؛ جدال در سرزمين يخبندان

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: رقابت « شماليها» براي تصاحب « شمالگان»؛ جدال در سرزمين يخبندان
تغييرات اقليمي و افزايش دماي كره زمين باعث ذوب يخها در قطب شمال شده است. اين امر زمينه ساز كاوشهاي جديدي در

شمالگان شده است. هم اكنون كشورهاي مجاور قطب شمال بر سر تصاحب منابع طبيعي مبارزه اي بي امان را آغاز كرده اند. كنسرنهاي بزرگ نفت با اعزام زمين شناسان به منطقه، در پي كشف منابع جديد گاز و نفت هستند، اما اين تغييرات اقليمي چه پيامدهايي براي طبيعت و مردم بومي منطقه دارد؟
وزن قطب شمال
قطب شمال به عنوان بزرگترين جزيره جهان چه مقدار وزن دارد؟ كارشناسان مسايل اقليمي چگونه اين وزن را محاسبه مي كنند؟ براي بسياري از متخصصان اين پرسشي نظري نيست.به نظر «بو مادسن» كارشناس دانماركي، سرنوشت ميليونها نفر وابسته به پاسخي است كه به اين پرسش داده مي شود.
اما چگونه مي توان عقب نشيني يخ را اندازه گيري كرد؟ زمين شناسان آمريكايي و دانماركي با نصب دستگاه هاي اندازه گيري بر روي كوههاي يخ و ايجاد شبكه اي از ايستگاههاي اندازه گيري كه از طريق ماهواره كنترل مي شوند، قادر به محاسبه ضخامت يخ، بالا آمدن آب دريا و سرانجام وزن كلي قطب شمال مي شوند. دستگاه هاي اندازه گيري در هر 30 ثانيه تغيير ارتفاع را به دقت نيم ميلي متر ثبت كرده و از طريق كنترل ماهواره اي مي توان مجموع يخ ذوب شده را تعيين كرد. اين پروژه دربرگيرنده دهها ايستگاه اندازه گيري در گروئنلند است. در چهار سال گذشته در گروئنلند سالانه بيش از 150 ميليون تن يخ ذوب شده است. اين پروژه بزرگ اندازه گيري بايد به پرسشهايي نظير سرعت، شتاب و زمان ذوب يخ پاسخ گويد.
گرمايش در منطقه قطبي
در اقيانوس منجمد شمالي و در شمال مدار قطبي، به گونه شگفتي آوري درجه حرارت دو برابر سريعتر از نقاط ديگر در حال افزايش است. بر پايه محاسبات رايانه اي، تخمين مي زنند كه تا پايان امسال هشت درجه سانتيگراد دماي اين منطقه افزايش خواهد داشت.
«مادسن» كارشناس دانماركي بر اين نظر است كه قطب شمال كانون اصلي تغييرات اقليمي است، در حالي كه در ديگر نقاط جهان تغييرات جوي پديده اي مربوط به آينده است، اين تغييرات در قطب شمال قابل مشاهده و قابل اندازه گيري است. از نيمه دهه هفتاد تاكنون سطح سفيد و يخ بسته اقيانوس منجمد شمالي و درياهاي مربوط به آن در فصل تابستان از هشت ميليون كيلومترمربع، به حدود چهار ميليون كيلومترمربع، يعني به نصف، تقليل يافته است و اين به معناي سطحي بيش از دو برابر مساحت ايران مي باشد.
بسياري از گذرگاههاي يخ زده گذشته اكنون تبدل به تنگه هاي آبي شده اند و در فصل تابستان قابل تردد هستند. اين پديده اي منحصر به فرد است كه تاكنون سابقه نداشته است. جانوران و گياهان قطبي بيش از مناطق ديگر در معرض خطر قرار دارند و در صورت عدم انطباق با تغييرات محكوم به فنا هستند. حدود صدهزار نفر از ساكنان بومي، اينويتها، در منطقه قطبي زندگي مي كنند كه به كشورهاي روسيه، كانادا، گروئنلند و آمريكا (آلاسكا) تعلق دارند. بوميان منطقه قطبي با نوميدي شاهد نابودي زيست محيط خود هستند.
فاتحان پايان دوره يخبندان
با پايان دوره يخبندان كشورهاي مجاور قطب شمال كه شامل آمريكا، روسيه، كانادا، نروژ و دانمارك مي شوند، همچون خرسهاي قطبي از خواب زمستاني بيدار و براي تقسيم ثروتهاي اين منطقه درگير رقابتي شديد با يكديگر شده اند.اما تغييرات آب و هوايي چه منافعي براي اين كشورها به دنبال خواهد داشت؟
در سيبري با گرم شدن هواي منطقه كشت گندم افزايش چشمگيري داشته و در سالهاي آينده روسيه چشم به برداشت فوق العاده گندم دوخته است. در گروئنلند كشاورزان دست به كشت سيب زميني و سبزيها زده اند كه مالاً آنان را از ورود مواد خوراكي در آينده بي نياز مي سازد.در نزديكي پايتخت گروئنلند، نووك، شركت آمريكايي آلكوا درصدد ساخت مجتمع عظيم آلومينيوم سازي است. برق لازم براي اين مجتمع از طريق آبهاي ذوب شده و جاري به دست خواهد آمد.
بر اثر ذوب لايه هاي ضخيم يخ، راههاي دريايي جديد پديد آمده اند كه به دنبال خود ساخت بندرهاي جديدي را در مناطق مورمانسك، چرچيل و هامرفست ضروري مي سازد.
به دنبال تغييرات اقليمي بيش از هر چيز قطب شمال منابع عظيم زيرزميني خود را آشكار ساخته است. دستيابي به ذخاير عظيم گاز و نفت سبب نزاعي بر سر مالكيت مناطق و مرزكشي جديد در قطب شمال شده است. بنا به برآوردهاي علمي 13 درصد از كل نفت جهان (90 ميليارد بشكه نفت) و 30 درصد از كل گاز طبيعي (47 بيليون مترمكعب) در منطقه قطب شمال قرار دارد. اكتشافات جديد در قطب شمال از زماني امكان پذير شدند كه پس از تغييرات اقليمي، سيستمهاي كنترل و رهياب ماهواره اي و يخ شكنهاي اتمي نيز به كمك بشر آمدند. تراژدي طبيعت در اين نكته نهفته است كه استفاده از نفت، گاز و ديگر سوختهاي فسيلي سبب گرمايش زمين و ذوب يخها در قطب شمال شده اند، اما اين پديده خود راه را براي دستيابي به گاز و نفت بيشتر ميسر ساخته است. آنچه در اين ميان فراموش شده همان طبيعت و دنياي وحش در قطب شمال است.
شنبه 13 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]