چطور بريادگيري خود مديريت كنيم؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چطور بريادگيري خود مديريت كنيم؟
مفاهيم- همشهري‌آنلاين- بهارك طالب‌لو*:
براي رسيدن به يادگيري مطلوب و موفقيت تحصيلي مي‌بايست بركليه مراحل و شرايط مؤثر برمطالعه مديريت كرد.

فرآيند مطالعه و يادگيري مطلوب با عوامل مختلفي نظير (اهداف، توانايي‌ها و استعدادهاي يادگيرنده، محتوا، فضا و شيوه مطالعه، بازه زماني مد نظر، ويژگي‌هاي روانشناختي و...) در ارتباط است، كه هر يك از آن‌ها به نوبه خود در جريان و چگونگي تحقق يادگيري نقش مؤثري دارند.

اگر مطالعه‌اي را كه منجر به يادگيري مي‌شود به صورت يك نظام كلي در نظر بگيريم در اين صورت هريك از عوامل گفته شده، اجزاء آن كل محسوب مي‌شوند كه به طور طبيعي و براساس قوانين و شرايط از پيش تعيين شده مشخص گرديده و با يكديگر در ارتباط خواهند بود. به گونه‌اي كه تركيب اجزاء با يكديگر، يادگيري فراگيران را در راه رسيدن به موفقيت جهت مي‌دهند. داشتن يك برنامه مطالعاتي منظم و مدون مهمترين عامل در هماهنگ كردن و سازماندهي اين عوامل است.

با آغاز سال تحصيلي داشتن يك برنامه مطالعاتي از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌شود. برنامه‌اي كه اجراي آن منوط به چند روز اول نباشد و بتوان به وسيله آن به مطالعات و يادگيري نظم بخشيد، از اتلاف وقت و انرژي جلوگيري كرد و به اهداف مد نظركه همان موفقيت تحصيلي است رسيد. [آشنايي با برنامه‌ريزي درسي]

نكته مهم در اينجا قبل از طرح هر برنامه‌اي، بررسي عادات مطالعه و ترك عادات نامطلوب تحصيلي است كه خود مي‌تواند مانع از پيشرفت شود، و مي‌بايست به تدريج و گام به گام ترك شوند.

بايد نسبت به تواناي‌ها و امكاناتي كه دراختيار است شناخت پيدا كرد و برنامه‌اي براساس ويژگي‌هاي فردي نوشت كه در آن قدرت انعطاف‌پذيري زياد و برطبق اهداف مد نظر باشد. شرط اجرايي بودن برنامه واقع‌بينانه بودن آن است. در نوشتن يك برنامه مطالعاتي:

قدم اول: تعيين اهداف

اولين قدم در نوشتن يك برنامه انتخاب هدف كلي است كه براساس آن مي‌توان برنامه موفقيت را طرح‌ريزي كرد. ( كسب معدل بالا، قبولي در تيزهوشان، موفقيت در آزمون ورودي دانشگاه‌ها در رشته مورد علاقه و....)
سپس نوبت به انتخاب اهداف جزئي است كه مي‌بايست قدم به قدم آنها را اجرا كرد تا به آخر راه موفقيت رسيد. هر هدف جزئي وظايف ويژه مختص فرايند يادگيري را بيان مي‌كند.

قدم دوم: اولويت بندي

برنامه خود را براساس برنامه هفتگي مدرسه تنظيم كنيد. دروس مورد مطالعه و كليه امكانات لازم را تعيين و از مهمترين تا كم اهميت‌ترين در برنامه مطالعاتي خود بنويسيد.
مطالعه دروس همان روز مدرسه، تكاليف فردا، انجام تمرينات، تست زدن، مرور و... را در برنامه مشخص كنيد.
اولويت بندي مطالعه دروس براي هر دانش‌آموز متفاوت است. نبايد كل روز را به خواندن يك درس اختصاص دهيد، بلكه مي‌توانيد بين 2 تا 3 در‌س را در روز براي مطالعه درنظر بگيريد.

از مطالعه دروس سنگين پشت سرهم خودداري كنيد. (قراردادن دروس عمومي كنار دروس اختصاصي) به طور مثال 2 درس اختصاصي، 1درس عمومي.

اگر هدف مطالعه براي كنكور است [چطور براي كنكور آماده شوم؟]، بهتر است سرفصل‌ها و كتاب‌هاي مربوط به هر درس را مشخص كنيد زيرا ممكن است براي يك سرفصل از يك درس مطاله چند كتاب نياز باشد.

با يك برنامه‌ريزي دقيق مطالعه دروس پايه را دركنار درس‌هاي پيش‌دانشگاهي در برنامه قراردهيد. در مقطع پيش دانشگاهي اولويت با درس‌هاي آن ترم و موفقيت در امتحانات است، پس آن‌ها را دقيق بخوانيد.

در برنامه، زماني را به مرور درس‌ها و تست زدن اختصاص دهيد. البته بعد از مطالعه كافي و تسلط بر مطالب مي‌بايست شروع به تست زدن كنيد. آخر هفته مي‌تواند زمان مناسبي براي جبران عقب افتادگي‌هاي درسي باشد.

قدم سوم: فعاليت‌هاي فوق‌برنامه

برنامه‌ريزي به معناي پيوسته و مداوم درس خواندن و ترك فعاليت‌هاي ديگر نيست. مي‌بايست كلاس‌هاي فوق برنامه وفعاليت‌هاي مورد علاقه خود را در برنامه قراردهيد. تخليه هيجاني از طريق بازي، گردش، ورزش و ... در كاهش استرس و داشتن آرامش براي يادگيري مؤثراست. مي‌توانيد زماني هم براي استفاده از كامپيوتر در نظربگيريد ولي به شرط انجام تكاليف و عقب نماندن از برنامه درسي.

قدم چهارم: مديريت زمان

اگر براي هر فعاليت يك بازه زماني مشخصي در نظر گرفته شود، مي‌توان به انجام كليه كارها در طول روز رسيد و از اتلاف وقت جلوگيري كرد. زمان مورد نياز براي مطالعه بر اساس مقاطع تحصيلي و توانايي هر فرد متفاوت مي‌باشد.

اگر مجموع ساعات مطالعه خود را در هر روز بدست آوريد، مي‌توانيد ميانگين ساعات مطالعه روزانه خود را حساب كنيد. اگر در روزهاي اول ساعت‌هاي طولاني به مطالعه بپردازيد به مرورخسته مي‌شويد، بايد از زمان كم به زمان زياد شروع به مطالعه كنيد و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد.

با توجه به تفاوت در مقاطع تحصيلي از 45 دقيقه تا 2 ساعت زمان مي‌توان به مطالعه يك درس اختصاص داد. به طورمثال: (ابتدايي و راهنمايي 45 دقيقه، دبيرستان 1ساعت، كنكور تا1:30ساعت براي هر درس). [چطور براي كنكور آماده شوم؟]

قدم پنجم: استراحت در فواصل مطالعه

اگر ساعات اوليه مطالعه خود را با ساعات آخر مطالعه مقايسه كنيد متوجه خواهيد شد كه آن دقت لازم را نخواهيد داشت و خسته مي‌شويد. مهمترين عامل در برنامه مطالعاتي مشخص كردن زمان‌هايي براي استراحت ما بين مطالعه دروس است.

ساعت‌ها مطالعه مداوم ميزان يادگيري را پايين مي‌آورد. در آغاز مطالعه ميزان توجه و تمركز بالاست و به تدريج كم مي‌شود و اين در سنين مختلف متفاوت است. اگر ما بين هرنيم تا يك ساعت مطالعه 15 تا 20 دقيقه استراحت كوتاهي قرار دهيد، مي‌توانيد توجه و تمركز خود را تا پايان روز در حد بالايي نگه داريد. البته مبحث درسي را نبايد نيمه رها كرد. فراموش نشود 6 تا 8 ساعت خواب در شبانه روز لازم است.

در بازه زماني استراحت ما بين مطالعه دروس:

* از يك تغذيه مناسب استفاده كنيد. (ميوه، آب‌ميوه، ...)
* محيط مطالعه خود را ترك كنيد.
* فعاليت‌هاي ذهني (بازي‌هاي كامپيوتري، تماشاي فيلم،... ) انجام ندهيد.

قدم ششم: ارزيابي از برنامه

با داشتن يك برنامه منظم مي‌توانيد تغييرات و پيشرفت‌هاي درسي خود را بررسي كنيد و به نقاط ضعف و قوت خود پي ببريد. در آخر هر هفته به ارزيابي از برنامه خود بپردازيد تا موانعي را كه منجر به عدم اجرا برنامه شده است، شناسايي و در جهت رفع آن اقدام كنيد. با محاسبه ساعات مطالعه در آخر هر هفته و مقايسه هفته‌ها با يكديگر مي‌توانيد از روند مطالعه خود آگاهي پيدا كنيد، و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد، به گونه‌اي كه هر روز از روز قبل بهتر و هر هفته از هفته قبل پر بارتر باشد. براي اين كار بهتر است برنامه خود را ثبت كنيد، تا بهتر بتوانيد بر روند مطالعه كنترل داشته باشيد.

قدم هفتم: مكان مطالعه

انتخاب مكان مطالعه در يادگيري مؤثر است و مي‌بايست:

1. مكان مشخصي براي مطالعه در نظر بگيريد و مكان‌هايي كه منجر به حواس پرتي مي‌شود، را ترك كنيد.

2. ميز مطالعه خود را شلوغ نكنيد، فقط وسايل و كتاب‌هاي مورد نياز براي مطالعه را نزديك خود قراردهيد.

3. نور و هواي اتاق مطالعه خود را تنظيم كنيد. [چطور نورپردازي خوب در خانه داشته باشيم؟]

4. صندلي مناسب انتخاب كنيد. در حالت دراز كشيده مطالعه كردن، ميزان تمركز را كاهش مي‌دهد.

5. درهنگام مطالعه نبايد خوراكي مصرف كنيد.

قدم هشتم: تغذيه مناسب

تغذيه مناسب از عوامل مؤثر در تقويت حافظه مي‌باشد.

* پيروي از الگوي غذايي غيرطبيعي و داشتن رژيم هاي نامناسب مي تواند منجربه ضعف، خستگي، افسردگي، نداشتن تمركز، كاهش قدرت يادگيري و... شود.

* سنگين شدن معده و خوردن غذاهاي چرب فعاليت ذهني شما را كاهش مي دهد.

* كساني كه تصور مي كنند با خوردن قهوه مي توانند ساعات زيادي را به مطالعه بپردازند، اين را بايد بدانند كه اگرچه كافئين موجود درقهوه به فرد انرژي مي دهد ولي كوتاه مدت است و به زودي اثر آن از بين مي رود.

* مصرف مواد پركالري مثل خوردن كيك، شيريني، شكلات براي صبحانه از ميزان تمركز شما مي‌كاهد.

* خوردن يك ليوان آب هويج، موز، كنجد، بادام، گردو براي تقويت حافظه [براي تقويت حافظه و تمركز حواس چه بايد كرد؟] توصيه مي‌شود. [هويج بخور، فراموشي نگير!]

قدم نهم: روش مطالعه

براي يادگيري مطلوب مي‌بايست روش‌هاي مطالعه مؤثر را فراگرفت. بايد به جاي حفظ طوطي‌وار مطالب مفهومي آنها را خواند. روش‌هاي صحيح خلاصه برداري، نكته كليدي، تصويرسازي ذهني، يادداشت برداري، .... را بياموزيد و هنگام مطالعه فعال باشيد.

قدم دهم: كاهش استرس

نداشتن استرس - اضطراب و اعتماد به توانايي‌ها عامل مهم در موفقيت است. به جاي اينكه هميشه به اين مطلب فكر كنيد كه زمان كم داريد، مطالب زياد است، و جمله نمي‌توانم را تكرار كنيد بهتر است با يك برنامه‌ريزي درست پيش رويد و نگذاريد استرس ياد نگرفتن بر شما غالب شود. [چطور بر استرس غلبه كنيم؟]

در نتيجه با يك برنامه‌ريزي صحيح مي‌توان بر يادگيري خود مديريت كرد. زياد مطالعه كردن مهم نيست، مفيد درس خواندن هر چند كم مهم است. نگرش مثبت نسبت به توانايي‌ها و استعدادها در يادگيري مؤثراست. پس بايد به خود اعتماد داشت.

*كارشناس ارشد برنامه‌ريزي آموزشي
جمعه 12 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 71]