هاي اين دستگاه‌ها جسم از دست رفته را برنمي‌گرداند، اما به عنوان مرهمي بر زخمشان باعث تداوم حيات مي‌شود.

سازمان بهزيستي به عنوان متولي معلولان، در راستاي كاهش جمعيت معلولان و مددجويان و پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين، از نيمه دوم بهمن ماه سال گذشته در استان‌هاي خوزستان، كرمانشاه، ايلام، كردستان و آذربايجان غربي كه ميزان آلودگي به مين در آنجا بالا بود، طرح «آگاهسازي و پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين» را آغاز كرد.

طرحي كه با ارائه برنامه‌هاي آموزشي همچون تدوين كتاب «زندگي در كنار مين» و همراه شدن با عمليات پاكسازي مناطق آلوده، در فاز اول اجراي طرح به اذعان مسوولانش، باعث كاهش80 درصدي معلوليت‌هاي ناشي از اين مواد منفجره شده است.

شير كوه بهمني ـ مسوول واحد پيشگيري بهزيستي مريوان ـ در رابطه با اجراي طرح مذكور در اين شهرستان گفت: براي حفظ و تامين امنيت مريوان در دوران جنگ تحميلي و به دليل هم مرز بودن آن با عراق، در اكثر روستاها پايگاه نظامي ايجاد شد كه دور تا دور آن را مين فرا گرفته است.

به گفته وي، علي‌رغم آن كه پس از پايان جنگ تحميلي، عمليات پاكسازي و مين‌روبي در اين منطقه اجرا شده است، اما به دليل كوهستاني بودن منطقه، هنوز مين‌هايي باقي مانده كه بر اثر برف و باران از جاي خود حركت و به گوشه و كناري رفته‌اند و باعث انفجار و معلوليت و مرگ مردم اين شهرستان مي‌شوند.

بهمني با تاكيد بر اين كه تعدادي از پايگاه‌هاي نظامي مخروبه به ظاهر پاكسازي شده، نيازمند پاكسازي دوباره هستند، اذعان كرد: در هيچكدام از پايگاه‌هاي پاكسازي شده، علامت هشداردهنده وجود ندارد و سيم‌هاي خارداري كه در تعدادي از اين نقاط به كار رفته، به منظور استفاده شخصي افراد برداشته شده است و اين كار، تشخيص نقاط خطرناك را به ويژه براي رهگذاران و افرادي كه با اين محل‌ها آشنايي ندارند، ناممكن كرده است.

وي اظهار كرد: از آنجا كه به دلايل مختلف، از جمله جابجايي مين‌ها بر اثر نزولات جوي و كوهستاني بودم محل، امكان پاكسازي صد در صدي اين نقاط وجود ندارد، هنوز هم شاهد انفجار مين‌هاي عمل نكرده و باقي‌مانده از جنگ تحميلي هستيم.

وي با اشاره به اجراي طرح پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين در مريوان كه باعث كاهش تعداد قربانيان شده است، اظهار كرد: در حال حاضر اين طرح در شهرهاي بانه، سقز، مريوان و سرو آباد، ديواندره و سنندج در حال اجراست.

مسوول واحد پيشگيري بهزيستي مريوان بيشترين معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين را معلوليت‌هاي جسمي ـ حركتي و همچنين آسيب از ناحيه صورت و دست اعلام و تصريح كرد: بر اساس تحقيق صورت گرفته، 40 درصد موارد مصدوميت و 2/37 درصد موارد فوت شده در افراد 18 سال و كمتر بوده است.

بهمني با بيان اين كه نوع فعاليت اكثر مصدومان، چراي دام و كشاورزي بوده است، خاطرنشان كرد: طرح پيشگيري از معلوليت‌هاي ناشي از انفجار مين در حال حاضر توسط سازمان بهزيستي كشور و آموزش و پرورش با همكاري ستاد مين‌زدايي كشور اجرا مي‌شود و طي آن سي دي و جزوه‌هاي آموزشي كتاب و كتابچه بين دانش‌آموزان مقاطع دبستان، راهنمايي و دبيرستان توزيع مي‌شود.

انتهاي پيام
يکشنبه 14 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 117]