مهمترین وعمومی ترین سنن ازدواج در خانواده های ایرانی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: وَ مِن آياتِه اَن خَلَقَ لَكُم مِن اَنفُسِكُم اَزواجاً لِـتـَسكنوا اِليَها و جَعـَل بَـينَـكـُم مَودَّة وَ رَحمَـةً اِن فِي ذلِكَ لِآيات لِقومٍ يـَتـَفـَكَّرونَ"

" يكي از آيات و نشانه هاي لطف الهي آن است كه براي شما از جنس خودتان جفتي بيافريد كه در كنار او آرامش يافته و ميان شما انس و دوستي و رحمت برقرار نمود كه اين نيز براي مردمان متفكر و آگاه از نشانه ها ي علم و حكمت آشكاراست ". ( سوره روم 21 )

ازدواج و تشكيل خانواده سنگ بناي هرجامعه ي بزرگ انساني است كه در انجام وظايف فردي و روابط اجتماعي آنها نقش اساسي و بنيادين دارد و يكي از مهم ترين و زيباترين سنن اجتماعي انسان ها در طول تاريخ است كه ريشه در فطرت و آفرينش ويژه ي آدمي دارد و تأمين كننده و تعديل كننده ي بسياري از نيازهاي رواني ، عاطفي ، اجتماعي ، اخلاقي ، اعتقادي و حتي اقتصادي انسان مي باشد كه در اسلام بسيار مورد تأكيد قرار گرفته است.

اما بايد اذعان نمود ازدواج اين امر الهي ، اجتماعي و پديده ي جهاني كه همه ي جوامع سالم بشري و اديان آسماني بر آن تأكيد داشته و خود نيز ، موضوعي ساده و مقدس است ، در عين حال يك پديده ي فرهنگي هست كه نزد هر ملتي رنگ خاصي به خود گرفته است . در كشور ما با وجود عقايد، الگوها و سنت هاي اصيل و ساده ي اسلامي براي ازدواج ، متأسفانه در حال حاضر اين ارزش متعالي و مقدس در چنگال آداب و رسوم غلط و ضد ارزش ها گرفتار شده است و در طول زمان دستورات ساده ي اسلام و سنن حسنه ي پيامبر گرامي و ائمه اطهار از روي عدم آگاهي ، مطابق تمايلات و سليقه افراد مختلف جهت داده و چيزي به آن اضافه شده است . بدان گونه كه امروز ازدواج جوانان در ميهن اسلامي ما بيش از آن كه بُعد مادي و اقتصادي داشته باشد ، ريشه در ابعاد فرهنگي و فكري دارد كه تار و پود آن به صورت دامي از ملا ك ها و آداب و رسوم غلط ، تشريفات و توقعات بيجا و بعضاً خرافي است كه غالباً محصول چشم و هم چشمي و رقابت هاي مخرب ، تقليدهاي كوركورانه ، مسخ هويت و كرامت انساني است.

برخي از مهم ترين و عمومي ترين آداب و رسوم وسنت هاي ازدواج بين خانواده هاي ايراني:

1) ازدواج تحميلي

با اين كه خوشبختانه با افزايش دانش و بينش جوانان و خانواده ها ، از شدت اين مسئله كه برخلاف اصول اخلاقي و اجتماعي و احكام اسلامي است ، كاسته شده ، اما هنوز هم در برخي مناطق ، پدر و مادر و نزديكان داماد ، هر دختري را كه پسنديدند و پيشنهاد نمودند بدون نظر خواهي معقول از پسر، او را مجبور به ازدواج با آن شخص مي كنند و بعضي پسرها هم بدون توجه به مشكلات بعدي به راحتي مي گويند هر كه را شما بخواهيد و هرچه شما بگوييد! در اين خانواده ها عموماً وضع دختران و مجبور كردن آنها به ازدواج هاي تحميلي ، بسيار وخيم تر است.

2) شيربهادر بعضي شهرها و روستاها رسم غلط بر آن است كه قبل از عروسي براي تهيه مقداري از جهيزيه ، از داماد مبلغي پول نقد به عنوان شيربها مي گيرند كه خود مانع و مشكل بزرگي براي خانواده هاست و يكي از آسيب هاي كوچك آن اين است كه خانواده ي داماد درمقابل ، عموماً انتظار دارند كه جهيزيه مفصلي باز گردانده شود. كاش اين افراد لحظه اي مي انديشيدند كه شير مادر چيزي نيست كه قابل خريد و فروش باشد.

مهريه

مهريه يك سنت حسنه ي اسلامي است كه از زمان پيامبر اكرم ( صلي الله عليه واله وسلم ) وجود داشته و تعيين آن مورد تأكيد است . با اين كه عده اي مي گويند مهريه را چه كسي داد و چه كسي گرفت ، پرداخت آن عندالمطالبه بر ذمه ي داماد است ؛ يعني هرگاه زن طلب مهريه كرد شوهر بايد آن را پرداخت كند . در قديم مهريه عموماً ساده و براساس دستورات اسلامي ، به روال مِهرالسُنه ي حضرت فاطمه زهرا ( س) بوده است ، اما متأسفانه امروزه بسياري از مردم ، اين سنت پسنديده را مطابق با تمايلات خود جهت داده اند و مهريه را به عنوان ارزش يك دختر تلقي مي كنند و به اشتباه مهريه سنگين را پشتوانه اي محكم و تداوم بخش در زندگي زناشويي مي پندارند. چرا بايد بعضي دختران به بالا بودن نامعقول مهريه خود افتخارنمايند؟ مگر الگوي زنان ما فاطمه زهرا (س) نيست ؟ و مگر الگوي ازدواجي كه خدا و رسول خدا و ائمه اطهارمي پسندند وعقل بر آن صحه مي گذارد و رضايت خلق خدا را فراهم مي سازد، ازدواج بزرگ مرد تاريخ اسلام حضرت علي ( ع ) با فاطمه زهرا (س) نيست كه با نهايت تأسف برخي ازدواج ها با تمام محسنات داماد ، به علت عدم توافق بر سر مهريه و مبلغ آن ، صورت نمي گيرد.
اين دسته از والدين را بايد آگاه كرد كه دختر ، و زندگي او كالاي مورد معامله نيست تا بر سر مبلغ مهريه اش بحث كنند و بايد بدانند كه طلب كردن مهريه ي سنگين، نشانه عدم اعتماد و اطمينان كمتر است و بهانه اي براي ايجاد انتظار نامعقول و جهيزيه ي خارج از توان ، كه همه ي اينها از آفت هاي ازدواج و آسيب هاي فرهنگي و اجتماعي آن محسوب مي شوند.

3) جهيزيه

جهيزيه بايد سبك ، ساده و در حد ضروريات اوليه ي شروع زندگي جديد باشد همان گونه كه جهيزيه حضرت فاطمه زهرا( س) به روايتي هفده قلم بوده است كه در آن زمان به 63 درهم خريداري شده است و اين هم از سنت هاي حسنه ي اسلامي است كه به تدريج از هدف اصلي دورشده و متأسفانه در زمان ما يكي از مشكلات ازدواج شده است ، بدانگونه كه برخي خانواده ها به جهيزيه عروسشان با وسواس توجه مي كنند و اگر آن را نپسنديدند مايه ي سرشكستگي خود و خانواده خود تصور مي كنند و ارزش عروس خود را با وجود فضائل اخلا قي فراوان به جهيزيه اش مي شناسند! و توقع دارند كه به اصطلاح از شير مرغ تا جان آدميزاد همراه خود بياورد ! تا جايي كه ديده شده است پدري يكي از كليه هاي خود را براي تهيه جهيزيه دختر خود فروخته است و يا دختري به علت فقر و عدم توانايي تهيه ي جهيزيه ، از ازدواج صرف نظر كرده است . به علاوه بسيار مشاهده مي شود كه بعضي از وسايلي كه به عنوان جهيزيه با هزينه هاي كمرشكن تهيه شده است، سال ها دست نخورد ه مانده و فقط به نمايش درآمده است .

4) تجمل و تشريفات دست و پاگير

بايد نهضتي برضد ازدواج هاي پر خرج و تشريفاتي به وجود آورد كه هزينه هاي زيادي را مي بلعد و نابود مي كند و انگيزه اي جز چشم و هم چشمي و رقابت هاي مخرب ندارد. بايد با الهام از دستورات عالي اسلام با هرگونه تجمل پرستي و خرج تراشي هاي بي دليل در امر ازدواج به شدت مبارزه كرد. بايد در فرهنگ عمومي اين باور ايجاد شود كه خرج تراشي و هزينه هاي زياد در مراسم مختلف ازدواج نه دليل شخصيت ، نه نشانه ي آبرو و نه موجب تحكيم پيوند زناشويي است . ريشه ي بسياري از كدورت ها ، اختلافات خانوادگي و جدايي ها را بايد در همين آداب و رسوم غلط ، در همان شب هاي جشن و سرور پرخرج ، تقيد به مشتي آداب و رسوم غلط و توقعات بيجا و توجه افراطي به ظواهر مادي به هنگام خواستگاري جستجو كرد. افسوس كه تقليدهاي كوركورانه ، چشم و هم چشمي ها، آبروهاي خيالي بدتر از هر بي آبرويي و خواب هاي خرگوشي مرگبار، بعضي مغزها را منجمد كرده و از درك حقايق و واقعيت هاي ازدواج باز داشته است كه حاصلي جز اضطراب ، افسردگي ، تظاهر و زندگي بي روح و نشاط و اختلالات عصبي و رواني ندارد.
اما در پيوندي كه دختر و پسر از روي شناخت ، با يكديگر صميميت و تفاهم داشته و والدين آنها بدون سختگيري هاي بيجا و پس از مشاوره و بررسي آن را تصويب مي كنند و در يك محفل شاد و دوستانه و صميمانه برگزار مي شود، نيازي به تشريفات كمرشكن ، پيرايه هاي ابلهانه ، تجملات و مخارج رويايي و افتخارات موهوم ندارد. مسلم است كه در چنين ازدواجي ، كه بهتر است آن را ازدواج اسلامي و طبيعي بناميم ، نه از مهريه هاي كمرشكن و جهيزيه هاي ريز و درشت خبري هست ، نه از شيربها و طلا و ات زياد و گران قيمت و هداياي سرسام آور و آينه شمعدان هاي غير ضروري ، خريدهاي آن چناني قبل از عقد براي عروس و خانواده ي او ، تقديم و ارسال هدايا در اعياد و روزهاي خاص و بالاخره تشريفات و اسراف هاي مراسم عقد و عروسي با هزينه هاي سنگين و...

نكته عجيب و قابل تأمل و تحقيق اين است كه گروه عمده اي از خانواده ها كه از اين پيرايه ها و تشريفات زايد و كمر شكن شكايت دارند، ناله مي كنند و درمقام بحث با اين گونه آداب و رسوم غلط و دست و پا گير مخالفت مي ورزند ، در عين حال غالباً به آنها پاي بندند و زماني كه خود به عنوان والدين پسر يا دختر در موقعيت قرار مي گيرند صورت مسئله را پاك كرده در دام آن تارهاي عنكبوتي افتاده و به مصيبت و خطا گرفتار مي شوند . شايد بتوان گفت كه يكي از دلايل اين تضاد عقيده و عمل ، عدم شهامت كافي و ضعف اراده و تفكر و ايمان آنها به مبارزه و شكستن سنت ها و آداب و رسوم موهوم وغلط است.

فرانسيس بيكن فيلسوف انگليسي قرن 17 ميلادي ، خطا هاي مبتلا به ذهن آدميان را كه در تحصيل علم و آگاهي و كشف حقيقت ، مايه گمراهي انسان مي شوند بت ناميده و از آنها به عنوان بت هاي طايفه اي ، شخصي ، بازاري و نمايشي نام برده است. اين گونه آداب و رسوم و سنت هاي ناپسند و انحراف از فطرت خداوندي و اسلامي را نيز از جمله بت هاي فرهنگي و فكري امروز ميهن اسلامي مي توان ناميد كه نياز به بت شكن و قهرمان هاي فرهنگي و فكري دارد و درمانش هم بازگشت به سنن اصيل اسلامي است

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 134]