بررسي بانكداري نوين الكترونيكي در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:سازمان خبری اقتصاد ایران: بررسي بانكداري نوين الكترونيكي در ايران
بانكداري الكترونيكتهران - خبرگزاري اقتصادي ايراناكونيوز:بيش از يك قرن قبل از اينكه بانكي در ايران ايجاد شود امور مالي مردم توسط صرافي‌ها انجام مي‌شد و آنها نيز به سبك قديم و سنتي كار مي‌كردند.

به گزارش خبرگزاري اقتصادي ايران،در آن زمان وقتي حواله‌هاي دولتي به صراف‌ها داده مي‌شد آنها موظف بودند كه آن حواله‌ها را وصول كنند كه بعد از تاسيس بانك اين كار را آنها انجام مي‌دادند، ساير امور صرافي‌ها خريد و فروش و ارسال براي خريد و فروش ارز و دادن قرض‌هاي كوتاه مدت و بدون وثيقه بود هر چند در دادن قرض مردم عادي نيز شريك صرافي‌ها بودند اما صراف‌ها معاملات ديگري را نيز انجام مي‌دادند كه در تمام آن عمليات با بانك شاهنشاهي به رقابت مي‌پرداختند.

پيشرفت بانك‌ها از ابتدا در همه جوانب نبود اما به مرور آنها با غلبه بر مشكلات توانستند در صحنه‌هاي دولتي نتوانستند صراف‌ها را از ميدان به در كنند شايد يكي از دلايل اين باشد كه بانك‌ها با وجودي كه نگاهي مدرن به سيستم پولي داشتند به نوعي از بنيه مديريتي قوي برخوردار نبودند و صرفا يك كپي از نمونه‌هاي خارجي به شمار مي‌رفتند كه سعي مي‌كردند مثل آنها رفتار كنند.

از زمان تاسيس بانك در ايران تاكنون صدها مورد شيوه و فرم خدمات‌دهي به مشتريان عرضه شده است، اما امروزه و در دنياي ديجيتال كارت‌هاي اعتباري و بانكداري آنلاين بانكداري در كشور ما هنوز به روش‌هاي گذشته و قديمي اداره مي‌شود و حتي ارائه تكنولوژي‌هاي جديد نيز تنها ساختمان‌ها و شكل‌ها را تغيير داده و در عمق كاري و خدمات‌رساني بانك‌هاي ما آن طور كه بايد رشد مناسبي نداشته است.

روند كامپيوتريزه كردن بانك‌هاي ما از چند سال قبل و به دنبال موج اتوماسيون‌سازي ادارات دولتي آغاز شد. در اين زمان استفاده از تجهيزات الكترونيك كه عموما در بانك‌هاي خارجي مورد استفاده قرار گرفته بود به تدريج در شعب داخل كشور معمول شد، اما از آنجا كه يك برنامه جامع و يكپارچه براي كامپيوتري كردن وجود نداشت در بسياري موارد اشكال بانكداري سنتي برطرف نشد در حالي كه هدف از بانكداري الكترونيك استفاده سريع‌تر و راحت‌تر مشتريان از خدمات بانكداري الكترونيكي بود كامپيوتر هم به چرخه بروكراسي اداري بانك‌هاي ما اضافه شد و به اين ترتيب اگر قرار بود كارمند بانك ابتدا يك حواله را در سه نسخه تنظيم و مهر و امضا كند و بايگاني كرده و به مشتري تحويل دهد يك چرخه ثبت در كامپيوتر نيز به آن اضافه شده است، اين موضوع باعث اين مي‌شد كه مشتريان مدت زيادي را در بانك‌ها بگذرانند و عملا وقت و هزينه بيشتري تلف مي‌شد.

موضوع ديگري كه در اين‌باره دخيل است اينكه در مواردي مديران برخي بانك‌ها نسبت به استفاده از اين تكنولوژي‌ها نرمش از خود نشان مي‌دادند، اما ناآشنايي كارمندان بانك‌ها با تكنولوژي‌هاي پيشرفته مثل كامپيوتر و حتي استفاده از اينترنت و دستگاه‌هاي هوشمند باعث مي‌شد كه ايده استفاده سريع از يك شيوه ديجيتالي با تاخير به اجرا درآيد.

در حقيقت تا همين چندي قبل براي كارمندان بانك‌ها هيچ گونه سيستم آموزش كامپيوتر و نرم‌افزارهاي كامپيوتري در نظر گرفته نشده بود به همين دليل براي نصب يك نرم‌افزار روي يك شبكه بانكي نيازمند برگزاري كلاس‌هاي آموزشي كارمندان بانك‌ها نيز بود. البته در اين ميان اين مشكل فقط كارمندان بانك‌ها نبودند بلكه خدمات گيرندگان يعني مردم نيز عملا اين منسوخ شدن روش‌هاي كهنه را حس كردند.

به عنوان مثال وقتي يك مشتري از كارت هوشمند بانك‌ها استفاده مي‌كند و وقتي پولي به حساب ايشان واريز مي‌شود و صورتحساب خود را از دستگاه خودپرداز مي‌گيرد فقط مبلغ را اعلام مي‌كند و حرفي از واريز از كجا و چگونه نمي‌دهد و مشتري مجبور است مثل ده سال يا بيست سال قبل براي آگاهي از حساب بانكي به يكي از شعب منتخب كه اين سيستم را دارند مراجعه كند تا از اطلاعات حساب كامل‌تر مطلع شود.

بانكداري نوين با زيربناي الكترونيكي

خودپردازها كه از چند سال قبل به عنوان نمادي از بانك‌داري نوين الكترونيكي در كشور در حال رشد و نمو هستند، سال‌ها است در كشورهاي خارجي به عنوان يكي از ابتدايي‌‌ترين تسهيلات بانك‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند در حالي كه روش‌هاي ديگر بانك‌داري الكترونيكي به خصوص استفاده از كارت‌هاي اعتباري و پرداخت و دريافت آنلاين در كشور ما اساسا به طور كامل جا نيفتاده است.

عدم رواج كارت‌هاي اعتباري در كشور نه تنها مشكلات بسياري را براي پرداخت‌هاي بين‌المللي به وجود آورده بلكه عملا هنوز در بانك‌هاي ما شيوه‌هاي مراجعه حضوري به صرافي‌ها در يك قرن قبل تداعي مي‌شود البته ما در زمينه پيشرفت بانك‌داري الكترونيك قدم‌هايي برداشته‌ايم، اما همين پيشرفت حداقل در امر الكترونيكي كردن بانك‌هاي ايراني بدون هماهنگي و يك‌پارچگي انجام گرفته در حالي كه امروزه در بانك‌داري نوين دنيا شما در عرض چند دقيقه و در منزل يا محل كار خود و از پشت دستگاه كامپيوتر از يك حساب در بانك جداگانه به يك حساب در بانك ديگر مبلغي واريز مي‌كنيد يا در عرض چند ثانيه پول يك كتاب يا يك دستگاه را پرداخت كرده و چند ساعت بعد آن را تحويل مي‌گيريد.

در اينجا براي واريز مبلغ از حسابي در يك بانك به حسابي ديگر در همين بانك مثلا شهرستان نياز به حضور فيزيكي و چندين مدرك كتبي داريد و در حقيقت متاسفانه بسياري از بانك‌ها اصلا به اين موضوع توجه نمي‌كنند كه در سيستم‌هاي نوين اصلا احتياجي به حضور مشتري در بانك نيست.

راهكارهاي اساسي حل مشكلات بانكداري نوين

در‌حال‌حاضر دو موضوع اساسي پيش روي بانك‌داري نوين وجود دارد كه يكي مربوط به بستر مخابراتي كشور مي‌شود و يكي اين كه مشكلات بانك‌ها با خصوصي‌سازي و ايجاد بانك‌هاي خصوصي با زيربناي الكترونيكي تا اندازه‌اي مشكلات ما را حل خواهد كرد؛ چرا كه علاوه بر مشكلاتي كه در زمينه الكترونيكي كردن امور وجود ندارد در ديگر موارد خدمت‌رساني نيز بانك‌هاي ما دچار ضعف شديد هستند كه با تصميم‌ دولت در خصوص‌سازي بانك‌ها كه در اصل 44 نيز بر آن تاكيد شده است خيلي زودتر به نتيجه خواهيم رسيد.

مشكل بعدي كه بانك‌ها با آن مواجه هستند و بايد رفع شود نبود

زير ساخت‌هاي مخابراتي قوي براي انتقال سريع و امن ديتاي مورد نظر بانك‌ها و نبود امضاي ديجيتالي دو موضوع كليدي به شمار مي‌رود. شايد به خاطر همين موضوع است كه بسياري از بانك‌ها با وجود استفاده از نيروي متخصص IT نمي‌توانند از ويژگي‌ها و توانايي‌هاي آنان بهره بگيرند چون قبل از همه اينها بايد يك شبكه قدرتمند سريع و بسيار امن براي انجام تبادلات مالي وجود داشته باشد كه هم‌اكنون اين شبكه وجود ندارد البته ايجاد شبكه و زيرساخت وظيفه بانك‌ها نيست در حقيقت اگر بانك‌ها در اين سال‌ها به جاي سرمايه‌گذاري پراكنده در اين زمينه با مخابرات كشور به توافق مي‌رسيدند، نتيجه بهتري كسب مي‌شد.

هم‌اكنون بالاي بسياري از بانك‌ها ديش‌هايي ديده مي‌شود كه عملا بي‌استفاده‌اند؛ چرا كه اين ديش‌ها مربوط به ارتباطات بي‌سيمي بوده‌‌اند كه قرار بوده شبكه بانكي نام گيرد، اما به دليل مشكلات مختلف هم اكنون با وجود نصب چنين تجهيزاتي در برخي بانك‌ها هنوز از روش‌‌هاي تماس از طريق خطوط تلفني استفاده مي‌شود كه به نظر مي‌رسد هيچ گونه برنامه‌ريزي براي ايجاد يك شبكه استاندارد و مشخص براي بانك‌ها وجود ندارد يا اين برنامه‌ها را عملياتي نكرده‌اند در حقيقت بايد بانك‌هاي مختلف با هم از نظر الكترونيكي تلاش كنند و بعد با برنامه‌ريزي ايجاد زيرساخت مخابراتي مستقل كه طبعا بايد توسط مخابرات صورت گيرد، بانك‌هاي ما را به سوي ديجيتالي شدن رهنمود كنند.

نتيجه اينكه:

بانك‌ها به عنوان يكي از مكان‌هاي مورد نياز مردم امروزه در سراسر كشور و بر سر هر كوچه و برزن وجود دارند، اما معاملات و واريزها و پرداخت‌ها و حواله‌جات ميليون‌ها ساعت از وقت مردم ما را به هدر مي‌دهد.

به گفته كارشناسان سازمان ترافيك شهرداري تهران 70درصد ترافيك محدوده مركزي شهر مربوط به كساني است كه به نوعي در حال واريز پول، دادن وجه نقد يا نقد كردن چك هستند. ايستادن در صف‌هاي طويل بانك اين روزها به خودپردازها كشيده شده است.

مشكلاتي مثل پشت‌نويسي چك پر كردن فرم مشخصات و ارائه گواهينامه و شناسنامه يا كارت ملي و .... هنوز به عنوان يكي از ابتدايي‌ترين شكل‌هاي شناسايي فرد مورد استفاده بانك‌ها قرار مي‌گيرد و زمان‌هاي محدودي كه بانك‌ها به ارائه خدمات مي‌پردازند و ارائه خدمات با اكراه و كنترل غيرمفيد فراوان (همچون سختگيري براي صدور دسته چك) تحويل پول‌هاي ريز و دردسرساز، چك‌هاي برگشتي فراوان تنها گوشه‌هايي از معضلات بانكداري ما است كه امروزه براي بانكداري به‌كار مي‌رود كه ما اميدواريم با ايجاد بسترهاي مخابراتي و الكترونيك لازم و همچنين سرعت بخشيدن امر خصوصي‌سازي بانك‌ها تمام مشكلات ذكر شده هر چه سريع‌تر مرتفع شود.

گزارش: يوسف دلاور كارشناس امور بانكي

انتهاي پيام//
پنجشنبه 4 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سازمان خبری اقتصاد ایران]

[مشاهده در: www.econews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]