بررسي مسئوليت مدني در قرآن در فصل‌نامه تخصصي «فقه و حقوق»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي مسئوليت مدني در قرآن در فصل‌نامه تخصصي «فقه و حقوق»
گروه انديشه: مقاله «بررسي مسئوليت مدني در قرآن» نوشته«محمود پاك‌نيا» در فصل‌نامه تخصصي فقه و حقوق منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، مقاله حاضر به قلم «محمود پاك‌نيا» تلاش مي‌كند كه با مطالعه آيات قرآني، ابعاد مسئوليت مدني را استخراج كند و راه را بر اساس منابع اسلامي براي طراحي نظام مسئوليت مدني فراهم آورد.

به زعم نگارنده مقاله، مسئوليت مدني به معناي الزام حقوقي به جبران ضرر و زياني است كه شخص با فعل يا ترك فعل خود به صورت مستقيم يا غير مستقيم به ديگري وارد كرده است. اگر چه در ضرورت وجود مسئوليت مدني در نظام‌هاي حقوقي اختلافي نيست، اما در باره موارد و حدود و شيوه‌هاي جبران و زيان، اختلاف زيادي وجود دارد.

به عقيده مؤلف، نظام حقوقي اسلام نيز اين حوزه را بي‌پاسخ نگذاشته است و به صورت وسيع به آن پرداخته است. با اين‌كه در فقه و مدون ونظام‌يافته در انديشه فقيهان كتاب و يا باب خاصي به مسئوليت مدني اختصاص نيافته است، ولي وجود احكام فراوان مبني بر ممنوعيت اضرار و لزوم جبران خسارت در ابواب فقهي از يك‌سو و قواعدي مانند، قاعده اتلاف، قاعده تسبيت و قاعده لاضرر و غيره در سراسر مباحث فقهي به شيوه‌هاي مختلف و در قالب‌هاي گوناگون از سوي ديگر حكايت از گستردگي احكام و وسعت قواعد مسئوليت مدني مي‌كند.

قواعدي مانند، قاعده احسان، قاعده تحذير و دفاع مشروع و غيره نشان از حدود مسئوليت مدني دارد. با نگاه به مجموعه اين مباحث و با كنار هم قرار دادن اجزاي آن، مي‌‌توان اين جزاير منفصل از هم را در قالب نظام مسئوليت مدني از منظر اسلام طراحي كرد.

مقاله حاضر بدون وارد شدن در بحث فلسفه حقوق اسلامي و با اين فرض كه قرآن به تنهايي نظام جامع مسئوليت مدني را ترسيم نمي‌كند در صدد است مسائل مسئوليت مدني مطرح يا قابل طرح در قرآن را بررسي كند. براي بررسي دقيق‌تر موضوع، ابتدا بايد سه حكم را از هم جدا كرد.

پاك‌نيا مي‌نويسد: اين سه حكم عبارت‌اند از، ممنوعيت اضرار به ديگري، اشتغال ذمه به پرداخت خسارت و لزوم پرداخت خسارت به زيان ديده، توسط مسئول.ساختار اصلي نظام مسئوليت مدني از ميان اين سه حكم بر پايه حكم دوم؛ يعني اشتغال ذمه به پرداخت خسارت است.

در نوشتار حاضر، ابتدا مباني قرآني مسئوليت مدني هر يك از اين سه حكم بررسي مي‌شود و در ادامه حدود مسئوليت مدني بحث خواهد شد. پس از آن اركان مسئوليت مدني بررسي مي‌شود و در پايان راه جبران خسارت مرور مي‌گردد.

آخرين شماره فصل‌نامه تخصصي «فقه و حقوق» به صاحب امتيازي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه و مدير مسئولي «علي‌اكبر رشاد» و سر دبيري «احمدحاجي ده آبادي» منتشر شده است.
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1364]