سالمندان را تنها نگذاريم

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سالمندان را تنها نگذاريم

براساس تعاريف سازمان بهداشت جهاني، سالمندي از سن 60سالگي شروع مي‌شود. افراد سنين 60 تا 69 سال را سالمندان جوان، 70 تا 79 سال را سالمندان سالخورده و 80 ساله به بالا را كهنسالان مي‌نامند.

اول اكتبر مصادف با نهم مهر ماه، از سوي سازمان ملل به عنوان روز جهاني سالمندان ناميده شده است.

ايران از جمله كشورهايي است كه روند پير شدن و به تعبير ديگر رشد جمعيت سالمندي در آن بسيار سريع در حال رخ دادن است و چيزي نخواهد گذشت كه نزديك به 10درصد جمعيت را افراد بالاي 60 سال تشكيل خواهند داد.

براساس استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني، فوت افراد زير 80 سال، مرگ زودرس تلقي مي‌شود و بهترين گام در پيشگيري از اين نوع مرگ و مير، بهبود شيوه زندگي در دوره سالمندي است. ‌

براساس آمارهاي رسمي، هم‌اكنون بيش از 5ميليون نفر از جمعيت كشور را سالمندان تشكيل مي‌دهند كه با مشكلات فراواني مانند فقر و تنگناي معيشتي، معضلات عاطفي، اختلالات حركتي، پوكي استخوان، درد مفاصل و بيماري آلزايمر دست و پنجه نرم مي‌كنند. ‌

در حال حاضر تنها براي كمتر از 20درصد سالمندان كشور، برنامه ارتقاء شيوه زندگي سالم، آموزش داده شده است.

نتايج بررسي‌هاي وزارت بهداشت و درمان در زمينه سالمندان نشان مي‌دهد كه 20درصد اين افراد يك بار در سال در شهرها دچار حوادث ترافيكي و در روستاها دچار زمين خوردگي مي‌شوند. همچنين سالانه 18درصد زنان سالمند به علت بيماري‌هاي قلبي و عروقي و گوارشي و 18 تا 20درصد مردان سالمند نيز به علت بيماري‌هاي چشم، در بيمارستان بستري مي‌شوند. ‌

گزارش مراجع رسمي حاكي است، از 5 ميليون جمعيت سالمند ايران، بيش از 2ميليون نفر نيازمند قرار گرفتن زير پوشش طرح‌هاي حمايتي هستند و از اين تعداد هم يك ميليون و 500 هزار نفر زير خط فقر قرار دارند و در شرايط نابسامان اقتصادي و رواني زندگي مي‌كنند و تنها 500هزار نفر از آنان زير پوشش كميته امداد امام خميني(ره) هستند.

افزايش جمعيت سالمندان‌

محمدرضا شهبازي، رئيس دبيرخانه شوراي ملي سالمندان در گفتگويي با ايرنا اظهار داشته است: جمعيت سالمند ايران حدود 5ميليون نفر است، و اين در حالي است كه در 4 دهه آينده اين جمعيت به 26 ميليون نفر مي‌رسد.

او مي‌افزايد: براساس نتايج پژوهش‌هاي آماري، نرخ افزايش جمعيت سالمند در كشور در دو دهه پيش 75/1، در دهه گذشته حدود 25/2و هم‌اكنون بيش از 3 درصد است و در 40 سال آينده بيش از يك پنجم جمعيت ايران را سالمندان تشكيل مي‌دهند. ‌

شهبازي با اشاره به اين كه هم‌اكنون 46درصد سالمندان كشور را زنان و 54درصد را مردان تشكيل مي‌دهند، يادآوري مي‌شود: 87درصد مردان سالمند داراي همسر و 13درصد آنان فاقد همسر هستند.

به گفته او، 15درصد زنان سالمند و 3 درصد از مردان سالمند به تنهايي روزگار مي‌گذرانند.

38درصد سالمندان مرد از سواد ابتدايي تا حد دوم دبستان برخوردارند و 80درصد زنان در حد ابتدايي باسوادند.

او با تاكيد براين كه 5/1درصد سالمندان مرد و 16 درصد سالمندان زن هيچ منبع درآمدي ندارند، مي‌گويد: اين افراد حتي تحت پوشش سازمان‌هاي حمايتي نيز قرار ندارند. ‌

به گفته او 39 درصد سالمندان ساكن روستاها و 61درصد آنان در شهرهاي كشور ساكن هستند.

29درصد از سالمندان فاقد مسكن شخصي هستند و 54 درصد نيز به نوعي تحت پوشش يكي از سازمان‌هاي حمايتي قرار دارند.

همچنين 46 درصد سالمندان مرد در زمان سالمندي داراي يك شغل درآمدزا هستند و 54درصد آنان هيچ شغل درآمد زايي ندارند.

شهبازي همچنين مي‌گويد: سازمان بهزيستي به حدود 120 هزار سالمند تحت پوشش خود، خدمت رساني مي‌كند كه از اين تعداد 47هزار نفر به شكل مستمر و مابقي به صورت غير مستمر و در قالب دريافت كمك‌هاي توان‌ بخشي و مالي موردي، تحت حمايت اين سازمان قرار دارند. ‌

سالمندي و ويژگي‌هاي آن

دكتر رضا غلامي، فلوشيب طب سالمندي مي‌گويد: كلمه سالمند براي توصيف وضعيت پيران به كار مي‌رود و براساس قوانين كشورهاي گوناگون به طور معمول افراد بالاي 60 تا 65سال را شامل مي‌شود.

او مي‌گويد: اگر چه بيشتر سالمندان تصور مي‌كنند از سلامت برخوردارند، ولي پژوهشگران معتقدند از هر 5 سالمند 4 نفر مبتلا به بيماري‌هاي مزمن هستند كه البته با كنترل منظم فشار خون و وزن، استفاده از آب آشاميدني سالم، رژيم غذايي مناسب و مشاوره با پزشك، مي‌توان از بروز بسياري از بيماري‌ها جلوگيري كرد.

سكته، كاهش شنوايي و بينايي، سرطان، دردمفاصل، بيماري‌هاي تنفسي، ديابت، فشار خون بالا، مشكلات دهان و دندان، بي‌اختياري ادرار، بيماري‌هاي قلبي عروقي و اختلالات رواني از بيماري‌هاي شايع اين دوران است و با پياده روي و ورزش، استفاده از رژيم غذايي مناسب پرهيز از مصرف زياد قند و چربي و غذاهاي سرخ شده و به خصوص غذاهاي آماده موسوم به ، پرهيز از شرايط خستگي‌زا، كنترل وزن و آزمايش‌هاي منظم دوره‌اي مي‌توان از بروز اين بيماري‌ها پيشگيري كرد و يا شدت آنها را كاهش داد. ‌

دكتر غلامي مي‌افزايد: احتياجات عاطفي همواره وجود دارد و به همان ترتيبي كه سن افراد بالاتر مي‌رود، نيازهايش نيز افزايش مي‌يابد. درگذشته توجه فرزندان به مادران و اصولا افراد جوان‌تر نسبت به مسن‌ترها، بيشتر بود و اخلاق و رسوم حكم مي‌كرد كه به سالمندان، بيشترين احترام گذاشته شود. اما امروزه كه اغلب سالمندان به تنهايي در خانه به سر مي‌برند، هر قدر هم كه وضع زندگي آنان خوب باشد، از توجه عاطفي ديگران و كمك‌هاي جامعه بي‌نياز نيستند.

ارزيابي جسماني‌

دكتر احمد صداقت، فوق تخصص طب سالمندي نيز مي‌گويد: بررسي جسمي يعني اين كه اختلالات و بيماري‌هاي قابل درمان جستجو شوند. علايم و نشانه‌هاي بيماري‌ها در سالمندان، مخصوص خود آنها است، گاهي مبهم و غيرواضح است و در صورت ناآگاهي از آن علايم، ممكن است تشخيص بيماري به تعويق بيفتد. به طور مثال، تشخيص بيماري‌هاي خطرناكي مانند سينه پهلو و در سالمندان به علت نبود علايم كلاسيك و تب، به سختي و با تاخير انجام مي‌شود.‌

داروهاي مصرفي نيز اغلب باعث اشكال در تشخيص بيماري‌ها مي‌شوند. عوارض بسياري از داروها، اين‌گونه است كه برخي از علايم بيماري‌هاي حاد را تقليد مي‌كنند يا اينكه برعكس، علايم بيماري حاد را مخفي مي‌سازند.‌

او مي‌افزايد: با گذشت سن و رسيدن به پيري و ضعف‌هاي ناشي از آن، بستر بروز بسياري از بيماري‌هاي جسمي و روحي براي سالمندان مهيا مي‌شود كه عبارتند از پوكي استخوان، اين بيماري از جمله بيماري‌هاي شايع در سالمندان است و خطر شكستگي ستون فقرات به علت فشار و ساير شكستگي‌هاي متعاقب ضربه خوردن را افزايش مي‌دهد و در دوران كهولت، درمان شكستگي و جوش خوردن استخوان‌هاي شكسته به كندي صورت مي‌گيرد.‌

تصلب شرايين: با گذشت عمر، رسوب‌هاي ناشي از مصرف چربي، نمك و قند در عروق باعث تصلب شرايين مي‌شود كه در سالمندان بسيار شايع است.‌

آلزايمر: اين بيماري فقط در افراد مسن شايع است. مطالعه، تحرك بدني و وضعيت مناسب روحي باعث عدم ابتلا و يا به تاخير افتادن در ابتلا به اين بيماري مي‌شود.‌

پاركينسون: اين عارضه با لرزش‌اندام‌هاي حركتي (دست و پا و گردن) همراه است و به علت اضمحلال اعصاب مربوطه روي مي‌دهد و دليل عمده آن، كهولت سن است.‌

كاهش قدرت بدني و عمل عضلات: با افزايش سن از تعداد رشته‌هاي عضلات و قدرت و سرعت انقباضي سلول‌هاي عضلاني كاسته مي‌شود. نرمي و انعطاف بافت‌ها نيز كم مي‌شود و نهايتا قدرت ذخيره بدن كاهش مي‌يابد. فعاليت‌هاي جسمي مناسب و آموزش‌هاي اصولي مي‌تواند منجر به بهبود قدرت و سرعت عضلات شوند.‌

سوءتغذيه: با افزايش سن، ترشح معده كمتر مي‌شود و پوشش دستگاه گوارشي تحليل مي‌رود. با اين حال، قدرت جذب مواد غذايي تا حدي كاهش پيدا مي‌كند. يبوست با افزايش سن شيوع بيشتري مي‌يابد. انزوا و افسردگي نيز با كاهش اشتها، خطر كمبود مواد غذايي در سالمندان را بيشتر مي‌كند.‌

افزايش فعاليت‌هاي جسمي بخصوص پياده‌روي علاوه بر كند كردن روند بيماري‌ها، در روحيه سالمندان نيز بسيار موثر است و مصرف غذاهاي حاوي كلسيم و ويتامين‌ها نيز باعث افزايش سلامت سالمندان مي‌شود. او يادآوري مي‌كند: از آنجا كه عوارض بيماري‌ها در افراد مسن، اغلب ويران كننده است، حتي يك بيماري كوچك نيز مي‌تواند عملكرد جسمي و رواني فرد را به شدت به مخاطره بيندازد.‌

دوره نقاهت و بهبودي نيز در سالخوردگان طولاني‌تر از جوانان است و نيازمند برنامه‌هاي توان بخشي بيشتر و طولاني‌تري است. همچنين از دست رفتن استقلال جسماني و رواني شناختي فرد سالمند، او را در معرض خطر سپرده شدن به آسايشگاه‌ها قرار مي‌دهد.‌بنابراين، بايد سعي كرد سريع‌تر استقلال بيمار به او باز گردانده شود. علاوه براينها، وضعيت مالي، اقتصادي و محيط زندگي سالمند هم بسيار مهم است.‌

افسردگي سالمندان‌

دكتر غلامي مي‌گويد: افسردگي سالمندان، حالتي از بيماري است كه هم در افرادي با سابقه قبلي افسردگي اتفاق مي‌افتد و هم ممكن است براي اولين بار در دوران سالمندي ظاهر شود.‌

او مي‌افزايد: افسردگي به صورت طبيعي به علت افزايش سن در افراد ايجاد نمي‌شود، سابقه خانوادگي افسردگي در بيماراني كه اولين حمله افسردگي را در سالمندي تجربه مي‌كنند، بيشتر از سالمنداني است كه قبلا سابقه افسردگي داشته‌اند. همراهي افسردگي با ساير سندرم‌هاي رواني مانند اضطراب و مصرف مواد مخدر مي‌تواند باعث عدم تشخيص به موقع و صحيح افسردگي شود و همچنين روي درمان آن اثرگذار باشد و خطر عود را نيز افزايش دهد. افسردگي در سالمندان به عنوان يكي از مهم‌ترين عوامل خطرخودكشي در آنان، كمتر از افراد جوان است، اما تعداد خودكشي‌هاي موفق در سالمندان بيشتر است. به طوري كه مردان بالاي 85 سال بيشترين تعداد خودكشي‌هاي موفق را به خود اختصاص ‌داده‌اند او يادآوري مي‌كند: از آنجا كه در سالمندان، بيشتر از جوانان تمايل به مزمن شدن و جواب به درمان گذرا دارد، ميزان عود افسردگي در اين گروه سني بيشتر به نظر مي‌رسد. در افراد مسن بيشتر از ساير گروه‌هاي سني وجود دارد. در خصوص درمان افسردگي در سالمندان هم مي‌توان گفت كه روان‌درماني در افسردگي سالمندان بسيار موثر است. البته در افسردگي‌هاي متوسط تاشديد، درمان دارويي توصيه مي‌شود. در درمان اين گروه از بيماران توصيه مي‌شود كه درمان تك دارويي شروع شود و دوز داروها بايد با توجه به سن و بيماري‌هاي احتمالي، تنظيم شود. به طور كلي افسردگي سالمندان معمولا تشخيص داده نشده باقي مي‌ماند كه اغلب اثر مهمي در كيفيت زندگي بيماران دارد.‌

دكتر غلامي همچنين مي‌گويد: سالمندان از آنجا كه حال و آينده خالي‌تري نسبت به گذشته خود دارند، دل‌شان مي‌خواهد، هم صحبتي داشته باشند تا درباره خاطرات جواني گفتگو كنند. اگر به دليل بي‌توجهي فرزندان و تنهايي، از مرور خاطرات و تداعي كردن هيجانات و حوادث خوب و بد گذشته محروم شوند، كم‌كم منزوي و با علايم افسردگي مواجه مي‌شوند.‌

اقدامات انجام شده‌

دكتر خوش‌بين، رئيس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان معتقد است كه شعار اين اداره بالابردن كيفيت زندگي سالمندان است، به طوري كه بتوانند هم مولد هم فعال و هم سالم باشند. ما هم خدمات آموزشي داريم و هم خدمات بهداشتي، خدمات آموزشي ما از طريق 41 دانشگاه علوم پزشكي كه بازوهاي اجرايي ما هستند، انجام مي‌شود. دانشگاه‌ها هم بسته به اينكه در چه زمينه‌اي توان اجرايي دارند، به سالمندان كمك مي‌كنند، كلاس‌هاي ‌آموزشي برگزار مي‌كنند و شيوه‌هاي صحيح زندگي سالم را به آنان ‌آموزش مي‌دهند.‌

او مي‌افزايد: ما علاوه بر كلاس‌هاي آموزشي 5 هزار مركز بهداشتي درماني در شهرها و روستاها داريم كه پزشك، كارشناس، بهداشت خانواده و يك گروه غيرپزشكي هم در آنجا فعاليت مي‌كنند. سالمندان هنگامي كه به اين مراكز مراجعه مي‌كنند، ابتدا به وسيله تيم غيرپزشكي، براي آنان پرونده تشكيل مي‌شود و اگر احتياج به پزشك متخصص باشد، سالمندان را ارجاع مي‌دهند و در غير اين صورت تيم غيرپزشكي، آموزش‌هاي لازم را به سالمند مي‌دهد و تاريخ مراجعه بعدي را به وي اعلام مي‌كند.‌

چه بايد كرد؟

دكتر صداقت مي‌گويد: رژيم غذايي صحيح در مناسب نگه داشتن شرايط جسماني در سنين بالا نقش مهمي دارد. پس سالمندان بايد غذايي را انتخاب كنند كه با فعاليت‌هاي بدني آنان سازگار باشد. رژيم غذايي سالمندان بايد حاوي مواد غذايي غني از ويتامين‌ها، املاح و به ويژه كلسيم و آهن باشد. بنابراين مصرف شير و فرآورده‌هاي آن سبزي‌ها، ميوه‌هاي تازه و گوشت توصيه مي‌شود. تعداد وعده‌هاي غذايي نيز بايد حداقل روزي 5 وعده و مقدار غذاي هر وعده، كم حجم باشد.‌

در سالمنداني كه جويدن غذا برايشان مشكل است، مصرف غذاهاي نرم مانند پوره، گوشت كاملا پخته و له شده، سوپ و آش‌هايي كه حبوبات زيادي ندارند، ميوه‌هاي رنده شده، آب ميوه و برنج كته‌اي توصيه مي‌شود. در عين حال مصرف غذاهاي چرب و سرخ شده، سس مايونز، سبزي‌هايي مانند كلم و گل‌كلم بايد به حداقل برسد و مصرف تخم‌مرغ به هفته‌اي 3 عدد محدود شود. براي جلوگيري از كم شدن آب بدن، سالمندان بايد روزي حداقل 6 تا 8 ليوان آب و قبل از خواب، يك ليوان شير گرم بنوشند.

او يادآوري مي‌كند: فعاليت‌هاي بدني در طول عمر به خصوص در دوران سالمندي موجب حفظ و حتي تقويت قلب، ريه‌ها، اعصاب و استخوان‌ها مي‌شود و با ورزش مي‌توان از مرگ ناشي از بيماري‌هاي قلبي عروقي، سرطان روده بزرگ و افزايش قند خون پيشگيري كرد. از طرفي، ورزش در كنترل چاقي، كلسترول بالا و فشار خون بسيار موثر است و از افسردگي دوران سالمندي پيشگيري مي‌كند.‌

شنبه 13 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 316]