نگاهي به چگونگي استفاده از فضاي سبز سبك روي بام وقتي آسمان سبز مي شود

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: نگاهي به چگونگي استفاده از فضاي سبز سبك روي بام وقتي آسمان سبز مي شود
آميتيس فلاح اميرشاهي

ساختمان هاي بلند و خاكستري، محروم از سايه درختان و اندكي لطافت براي حداقل هاي زيستن، همه داشته هاي ما از زندگي مدرن شهري است.

رشد جمعيت شهرنشين و افزايش بهاي زمين در شهرها و ناگزيري به آپارتمان نشيني، موجب شد تا آرام آرام، شهرهاي ما از شهر باغ ها دور شوند و به مجموعه يي از بلوك ها و سيمان ها تبديل شوند.تصوير پيش رو، تصويري غريبه نيست. تنها يكي از تصاويري است كه هر روز آن را مي بينيد و بي تفاوت از كنار آن عبور مي كنيد. پهنه خاكستري خالي و سرد با منظري ناخوشايند، درست در كنار محله نزديك منطقه مسكوني شما با حالتي غم زده رها شده است. اين سقف بتني، پاركينگ زيرزميني است كه به واحدهاي مسكوني آن محله اختصاص داده شده است. سطح بزرگي كه مي توان با در نظر گرفتن تمهيداتي ساده در زمان طرح و اجرا و حتي پس از آن، نقش فضاي سبز را در محل ايفا كند.گاهي بشر تمايل دارد نكات ساده اما بسيار مهم را با نوعي سهل انگاري عامدانه فراموش كند؛ نكاتي همچون اينكه با ساخت هر بنا خواهي نخواهي بخشي از سطح زمين از دست مي رود. با يادآوري اين نكته كه طبيعت تنها متعلق به نسل ما نيست، احياي اين فضاي از دست رفته نه تنها براي سلامتي محيط زيست و احترام به حقوق نسل هاي آينده، بلكه براي رفاه خود ما نيز لازم و ضروري به نظر مي رسد.مطالعات روانشناسي نشان داده اند اثرات تجديد قواكننده يك منظره طبيعي و سبز، در افزايش ضريب سلامتي افراد نقش بسزايي ايفا مي كند، چرا كه حواس بيننده را به خود جلب كرده و آگاهي وي را از تمركز بر مسائل حاشيه يي و مشكلات روزمره و شخصي منحرف مي كند. تجربه نشان مي دهد آن دسته از افراد ساكن در نواحي پرجمعيت كه داراي گياهاني در بالكن هستند، نسبت به دسته ديگر كه كمتر از گياهان سبز در فضاي مسكوني خود استفاده مي كنند، كمتر مستعد ابتلا به بيماري هستند. اين امر اگرچه با اكسيژن اضافي توليد شده، تصفيه هوا و كنترل رطوبت توسط گياهان مرتبط است اما بي ارتباط با اثرات درماني ناشي از توجه و رسيدگي به گياهان نيست. تنوع صدا، بو، رنگ و حركت در گياهان كه شمارش ناپذير است، مي تواند به طور چشمگيري درجه احساس سلامتي و رفاه انساني را افزايش دهد. در مطالعه يي روي بيماران يك بيمارستان كه وضعيت بيماري مشابهي داشته و تحت عمل جراحي يكساني قرار گرفته بودند، ديده شد گروهي كه در اتاق هايي با پنجره يي به سمت فضاي سبز بستري بودند، نسبت به گروه ديگر كه منظره مقابل پنجره اتاق آنها يك ديوار آجري بود، به مراتب دوران نقاهت كوتاه تري را سپري كرده اند و دچار عوارض جانبي كمتري شدند.

بام هاي سبز
ساخت و ساز هميشه دسترسي ما را از زمين و تبديل آن به فضاي سبز و قابل استفاده كاهش مي دهد. در اين شرايط بخش عمده يي از خاك از دست رفته را به واسطه ساخت و ساز مي توان با تبديل به «بام باغ» ها جبران كرد كه راهي آسان و همچنين اقتصادي براي جبران كمبود فضاي سبز در شهرها است.ايده باغچه هاي بامي در حقيقت از 600 سال قبل از ميلاد مسيح و در زمان بابليان (باغ هاي معلق بابل) شكل گرفته است. در قرن حاضر نخستين معمار كه اين ايده تقريباً فراموش شده را از نو زنده كرد، «لوكوربوزيه» بود.فرقي نمي كند كه ساختمان كوتاه يا بلند، مسكوني يا اداري و داراي سقفي تخت يا منحني يا شيبدار باشد، هر ساختماني مي تواند داراي بامي سبز باشد.بام باغ ها علاوه بر زيبايي و ايجاد محيطي دلپذير براي زندگي و كار، به بهبود كيفيت هوا به خصوص در نواحي پرجمعيت كمك مي كنند. گياهان چه روي زمين كاشته شده باشند، چه روي ديوارها يا بام يك ساختمان، قادر هستند علاوه بر جذب گرد و غبار، توليد اكسيژن و خنك كردن شهر در ماه هاي گرم تابستان (به دليل خاصيت تبخير) به گسترش نماي سبز و فضايي طبيعي كمك كنند. بررسي ها نشان داده اند سايه اندازي روي سطوح خارجي بنا، از عايق بندي هاي داخلي موثرتر است. يكي از راه هاي سايه اندازي استفاده از گياهان است. بام هاي سبز پتانسيل آن را دارند كه به عنوان عايق حرارتي براي بنا عمل كنند چرا كه از تبادل حرارت سقف با محيط بيرون جلوگيري مي كنند. اين ويژگي مي تواند با استفاده از يك لايه خاك متخلخل و انتخاب گياهاني از گونه پهن برگ ها افزايش يابد. در حقيقت پوشش سبز روي بام از هرز رفت حرارت داخل ساختمان در فصول سرد جلوگيري كرده و مانع بازتاب گرما به همسايگي در فصول گرم مي شود، همچنين با ممانعت از جذب گرما توسط سطح وسيع سقف در تابستان، انرژي كمتري براي خنك نگه داشتن فضاي داخل صرف مي شود.بر اساس مشاهدات انجام شده، فضا هايي كه در زير يك بام سبز واقع مي شوند حداقل 3 ، 4 درجه سانتيگراد از بيرون خنك ترند. در يك روز گرم تابستاني، درجه حرارت يك سقف معمولي مي تواند تا 60 ، 80 درجه سانتيگراد افزايش يابد، اما دماي همين سقف وقتي با چمن پوشيده شده باشد، از 25 درجه سانتيگراد بالاتر نخواهد رفت.يك لايه زيرسازي 20سانتيمتري با پوشش چمن (حدود 20 تا 40 سانتيمتر) برابر با عايق پشم شيشه به ضخامت 15 سانتيمتر كارايي دارد. آشكار است با داشتن بامي سبز در هزينه هاي مربوط به صرفه جويي در مصرف انرژي هم كاسته مي شود. باغ بام ها به عنوان عايق صوتي هم عمل مي كنند. در سطوح سخت بازتاب صدا شديدتر است در حالي كه با وجود يك سطح نرم از گياهان در حال رويش، صدا جذب مي شود. همچنين داراي اثرات سودمندي براي سازه ساختمان است و با جلوگيري از تابش مستقيم اشعه فرابنفش مانع از نوسانات شديد دمايي مي شود. تخمين زده مي شود بام هاي سبز طول عمري دو برابر بيشتر از بام هاي متداول دارند.از طرف ديگر و با توجه به اينكه به طور معمول دسترسي به بام محدودتر است، يك باغ روي بام، از امنيت بيشتري نسبت به يك باغ در روي زمين برخوردار است و كمتر ممكن است گياهان كاشته شده توسط افراد بي توجه لگدمال يا چيده شوند.امروزه در بسياري از كشورهاي جهان گروه هاي متخصص بسياري براي ساخت و اجراي اين گونه بام ها فعاليت مي كنند و تحقيقات گسترده يي در مورد نوع پوشش گياهي مناسب روي سقف در مناطق اقليمي مختلف صورت مي گيرد. چه خوب است كه صرفاً منتظر بهره برداري از نتايج تلاش ديگران نبوده و در اين زمينه به طور جدي تر به جلو گام برداريم. وقتي بدانيم بر فراز سرمان بامي سبز گسترده شده است، بدون ترديد حس بهتري خواهيم داشت. شگفت انگيز است كه با وجود مزاياي بسيار و تنها با توهم سود اقتصادي، بسياري موارد از جمله حسي سبز را از خود و نسل خود دريغ مي كنيم. احداث شهرك هاي جديد در حاشيه شهر هاي بزرگ همچون تهران و مهم تر از آن فاقد هويت بودن اين شهرك ها، نيازمند جذابيت ها و تازگي هايي است تا براي ساكنان ايجاد جذابيت كند. بهره گيري از بام هاي سبز با رعايت اصول شايد بتواند حداقل يكي از مسائل اجتماعي و فرهنگي شهرك هاي اقماري را كاهش دهد. شهرك هاي سرد و بي روحي كه حكم خوابگاه را براي ساكنانش بازي مي كند و مي تواند با داشتن آسماني سبز، شهري متفاوت باشد.

كارشناس ارشد معماري
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 799]