راه‌اندازي بخش اكوجنيني در بيمارستان قلب شهيد رجايي‌ جلوگيري از تولد نوزادان‌ با نارسايي‌ جدي قلب‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: راه‌اندازي بخش اكوجنيني در بيمارستان قلب شهيد رجايي‌ جلوگيري از تولد نوزادان‌ با نارسايي‌ جدي قلب‌
جام جم آنلاين: از آنجايي كه قلب ارگان كاملا پيچيده‌اي است، در هفته‌هاي اوليه بارداري امكان بروز اشكالات زيادي در شكل‌گيري آن وجود دارد. اين‌گونه مشكلات مادرزادي شامل ايجاد خطراتي در قلب و نيز ايجاد ارتباط غيرعادي بين قسمت‌هاي راست و چپ قلب و بالاخره تغيير شكل دريچه‌هاي قلب مي‌شود.

اين در حالي است كه در صورت تشخيص بموقع اين بيماري‌ها در دوران جنيني علاوه بر درمان سريع، در صورت پيچيده بودن عارضه با هماهنگي پزشكي قانوني و نظر خانواده اجازه ختم بارداري صادر مي‌شود.

براساس آمارهاي جهاني از هر هزار تولد تقريبا 8 نوزاد دچار بيماري‌هاي قلبي مادرزادي هستند كه ممكن است خفيف تا شديد باشد.

در واقع بيماري‌هاي مادرزادي قلب هنگام رشد جنين در رحم مادر به وجود مي‌آيد و معمولا هم دليل آن ناشناخته است (هرچند گاهي به علت اختلالات ژنتيك است؛ اما اغلب موارد به اين دليل نيست).

آنچه در بيماري‌هاي مادرزادي قلب مشترك است، روند رشد غيرطبيعي و ناقص قلب و يكي از نشانه‌هاي رايج اين بيماري صداي غيرعادي قلب است كه هنگام معاينه پزشكي مشخص مي‌شود.

پيشگيري از تولد نوزادان‌ با مشكلات قلبي‌

با توجه به اهميت آگاهي بموقع از مشكلات و بيماري‌هاي قلب حتي پيش از تولد، بخش اكوجنيني قلب در بيمارستان قلب شهيد رجايي راه‌اندازي شده است.به گفته دكتر آويسا طبيب، معاون پژوهشي بيمارستان قلب شهيد رجايي، از آنجايي‌كه مقوله طب كودكان از بزرگسالان كاملا جداست، اكوكارديوگرافي جنين نيز با دستگاه‌هاي پيشرفته اكوكارديوگراف انجام مي‌شود كه معمولا يك تا يك ساعت و نيم زمان مي‌برد.

دكتر طبيب مي‌افزايد: البته انجام اكوكارديوگرافي جنين دانش و تكنيك خاصي را مي‌طلبد كه در حال حاضر زمينه‌هاي انجام آن به صورت گسترده فراهم نيست. به اين منظور در نظر داريم با برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي زمينه‌هاي انجام گسترده آن را فراهم كنيم.

وي با بيان اين كه در حال حاضر بيماري‌هاي مادرزادي قلب قابل درمان است و بسياري از بيماري‌هاي پيچيده قلبي مي‌توانند از زندگي طبيعي برخوردار باشند، مي‌گويد: در حالي كه تعداد محدودي از بيماري‌هاي قلب در حال حاضر در كشور علاجي ندارند و در خارج از كشور نيز با مرگ‌ومير بالايي همراه هستند، در صورت تشخيص اين بيماري‌ها در دوران جنيني و با هماهنگي پزشكي قانوني و نظر خانواده اجازه ختم حاملگي صادر مي‌شود.

روشي بي‌خطر براي مادر و جنين‌

در روش‌هاي تصويربرداري پزشكي، امواج فراصوت از طريق وسيله‌اي در دست پزشك يا راديولوژيست، به بدن بيمار فرستاده مي‌شود و بازتاب اين امواج از بدن‌ به صورت تصاويري مقطعي نمايان مي‌شود.

با توجه به اين‌كه امواج فراصوتي براي انسان ضرر ندارد، از اين روش بويژه در بررسي سلامت جنين در دوران بارداري استفاده مي‌شود ولي ديگر انسان‌ها هم ممكن است به دلايل مختلف نياز به اين روش‌ها پيدا كنند.

به‌ عنوان مثال، در بررسي احتمال سرطان سينه در خانم‌هاي جوان، بهتر از ماموگرافي عمل مي‌كند. همچنين در بررسي پروستات، كليه‌ها، كبد و مجاري صفراوي، همچنين دريچه‌هاي قلب، روش مناسبي است.

اكوكارديوگرافي در واقع روشي از سونوگرافي است كه در بررسي قلب، ساختمان و حركات آن و عروق بزرگ استفاده مي‌شود. برخلاف عكسبرداري اشعه X ، CT و MRI با كمك اكوكارديوگرافي مي‌توان از حركات قلب و عملكرد دريچه‌هاي آن نيز تصاويري به دست آورد.

شايد پرسش مهمي كه در زمينه استفاده از اين روش مطرح است، احتمال آسيب‌رساني آن است. البته به گفته دكتر طبيب اكوكارديوگرافي جنيني خطري براي مادر و جنين به دنبال ندارد و با وجود آن‌كه جنين به صورت مداوم در حال حركت است، در نتيجه براي اكوكارديوگرافي بايد تلاش شود تا نماي مورد نظر به دست آيد. خوشبختانه تا به حال هيچ عارضه‌اي ناشي از انجام سونوگرافي و اكو قلب در كودكان گزارش نشده است.

دكتر طبيب با اشاره به ريسك فاكتورهاي بروز بيماري‌هاي قلبي مادرزادي، مي‌گويد: در صورت وجود سابقه فاميلي ابتلا به بيماري‌هاي قلبي مادرزادي، اكوكارديوگرافي جنين لازم است. همچنين در مادران مبتلا به بيماري‌هاي متابوليك مانند ديابت، احتمال تولد نوزاد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي بيشتر است.

سابقه بروز بيماري‌هاي عفوني، سقط‌هاي مكرر، نازايي مادر پيش از بارداري و مصرف دارو بويژه داروهاي اعصاب در مادران، انجام اكوكارديوگرافي را ضروري مي‌كند.

به طور كلي، هنگامي كه با كنترل روتين مادران ضربان قلب نامنظم جنين تشخيص داده شود، بررسي ساختمان قلب جنين ضرورت مي‌يابد. همچنين در صورتي كه حين سونوگرافي‌هاي روتين متوجه آنرمالي در قسمت‌هاي مختلف بدن شوند بررسي قلب جنين لازم است.

بازگرداندن ضربان قلب جنين به حالت طبيعي‌

با تشخيص اختلال در ضربان قلب جنين، مي‌توان با تجويز دارو ضربان را به حالت طبيعي يا نزديك به طبيعي رساند. همچنين با تشخيص بيماري‌هاي قلبي قبل از تولد زمينه براي درمان بيماران پس از تولد فراهم مي‌شود.

دكتر طبيب با اشاره به اين نكته مهم كه نمي‌توان از بروز بيماري‌هاي قلبي در جنين جلوگيري كرد، مي‌گويد: بيماري‌هاي قلبي مادرزادي تحت عوامل مولتي فاكتوريال از جمله ارث و عوامل محيطي بروز مي‌كند، بنابراين نمي‌توان از آنها جلوگيري كرد. تنها با اكوكارديوگرافي قلب جنين مي‌توان آنها را تشخيص و نسبت به درمان بهنگام اقدام كرد.

به گفته وي، در حال حاضر درمان نارسايي‌ها و اختلالات ضربان قلبي جنين در كشور بخوبي انجام مي‌شود؛ اما در زمينه اختلالات ساختمان قلب هنوز اقدامي نشده است. اين در حالي است كه در خارج از كشور بررسي‌هايي در زمينه درمان تنگي عروق جنين در حال انجام است.

اكوجنيني از چند سال گذشته به طور محدود در بخش راديولوژي بيمارستان قلب شهيد رجايي انجام مي‌شد؛ اما اخيرا اين بخش به طور مستقل در بخش اطفال راه‌اندازي شده است. در ضمن اگرچه در حال حاضر اكو جنيني تقريبا به صورت محدود در مراكز خصوصي انجام مي‌شود، اما در مراكز دولتي، بيمارستان شهيد رجايي در اين امر پيشگام بوده است.

انجام اكوجنيني از هفته 18 بارداري‌

درست است كه اكوجنيني روشي بسيار مهم و الزامي براي پيشگيري از تولد نوزادان مبتلا به نارسايي‌هاي جدي قلب است، اما در موارد غيرضروري توصيه نمي‌شود.

دكتر طبيب با بيان اين‌كه اكوجنيني معمولا اولين روش تشخيص و پيگيري بيماري‌هاي مادرزادي است، مي‌افزايد: اكوجنيني معمولا از هفته 18 بارداري انجام مي‌شود. البته اين عمل برخلاف سونوگرافي كه بيشتر در زنان باردار به صورت متوالي انجام مي‌شود، در موارد غيرضروري توصيه نمي‌شود.

به اين ترتيب، در صورتي كه با انجام اكوجنيني بيماري قلبي در جنين تشخيص داده شود و اين بيماري از جمله بيماري‌هاي پيچيده قلب باشد كه نتوان پس از تولد آن را درمان كرد، با هماهنگي پزشكي قانوني اجازه ختم بارداري داده مي‌شود.

وجود اين روش تشخيصي از آنجا اهميت مي‌يابد كه بدانيم احتمال بروز بيماري‌هاي قلبي مادرزادي، 8 در هزار تولد زنده است.

دكتر پريدخت داور، فوق‌تخصص قلب كودكان با بيان اين مطلب مي‌افزايد: در حال حاضر اكوكارديوگرافي قلب جنين كمتر از 20 هزار تومان براي خانواده‌ها هزينه دربردارد. البته از آنجايي كه اين امر تاكنون رايج نبوده، تعرفه ثابتي براي آن تعريف نشده است؛ اما از وزارتخانه درخواست شده كه تعرفه‌اي براي آن در نظر بگيرد.

بهاره صفوي‌
شنبه 6 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 101]