رهنمودهاي اسلام درباره خوردن غذا

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: رهنمودهاي اسلام درباره خوردن غذا
بودن سبزيجات در سفره، شستن دست ها، نشستن بر سر سفره با فروتني، گرامي داشتن نان، سهيم كردن ناظردر غذا از آداب سفره است.
رعايت دستورات بهداشتي در خوردن و آشاميدن، يكي از مهم ترين عوامل سلامت، شادابي و طول عمر است. اگر مردم بدانند كه چه بايد بخورند، چه اندازه بخورند و چگونه بخورند و نيز دانسته ي خود را به كار ببندند، بي ترديد، بيشتر بيماري ها از جامعه بشري دور خواهند شد و انسان لذت و طراوت زندگي را خواهد چشيد.
نخستين نكته براي رعايت دستورهاي بهداشتي درباره خوردن، توجه به اين حقيقت لازم است كه در نظام آفرينش،«خوردن»، ابزاري براي زندگي است، نه آن كه زندگي، ابزاري براي خوردن؛ چنان كه در حكمتي منسوب به امام علي(ع) آمده است:
لا تطلبِ الحَياةَ لِتأكلَ، بَل اطلُبِ الاكل لِتحيا. (زندگي را براي خوردن مخواه، بلكه خوردن را براي زندگي بخواه).
بسياري از مردم ـ اگر نگوييم بيشتر آنهاـ سلامت، شادابي و زندگي خود را فداي شكم خود مي كنند.از اين رو، هيچ گاه به فكر اين نيستند كه چه بخورند، چگونه بخورند و چه اندازه بخورند. پس، هر چه را مزه بهتري دارد، به هر اندازه كه ميل دارند و به هر شكلي كه پيش بيايد، مصرف مي كنند و بدين سان، گرفتار انواع بيماري ها مي شوند، چنان كه امام علي(ع) مي فرمايد:
مَن غَرَسَ في نَفسِهِ مَحَبَة انواع الطعام، اجتَني ثِمارش فُنونِ الاسقام.
(هركس در دل خود، درخت علاقه به انواع غذاها را بكارد، ميوه ي انواع بيماري ها را از آن مي چيند).
رهنمودهاي اسلام در اين زمينه، فوق العاده مهم و ارزشمندند و با در نظر گرفتن عصر صدور آنها، معجزه علمي پيشوايان دين، محسوب مي شوند. در اين باره، توجه به دو نكته، داراي اهميت است:
الف- رهنمودهاي اسلام درباره خوردن، تنها سلامت جسم را تضمين نمي كند، بلكه تضمين كننده سلامت جسم و روح انسان هاست.
ب- از آن جا كه عقل و علم، به همه رازهاي آفرينش احاطه ندارند، چه بسا حكمت برخي از رهنمودهاي اسلام براي دانش امروز، مجهول باشد، ولي بي ترديد اين به معناي بي دليل بودن آن رهنمودها نيست، چنان كه فلسفه تعدادي از احكام اسلام، در گذشته ناشناخته بود و امروزه علم به راز آنها پي برده است.
و اينك، اشاره اي كوتاه به آن رهنمودها:
1- حلال بودن غذا
نخستين و مهم ترين رهنمود اسلام درباره مواد غذايي مورد مصرف، اين است كه «حلال» باشند، بدين معنا كه:
اولا: آنچه انسان مصرف مي كند، بايد از راه مشروع تهيه شده باشد. غذايي كه از راه نامشروع و تجاوز به حقوق ديگران تهيه گردد، هر چند ممكن است براي سلامت جسم، ضرر نداشته باشد، اما بي ترديد براي سلامت روان، زيانبار است.
ثانيا: غذاي انسان بايد ازطيبات(آنچه پاك است) تهيه شده باشد. بر اساس اين رهنمود، انسان نبايد غذاهايي را كه طبع توده مردم از آن نفرت دارد، يا اسلام خوردن آن را ممنوع دانسته(مانند: گوشت مردار يا گوشت حيوانات حرام گوشت) مصرف كند، هر چند كه تجاوز به حقوق ديگران نباشد.
ثالثا: غذا براي كسي كه مصرف كننده است، نبايد زيانبار باشد. توضيح اين كه ممكن است غذايي براي يك نفر مفيد باشد، اما براي ديگري به دليل آن كه بيماراست، زيانبار باشد.
رابعا: غذا براي روح انسان يا جامعه مَفسده نداشته باشد. توضيح اين كه ممكن است غذايي حلال باشد و براي جسم هم زيانبار نباشد، ليكن چگونگي مصرف آن، براي روح يا جامعه مفسده داشته باشد؛ مانند غذا خوردن در ظروف طلا و نقره، يا غذا خوردن از سفره اي كه مشروبات الكلي در آن قرار دارد.
خوردن اين گونه غذاها نيز در اسلام، ممنوع شناخته شده است.
2- دو وعده غذا خوردن در شبانه روز
در روايات اسلامي، براي تداوم سلامت و شادابي انسان، خوردن دو وعده غذا در صبح و شام توصيه شده است. اهل بهشت نيز كه در دار السلام، جاويد هستند، در همين دو وعده غذا مي خورند: «وَلَهُم رِزقهُم فِيهَا بُكرَة وَ عَشِيا؛ و در بهشت، هر صبح و شام، روزي آنان آماده است»(مريم : آيه62)
3- توصيه به كم خوري
پيشوايان دين، ضمن تأكيد بر كم خوري، منافع فراواني براي آن ذكر كرده اند؛ مانند: تداوم سلامت بدن، صفاي انديشه، نورانيت دل، رهايي از دام شيطان، بهره گيري از ملكوت هستي، نزديكي به خداوند متعال و استفاده بهتر از عبادت پروردگار.
4- خطر پُرخوري
برعكس، پُرخوري از منظر احاديث، به شدت نكوهيده است. پُرخوري از سلامت مي كاهد، بدن را بدبو مي كند و زمينه را براي انواع بيماري هاي جسمي و روحي فراهم مي سازد. پُرخوري، جوهر نفس راتباه مي كند، به نيروي تقوا (پرهيزگاري) و ورع (خويشتن داري) ضربه مي زند، حجاب تيزهوشي است و دل را سخت و تاريك مي سازد.
5- مقدار غذاي مفيد
براي پيشگيري از زيان هاي پُرخوري و بهره گيري از منافع كم خوري، پيشوايان اسلام توصيه كرده اند كه انسان تا زماني كه احساس گرسنگي نكرده، چيزي نخورد و قبل از آن كه كاملا سير شود، از خوردن غذا دست بكشد:«كُل وَ انتَ تشتهي، وَ امسِك وَ انتَ تَشتهي».
6- برترين خوراكي و بهترين سفره
از منظر روايات اسلامي، برترين غذاها، غذايي است كه داراي چند ويژگي باشد:
اول آن كه از دست رنج خودِ فرد تهيه شده باشد؛
دوم آن كه خانواده ي او آن را دوست داشته باشند؛
سوم اين كه بوي آن موجب آزار ديگران نباشد.
بهترين سفره ها نيز پاكيزه ترين، حلال ترين و ساده ترين آنهاست و انواع غذاهاي رنگارنگ و گران قيمت ـ كه اهل بيت(ع) از مصرف آنها پرهيز مي كردند ـ بر آن چيده نشده باشد.
7- آداب سُفره
آدابي كه پيشوايان اسلام براي حضور بر سفره غذا توصيه كرده اند، عبارت اند از :
بودن سبزيجات در سفره، شستن دست ها، نشستن بر سر سفره با فروتني، گرامي داشتن نان، سهيم كردن ناظر(اعم از انسان و حيوان) در غذا و آخرين ادب، صدقه دادن از آن غذا يا همانند آن.
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 431]